Sprawdź się
Wskaż elementy charakterystyczne dla poezji symbolistycznej.
- niejednoznaczność
- ekspresyjne środki wyrazu
- synestezja
- koncentracja na wrażeniach zmysłowych
- pejzaż wewnętrzny
- tematyka duchowa
- tematyka historyczna
Wskaż, jakim pojęciem można określić poniższy fragment wiersza Przerwy‑Tetmajera Potok symboliczny.
Potok symbolicznyW skrzesanych turni rozpadlinie,
w zawrotnej wysokości skalnej,
szumiący, bystry potok płynie
niedosłyszany, niewidzialny.Ze źródeł pod szczytami ścieka,
gdzie tęcza wiesza świetny nimb,
a szumu jego tam z daleka
samotnych słucha garstka limb.Jak poświst wiatru w chmur pomroczy,
tam, z dołu, z ziemi, nie słyszany:
on szumi – i wód fale toczy
między skrzesane, ciemne ściany.Wkoło jest pustka tak ponura,
takiego chłodu wieje prąd:
że nawet orły strzępią
pióra i odlatują szybko stąd.I tylko potok sam, samotny,
potok potężny, srebrnopiany,
szumi w wyżynie tej zawrotnej
pomiędzy ciemne płynąc ściany.Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Potok symboliczny, [w:] Poezje, Warszawa 1980, s. 348.
- pejzaż synestezyjny
- pejzaż wewnętrzny
- alegoria
- personifikacja
Na Anioł PańskiNa Anioł Pański biją dzwony,
niech będzie Maria pozdrowiona,
niech będzie Chrystus pozdrowiony…
Na Anioł Pański biją dzwony,
w niebiosach kędyś głos ich kona...W wieczornym mroku, we mgle szarej,
idzie przez łąki i moczary,
po trzęsawiskach i rozłogach,
po zapomnianych dawno drogach,
zaduma polna, Osmętnica…
Idzie po polach, smutek sieje,
jako szron biały od księżyca…
Na wód topiele i rozchwieje,
na omroczone, śpiące gaje,
cień, zasępienie od niej wieje,
włóczą się za nią żal, tęsknica…
Hen, na cmentarzu ciemnym staje,
na grób dziewczyny młodej siada,
w świat się od grobu patrzy blada…Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Na Anioł Pański, [w:] Poezje, Warszawa 1980, s. 414.
LimbaSamotna limba szumi
na zboczu stromem,
u stóp jej czarna przepaść
zasłana złomem.Wkoło się piętrzy
granit zimny, ponury,
ponad nią wicher ciemne
przegania chmury.W krąg otoczona taką
pustką okrutną, samotna limba szumi
bezdennie smutno…Źródło: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Limba, [w:] Poezje, Warszawa 1980, s. 234.
| Podobieństwa | Różnice |
|---|---|
Xiądz Faust- Ksiądz uznał, że mówić tylko kazania do ludzi takich, jakimi są obecnie – sprowadza się niemal do obrazu Böcklina, gdzie młody franciszkanin poucza rekiny – te słuchają go z miną nabożnisiów. Ale pod obrazem widać w morzu szeroko rozwarte paszcze, gonią za mniejszymi rybami, z których niektóre mają już przecięty brzuch.
Religia od lat tysięcy poucza, że trzeba się przeobrazić. Zmienić należy sam kierunek przeobrażeń. Więc nie pobożny fanatyzm, nie ślepota wiary, nie ascetyczne zabijanie ciała dla duszyczki uformowanej w rodzaj pęcherzyka z ciepłym słodkim mlekiem zamiast serca!
Ludzkości łożysko należy zmienić. W tajniach natury tkwią tajnie twórczości duchowej.Źródło: Tadeusz Miciński, Xiądz Faust, oprac. Wojciech Kazimierz Gutowski, Kraków 2008, s. 157–158.
Młoda PolskaWarsztat poetycki Tetmajera mimo rozgłosu, jaki mu poezja przyniosła trudno by nazwać nowatorskim. Choć uchodził za symbolistę, co wynikało z dość nieprecyzyjnego rozumienia ówcześnie tego pojęcia, symbolistą w ścisłym znaczeniu na ogół nie był. Jego rzekome symbole miały raczej charakter poetyckich metafor, przejrzystych alegorii i czytelnych porównań [...]. Jego wersyfikacja była w zasadzie tradycyjna, opierająca się głównie na sylabotonicznym ustroju wiersza, ale z tego regularnego, monotonnego w istocie metru potrafił wydobywać melodyjną muzyczność, która w tym właśnie zakresie może najbardziej go zbliżała do założeń i do ambicji symbolistów.
Źródło: Artur Hutnikiewicz, Młoda Polska, Warszawa 1994, s. 100–101.
Wybierz jeden z symbolistycznych wierszy Kazimierza Przerwy‑Tetmajera i zaproponuj własną interpretację symbolu, który się w nim znajduje.