Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Rz29Mq3INmpFK1

Sprawdzian wiedzy z zakresu kultury muzycznej Starożytnych cywilizacji

Ważne daty

ok. 1500 p.n.e. – 500 p.n.e. – powstanie księgi Wedy

VI w. p.n.e – powstanie teatru greckiego

425 r. p.n.e. - 338/326 r. p.n.e. – powstanie teatru, który mógł pomieścić maksymalnie 30000 osób (Ateny), Starożytna Grecja

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R13CYdUJggR1X
Scenariusz zajęć do pobrania.

I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.

2. Starożytność (Egipt, Grecja, Rzym i in.). Uczeń:          

3) wymienia i klasyfikuje starożytne instrumenty muzyczne (…);

II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:

1) zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;

3) zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki;

5) rozpoznaje cechy stylistyczne utworu reprezentującego określoną epokę muzyczną;

III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:

1) wypowiada się w formie ustnej (np. dyskusja, prezentacja, debata itp.) i/lub pisemnej (np. esej, referat itp.) o dziełach muzycznych w oparciu o podstawową terminologię;

3) interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne;

formułuje logiczną wypowiedź na temat dzieł, form, gatunków, stylów, technik i twórców muzycznych, uwzględniając zależności między nimi w kontekście: genezy, przeobrażeń, porównań.

Nauczysz się

klasyfikować antyczne instrumenty muzyczne;

stosować właściwą terminologię muzyczną, w tym: tempoTempotempo, skalaSkalaskala, oktawaOktawaoktawa, metrumMetrummetrum;

opisywać starożytne formy muzyczne;

opisywać pentatonikę i jej rolę w muzyce starożytnej.

Sprawdzian wiedzy

Polecenie 1

Wysłuchaj brzmienia instrumentów ukazanych na ilustracjach. Napisz, z której starożytnej cywilizacji pochodzą oraz dokonaj ich klasyfikacji.

R44Z1bssZCbtB
Ilustracja interaktywna przedstawia instrument wina jest to szarpany instrument strunowy używany w południowoindyjskiej tradycji muzycznej z Karnataki. Jedna z najstarszych istniejących form lutni. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Instrument 1. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
Instrument 1, wikimedia.org, CC BY 3.0 (Fotografia); Dźwięk instrumentu nr 1, online-skills, CC BY 3.0
Rf5cdkjbPvCYF
Ilustracja interaktywna przedstawia instrumenty muzyczne- aulos, fotografia została wykonana przez Marka Cartwrighta. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Instrument 2. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Mark Cartwright (fot.), Aulos, ancient.eu, CC BY 3.0 (Fotografia); Dźwięk instrumentu nr 2, online-skills, CC BY 3.0
RRr00SfFHA2r1
Ilustracja interaktywna przedstawia sistrum łukowe z epoki rzymskiej. W instrumentologii zaliczany do grupy idiofonów uderzanych. Wykonane zwykle z brązu, składało się z wygiętego w kształt liry metalowego pałąka, przez którego otwory między przeciwległymi bokami przełożone były metalowe pręciki osadzone tak luźno, że przy potrząsaniu instrument wydawał dźwięki. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Instrument 3. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
Instrument 3, wikimedia.org, CC BY 3.0 (Fotografia); Dźwięk instrumentu nr 3, online-skills, CC BY 3.0
R19hdkp32LPef
Polecenie 2

Wyjaśnij, czym jest pentatonika oraz scharakteryzuj muzykę, w której była wykorzystywana.

RdZpTaPwb1ARz
Polecenie 3

Zapoznaj się z tekstami źródłowymi. Porównaj Panatenaje i Wielkie Dionizja.

Panatenaje były świętowane przez całą ludność Aten i otaczającej je krainy - Attyki - co roku w okresie letnim, natomiast szczególną odmianę tych uroczystości, zwaną Wielkimi Panatenajami, odprawiano co cztery lata. Z tej okazji tkano nową szatę przeznaczoną dla starożytnego posągu Ateny, znajdującego się w dawnej świątyni, której ruiny nadal widoczne są na Akropolu (część jej fundamentów przykrytych jest przez Erechtejon). Podczas corocznych celebracji formowała się dostojna procesja, która wyruszała spod ateńskich murów granicznych. Przy akompaniamencie muzyków i tancerzy kroczyła przez całe miasto. Jej trasa wiodła poprzez rynek - Agorę, po czym wspinała się zboczem Akropolu.

Źródło: Landenls John, Muzyka starożytnej Grecji, Kraków 2003, s. 18

Innym, ważniejszym świętem ateńskim, podczas którego muzyka odgrywała rolę jeszcze bardziej doniosłą były Wielkie Dionizje, odprawiane w końcu marca lub na początku kwietnia. Był to czas, gdy po zimowych sztormach morze stawało się znów żeglowne, czas, gdy wszystko „otwierało się” na nowo. Uroczystości trwały kilka dni i zawierały szereg wydarzeń muzycznych. Najważniejszym z rytuałów było procesyjne przeniesienie starożytnego posągu boga Dionizosa do granic terytorium Aten i ponowne jego „przywitanie”. Był to gest przeprosin, zadośćuczynienia za niezbyt przychylne przyjęcie, jakie zgotowało mu miasto, gdy przybył doń po raz pierwszy. Następnie posąg niesiono z powrotem do świątyni w Atenach znajdującej się na tyłach zabudowań scenicznych teatru. Wędrówce tej towarzyszyły sprośne pieśni nawiązujące do płodnościowego charakteru rytuału. Muzyka rozległa się na wszystkich wymienionych etapach. Gdy procesja powracała do centrum miasta, odbywały się tam liczne wydarzenia o charakterze muzycznym - zawody w grze na aulosie i kitarze oraz w śpiewie.

Źródło: Landenls John, Muzyka starożytnej Grecji, Kraków 2003, s. 19

RzGhMnUnAk7rE
Polecenie 4

Opisz formę muzyczną, w której używano poniższego instrumentu.

R13jQMXe9D8lR
Ilustracja interaktywna przedstawia psalterium jest to drewniany, smyczkowy instrument muzyczny. Jest to bardzo prosta forma psalterii lub cytry skrzynkowej, wykonana z drewnianego pudła sondującego, ze sznurkami rozciągniętymi od końca do końca, wzdłuż.Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Psalterium Wykonawca: Tessey Ueno. Kompozycja posiada zróżnicowane tempo zmieniające się w trakcie utworu. Cechuje się spokojnym charakterem.
Psalterium, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0 (Fotografia); Psalterium improwizacja, online-skills, CC BY 3.0
R19VZjYuZcVJn
Inna wersja zadania

Opisz pentatonikę i jej rolę w muzyce starożytnej.

Polecenie 5

Na podstawie nagrania fragmentu ragi opisz teorię muzyki starożytnych Indii.

RK5n7ZdS1aIuC
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Vasant ragini. Grafika ukazuje hinduskich bogów i tańczącą pokojówkę. Bogowie grają na instrumentach muzycznych. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Raga Basant Mukhari Wykonawca: Ali Akbar Khan. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
„Vasant ragini”, 1770, wikimedia.org, (Fotografia); Ali Akbar Khan, „Raga Basant Mukhari”, czas powstania nieznany, online-skills, CC BY 3.0
Inna wersja zadania

Scharakteryzuj muzykę starożytnych Indii.

RVMIfhqMUB7fa
Ćwiczenie 1
R1MKpDaXjHtfk
Ćwiczenie 2
Pantomima to: Możliwe odpowiedzi: 1. ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu. 2. odległość między dwoma dźwiękami równa 12 półtonom. 3. nieme widowisko sceniczne, w którym treść przekazywana jest przez aktorów wyłącznie za pomocą gestów, mimiki i tańca.
RL1Xj6lqANJL6
Ćwiczenie 3
Ułóż imiona zgodnie z chronologią. Elementy do uszeregowania: 1. Tespis, 2. Eurypides, 3. Arystofanes, 4. Sofokles
RmKpNvQemlZpu
Ćwiczenie 4
Do terminów dobierz właściwe definicje. Prozodion Możliwe odpowiedzi: 1. Pieśń błagalna lub dziękczynna skierowana do bogów., 2. Grupa czterech dźwięków różnej wysokości, uszeregowanych w obrębie kwarty., 3. Uroczysta pieśń dziękczynna skierowana do Apollina., 4. Interwał wynikający z podziału oktawy na 24 równe części. Ćwierćton Możliwe odpowiedzi: 1. Pieśń błagalna lub dziękczynna skierowana do bogów., 2. Grupa czterech dźwięków różnej wysokości, uszeregowanych w obrębie kwarty., 3. Uroczysta pieśń dziękczynna skierowana do Apollina., 4. Interwał wynikający z podziału oktawy na 24 równe części. Pean Możliwe odpowiedzi: 1. Pieśń błagalna lub dziękczynna skierowana do bogów., 2. Grupa czterech dźwięków różnej wysokości, uszeregowanych w obrębie kwarty., 3. Uroczysta pieśń dziękczynna skierowana do Apollina., 4. Interwał wynikający z podziału oktawy na 24 równe części. Tetrachord Możliwe odpowiedzi: 1. Pieśń błagalna lub dziękczynna skierowana do bogów., 2. Grupa czterech dźwięków różnej wysokości, uszeregowanych w obrębie kwarty., 3. Uroczysta pieśń dziękczynna skierowana do Apollina., 4. Interwał wynikający z podziału oktawy na 24 równe części.
R172wr3KRY3bj
Ćwiczenie 5
ROBLxiFRvdgVI
Ćwiczenie 6
Nazwij starożytną cywilizację, w której wykształcił się dramat antyczny. Określ określ wiek jej powstania. Nazwa cywilizacji: Tu uzupełnij Wiek: Tu uzupełnij przed naszą erą.
RrTIsiAAe1GCl2
Ćwiczenie 7
Pogrupuj instrumenty starożytne według kategorii, do której należą. Instrumenty dęte Możliwe odpowiedzi: 1. kitara, 2. fletnia Pana, 3. sistrum, 4. Wina/Vina, 5. harfa, 6. lira, 7. lutnia, 8. aulos Strunowe Możliwe odpowiedzi: 1. kitara, 2. fletnia Pana, 3. sistrum, 4. Wina/Vina, 5. harfa, 6. lira, 7. lutnia, 8. aulos Perkusyjne Możliwe odpowiedzi: 1. kitara, 2. fletnia Pana, 3. sistrum, 4. Wina/Vina, 5. harfa, 6. lira, 7. lutnia, 8. aulos

Słownik pojęć

Melizmat
Melizmat

ozdobnik melodyczny złożony z co najmniej dwóch dźwięków, wykonywanych na jednej sylabie tekstu.

Metrum
Metrum

podstawowy schemat określający czas trwania nut oraz układ akcentów w obrębie taktu w utworze muzycznym.

Oktawa
Oktawa

odległość między dwoma dźwiękami równa 12 półtonom.

Pantomima
Pantomima

nieme widowisko sceniczne, w którym treść przekazywana jest przez aktorów wyłącznie za pomocą gestów, mimiki i tańca.

Preludium
Preludium

wstęp instrumentalny do jakiegoś większego utworu.

Skala
Skala

układ dźwięków uszeregowanych według wysokości, o ustalonych odległościach między poszczególnymi stopniami, właściwy muzyce jakiejś epoki lub kultury.

Tempo
Tempo

stopień szybkości wykonywania utworu muzycznego.

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

Anna Czekanowska, Kultury muzyczne Azji, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1981.

Gurt Sachs, Muzyka w świecie starożytnym, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1988.