Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

W 1763 roku 13 kolonii angielskich leżących na środkowo‑wschodnich wybrzeżach Ameryki Północnej uznało, że Anglia ogranicza ich rozwój, nakłada zbyt duże cła i hamuje rozwój przemysłu. W kwietniu 1775 roku rozpoczęła się wojna o niepodległość, a 4 lipca 1776 roku ogłoszono Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych. Dzień ten uznaje się za datę narodzin Stanów Zjednoczonych Ameryki – republiki składającej się z niezależnych stanów. W wojnie niepodległościowej brali udział wybitni Polacy – Tadeusz Kościuszko i Kazimierz Pułaski.
Niepodległe Stany Zjednoczone rozszerzały swoje terytorium, zakupując lub podbijając kolejne obszary leżące coraz bardziej na zachód. W 1853 roku kraj rozciągał się od Oceanu Atlantyckiego po Ocean Spokojny. W 1867 roku za 7,2 mln dolarów odkupiono od Rosji Alaskę. W 1959 roku do USA włączono Hawaje jako 50 stan.

R1a3bHdkkRGpE1
Góra Rushmore w Kordylierach z wyrzeźbionymi twarzami wybitnych prezydentów USA: Waszyngtona, Jeffersona, Roosevelta i Lincolna
Już wiesz
  • że Stany Zjednoczone są państwem o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego;

  • że w państwach o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego występuje specyficzna struktura zatrudnienia ludności z przewagą pracujących w usługach, dużym zatrudnieniu w przemyśle i niewielkim w rolnictwie;

  • że Stany Zjednoczone są państwem imigracyjnym, do którego napływali głównie Europejczycy, a ponadto przywożono tam niewolników z Afryki;

  • że środowisko przyrodnicze ma wpływ na kierunki rozwoju gospodarczego.

Nauczysz się
  • wskazywać na mapie i nazywać wielkie regiony geograficzne w Stanach Zjednoczonych Ameryki;

  • wymieniać główne grupy ludności mieszkające w Stanach Zjednoczonych;

  • wykazywać związki między gospodarką w poszczególnych regionach USA a warunkami środowiska przyrodniczego;

  • wykorzystywać treść map tematycznych do charakterystyki wybranych regionów geograficznych;

  • oceniać rolę i znaczenie Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej.

ike8SOQCW0_d5e202

1. Stany Zjednoczone Ameryki – wielkie regiony geograficzne

Stany Zjednoczone Ameryki są czwartym co do wielkości powierzchni państwem na świecie – 9 mln 526,5 tys. kmIndeks górny 2 – i trzecim pod względem liczby ludności – 322 mln w 2010 roku. Na obszar tego wielkiego państwa składają się stany kontynentalne leżące w środkowej części kontynentu Ameryki Północnej między równoleżnikami 25°N a 49°N. Na północnym zachodzie Ameryki Północnej znajduje się stan Alaska, a na Oceanie Spokojnym – Hawaje.
Jedną z najważniejszych cech środowiska geograficznego Stanów Zjednoczonych jest południkowe ułożenie wielkich jednostek regionalnych różniących się wysokością nad poziomem morza i odmiennością rzeźby. Rzeźba powierzchni oraz zróżnicowanie typów klimatu wpływają na inne cechy środowiska przyrodniczego poszczególnych regionów. Naturalne granice regionów stanowiły w przeszłości bariery w opanowywaniu kraju. Dzisiaj w istotny sposób wpływają na rozwój gospodarczy poszczególnych regionów.

RyLCsr9JXkBiz1
Ukształtowanie powierzchni Stanów Zjednoczonych
R1AnnTW3YdlLZ1
Wielkie regiony geograficzne w Ameryce Północnej mają układ południkowy
RXqviyTrY4lSH1
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.

Wschodnie i południowe wybrzeża Stanów Zjednoczonych zajmują niziny nadmorskie. Na wschodzie jest to Nizina Atlantycka z licznymi dolnymi odcinkami rzek, zatokami i terenami bagiennymi. W części południowej rozciąga się Nizina Zatokowa znacznie szersza niż nizina na wschodnim wybrzeżu. Środkową część Niziny Zatokowej tworzy narastająca delta rzeki Missisipi. Na zachód od Niziny Atlantyckiej leżą Appalachy – stare góry z rzeźbą polodowcową na północy. Na terenie Stanów Zjednoczonych mają one długość ok. 2300 km. Najwyższym szczytem jest leżący na południu gór Mitchell o wysokości 2037 m n.p.m.

Na zachód od Appalachów znajdują się Niziny Wewnętrzne nazywane też Równinami Centralnymi. W północnej części regionu znajduje się 5 Wielkich Jezior stanowiących największy na świecie zbiornik słodkiej wody. W środkowej części występuje rzeźba krasowa z licznymi jaskiniami. Północna część regionu była zlodowacona aż do dolin rzek Ohio i Missouri, dopływów rzeki Missisipi, która odprowadza wody z tego regionu do Zatoki Meksykańskiej. Przesuwając się na zachód, napotykamy Wielkie Równiny, nazywane także Równinami Prerii, ciągnące się od granicy z Kanadą aż po granicę z Meksykiem. Teren wznosi się tu łagodnie aż do podnóża Gór Skalistych. Jest rozcięty licznymi głębokimi dolinami rzecznymi o równoleżnikowym przebiegu, których rzeki odprowadzają wody do MissouriMissisipi. Zachodnią część kraju zajmują młode góry Kordyliery. Składają się one z południkowo przebiegających pasm. Na wschodzie są to Góry Skaliste, a na zachodzie wzdłuż Pacyfiku biegnie pasmo utworzone przez Góry Nadbrzeżne, Góry KaskadoweSierra Nevada. Pomiędzy nimi znajdują się płaskowyże i kotliny: Wyżyna Kolumbii, Wielka KotlinaWyżyna Kolorado. Pas Kordylierów na zachodzie USA ma szerokość ok. 1700 km.

Szczyty Gór Skalistych, a także innych pasm sięgają powyżej 4 tys. m n.p.m. Najwyższy szczyt Whitney (4418 m n.p.m.) znajduje się w górach Sierra Nevada. Kotliny i płaskowyże leżą na wysokości od 1000 m n.p.m. do 2600 m n.p.m.

Ciekawostka

Na Wyżynie Kolorado w płytowo zalegających warstwach skalnych rzeka Kolorado i jej dopływy utworzyły głębokie kaniony. Najbardziej znany jest Wielki Kanion (Grand Canyon) o długości 446 km, szerokości od 8 km do 20 km i głębokości 1520–1830 m. Głębokość rozcięcia i poziome ułożenie warstw skalnych ukazuje profil geologiczny od prekambru po perm.

Alaskę zajmują Kordyliery Alaski – Góry Brooksa i Góry Alaski – w których leży najwyższy szczyt całego kontynentu Denali (dawna nazwa McKinley, 6194 m n.p.m.).
Archipelag Hawajów tworzą wyspy wulkaniczne z wygasłymi i czynnymi wulkanami. Najwyższym czynnym wulkanem jest Mauna Loa o wysokości 4170 m n.p.m.

Klimat Stanów Zjednoczonych jest bardzo zróżnicowany. Wynika to z wielkości i rozciągłości tego państwa, położenia geograficznego, południkowego przebiegu głównych form ukształtowania powierzchni, wpływu obu oceanów, a także wewnętrznego oddziaływania Wielkich Jezior.

Obszar Stanów Zjednoczonych leży w 4 strefach klimatycznych:

  • północne wybrzeża Alaski obejmuje klimat polarny, w części środkowej tego stanu dominuje klimat subpolarny, a na wybrzeżach południowych mamy klimat umiarkowany chłodny;

  • równoleżnikowy pas wzdłuż granicy z Kanadą obejmuje klimat umiarkowany ciepły;

  • kolejny pas od Gór Nadbrzeżnych po Nizinę Atlantycką znajduje się w strefie klimatu podzwrotnikowego;

  • wyspy Hawaje, półwysep Floryda i południowa część Niziny Zatokowej leżą w strefie klimatu zwrotnikowego.

Ćwiczenie 1
RXqBO8iXR6xgQ1
zadanie interaktywne
Źródło: Edward Dudek, licencja: CC BY 3.0.
ike8SOQCW0_d5e297

2. Ludność Stanów Zjednoczonych Ameryki

Stany Zjednoczone Ameryki to największy kraj imigracyjny na świecie. Ludzie przybywający do tego państwa wywodzili się z wielu narodów i grup etnicznych. Dzisiaj naród ten liczy 322 mln mieszkańców, co stanowi 4,4% ludności świata.

Liczba ludności Stanów Zjednoczonych stale wzrasta, co wyróżnia to państwo na tle innych wysoko rozwiniętych krajów świata. Wzrost ten osiągany jest przez stosunkowo wysoki przyrost naturalny oraz dodatnie saldo migracji. W ostatnich latach co roku napływa do USA ok. 1,2 mln ludzi. Szacuje się również, że ok. 250 tys. to imigranci nielegalni.

Współcześnie ludność Stanów Zjednoczonych składa się z kilku dużych grup:

  • biali – 66,9%;

  • Latynosi, tj. ludność pochodząca z Ameryki Łacińskiej – 14,4% (od 2000 roku tę grupę ludności określa się jako Hispanies);

  • Afroamerykanie – 12,8%;

  • Azjaci i ludność pochodząca z wysp Pacyfiku – 4,5%;

  • rdzenni IndianieInuici – 1,0%;

  • inni – 0,4%; do tej grupy należą ludzie mający różne pochodzenie i nieidentyfikujący się z żadną z pozostałych grup etnicznych.

Jedną z tendencji obserwowanych od lat w strukturze ludności USA jest stały wzrost udziału ludności pochodzącej z Ameryki Łacińskiej. Społeczeństwo Stanów Zjednoczonych ze względu na duże zróżnicowanie etniczne określa się jako wielokulturowe.

Czynnikami wpływającymi na współczesne nierównomierne rozmieszczenie ludności były:

  • zasiedlanie kraju od strony wschodniego wybrzeża i przesuwanie osadnictwa na zachód;

  • rozmieszczenie surowców mineralnych;

  • występowanie terenów umożliwiających działalność rolniczą;

  • warunki klimatyczne.

Obecnie ludność miejska stanowi 81,6% ogółu mieszkańców. Wyraźnie większa gęstość zaludnienia występuje we wschodniej i środkowej części kraju oraz w pasie wybrzeża nad Oceanem Spokojnym. Najsłabiej zaludnione pozostają Kordyliery i Wielkie Równiny.
W Stanach Zjednoczonych znajduje się 51 zespołów miejskich i miast liczących powyżej 1 mln mieszkańców. Największym z nich jest leżący na wschodnim wybrzeżu obszar metropolitalny obejmujący Nowy Jork – Northern New Jersey – Long Island, liczący 21 mln mieszkańców. Na zachodnim wybrzeżu leży zespół miejski Los Angeles – Long Beach – Santa Ana, w którym mieszka14 mln osób.

R1d8azFopfOou1
Gęstość zaludnienia w największych miastach w USA

Struktura zatrudnienia jest typowa dla państwa o wysoko rozwiniętej gospodarce.

RdihNfn7egx5L1
Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RCCxpP30RRbW81
zadanie interaktywne
Źródło: Edward Dudek, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RzikMUyFDmHYa1
zadanie interaktywne
Źródło: Edward Dudek, licencja: CC BY 3.0.
Struktura zatrudnienia w USA w latach 1993, 1999, 2010

Rok

Rolnictwo

Przemysł

Usługi

1993

2,7%

24,3%

73,0%

1999

2,6%

23,3%

74,1%

2010

1,6%

16,7%

81,7%

Źródło: Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2012, GUS, Warszawa 2012

ike8SOQCW0_d5e400

3. Stany Zjednoczone Ameryki – gospodarka

Stany Zjednoczone Ameryki to najlepiej rozwinięte gospodarczo państwo świata. W 2014 roku wytworzyły 22,3% produktu światowego brutto; drugie miejsce zajmują Chiny z udziałem 13,3%. Jakie czynniki spowodowały powstanie niezwykle silnego państwa i największej gospodarki na świecie?

Do czynników geograficznych należą:

  • dogodne położenie geograficzne dużego zwartego terytorium z dostępem do dwóch oceanów;

  • korzystne, sprzyjające rozwojowi rolnictwa warunki klimatyczne i dobre gleby oraz bogactwo zasobów naturalnych.

Czynnikami społeczno‑politycznymi sprzyjającymi rozwojowi USA były i są:

  • masowa imigracja ludzi przedsiębiorczych i dążących do sukcesu, posiadających kapitał i doświadczenie;

  • jedność państwa i brak zagrożenia zewnętrznego (Stany Zjednoczone graniczą na północy z Kanadą i z Meksykiem na południu);

  • wielkie możliwości rozwoju wsparte rynkami finansowymi, niezwykle mobilną siłą roboczą i wysoką kulturą przedsiębiorczości;

  • rozwój badań naukowych, wprowadzanie nowych technologii oraz praktycznie stały wzrost gospodarczy;

  • niskie bezrobocie – w latach 2000–2008 wynosiło ono ok. 5%, w 2010 roku wzrosło do 9,6%, czego przyczyną był kryzys gospodarczy na świecie, a w 2014 roku ponownie spadło do 6,4%.

Stany Zjednoczone są jednym z największych producentów żywności na świecie i jej głównym eksporterem. Warunki naturalne sprzyjają wykorzystaniu do celów rolniczych blisko 45% powierzchni tego wielkiego państwa.

R2XKmBqvAed8S1
Struktura użytkowania ziemi w Stanach Zjednoczonych

Rozmieszczenie upraw w Stanach Zjednoczonych jest dostosowane do warunków naturalnych. Położenie państwa w kilku strefach klimatycznych umożliwia uprawę wielu gatunków roślin właściwych zarówno dla klimatu umiarkowanego, jak i podzwrotnikowego. Jakość gleby oraz warunki klimatyczne – głównie temperatury powietrza i roczny rozkład opadów – spowodowały powstanie w określonych obszarach regionów specjalności rolniczej. Najwięcej terenów rolniczych znajduje się w stanach wschodnich i środkowych oraz na wybrzeżu zachodnim.

RFx4QWC25hCFh1
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.

Najważniejszymi cechami rolnictwa USA są:

  • strefowość upraw i związany z tym sposób rolniczego gospodarowania;

  • towarowość rolnictwa, tj. produkcja na sprzedaż na rynek wewnętrzny i na eksport;

  • wysoki stopień mechanizacji rolnictwa (w rolnictwie pracuje tylko 1,6% ludności aktywnej zawodowo);

  • dominacja dużych gospodarstw rolnych (farm) o średniej powierzchni ok. 200 ha;

  • wysokie plony z jednego hektara, np. kukurydzy 99,7 dt/ha (dla porównania – we Francji 81,4, a w Polsce 65,8);

  • oddziaływanie państwa na wielkość produkcji rolnej w zależności od światowych cen i zapotrzebowania na produkty rolne;

  • wprowadzenie nowoczesnych metod produkcji rolnej: nawożenia, melioracji, ochrony roślin, rolnictwa ekologicznego.

Dane liczbowe w przedstawionej poniżej tabeli 2. potwierdzają, jak wielkim producentem żywności i surowców dla przemysłu rolno‑spożywczego są Stany Zjednoczone.

Rola Stanów Zjednoczonych w światowej produkcji rolnej (2013 r.)

Produkty rolne

Udział w świecie

Miejsce na świecie

Pszenica

8,1%

III

Kukurydza

34,7%

I

Soja

32,4%

I

Buraki cukrowe

12,1%

III

Bawełna

11,9%

III

Jabłka

5,1%

II

Truskawki

17,6%

II

Mięso wieprzowe

9,3%

II

Mięso wołowe

18,3%

I

Mleko krowie

14,4%

I

Drewno

10,8%

I

Źródło: FAOstat

Przemysł Stanów Zjednoczonych wykorzystuje bogatą bazę surowców mineralnych. Wielkie znaczenie dla gospodarki mają surowce energetyczne. Węgiel kamienny wydobywa się w Appalachach, na południe od Wielkich Jezior i na północy Gór Skalistych. Ropa naftowagaz ziemny występują nad Zatoką Meksykańską, w Kalifornii i na Alasce. Złoża rud metali eksploatuje się nad Wielkimi Jeziorami oraz w Górach Skalistych.
Pomimo znacznych własnych zasobów mineralnych Stany Zjednoczone importują duże ilości surowców, gdyż niektóre z nich są tańsze niż wydobywane w kraju. Część zasobów zachowuje się w formie rezerw strategicznych. W tabeli 3. umieszczono dane dotyczące udziałów wybranych produktów przemysłu wydobywczego i przetwórczego USA. Zwróć uwagę na wytwory, których produkcja przekracza 1/10 całej światowej produkcji.

Rola Stanów Zjednoczonych w światowej produkcji wybranych towarów przemysłowych (2013 r.)

Produkty przemysłu

Udział w świecie

Miejsce na świecie

Węgiel kamienny i brunatny

12,0%

II

Ropa naftowa

10,5%

IV

Gaz ziemny

19,6%

I

Fosforyty

13,7%

II

Sól

14,0%

II

Stal surowa

5,4%

III

Miedź rafinowana

4,8%

IV

Aluminium pierwotne

4,1%

IV

Złoto

8,2%

III

Samochody

12,6%

II

Cement

2,0%

IV

Źródła: World Mineral Production 2009–2013, British Geological Survey; OICA

Przemysł w Stanach Zjednoczonych jest rozmieszczony nierównomiernie. Najsilniej uprzemysłowionym obszarem jest tzw. Pas Przemysłowy leżący na północnym wschodzie kraju. Ciągnie się on od wybrzeża Oceanu Atlantyckiego na południe od Wielkich Jezior. Na tym obszarze występuje ogromna koncentracja okręgów i ośrodków przemysłowych. Przeważa w nich przemysł metalurgiczny, elektromaszynowy i chemiczny. Przemysł w tym pasie rozwinął się na początku XX wieku i jego dominujące znaczenie utrzymuje się do dzisiaj.

Warto wiedzieć

Wzdłuż wschodniego wybrzeża Oceanu Atlantyckiego rozciąga się obszar o długości ok. 800 km, jeden z najsilniej zurbanizowanych terenów na świecie – Megalopolis BosWash (greckie megas – 'wielki', polis – 'miasto'). Obszar między Bostonem a Waszyngtonem obejmuje 7 wielkich zespołów miejskich z przylegającymi do nich strefami podmiejskimi. W pasie tym mieszka ponad 40 mln ludzi. Drugim wielkim zespołem miejskim w Pasie Przemysłowym jest obszar między Chicago a Pittsburghiem leżący na południe od Wielkich Jezior. W tym obszarze mieszka ok. 15 mln ludzi.

Od kilkunastu lat rośnie znaczenie gospodarcze obszarów leżących na południu i na zachodzie Stanów Zjednoczonych. Na zachodnim wybrzeżu od połowy lat 60. XX wieku powstawały ośrodki, w których naukowcy współpracowali z przedstawicielami przemysłu i poszukiwali innowacji technologicznych. Najsilniej rozwinęły się ośrodki w tzw. Dolinie Krzemowej (Silicon Valley) leżącej na południe od San Francisco. W 1963 roku utworzono tu pierwszą na świecie technopolię. W ośrodkach tych połączono naukowe zaplecze, wsparcie rządowe i prywatny kapitał, by innowacje technologiczne wdrażać do produkcji przemysłowej. W stosunkowo krótkim czasie w pobliżu innych miast amerykańskich również powstały technopolie.

Warto wiedzieć

W latach 70. XX wieku nauka przekształciła się w bezpośrednią siłę wytwórczą. Efektem tego procesu było powstanie przemysłu opartego na wiedzy, często nazywanego przemysłem zaawansowanych technologii – High Technology Industries (hi‑tech). Przemysł ten charakteryzuje się takim cechami, jak:

  • wyższa wydajność pracy niż w tradycyjnych gałęziach przemysłu;

  • niższa materiałochłonność i energochłonność w przeliczeniu na jednostkę produkcji;

  • mniejsza uciążliwość dla środowiska przyrodniczego;

  • duże możliwości zatrudnienia – nowe miejsca pracy.

Elementem koniecznym dla rozwoju przemysłu wysokich technologii są dość duże nakłady finansowe na prace badawczo‑rozwojowe. Do przemysłu zaawansowanych technologii zalicza się: biotechnologię, przemysł elektroniczny, farmaceutyczny, lotniczy, przemysł informatyczny (IT – produkcja oprogramowania i sprzętu komputerowego).

Obszarem, na którym zachodzą bardzo duże zmiany, jest pas terenu USA leżący na południe od równoleżnika 37°N. Obszar ten, nazwany Sun Belt (Pas Słońca), posiada dogodne warunki środowiska przyrodniczego i stał się terenem wielkich migracji do miast. W piętnastu stanach tego pasa w stosunkowo krótkim czasie nastąpiło podwojenie liczby ludności. Do wielkich zespołów miejskich tego regionu należą: Los Angeles (14,0 mln), Miami (6,2 mln), Dallas (5,5 mln), Atlanta (5,2 mln), Houston (5,1 mln), Phoenix (4,2 mln), San Francisco (3,9 mln), San Diego (3,4 mln), Las Vegas (2,1 mln).
W Sun Belt rozwinęły się gałęzie gospodarki wykorzystujące lokalne zasoby naturalne, np. surowce mineralne (ropę naftową i gaz ziemny), sprzyjające warunki klimatyczno‑glebowe, walory turystyczne. Rozwinął się więc nowoczesny przemysł chemiczny, atomowy, zbrojeniowy, a także przemysł spożywczy przetwarzający półprodukty i surowce rolne. Duży dochód przynosi też turystyka bazująca na licznych atrakcjach tego regionu, jak Wielki Kanion, Las Vegas, Floryda, Disneyland, Hollywood.
Jedną z ważnych cech gospodarki Stanów Zjednoczonych jest wysoki stopień koncentracji produkcji i usług. Pięćset największych korporacji dostarcza w Stanach Zjednoczonych ponad 50% wszystkich dóbr i usług. Od lat Stany Zjednoczone rozwijają własne zaawansowane technologie przemysłowe – automatyzację produkcji, komputeryzację, projektowanie komputerowe. Rozwojowi gospodarki sprzyja doskonale wykwalifikowana siła robocza oraz nowoczesna organizacja pracy.

RY0g03vVYehXb1
Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R1I95FhxomNBH1
zadanie interaktywne
Źródło: Edward Dudek, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
RTKUBBHpHPgrF1
zadanie interaktywne
Źródło: Edward Dudek, licencja: CC BY 3.0.
ike8SOQCW0_d5e561

4. Rola i znaczenie Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej 

Stany Zjednoczone Ameryki są największą potęgą gospodarczą we współczesnym świecie. Szybki rozwój gospodarki tego państwa rozpoczął się w okresie pierwszej rewolucji przemysłowej. Wówczas to importowano technologię z Europy i udoskonalano ją w Ameryce. W tym czasie rozpoczęto również eksploatację własnych zasobów surowcowych. Rozwojowi przemysłu i rolnictwa sprzyjał ogromny rynek wewnętrzny. Gospodarka wolnorynkowa przyczyniła się do koncentracji produkcji i kapitału oraz do unowocześnienia produkcji przemysłowej. Na początku XX wieku wprowadzono nowe rozwiązania w organizacji produkcji przemysłowej, z których najważniejszą była ruchoma taśma montażowa zastosowana w 1913 roku przy produkcji samochodów w zakładach H. Forda. Jej upowszechnienie umożliwiło wprowadzenie masowej standardowej produkcji na wielką skalę w innych gałęziach przemysłu.
Stany Zjednoczone osiągnęły i stale utrzymują najwyższą pozycję w gospodarce światowej. Czytając poniższe uwagi, pamiętaj, że USA to czwarte co do wielkości państwo na świecie, zamieszkane przez 4,4% ludności świata.

Gospodarka Stanów Zjednoczonych Ameryki wytwarza ponad 22% wartości światowego produktu brutto. Kraj ten odgrywa wielką rolę w globalnej wymianie handlowej. Ma największy udział w imporcie (12,3%), a w eksporcie zajmuje 2. miejsce (8,4%) po Chinach. Jedną z najważniejszych grup towarów eksportowych stanowią wyroby wysokiej technologii, tj. sprzęt lotniczy, komputery, wyroby elektroniczne, środki farmaceutyczne, aparatura naukowo‑badawcza, chemikalia i uzbrojenie. Na te wyroby przypada 22,6% całego eksportu Stanów Zjednoczonych. Cztery państwa są najważniejszymi partnerami w handlu zagranicznym: Chiny, Kanada, Meksyk i Japonia. Przypada na nie aż 50% wartości eksportu i importu. Wysoka wartość wymiany handlowej z Kanadą i Meksykiem związana jest z przynależnością tych państw i Stanów Zjednoczonych do północnoamerykańskiego porozumienia o wolnym handlu – NAFTA (ang. North American Free Trade Agreement). Ugrupowanie to powstało w 1994 roku i jego głównym celem było zniesienie barier handlowych między trzema największymi krajami Ameryki Północnej.
Stany Zjednoczone są państwem najwięcej inwestującym za granicą. W 2013 roku blisko 30% wszystkich inwestycji zagranicznych na świecie pochodziło z USA. Obecnie wielkie znaczenie dla państw o wysoko rozwiniętej gospodarce ma handel usługami – Stany Zjednoczone to największy na świecie importer i eksporter usług.

Na terytorium USA znajdują się niezwykle różnorodne walory turystyczne – zarówno przyrodnicze, jak i kulturowe. W 2014 roku kraj ten odwiedziło blisko 75 mln turystów, co dało USA 2. miejsce na świecie po Francji (83 mln). Dochody z turystyki wyniosły 177 mld USD i dały Stanom Zjednoczonym zdecydowane 1. miejsce.
W tabeli 4 przedstawiono dane dotyczące produktu krajowego brutto czterech największych gospodarek świata. Porównując te wartości, pamiętaj o liczbie ludności w każdym z tych państw.

Produkt krajowy brutto USA, Chin, Japonii i Niemiec (2014 r.)

Państwo

Produkt krajowy brutto

Wartość PKB
na 1 mieszkańca

wartość ogólna

udział w świecie

Stany Zjednoczone

17 bln 418 mld 925 mln USD

22,5%

54 597 USD

Chiny

10 bln 380 mld 380 mln USD

13,4%

7 589 USD

Japonia

4 bln 616 mld 335 mln USD

6,0%

36 332 USD

Niemcy

3 bln 859 mld 547 mln USD

5,0%

47 590 USD

Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy

Ćwiczenie 6
RmVnshwNVUlpr1
zadanie interaktywne
Źródło: Edward Dudek, licencja: CC BY 3.0.
ike8SOQCW0_d5e621

Podsumowanie

  • Stany Zjednoczone Ameryki są czwartym co do wielkości powierzchni państwem na świecie. Trzon państwa stanowi 48 stanów kontynentalnych leżących między Oceanem Atlantyckim a Oceanem Spokojnym w środkowej części Ameryki Północnej. Dwa stany – Alaska i Hawaje – leżą poza zwartym obszarem państwa.

  • Stany Zjednoczone Ameryki to największy kraj imigracyjny na świecie. Ludzie przybywający do tego państwa wywodzili się z wielu narodów i grup etnicznych. Obecnie jest to trzeci co do liczebności naród na świecie.

  • Zespół czynników geograficznych, społeczno‑politycznych i historycznych przyczynił się do powstania silnego państwa z największą gospodarką na świecie. Struktura zatrudnienia jest typowa dla państw o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego. W usługach pracuje 81,7% zatrudnionych, w przemyśle 16,7%, w rolnictwie tylko 1,6%.

  • Rolnictwo w Stanach Zjednoczonych wyróżnia się strefowością upraw i wysoką specjalizacją każdej strefy, dużą towarowością i produkcyjnością, niskim zatrudnieniem i tendencją do przemysłowej organizacji pracy. USA to największy producent i eksporter żywności na świecie.

  • Przemysł w Stanach Zjednoczonych jest rozmieszczony nierównomiernie. Stare ośrodki i okręgi zgrupowane są w tzw. Pasie Przemysłowym rozciągającym się na północnym wschodzie kraju. Od kilkudziesięciu lat dynamicznie rozwijają się ośrodki przemysłu na zachodnim wybrzeżu i na południu kraju.

  • Od kilkudziesięciu lat w przemyśle USA następuje silny rozwój działów wysokiej technologii: przemysłu elektronicznego, informatycznego, farmaceutycznego, biotechnologicznego, zbrojeniowego. Ważną rolę odgrywają technopolie.

Praca domowa
Polecenie 1.1

Korzystając z mapy hipsometrycznej i politycznej Ameryki Północnej, określ położenie geograficzne i polityczne Stanów Zjednoczonych.

Polecenie 1.2

Wymień czynniki geograficzne i społeczno‑polityczne, które sprzyjały powstaniu silnego politycznie i gospodarczo państwa, jakim są Stany Zjednoczone.

Polecenie 1.3

Wykorzystaj mapy tematyczne i wyjaśnij, jakie czynniki naturalne wpłynęły na strefowe rozmieszczenie upraw w USA.

Polecenie 1.4

Wskaż na mapie tematycznej obszary silnie uprzemysłowione. Wyjaśnij przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia przemysłu w Stanach Zjednoczonych.

Polecenie 1.5

Wyjaśnij, czym są technopolie. Jaką rolę odgrywają we współczesnym rozwoju przemysłu Stanów Zjednoczonych?

Polecenie 1.6

*Na podstawie różnych źródeł przedstaw informacje o Polonii w USA. Wskaż miejsca, w których występują znaczne skupiska polonijne. Przedstaw Polaków, którzy zasłużyli się w historii Stanów Zjednoczonych Ameryki.

ike8SOQCW0_d5e709

Zadania

Ćwiczenie 7
RKSBpqcTAT9Kr1
zadanie interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
R1HmJmsffua6x1
zadanie interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 9
R1cpeu808yMav1
zadanie interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10
R1ULP9d5omDwx1
zadanie interaktywne
Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11
Rg9FXyN6edGqG1
zadanie interaktywne
Źródło: Edward Dudek, licencja: CC BY 3.0.