Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków

Badanie pokazuje, jak mało Polacy mają doświadczeń społecznych i obywatelskich, które gromadzi się poprzez działania w organizacjach, uczestnictwo w oddolnych inicjatywach społecznych, w zebraniach publicznych czy wolontariacie. Skoro Polacy tak słabo się zrzeszają, rzadko sami podejmują działania na rzecz innych ludzi, organizacji i własnych społeczności, niechętnie się zbierają, by coś wspólnie postanowić a potem zrobić, to nie mają okazji, by się nauczyć zorganizowanego działania społecznego i nabyć umiejętności potrzebnych do życia w społeczeństwie obywatelskim. Polacy nie umieją się organizować i skutecznie działać wspólnie, chyba że chodzi o strajk lub protest – przeciw budowie drogi w sąsiedztwie, urządzeniu w ich gminie wysypiska cudzych śmieci czy budowie w ich miejscowości hospicjum. Nie umieją, bo się tego nie nauczyli z ich, ubogiego doświadczenia. Nie umieją, bo nie działają, a nie działają, bo nie umieją – jest to błędne koło działań dla społeczności.

5 Źródło: Diagnoza społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, red. Janusz Czapiński, Tomasz Panek, Warszawa 2015, s. 348.

Sara Burchert Wpływ mediów na postawy polityczne Polaków

Celem badania było stwierdzenie w jakim stopniu kształtowanie się opinii publicznej jest wynikiem przekazów medialnych. W swoim projekcie dr Wenzel postawił na różne aspekty tego zagadnienia. Z jednej strony chodziło o zbadanie charakteru przekazu medialnego i jego wpływu na kształtowanie się postaw, ale też siłę oddziaływania przekazu w zależności od zgodności orientacji ideologicznej przekazu z orientacją badanego. Brano także pod uwagę kompetencję poznawczą odbiorcy i jej znaczenie przy tworzeniu się postaw. Założenia, które zostały poczynione odnoszą się do trzech sfer. Pierwszą z nich jest fakt, że media, z których odbiorcy korzystają przyczyniają się do tworzenia ram pojęciowych, przez pryzmat których postrzegają oni świat. Drugie odnosiło się do tego, że uprzedzenia do konkretnych mediów wpływają na ocenę przekazu, natomiast trzecie zakładało, że kompetencja poznawcza, jaką dysponuje odbiorca może wpływać na odbiór treści.

Badanie przebiegało w ramach trzech etapów. Pierwszym z nich było badanie sondażowe, przeprowadzone w formie quasi‑eksperymentalnej, przy pomocy którego badacze sprawdzali, jakie postawy deklarują badani. W tym etapie sprawdzano wiedzę, orientację ideologiczną oraz kompetencję poznawczą badanego. Następnie przewidziane było wprowadzenie bodźca oraz post‑test. Kolejną fazę stanowiło sprawdzenie jak trwałe są postawy, wytworzone na podstawie bodźca, przeprowadzone po określonym czasie. Ostatnim elementem było pogłębione badanie jakościowe. Badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbie obywateli polskich posiadających czynne prawo wyborcze.

W badaniu, jako bodziec, wykorzystane zostały materiały prasowe dotyczące uchodźców. Uczestnikom zaprezentowano materiały podchodzące pozytywnie bądź negatywnie do tej kwestii społecznej. Badacze zaobserwowali, że negatywne komunikaty oddziałują silniej od pozytywnych. Osoby, które już na wstępie deklarowały postawy negatywne wobec tego zjawiska, w zasadzie nie zmieniały pod wpływem komunikatu swoich poglądów, podczas gdy u tych, którzy początkowo nie mieli konkretnego nastawienia w stosunku do tematu, obserwowano zmianę stanowiska w tej sprawie. Zmiana poglądów w przypadku komunikatu negatywnego odzwierciedlona została na poziomie statystycznym. Pozytywny komunikat natomiast nie skutkował zmianą poglądów w żadnej grupie poddanej badaniu. Kierownik projektu zauważa także, że negatywne emocje aktywizują się szybciej, a efekt ich oddziaływania jest bardziej widoczny. Podkreśla, że strach jest jednym z elementów, dzięki którym nasz gatunek mógł przetrwać tysiące lat.

Badania potwierdziły również, iż wyborcy PIS‑u częściej korzystają z przekazów emitowanych przez Telewizję Publiczną, podczas gdy wyborcy PO raczej wybierają stacje TVN‑u. Ci pierwsi częściej czytują „Gazetę Polską”, natomiast w drugiej grupie dominowała „Gazeta Wyborcza” czy „Polityka”. Wielu badanych miało trudności z określeniem, z jakiego źródła czerpią informacje dotyczące polityki, gdyż najczęściej wykorzystują oni portal Facebook jako naturalne źródło wiedzy. Kierownik projektu, dr Michał Wenzel, zwraca uwagę na fakt, że niemożność skonkretyzowania źródła, z którego pochodzą informacje,  kwalifikowane przez odbiorców jako wiedza, sprawia, że występuje istotna trudność w ustaleniu ich wiarygodności. Niebezpieczeństwa, jakie z tego wynikają, to chociażby łatwość manipulacji takim odbiorcą, dzięki czemu mogą się rozprzestrzeniać informacje klasyfikowane jako fake news.

6 Źródło: Sara Burchert, Wpływ mediów na postawy polityczne Polaków, 20.01.2018 r., dostępny w internecie: istotnie.pl [dostęp 26.08.2020 r.].