Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
R10C4ih1u6Mfw1
Ćwiczenie 1
Dokończ zdanie.
Klientelizm jest relacją… Możliwe odpowiedzi: 1. hierarchiczną i personalną., 2. bezosobową i pośrednią., 3. egalitarną i bezpośrednią., 4. hierarchiczną i bezosobową.
R103OjgLWH6uW1
Ćwiczenie 2
Spośród wymienionych zjawisk zaznacz te, którym sprzyjają relacje klientelistyczne. Możliwe odpowiedzi: 1. system partii dominującej, 2. wysoki wskaźnik korupcji, 3. duża mobilność społeczna, 4. rządy prawa
RDbkKKJ9HMAzt2
Ćwiczenie 3
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. Klientelizm najczęściej występuje w krajach słabo rozwiniętych ekonomicznie. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Relacje społeczne w organizacjach typu mafijnego nieraz przybierają postać stosunków klientelistycznych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Nepotyzm jest synonimem klientelizmu. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
21
Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.

1
Martin Clark Współczesne Włochy 1871–2006

Parlament był właśnie miejscem, gdzie partie rywalizowały o posady i korzyści. Poszczególni deputowani też uczestniczyli w rywalizacji. Żaden z nich nie mógł polegać tylko na swojej partii czy frakcji, ale musiał zabiegać – na ile to było możliwe – o pozyskanie własnych głosów preferencyjnych. Musiał zdobywać dla ludzi posady, żołnierzom i urzędnikom załatwiać przeniesienia bliżej domu, pisać „rekomendacje” i udzielać porad w sprawach obrotu gruntami, testamentów, a nawet małżeństw. Był w Rzymie adwokatem biednych, dzięki któremu wszystko można było załatwić. Niejednokrotnie rzeczywiście był adwokatem. (…)

Parlament włoski uchwalał około czterystu ustaw rocznie, w porównaniu z niespełna stu w Wielkiej Brytanii. Większość z nich były to leggine –  „prawka”, dające przywileje niewielkim grupom ludzi, na przykład zwiększające emerytury strażnikom więziennym czy dotacje dla sierocińców. Przeprowadzanie takich ustaw było ułatwione dzięki temu, że izba i senat podzielone były na komitety czy „komisje”, z których każda obejmowała konkretną dziedzinę (obronę, rolnictwo itd.). Te „komisje” mogły dyskutować i poprawiać projekty ustaw, ale przede wszystkim mogły działać jako „miniparlamenty”, co rzeczywiście robiły, zatwierdzając trzy czwarte całej legislacji bez ogólnej debaty parlamentarnej z udziałem innych deputowanych i zazwyczaj bez udziału prasy.

cw4 Źródło: Martin Clark, Współczesne Włochy 1871–2006, tłum. Tomasz Wituch, Warszawa 2009, s. 514–515.
R1XrIcqorodO1
Rozstrzygnięcie: (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj polecenie.

1
Krzysztof Nowakowski Klientelizm jako forma korupcji

We współczesnym świecie ścierają się dwa mechanizmy kreujące ludzkie zachowania i zbiorowości – tradycyjny, oparty na zasadach wzajemności, lojalności, czasami źle pojętego zaufania, i nowoczesny, kształtowany przez uniwersalne reguły prawne i zasady rynkowe. W bardziej tradycyjnych społeczeństwach dominuje system patronalno‑klientalny, zakorzeniony i najpierw analizowany w odniesieniu do społeczeństw antycznych i feudalnych, a później współczesnych krajów (głównie Ameryki Łacińskiej). „Przemiany społeczno‑gospodarcze zmieniają jedynie w pewnym stopniu podstawę klientelistycznych powiązań – pisze Kaja Gadowska – zaś same relacje patron‑klient występują w zróżnicowanych formach w zasadzie we wszystkich systemach politycznych”.

Klientelizm tworzy odrębną perspektywę badawczą korupcji. Znaczący wkład do analizy więzi patronalno‑klientalnych w polskiej socjologii wniósł Jacek Tarkowski, a w historii – Antoni Mączak. Klientelizm szczególnie często nawiązuje do więzi społecznych znanych z epoki feudalnej. Niektórzy te terminy traktują wymiennie. Na przykład historycy francuscy i belgijscy piszą o feudalizmie, a Anglosasi o klientelizmie. Nie ma tu sporu terminologicznego, ale wydaje się, że klientelizm jest terminem bardziej owocnym poznawczo, ponieważ umożliwia analizę porównawczą w długiej perspektywie czasowej.

cw5 Źródło: Krzysztof Nowakowski, Klientelizm jako forma korupcji, „Rocznik Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2007, t. 1, s. 213.
R9LtIKLR8gkih
Przedstaw, na czym polega zbieżność klientelizmu i feudalizmu. (Uzupełnij).

Materiał źródłowy do ćwiczeń 6 i 7.

Źródło I

1
Jacek Tarkowski Patroni i klienci

Szef policji w Chicago o policjantach irlandzkiego pochodzenia: „Najbardziej uderzającą rzeczą jest zakres, w jakim polegają oni na osobistych lojalnościach i wymianie osobistych przysług jako sposobie załatwiania spraw. Jeśli istnieje całkowicie legalny, rutynowy sposób załatwienia czegoś, można być zupełnie pewnym, że wielu z tych katolickich, irlandzkich policjantów wybierze jakąś nieformalną drogę. Oni świadomie wychodzą poza formalny system, by załatwiać sprawy nieformalnie: czują się znacznie bardziej komfortowo działając przez kontakty, pośredników i przyjaciół”.

[Vittorio Emanuele Orlando, deputowany do parlamentu z Sycylii, premier w latach 1917‑1919]: „Jeśli przez mafię rozumie się poczucie honoru doprowadzone do skrajności, nietolerancję wobec każdej postaci arogancji i zastraszenia, wspaniałomyślność stawiającą czoła silnemu, ale pobłażliwą wobec słabego, lojalność w przyjaźni; jeśli przez mafię rozumie się te uczucia i postawy, w tym sensie są one indywidualnymi manifestacjami sycylijskiej duszy i oświadczam, że sam jestem mafioso i że jestem dumny z tego”.

Włoski mafioso do bohatera książki: „Wyświadczam przyjacielowi przysługę i w porządku, któregoś dnia on mnie wyświadczy przysługę. Ale ty nie jesteś moim przyjacielem. Chcesz, żebym ci wyświadczył przysługę, której nie będziesz mógł zwrócić. Mogę to zrobić za gotówkę. Capisce?”.

cw6 Źródło: Jacek Tarkowski, Patroni i klienci, Warszawa 1992, s. 15–18.

Źródło II

1
Jacek Tarkowski Patroni i klienci

Istnieje dość powszechna zgoda co do tego, że związki między patronem a klientem zawierają w sobie na ogół jakiś element osobistej więzi, że są „wzajemnymi związkami o bardziej lub mniej osobistym, uczuciowym charakterze”. Wynika to przede wszystkim z faktu, że mamy tu do czynienia z diadą, w której, niejako „z natury rzeczy”, istnieją ścisłe więzi między uczestnikami związku. Także i wymiana społeczna – inny element konstytutywny związku klientelistycznego, sprzyja rozwijaniu osobistych kontaktów i więzi, a obowiązująca w niej norma wzajemności podtrzymuje je i wzmacnia. Zobowiązania powstające w wymianie społecznej nie mają za sobą, jak wiemy, żadnych sankcji prawnych i mają właśnie charakter osobistych zobowiązań.

cw7 Źródło: Jacek Tarkowski, Patroni i klienci, Warszawa 1992, s. 53.
31
Ćwiczenie 6
RVqRXwA34qbgI
przykładowe korzyści: (Uzupełnij). przykłady negatywnego wpływu: (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7
R18Eo8cHfi7Nf
Wymień elementy relacji klientelistycznej. (Uzupełnij).
311
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się ze źródłami i wykonaj ćwiczenie.

Dane przedstawione na mapie i w tabeli obrazują percepcję korupcji w danym kraju przez ludzi biznesu i analityków z całego świata, w tym ekspertów zamieszkałych w ocenianym kraju. Każdy kraj oceniany jest w skali od 100 (największa przejrzystość) do 0 (największa korupcja).

R16xquq7IPXDL1
Mapa świata, na której zaznaczone są: #6D87C3; Elementy: Afganistan (wartość: 16), Albania (wartość: 35), Algieria (wartość: 35), Angola (wartość: 26), Argentyna (wartość: 45), Armenia (wartość: 42), Australia (wartość: 77), Austria (wartość: 77), Azerbejdżan (wartość: 30), Bahrajn (wartość: 42), Bangladesz (wartość: 26), Białoruś (wartość: 45), Belgia (wartość: 75), Benin (wartość: 41), Bhutan (wartość: 68), Boliwia (wartość: 31), Bośnia i Hercegowina (wartość: 36), Botswana (wartość: 61), Brazylia (wartość: 35), Bułgaria (wartość: 43), Burkina Faso (wartość: 40), Burundi (wartość: 19), Kambodża (wartość: 20), Kamerun (wartość: 25), Kanada (wartość: 77), Republika Zielonego Przylądka (wartość: 58), Republika Środkowoafrykańska (wartość: 25), Czad (wartość: 20), Chile (wartość: 67), Chiny (wartość: 41), Kolumbia (wartość: 37), Komory (wartość: 25), Demokratyczna Republika Konga (wartość: 18), Kongo (wartość: 19), Kostaryka (wartość: 56), Wybrzeże Kości Słoniowej (wartość: 35), Chorwacja (wartość: 47), Kuba (wartość: 48), Cypr (wartość: 58), Czechy (wartość: 56), Dania (wartość: 87), Dżibuti (wartość: 30), Dominikana (wartość: 28), Ekwador (wartość: 38), Egipt (wartość: 35), Salwador (wartość: 34), Gwinea Równikowa (wartość: 16), Erytrea (wartość: 23), Estonia (wartość: 74), Etiopia (wartość: 37), Finlandia (wartość: 86), Francja (wartość: 69), Gabon (wartość: 31), Gambia (wartość: 37), Gruzja (wartość: 56), Niemcy (wartość: 80), Ghana (wartość: 41), Grecja (wartość: 48), Gwatemala (wartość: 26), Gwinea (wartość: 29), Gwinea Bissau (wartość: 18), Gujana (wartość: 40), Haiti (wartość: 18), Honduras (wartość: 26), Węgry (wartość: 44), Islandia (wartość: 78), Indie (wartość: 41), Indonezja (wartość: 40), Iran (wartość: 26), Irak (wartość: 20), Irlandia (wartość: 74), Izrael (wartość: 60), Włochy (wartość: 53), Jamajka (wartość: 43), Japonia (wartość: 73), Jordania (wartość: 48), Kazachstan (wartość: 34), Kenia (wartość: 28), Kuwejt (wartość: 40), Kirgistan (wartość: 30), Laos (wartość: 29), Łotwa (wartość: 56), Liban (wartość: 28), Lesotho (wartość: 40), Liberia (wartość: 28), Libia (wartość: 18), Litwa (wartość: 60), Luksemburg (wartość: 80), Macedonia Północna (wartość: 35), Madagaskar (wartość: 24), Malawi (wartość: 31), Malezja (wartość: 53), Mali (wartość: 29), Malta (wartość: 54), Mauretania (wartość: 28), Mauritius (wartość: 52), Meksyk (wartość: 29), Mołdawia (wartość: 32), Mongolia (wartość: 35), Czarnogóra (wartość: 45), Maroko (wartość: 41), Mozambik (wartość: 26), Mjanma (wartość: 29), Namibia (wartość: 52), Nepal (wartość: 34), Niderlandy (wartość: 82), Nowa Zelandia (wartość: 87), Nikaragua (wartość: 22), Niger (wartość: 32), Nigeria (wartość: 26), Korea Północna (wartość: 17), Norwegia (wartość: 84), Oman (wartość: 52), Pakistan (wartość: 32), Panama (wartość: 36), Papua-Nowa Gwinea (wartość: 28), Paragwaj (wartość: 28), Peru (wartość: 36), Filipiny (wartość: 34), Polska (wartość: 58), Portugalia (wartość: 62), Katar (wartość: 62), Rumunia (wartość: 44), Rosja (wartość: 28), Rwanda (wartość: 53), Arabia Saudyjska (wartość: 53), Senegal (wartość: 45), Serbia (wartość: 38), Seszele (wartość: 66), Sierra Leone (wartość: 33), Singapur (wartość: 85), Słowacja (wartość: 50), Słowenia (wartość: 60), Republika Południowej Afryki (wartość: 44), Korea Południowa (wartość: 59), Hiszpania (wartość: 62), Sri Lanka (wartość: 38), Sudan (wartość: 12), Surinam (wartość: 44), Eswatini (wartość: 34), Szwecja (wartość: 85), Syria (wartość: 13), Tajwan (wartość: 65), Tadżykistan (wartość: 25), Tanzania (wartość: 37), Tajlandia (wartość: 36), Timor Wschodni (wartość: 37), Togo (wartość: 29), Trynidad i Tobago (wartość: 40), Tunezja (wartość: 43), Turcja (wartość: 39), Turkmenistan (wartość: 19), Uganda (wartość: 28), Ukraina (wartość: 30), Zjednoczone Emiraty Arabskie (wartość: 71), Wielka Brytania (wartość: 77), Stany Zjednoczone Ameryki (wartość: 69), Urugwaj (wartość: 71), Uzbekistan (wartość: 25), Wenezuela (wartość: 16), Wietnam (wartość: 37), Jemen (wartość: 15), Zambia (wartość: 34), Zimbabwe (wartość: 24), Somalia (wartość: 9), Hong Kong (wartość: 76), Bahamy (wartość: 64), Barbados (wartość: 62), Brunei (wartość: 60)
Oprac. na podst. Transparency International, Corruption Perceptions Index 2019, transparency.org.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kraje w indeksie korupcji – ranking

Państwo

punkty 2019

miejsce w rankingu

Dania

87

1

Nowa Zelandia

87

1

Finlandia

86

3

Singapur

85

4

Szwecja

85

4

Szwajcaria

85

4

Norwegia

84

7

Holandia (Niderlandy)

82

8

(…)

(…)

(…)

Polska

58

41

(…)

(…)

 (…)

Afganistan

16

173

Gwinea Równikowa

16

173

Sudan

16

173

Wenezuela

16

173

Jemen

15

177

Syria

13

178

Sudan Południowy

12

179

Somalia

9

180

CPI Źródło: Transparency International, Corruption Perception Index 2019, 2020 r., dostępny w internecie: transparency.org [dostęp 14.09.2020 r.].

RynYnrjten2GM
Wyjaśnij związek między poziomem postrzeganej korupcji a klientelizmem. (Uzupełnij).