Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
RwkHhB3UiU3VY1
Ćwiczenie 1
Wskaż państwa, z którymi Turcja toczyła wojny w latach 1919-1922. Możliwe odpowiedzi: 1. Bułgaria, 2. Rosja, 3. Grecja, 4. Armenia, 5. Egipt, 6. Włochy
RVUhJiPBmNdf21
Ćwiczenie 2
Wymienione wydarzenia ułóż w kolejności chronologicznej. Elementy do uszeregowania: 1. zawarcie traktatu w Lozannie, 2. ogłoszenie deklaracji Balfoura, 3. utworzenie Wielkiego Zgromadzenia Narodowego w Ankrze, 4. podpisanie traktatu Sèvres, 5. formalne Zniesienie sułtanatu w Turcji
211
Ćwiczenie 3

Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie na podstawie jego treści oraz własnej wiedzy wyjaśnij, na czym polegała nadzwyczajność przedstawionej w tekście sytuacji Hamid Bej.

1
Fragment reportażu Hemingwaya z października 1922 r.

Bismarck powiedział, że wszyscy mężczyźni na Bałkanach, którzy wtykają koszule w spodnie, są łajdakami. Koszule chłopów wiszą oczywiście na zewnątrz. W każdym razie, kiedy spotkałem się z Hamid Bejem – obok Kemala bodaj najpotężniejszą postacią w rządzie angorskim – w jego stambulskim biurze, skąd kieruje rządem kemalistowskim w Europie, zarazem pobierając wysokie uposażenie w charakterze zarządcy Cesarskiego Banku Otomańskiego, koncernu finansowanego przez Francuzów – koszulę miał wetkniętą w spodnie, ponieważ był w szarym garniturze.

Biuro Hamid Beja znajduje się na szczycie stromego wzgórza, za starym serajem i budynkami Czerwonego Półksiężyca – odpowiednika naszego Czerwonego Krzyża – którego Hamid Bej jest jednym z kierowników i gdzie pracownicy w brunatnych mundurach Czerwonego Półksiężyca wykonują rozkazy rządu angorskiego.

c1 Źródło: Fragment reportażu Hemingwaya z października 1922 r., [w:] Stanisław Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego. 1917–1926, t. 1, Poznań 1989, s. 270–272.
R1QSNJC6Lnj3j
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 4

Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie na podstawie jego treści wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.

1
Konwencja w sprawie cieśnin z 24 lipca 1923 r.

Art. 1. Wysokie układające się strony zgodnie uznają i ogłaszają zasadę wolności przejścia i żeglugi, morzem i powietrzem, w Cieśninie Dardanelskiej, Morzu Marmara i Bosforze, objętych poniżej ogólnym mianem „Cieśnin”.
Art. 2. Przejścia i żegluga okrętów i statków powietrznych handlowych i wojennych, w czasie pokoju i w czasie wojny, będą odtąd regulowane postanowieniami załączonego aneksu.
ANEKS
Prawidła przejścia przez cieśniny okrętów i statków powietrznych, handlowych i wojennych.
§ 1. Okręty handlowe, z włączeniem okrętów szpitalnych, jachtów i statków rybackich, oraz statki powietrzne niewojskowe.
a) W czasie pokoju:
Zupełna wolność żeglugi i przejścia, dniem i nocą, niezależnie od bandery i ładunku, bez żadnych formalności, opłat ani ciężarów, z zastrzeżeniem jedynie międzynarodowych postanowień sanitarnych oraz opłat za bezpośrednio oddane usługi, jak: opłaty od pilotażu, latarni morskich, holowania lub inne tegoż rodzaju, oraz bez uszczerbku dla praw wykonywanych w tym względzie przez służby i przedsiębiorstwa działające obecnie na mocy koncesji Rządu Tureckiego.
[…]
§ 2. Okręty wojenne, z włączeniem okrętów pomocniczych, okrętów przewożących wojska i okrętów‑baz lotniczych, oraz statki powietrzne wojskowe.
a) W czasie pokoju:
Zupełną wolność przejścia, dniem i nocą, niezależnie od bandery, bez żadnych formalności, opłat ani ciężarów, lecz z niżej podanymi zastrzeżeniami co do ogólnej liczebności sił zbrojnych morskich.
Największa siła, którą jedno mocarstwo będzie mogło przeprowadzić przez cieśniny w kierunku Morza Czarnego, nie przekroczy siły największej spośród flot należących do mocarstw nadbrzeżnych Morza Czarnego i znajdujących się na tym morzu w chwili przejścia; wszelako mocarstwa zastrzegają sobie prawo wysłania na Morze Czarne, w każdym czasie i we wszelkich okolicznościach siły nie przenoszącej trzech okrętów, z których każdy nie będzie większy nad 10000 ton.
Turcja nie będzie ponosić żadnej odpowiedzialności z powodu liczby przepływających cieśniny okrętów.

c2 Źródło: Konwencja w sprawie cieśnin z 24 lipca 1923 r. Cytat za: tekst dostępny online w wikipedia.org.
Ra0byLM2magS6
Łączenie par. . Transport towarów przez cieśniny dla wszystkich państw był bezpłatny. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Transport towarów przez cieśniny był zwolniony z opłat celnych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W czasie pokoju transport wojska przez cieśniny był nieograniczony. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
211
Ćwiczenie 5

Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie przedstaw wynikający z niego zakres ograniczenia suwerenności Palestyny.

1
Mandat palestyński

Londyn, 24 lipca 1922 roku

Art. 12. Stosunki zagraniczne Palestyny oraz udzielanie exequatur konsulom obcych mocarstw należeć będą do mandatariusza. Mandatariusz również będzie miał prawo rozciągnąć opiekę dyplomatyczną i konsularną nad obywatelami palestyńskimi znajdującymi się poza jej granicami. […]
Art. 17. Administracja Palestyny może w drodze zaciągu ochotniczego stworzyć siły zbrojne, niezbędne do utrzymania pokoju i porządku oraz do obrony kraju zawsze jednak pod kontrolą mandatariusza, nie będzie jednak miała ona prawa używać tych sił na cele inne niż wyżej wskazane, chyba że mandatariusz ją do tego upoważni. Administracja Palestyny nie będzie tworzyła ani utrzymywała sił wojskowych, morskich lub lotniczych, jak tylko w wyżej określonych celach.
Żadne postanowienie tego artykułu nie zabroni administracji Palestyny uczestniczyć w kosztach utrzymania sił zbrojnych mandatariusza w Palestynie. […]
Art. 19. Mandatariusz będzie mógł w imieniu administracji Palestyny przystąpić do wszelkich konwencji międzynarodowych ogólnych, zawartych lub które by mogły być zawarte za zgodą Ligi Narodów dotyczących handlu niewolnikami, handlu bronią i amunicją, handlu narkotykami, równości handlowej, wolności tranzytu i żeglugi, lotnictwa, komunikacji pocztowej, telegraficznej lub radiotelegraficznej, własności literackiej, artystycznej lub przemysłowej.

c3 Źródło: Mandat palestyński, [w:] Historia stosunków międzynarodowych. Wybór dokumentów. 1780–1939, t. 1, oprac. D. Bielenin, J. Bratkowski, T. Jaworski, S. Klimczak, Warszawa 1999, s. 159–163.
RALudfV3UgS6A
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij, na czym polegała realizacja w źródle B postanowień zawartych w źródle A.

Źródło A

1
Mandat palestyński

Londyn, 24 lipca 1922 roku

Art. 7. Administracja Palestyny weźmie na siebie obowiązek wydania ustawy o obywatelstwie; ustawa ta zawierać będzie przepisy, mające ułatwić nabycie obywatelstwa palestyńskiego Żydom, którzy na stałe osiedlą się w Palestynie. […]
Art. 15. Mandatariusz poręczy wszystkim najzupełniejszą wolność sumienia oraz swobodę w wykonywaniu wszelkiego rodzaju praktyk religijnych zgodnych z porządkiem publicznym i dobrymi obyczajami. Nie będzie istniała żadna nierówność w traktowaniu mieszkańców Palestyny z powodu różnic pochodzenia, religii lub języka. Nikomu nie może być zabroniony wstęp do Palestyny jedynie z powodu jego przekonań religijnych. […]
Art. 22. Języki angielski, arabski i hebrajski będą w Palestynie językami urzędowymi. Wszelkie znaki lub napisy arabskie na znaczkach lub monetach będą widniały także po hebrajsku i odwrotnie.

c3 Źródło: Mandat palestyński, [w:] Historia stosunków międzynarodowych. Wybór dokumentów. 1780–1939, t. 1, oprac. D. Bielenin, J. Bratkowski, T. Jaworski, S. Klimczak, Warszawa 1999, s. 159–163.

Źródło B

R1VQF0WuJprxl
Moneta będąca w użyciu w Palestynie w czasie sprawowania na jej terenach mandatu brytyjskiego. Na monecie widnieje słowo Palestyna w językach arabskim, angielskim i hebrajskim.
Źródło: Arabmuslim12., Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R2k9O3phq8K4c
Twoja odpowiedź (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 7

Przeczytaj teksty źródłowe A i B, a następnie na podstawie ich treści oraz własnej wiedzy oceń, czy wydarzenia opisane w tekście B są następstwem konwencji oznaczonej jako tekst A. Uzasadnij odpowiedź, odnosząc się do treści obu źródeł.

Tekst A

1
Konwencja między Turcją a Grecją w sprawie wymiany ludności, 30 stycznia 1923 roku

Rząd Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Tureckiego oraz Rząd Grecki zgodziły się co do postanowień następujących:

Artykuł 1.
W dniu l maja 1923 r. nastąpi obowiązkowa wymiana obywateli tureckich wyznania grecko‑prawosławnego, zamieszkałych na terytoriach Turcji, z obywatelami greckimi wyznania muzułmańskiego, zamieszkałymi na terytoriach Grecji.
Osoby, o których mowa, nie będą mogły osiedlić się na nowo w Turcji, względnie w Grecji, bez zezwolenia Rządu tureckiego, względnie greckiego.

Artykuł 2.
Wymiana, przewidziana w art. 1, nie obejmuje:
a) mieszkańców greckich Konstantynopola,
b) mieszkańców muzułmańskich Tracji zachodniej.
Będą uznawani jako mieszkańcy greccy Konstantynopola wszyscy Grecy, którzy się tam osiedlili przed 30 października 1918 r. w okręgach prefektury miejskiej Konstantynopola, ustalonych w ustawie w 1912 r.
Będą uznawani jako mieszkańcy muzułmańscy Tracji zachodniej wszyscy muzułmanie, którzy się osiedlili na wschód od linii granicznej ustalonej Traktatem bukareszteńskim.

c4 Źródło: Konwencja między Turcją a Grecją w sprawie wymiany ludności, 30 stycznia 1923 roku, [w:] Stanisław Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego. 1917–1926, t. 1, Poznań 1989, s. 309–310.

Tekst B

1
Problem chrześcijańskich uchodźców z europejskiej części Turcji wg reportażu Hemingwaya z października 1922 r.

Chrześcijańska ludność Wschodniej Tracji zapełnia drogi wiodące do Macedonii nie kończącym się, chwiejnym pochodem. Główna kolumna przekraczająca rzekę Maricę pod Adrianopolem ma dwadzieścia mil długości. Dwadzieścia mil wozów ciągnionych przez krowy, woły i ubłocone bawoły, z wyczerpanymi, potykającymi się mężczyznami, kobietami i dziećmi z kocami na głowach, brnącymi na oślep w deszczu obok swojego doczesnego dobytku.
Ten główny nurt zasilany jest z całej okolicy. Nie wiedzą, dokąd idą. Opuścili swoje gospodarstwa, wsie i dojrzałe, brunatne pola i przyłączyli się do głównego strumienia uchodźców, gdy usłyszeli, że przychodzą Turcy. Teraz mogą jedynie utrzymywać swoje miejsce w tej upiornej procesji, podczas gdy obryzgana błotem grecka kawaleria zagania ich niczym pastuchy pędzące woły.
[…]
W Adrianopolu, przez który przepływa główny strumień, nie ma w ogóle bliskowschodniej opieki społecznej. Wykonuje ona bardzo dobrą robotę w Rodosto na wybrzeżu, ale może objąć jedynie margines.

c5 Źródło: Problem chrześcijańskich uchodźców z europejskiej części Turcji wg reportażu Hemingwaya z października 1922 r., [w:] Stanisław Sierpowski, Źródła do historii powszechnej okresu międzywojennego. 1917–1926, t. 1, Poznań 1989, s. 270–272.
R1EKC2MmM0fbT
Czy wydarzenia opisane w źródle B są następstwem konwencji oznaczonej jako źródło A? (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Przeanalizuj obie mapy i na ich podstawie oceń, czy traktat w Sèvres zaspokajał roszczenia terytorialne Grecji wobec Turcji.

R1FsavR5SaYOJ
Roszczenia terytorialne Grecji przedstawione na paryskiej konferencji pokojowej (1919) przez Elefteriosa Wenizelosa.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RJkiQxfg2EAF8
Imperium Osmańskie po traktacie w Sèvres.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Spesh531, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1YYJG6tARTMu
Czy traktat w Sèvres zaspokajał roszczenia terytorialne Grecji wobec Turcji? (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).
R5J1lJuIWcqwu
Czy traktat w Sèvres zaspokajał roszczenia terytorialne Grecji wobec Turcji? (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie (Uzupełnij).