Ilustracja przedstawia obraz Pierre'a Bonnarda pt. „Wnętrze”. Obraz ukazuje wnętrze pokoju. W lustrze odbija się postać w czerwonej koszuli, która siedzi na łóżku.
Subiektywna i obiektywna deformacja w malarstwie nabistów
Ważne daty
1886 – formowanie się środowiska artystycznego pod wodzą Paula Gauguina tzw. Szkoła z Pont‑Aven (École de Pont‑Aven)
1888 – szkoła z Pont‑Aven wywiera wpływ na paryskie środowisko skoncentrowane wokół Paula Sérusiera. Powstaje grupa Nabistów. Sérusier maluje obraz zatytułowany Talizman. Lata działalności grupy: 1888 – 1900 r.
1889 – powstanie czasopisma La Revue blanche w Paryżu
1891 – pierwsza wspólna wystawa artystów
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R1KlBc9E4qQ151
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000021
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych i środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
I.10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.
I.2. wymienia cechy sztuki poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
I.5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
I.7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi osiągnięciami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
II.13.c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
II.18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.
II.5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;
II.9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
III.2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
III.4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką, techniką wykonania. Uczeń:
IV.2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
IV.6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
V.3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000028
Nauczysz się
definiować tło epoki i kontekst zjawisk zachodzących w sztuce pod koniec XIX wieku;
wyjaśniać odrębności zjawiska, jakim była sztuka Nabistów, równocześnie wskazując silne zakorzenienie zjawiska w tendencjach z końca XIX wieku;
rozpoznawać najwybitniejszych przedstawicieli ugrupowania Nabiści;
przyporządkować dzieła do artystów;
rozróżniać zjawisko intymizmu.
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000038
Geneza nabizmu
Koniec XIX wieku to jeden z najbujniejszych okresów rozwoju sztuki. Jej kształt odmieniały dokonania wybitnych artystów, zrywając tym samym na dobre z odtwarzaniem i naśladownictwem rzeczywistości.
Jednym z artystów, który wywarł wpływ na zmianę myślenia o sztuce, był Francuz Paul Gauguin. Położył on nacisk na dekoracyjny aspekt obrazów, obrysowując formy miękką, ale wyraźną linią i wypełniając płaszczyzny płaskim, niezwykle intensywnym kolorem. Syntetyzując kształty wyzbywał się zbędnych detali i dążył do maksymalnego uproszczenia. Równocześnie kładł nacisk na symboliczny walor dzieł, które urastały do rangi traktatów filozoficznych i miały prowokować widza do refleksji.
Na początku swojej drogi artystycznej Gauguin kilkakrotnie przebywał na plenerach w Pont‑Aven i Le Pouldu w Bretanii, gdzie młodzi artyści gromadzili się wkoło niego i tworzyli dzieła inspirowane jego twórczością. Jednym z nich był Paul Sérusier, wszechstronnie uzdolniony artysta, który postanowił poświęcić się malarstwu. Twórczość Gauguina wywarła na nim ogromne wrażenie, tak iż Sérusier zapragnął odrodzenia sztuki wedle nowego wzoru.
R1E4KqHGRV7Pu1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz pt. „Talizman” autorstwa Paula Sérusiera. Ilustracja prezentuje zestaw kolorowych plam, które układają się w krajobraz, przedstawiający rozległą taflę wody wśród drzew. Dominują jasne kolory: żółty, czerwony, niebieski, zielony. Na ilustracjach umieszczone są aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje:
Punkt 1: Jeszcze w Bretanii Sérusier namalował obraz przedstawiający fragment lasu. Uprościł znacznie kształty, a kolory zastosował według klucza symbolicznego, nie zważając na zgodność z naturą.
Punkt 2: W obrazie uwagę widza przyciągają żółte korony drzew, które zdają się rozświetlać kompozycję. Celem malarza było przekazanie pewnego wrażenia w niezwykle ozdobny i wyrafinowany sposób.
Punkt 3: Początkowo tytuł obrazu brzmiał Las miłości w Pont Aven, ale potem malarz przemianował go na Talizman. Obraz stał się manifestem dla założonego przez Sérusiera ugrupowania zwanego Nabiści (Les Nabis), co z języka hebrajskiego oznacza „prorocy”. Obecnie obraz znajduje się w paryskim Musée d'Orsay.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz pt. „Talizman” autorstwa Paula Sérusiera. Ilustracja prezentuje zestaw kolorowych plam, które układają się w krajobraz, przedstawiający rozległą taflę wody wśród drzew. Dominują jasne kolory: żółty, czerwony, niebieski, zielony. Na ilustracjach umieszczone są aktywne punkty zawierające dodatkowe informacje:
Punkt 1: Jeszcze w Bretanii Sérusier namalował obraz przedstawiający fragment lasu. Uprościł znacznie kształty, a kolory zastosował według klucza symbolicznego, nie zważając na zgodność z naturą.
Punkt 2: W obrazie uwagę widza przyciągają żółte korony drzew, które zdają się rozświetlać kompozycję. Celem malarza było przekazanie pewnego wrażenia w niezwykle ozdobny i wyrafinowany sposób.
Punkt 3: Początkowo tytuł obrazu brzmiał Las miłości w Pont Aven, ale potem malarz przemianował go na Talizman. Obraz stał się manifestem dla założonego przez Sérusiera ugrupowania zwanego Nabiści (Les Nabis), co z języka hebrajskiego oznacza „prorocy”. Obecnie obraz znajduje się w paryskim Musée d'Orsay.
NabiściNabiści (Les Nabis)Nabiści to ugrupowanie artystyczne założone w 1888 roku w Paryżu przez grupę znajomych ze szkoły i studiów. Wśród najważniejszych członków ugrupowania (określanego czasami mianem „bractwa”, na wzór Prerafaelitów lub Nazareńczyków) należy wymienić: Kera‑Xaviera Roussela, Pierre’a Bonnarda, Édouarda Vuillarda, Felixa Vallottona, Aristide’a Maillola, Paula Ransona, Węgra Józsefa Rippl‑Rónai, oczywiście Paula Sérusiera oraz jego kolegę ze szkolnej ławki Maurice’a Denisa.
RrzUqfVaSx4Il1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz pt. „Maternité devant la mer” autorstwa Paula Sérusiera. Na obrazie widać kobietę, która kuca przy drewnianym krześle i ściąga z niego dziecko, biorąc je w ramiona. Kobieta i dziecko w tle mają otwarte drzwi, za którymi rozciąga się woda z widocznym statkiem i widocznym w oddali brzegiem. Na ilustracji znajduje się aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje:
Punkt 1: Maurice Denis opublikował w 1890 roku artykuł, z którego pochodzi słynne zdanie: Należy pamiętać, że obraz - zanim stanie się koniem bojowym, aktem czy anegdotą - stanowi zasadniczo płaską powierzchnię pokrytą kolorami dobranymi wg pewnego porządku. Przyjęło traktować się je jako manifest Nabistów.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz pt. „Maternité devant la mer” autorstwa Paula Sérusiera. Na obrazie widać kobietę, która kuca przy drewnianym krześle i ściąga z niego dziecko, biorąc je w ramiona. Kobieta i dziecko w tle mają otwarte drzwi, za którymi rozciąga się woda z widocznym statkiem i widocznym w oddali brzegiem. Na ilustracji znajduje się aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje:
Punkt 1: Maurice Denis opublikował w 1890 roku artykuł, z którego pochodzi słynne zdanie: Należy pamiętać, że obraz - zanim stanie się koniem bojowym, aktem czy anegdotą - stanowi zasadniczo płaską powierzchnię pokrytą kolorami dobranymi wg pewnego porządku. Przyjęło traktować się je jako manifest Nabistów.
Maurice Denis, „Maternité devant la mer”, 1899, Musée des Beaux-Arts de Pont-Aven, Pont-Aven, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Artyści z ugrupowania występowali przeciwko akademizmowiAkademizmakademizmowi, który uważali za zupełnie błędne podejście do sztuki. Skłaniali się ku sztuce przesyconej duchowością, której forma będzie silnie dekoracyjna. Inspirowali się naturą, ale nie odtwarzali jej niewolniczo, pozwalając sobie na daleko idącą stylizację. Ten stosunek do natury został zaczerpnięty z drzeworytu japońskiego, który ówcześnie podbijał galerie Europy Zachodniej, święcąc triumfy. W twórczości każdego z członków ugrupowania pojawia się silna deformacja rzeczywistości, mająca na celu uwypuklenie płaszczyzny dzieła i ujawnienie prawdy o nim, jako o osobnej, odrębnej od natury, kreacji stworzonej przez artystę.
RXEnSSStoAUU81
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Felixa Vallottona pt. „Autoportret”. Obejmuje ona autoportret artysty. Mężczyzna w średnim wieku, w czarnym stroju, spod którego wystaje biały kołnierzyk. Włosy ma krótkie, ciemne, zaczesane do tyłu. Na twarzy widać długie wąsy i krótką spiczastą bródkę. Na ilustracji przedstawionej jest aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje:
Punkt 1: Autoportret Felixa Vallottona znacznie różni się formą od Talizmanu. Vallotton inspirował się twórczością Albrechta Durera oraz Jeana-Auguste’a-Dominique’a Ingresa, stąd w wielu jego obrazach ujawniała się dbałość o przedstawiony z doskonałą precyzją detal. Klasyczna wirtuozeria rysunkowa szła u tego artysty w parze z dekoracyjnością kształtów, wysmakowanym kolorytem i akcentowaniem płaszczyzn. Vallotton tworzył także drzeworyty silnie inspirowane sztuką japońską.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Felixa Vallottona pt. „Autoportret”. Obejmuje ona autoportret artysty. Mężczyzna w średnim wieku, w czarnym stroju, spod którego wystaje biały kołnierzyk. Włosy ma krótkie, ciemne, zaczesane do tyłu. Na twarzy widać długie wąsy i krótką spiczastą bródkę. Na ilustracji przedstawionej jest aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje:
Punkt 1: Autoportret Felixa Vallottona znacznie różni się formą od Talizmanu. Vallotton inspirował się twórczością Albrechta Durera oraz Jeana-Auguste’a-Dominique’a Ingresa, stąd w wielu jego obrazach ujawniała się dbałość o przedstawiony z doskonałą precyzją detal. Klasyczna wirtuozeria rysunkowa szła u tego artysty w parze z dekoracyjnością kształtów, wysmakowanym kolorytem i akcentowaniem płaszczyzn. Vallotton tworzył także drzeworyty silnie inspirowane sztuką japońską.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Felixa Vallottona pt. „Les Passants”. Przedstawia on spacerujących ludzi. Kobieta z dzieckime idzie w kierunku widza, dwie kobiety odwrócone tyłem rozmawiają ze sobą, na głowach mają ozdobne kapelusze. Przed wystawą po lewej stronie stoi starszych mężczyzna w czarnym płaszczu i cylindrze. Włosy i zarost na twarzy ma siwy. Po prawej stronie widać mężczyznę w żółtym płaszczu w brązowa kratę. Na głowie ma czarny cylinder. Na twarzy widać sumiasty, siwy wąs oraz krótkie siwe włosy. Na rysunku umieszczony jest aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje:
Punkt 1: Obraz Les Passants ujawnia zamiłowanie Vallottona do płaszczyznowości. Artysta eliminuje w nim jakąkolwiek iluzję przestrzeni, tworząc płaską, barwną kompozycję. Można uznać, że programowa płaskość dzieł, wyjaśniona celnie w zdaniu Maurice’a Denisa stała się obiektywnym sposobem deformacji form w dziełach tworzonych przez Nabistów. Przy tak oryginalnym i niemalże podniosłym podejściu do formy, Nabiści sięgali po bardzo zwyczajne tematy. Chętnie przedstawiali sceny miejskie (np.: spacerowiczów, o czym świadczy ogądany obraz Vallottona), wypoczynek na świeżym powietrzu, swoje rodziny lub pejzaże.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Felixa Vallottona pt. „Les Passants”. Przedstawia on spacerujących ludzi. Kobieta z dzieckime idzie w kierunku widza, dwie kobiety odwrócone tyłem rozmawiają ze sobą, na głowach mają ozdobne kapelusze. Przed wystawą po lewej stronie stoi starszych mężczyzna w czarnym płaszczu i cylindrze. Włosy i zarost na twarzy ma siwy. Po prawej stronie widać mężczyznę w żółtym płaszczu w brązowa kratę. Na głowie ma czarny cylinder. Na twarzy widać sumiasty, siwy wąs oraz krótkie siwe włosy. Na rysunku umieszczony jest aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje:
Punkt 1: Obraz Les Passants ujawnia zamiłowanie Vallottona do płaszczyznowości. Artysta eliminuje w nim jakąkolwiek iluzję przestrzeni, tworząc płaską, barwną kompozycję. Można uznać, że programowa płaskość dzieł, wyjaśniona celnie w zdaniu Maurice’a Denisa stała się obiektywnym sposobem deformacji form w dziełach tworzonych przez Nabistów. Przy tak oryginalnym i niemalże podniosłym podejściu do formy, Nabiści sięgali po bardzo zwyczajne tematy. Chętnie przedstawiali sceny miejskie (np.: spacerowiczów, o czym świadczy ogądany obraz Vallottona), wypoczynek na świeżym powietrzu, swoje rodziny lub pejzaże.
Felix Vallotton, „Les Passants”, 1896, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
Nabiści bardzo zasłużyli się na polu sztuki użytkowej. Podobnie, jak artyści z angielskiego ruchu Arts and Crafts, kładli nacisk na traktowane po macoszemu dziedziny sztuki: ilustrację, grafikę, zdobnictwo i tkaninę, pracując nad nimi równie skrupulatnie, jak nad malarstwem. Tworzyli plakaty, szatę graficzną czasopism (przede wszystkim La Revue blancheLa Revue blancheLa Revue blanche wydawanego w Paryżu przez pochodzących z Polski braci Natansonów), projekty parawanów, witraże czy wręcz projekty tkanin.
R1ZjmdrtUjwmw1
Ilustracja przedstawia obraz Édouarda Vuillarda pt. „Kasztany”. Obraz ukazuje życie miejskie, postacie przechadzają się chodnikiem pod budynkami mieszkalnymi z drewnianymi okiennicami. Na ulicy widoczne donice z zielonymi roślinami oraz gałęzie kasztanowca z zielonymi liśćmi. Obraz jest oglądany przez szybę przedzieloną na cztery części brązowej listwą.
Édouard Vuillard, „Kasztany”, 1894-1895, Dallas Museum of Art, Dallas, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, domena publiczna
Pierre Bonnard był jednym z najbardziej płodnych malarzy z omawianego kręgu. Posiadał fenomenalny zmysł kolorystyczny i do dziś uchodzi za jednego z najwybitniejszych kolorystów XX wieku. Jego dzieła, tworzone w technice zbliżonej do impresjonizmu, zachwycają niezwykle szeroką gamą barwną. Bonnard malował plakaty, sceny miejskie, pejzaże, akty, sceny we wnętrzach.
R4E9xiKclNhjb1
Ilustracja interaktywna przedstawia plakat Pierre'a Bonnarda pt. „France Champaigne”. Obejmuje ona kobietę z kieliszkiem szampana. Na rysunku umieszczony jest aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje: W ukazanym plakacie artysta bawi się motywem szampańskiej piany, która rozlewa się z kieliszka zakrywając dolną część kompozycji. Rozedrgany kontur piany przenosi się także na postać kobiety, łącząc oba motywy występujące w plakacie. Silna konturowość przedstawionego plakatu ma silne znamiona secesji i ukazuje, że działalność Nabistów była typowa dla tego, najpopularniejszego na przełomie XIX i XX wieku, stylu.
Punkt 1: W ukazanym plakacie artysta bawi się motywem szampańskiej piany, która rozlewa się z kieliszka zakrywając dolną część kompozycji. Rozedrgany kontur piany przenosi się także na postać kobiety, łącząc oba motywy występujące w plakacie. Silna konturowość przedstawionego plakatu ma silne znamiona secesji i ukazuje, że działalność Nabistów była typowa dla tego, najpopularniejszego na przełomie XIX i XX wieku, stylu.
Ilustracja interaktywna przedstawia plakat Pierre'a Bonnarda pt. „France Champaigne”. Obejmuje ona kobietę z kieliszkiem szampana. Na rysunku umieszczony jest aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje: W ukazanym plakacie artysta bawi się motywem szampańskiej piany, która rozlewa się z kieliszka zakrywając dolną część kompozycji. Rozedrgany kontur piany przenosi się także na postać kobiety, łącząc oba motywy występujące w plakacie. Silna konturowość przedstawionego plakatu ma silne znamiona secesji i ukazuje, że działalność Nabistów była typowa dla tego, najpopularniejszego na przełomie XIX i XX wieku, stylu.
Punkt 1: W ukazanym plakacie artysta bawi się motywem szampańskiej piany, która rozlewa się z kieliszka zakrywając dolną część kompozycji. Rozedrgany kontur piany przenosi się także na postać kobiety, łącząc oba motywy występujące w plakacie. Silna konturowość przedstawionego plakatu ma silne znamiona secesji i ukazuje, że działalność Nabistów była typowa dla tego, najpopularniejszego na przełomie XIX i XX wieku, stylu.
Pierre Bonnard, „France Champaigne” [plakat], 1891, Museum of Modern Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, domena publiczna
Obiad pod wielką lampą, znajdujący się w zbiorach budapesztańskiego Szépművészeti Múzeum, to typowe dzieło z nurtu intymizmuIntymizmintymizmu. Ciasno skadrowana kompozycja przedstawia dwie osoby przy obszernym stole, nad którym wisi złota lampa. Postaci zostały uchwycone naturalnie, bez pozowania, co dodaje świeżości i lekkości dziełu. Przycięcie postaci z lewej strony w celu wyeksponowania stołu przypomina kadr fotografii. Przed nabistami już impresjoniści docenili wynalazek fotografii i z dużo większą nonszalancją komponowali obrazy.
Dzieła Bonnarda przypominają rozwibrowane, grubo tkane gobeliny. Artysta posuwał się do deformacji kształtów i postaci, aby podporządkować formy porządkowi plam barwnych. Kolor był nadrzędną wartością obrazów Bonnarda i kompozycja obrazu ściśle mu podlegała.
RpJReTrj0L8Az1
Ilustracja przedstawia obraz Pierre'a Bonnarda pt. „Obiad pod wielką lampą”. Obraz ukazuje bogato zastawiony stół z dużą ilością owoców i ciastek, przy którym siedzi starsza kobieta w czarnym stroju. Kobieta w ręce trzyma białą filiżankę. Po jej lewej stronie widać dziewczynkę w różowej, długiej sukience.
Pierre Bonnard, „Obiad pod wielką lampą” („Lunch at le grand lamps”), 1899, Szépművészeti Múzeum, Budapeszt, Węgry, wikimedia.org, domena publiczna
Główną modelką Bonnarda była jego żona Marta. Szczególnie charakterystyczne dla jego twórczości są przedstawienia żony sportretowanej w trakcie intymnych czynności. Podpatrywał ją nie tylko w łazience, ale także w czasie odpoczynku po posiłku. Te niezwykle prywatne, niepozowane ujęcia stawiają Bonnarda w wąskiej grupie malarzy zwanych intymistami.
Bonnard był bliskim przyjacielem polskiego malarza Józefa Pankiewicza i za jego pośrednictwem inspirował pokolenia polskich malarzy.
ROIkXChiXrgVh1
Ilustracja przedstawia obraz Pierre'a Bonnarda pt. „Wnętrze”. Obraz ukazuje wnętrze pokoju. widać toaletkę, na której stoi dzban na wodę oraz nad którą wisi lustro. przed toaletką stoi drewniany fotel bujany i obok niego widać kawałek stolika. Po prawej stronie znajduje się okno a obok niego ażurowa szafka, bez ścian. W lustrze odbija się postać w czerwonej koszuli, która siedzi na łóżku.
Pierre Bonnard, „Wnętrze” („Interior”), 1913, kolecja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
Drugim malarzem, którego uznaje się za intymistę, był Édouard Vuillard. Jego ulubionymi modelkami były matka i siostra, prowadzące zakład krawiecki. Obrazy z motywem kobiet w pokoju pełnym wzorzystych tkanin to znak rozpoznawczy Vuillarda. Malarz nie bał się sięgać po ostre zestawienia kolorów, ale w przeciwieństwie do Bonnarda traktował go bardziej syntetycznie i skłaniał się ku wyciszonym zestawieniom. Faktura obrazów Vuillarda przypomina gęsto tkane kobierce, a postaci zdają się wrastać w tło.
Obraz zatytułowany Śniadanie przedstawia najprawdopodobniej matkę artysty podczas posiłku. Jej ciężka sylweta oparta o stół tworzy kontrast z lekkim, złotawym krzesłem, na którym siedzi. Postać zdaje się zwracać do kogoś, kto znajduje się z prawej strony, ale za kadrem. Ciasna kompozycja, gobelinowa faktura i harmonia kolorystyczna to wyróżniki twórczości Vuillarda.
Podobnie jak pozostali Nabiści, Vuillard uprawiał także drzeworyt, silnie inspirowany sztuką japońską, ilustrację, projektował plakaty a także scenografię do teatru Theatre de l’Oeuvre, gdzie wystawiano sztuki symboliczne. Niejednokrotnie malował także wnętrze mieszkania Tadeusza i Misi Natansonów, czyli redakcję czasopisma La Revue blanche.
RO2FcdyUel4au1
Ilustracja przedstawia obraz Édouarda Vuillarda pt. „Śniadanie”. Obraz ukazuje otyłą, kobietę, która siedzi bokiem przy stole. Ubrana jest w długą brązową suknie, włosy ma zaczesane do tyłu. Przed kobietą stoi okrągły stolik, na którym widać białe przedmioty.
Édouard Vuillard, „Śniadanie”, 1894, National Gallery of Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, domena publiczna
Wyjątkową postacią wśród Nabistów był rzeźbiarz, Aristide Maillol, który w swoich pracach przedstawiał głównie kobiece akty o silnych znamionach klasycyzmu. Przed wtórnością chroniła go tak znamienna dla Nabistów syntetyzacja i wyraźne uproszczenie formy. Artysta wypracował własny, bardzo charakterystyczny styl. Najsłynniejszą rzeźbą stworzoną przez Maillola jest ukazane Morze Śródziemne – cichy, harmonijnie skomponowany akt kobiecy. Oryginał wykonany w wapieniu znajduje się obecnie w prywatnej kolekcji w Szwajcarii, natomiast kopie dzieła są szeroko rozpowszechnione. Dla przykładu: w Musee d’ Orsay znajdują się dwie: współczesna brązowa oraz marmurowa powstała za życia artysty. Od 1963 można podziwiać także kolejną brązową kopię w Ogrodach Tuilerie.
RbWeC8tk9pJW91
Ilustracja przedstawia rzeźbę Aristida Maillola pt. „Morze Śródziemne”. Rzeźba ukazuje nagą kobietę, która siedzi i prawą rękę ma przesunięta do tyłu podtrzymując się nią. Lewą ręką podparła głowę, którą spuściła w dół. Prawą nogę zgięła w kolanie i położyła na podłożu, lewą nogę zgięła w kolanie i stopę postawiła płasko na postumencie. W tle widoczne są drzewa z zielonymi liśćmi oraz ukryty za nimi budynek z cegły.
Aristide Maillol, „Morze Śródziemne”, Ogrody Tuilerie, Paryż, Francja, flickr.com, CC BY 2.0
Ugrupowanie działało stosunkowo krótko, gdyż już po 3 latach artyści zaczęli się rozchodzić. Definitywny koniec Nabistów nastąpił około 1900 roku. Twórczość części z Nabistów po jakimś czasie znacznie obniżyła swoje loty, ocierając się o kicz, lecz malarstwo Bonnarda i Vuillarda do końca pozostało wielką sztuką. Natomiast nie ma wątpliwości, że prace członków ugrupowania z początków wspólnej działalności to kwintesencja wszystkiego, co najlepsze i najpiękniejsze w sztuce końca XIX wieku.
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000180
Zadania
classicmobile
Ćwiczenie 1
R1Oc0JGtytwAo1
Odpowiedz na pytanie. Kto jest autorem obrazu Autoportret?
Odpowiedz na pytanie. Kto jest autorem obrazu Autoportret?
Odpowiedzi: A - Talizman , Musée d'Orsay B - Kobieta w ogrodzie , Musée d'Orsay C - Autoportret , Musée d'Orsay
1‑A 2‑B 3‑C
Zobacz także
Inna wersja zadania
R1UJ77AhaIaCKm94373ea6d2e3e5b8_00000000000051
Inna wersja zadania
Inna wersja zadania
Źródło: online skills, cc0.
classicmobile
Ćwiczenie 2
R5Q0vibWoEPEO1
Kto jest autorem powiedzenia: Należy pamiętać, że obraz - zanim stanie się koniem bojowym, aktem czy anegdotą - stanowi zasadniczo płaską powierzchnię pokrytą kolorami dobranymi wg pewnego porządku.
Pierre Bonnard
Maurice Denis
Aristide Maillol
Źródło: Jolanta Bobala.
static
Ćwiczenie 2
Kto jest autorem powiedzenia: Należy pamiętać, że obraz - zanim stanie się koniem bojowym, aktem czy anegdotą - stanowi zasadniczo płaską powierzchnię pokrytą kolorami dobranymi wg pewnego porządku .
A - Pierre Bonnard B - Maurice Denis C - Aristide Maillol
B
classicmobile
Ćwiczenie 3
RrnB58PNNn51W1
Impulsem do powstania grupy nabistów było zetknięcie z twórczością jednego z wybitnych malarzy francuskich tworzących na przełomie XIX i XX wieku. Czy pamiętasz, kto był dla nich szczególnie inspirujący?
Paul Gauguin
Claude Monet
Paul Cézanne
Źródło: Jolanta Bobala.
static
Ćwiczenie 3
Impulsem do powstania grupy nabistów było zetknięcie z twórczością jednego z wybitnych malarzy francuskich tworzących na przełomie XIX i XX wieku. Czy pamiętasz, kto był dla nich szczególnie inspirujący?
A - Paul Gauguin B - Claude Monet C - Paul Cézanne
A
classicmobile
Ćwiczenie 4
RDntqhFc7omgp1
Który z nabistów był rzeźbiarzem i stworzył dzieło Morze Śródziemne? Możliwe odpowiedzi: 1. Aristide Maillol, 2. Paul Sérusier, 3. Édouard Vuillard
Który z nabistów był rzeźbiarzem i stworzył dzieło Morze Śródziemne? Możliwe odpowiedzi: 1. Aristide Maillol, 2. Paul Sérusier, 3. Édouard Vuillard
Źródło: Jolanta Bobala.
static
Ćwiczenie 4
Który z nabistów był rzeźbiarzem i stworzył przedstawione dzieło? Morze Śródziemne
RuxhsRr8YQBwh1
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, cc0.
A - Aristide Maillol B - Paul Sérusier C - Édouard Vuillard
A
classicmobile
Ćwiczenie 5
R1ACRikU6tpTM1
Które czasopismo propagowało sztukę nabistów?
Ver Sacrum
Chimera
La Revue blanche
Źródło: Jolanta Bobala.
static
Ćwiczenie 5
Które czasopismo propagowało sztukę nabistów?
A - Ver Sacrum B - Chimera C - La Revue blanche
C
classicmobile
Ćwiczenie 6
RcLpspQTzFKSq1
Który z wymienionych nabistów jest uznawany za wybitnego kolorystę?
Félix Vallotton
Pierre Bonnard
Paul Sérusier
Źródło: Jolanta Bobala.
static
Ćwiczenie 6
Który z wymienionych nabistów jest uznawany za wybitnego kolorystę?
A - Félix Vallotton B - Pierre Bonnard C - Paul Sérusier
B
classicmobile
Ćwiczenie 7
R15W8PItpkYVW1
Odpowiedz na pytanie. Kto jest autorem działa Obiad pod wielką lampą?
Odpowiedz na pytanie. Kto jest autorem działa Obiad pod wielką lampą?
Źródło: Jolanta Bobala.
static
Ćwiczenie 7
Połącz w pary dzieł intymistycznych z odpowiednim nazwiskiem.
RfWwrtEf1Mj5a1
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, cc0.
Pytania: Obiad pod wielką lampą ................ Śniadanie ................ Wnętrze ................
Odpowiedzi: A - Édouard Vuillard B - Pierre Bonnard
Odpowiedzi: A - Talizman , Musée d'Orsay B - Autoportret , Musée d'Orsay C - Kobieta w ogrodzie , Musée d'Orsay
Rozwiązanie: 1‑A 2‑C 3‑B
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000006
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000006
Połącz w pary dzieł intymistycznych z odpowiednim nazwiskiem.
RRuQY5rWylv1g1
Ilustracja do zadania
Źródło: online skills, cc0.
Pytania: Obiad pod wielką lampą ................ Śniadanie ................ Wnętrze ................
Odpowiedzi: A - Pierre Bonnard B - Édouard Vuillard
Rozwiązanie: 1‑A 2‑B 3‑A
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000196
Słownik pojęć
Akademizm
Akademizm
kierunek w sztukach plastycznych, głównie malarstwie i rzeźbie, od XVII do XIX wieku. Odwoływał się do dokonań sztuki antycznej, skupiał się głównie na tematyce mitologicznej, historycznej i biblijnej. Propagowany przez akademie sztuk pięknych. Zakładał, że celem sztuki jest przestrzeganie ustalonych reguł.
Intymizm
Intymizm
zagadnienie plastyczne z przełomu XIX i XX wieku charakterystyczne dla ugrupowania Nabistów. Występuje jako samodzielny motyw obrazów ukazujący sceny z codziennego życia. Wyróżnia go nastrój obrazu, skupienie na intymności miejsca, postaci, wykonujących zwyczajne czynności. Dzieła formalnie nawiązują do japońskiego drzeworytu, akcentując przywiązanie twórców do dekoracyjnych aspektów obrazowania.
W sztuce polskiej intymizm był zjawiskiem marginalnym i pojawiał się w obrazach Wojciecha Weissa, Józefa Mehoffera oraz Józefa Pankiewicza.
La Revue blanche
La Revue blanche
dwumiesięcznik literacko‑artystyczny, od 1889 - 1903 roku wydawany w Paryżu. Założony przez braci Aleksandra, Tadeusza i Ludwika Natansonów, których ojciec pochodził z Warszawy. Czasopismo propagowało twórczość Nabistów.
Nabiści (Les Nabis)
Nabiści (Les Nabis)
grupa artystyczna założona w 1888 roku w Paryżu przez malarza Paula Serusiera. Nazwa pochodzi od hebrajskiego słowa „nabi” oznaczającego proroka. W skład grupy wchodzili: Maurice Denis, Ker‑Xavier Roussel, Pierre Bonnard, Édouard Vuillard, Felix Vallotton, Aristide Maillol, Paul Ranson i Węgier József Rippl‑Rónai.
Ugrupowanie charakteryzuje symboliczny koloryt oraz płaskość malarska. Inspiracje czerpali z twórczości Paula Gauguina, drzeworytu japońskiego i sztuki ludowej. Prócz obrazów Nabiści tworzyli ilustracje, grafiki i sztukę użytkową.
Źródła:
The Dictionary of Art, red Jane Turner, t. 22, Oxford University Press 2003, s. 421 – 422
The Dictionary of Art, red Jane Turner, t. 15, Oxford University Press 2003, s. 888
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000223
Galeria dzieł sztuki
R15iMCVKVn6zK1
Ilustracja przedstawia obraz Paula Gauguina pt. „Autoportret z nimbem”. Obraz ukazuje autoportret mężczyzny z rudym włosem, który trzyma w ręce węża. Nad głową mężczyzny znajdują się dwa jabłka z gałązce.
Paul Gauguin, „Autoportret z nimbem”, 1889, National Gallery of Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, domena publiczna
R1WBEqQUt0pMG1
Ilustracja przedstawia obraz pt. „Talizman” autorstwa Paula Sérusiera. Jeszcze w Bretanii Sérusier namalował obraz przedstawiający fragment lasu. Uprościł znacznie kształty, a kolory zastosował według klucza symbolicznego, nie zważając na zgodność z naturą. W obrazie uwagę widza przyciągają żółte korony drzew, które zdają się rozświetlać kompozycję. Celem malarza było przekazanie pewnego wrażenia w niezwykle ozdobny i wyrafinowany sposób. Początkowo tytuł obrazu brzmiał Las miłości w Pont Aven, ale potem malarz przemianował go na Talizman. Obraz stał się manifestem dla założonego przez Sérusiera ugrupowania zwanego Nabiści (Les Nabis), co z języka hebrajskiego oznacza „prorocy”. Obecnie obraz znajduje się w paryskim Musée d'Orsay.
Ilustracja przedstawia obraz pt. „Maternité devant la mer” autorstwa Paula Sérusiera. Ukazuje ona kobietę z dzieckiem. Maurice Denis opublikował w 1890 roku artykuł, z którego pochodzi słynne zdanie: Należy pamiętać, że obraz - zanim stanie się koniem bojowym, aktem czy anegdotą - stanowi zasadniczo płaską powierzchnię pokrytą kolorami dobranymi wg pewnego porządku. Przyjęło traktować się je jako manifest Nabistów.
Maurice Denis, „Maternité devant la mer”, 1899, Musée des Beaux-Arts de Pont-Aven, Pont-Aven, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
RVOfnjG3sr3Ow1
Ilustracja przedstawia obraz Felixa Vallottona pt. „Autoportret”. Autoportret Felixa Vallottona znacznie różni się formą od Talizmanu. Vallotton inspirował się twórczością Albrechta Durera oraz Jeana-Auguste’a-Dominique’a Ingresa, stąd w wielu jego obrazach ujawniała się dbałość o przedstawiony z doskonałą precyzją detal. Klasyczna wirtuozeria rysunkowa szła u tego artysty w parze z dekoracyjnością kształtów, wysmakowanym kolorytem i akcentowaniem płaszczyzn. Vallotton tworzył także drzeworyty silnie inspirowane sztuką japońską.
Ilustracja przedstawia obraz Felixa Vallottona pt. „Les Passants”. Ukazuje ona spacerujących ludzi. Obraz ujawnia zamiłowanie Vallottona do płaszczyznowości. Artysta eliminuje w nim jakąkolwiek iluzję przestrzeni, tworząc płaską, barwną kompozycję. Można uznać, że programowa płaskość dzieł, wyjaśniona celnie w zdaniu Maurice’a Denisa stała się obiektywnym sposobem deformacji form w dziełach tworzonych przez Nabistów. Przy tak oryginalnym i niemalże podniosłym podejściu do formy, Nabiści sięgali po bardzo zwyczajne tematy. Chętnie przedstawiali sceny miejskie (np.: spacerowiczów, o czym świadczy oglądany obraz Vallottona), wypoczynek na świeżym powietrzu, swoje rodziny lub pejzaże.
Felix Vallotton, „Les Passants”, 1896, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
R1ZjmdrtUjwmw1
Ilustracja przedstawia obraz Édouarda Vuillarda pt. „Kasztany”. Obraz ukazuje życie miejskie, postacie przechadzają się chodnikiem pod budynkami mieszkalnymi z drewnianymi okiennicami. Na ulicy widoczne donice z zielonymi roślinami oraz gałęzie kasztanowca z zielonymi liśćmi. Obraz jest oglądany przez szybę przedzieloną na cztery części brązowej listwą.
Édouard Vuillard, „Kasztany”, 1894-1895, Dallas Museum of Art, Dallas, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, domena publiczna
RggcwT9wrzco21
Ilustracja przedstawia plakat Pierre'a Bonnarda pt. „France Champaigne”. Ukazuje ona kobietę z kieliszkiem szampana. W ukazanym plakacie artysta bawi się motywem szampańskiej piany, która rozlewa się z kieliszka zakrywając dolną część kompozycji. Rozedrgany kontur piany przenosi się także na postać kobiety, łącząc oba motywy występujące w plakacie. Silna konturowość przedstawionego plakatu ma silne znamiona secesji i ukazuje, że działalność Nabistów była typowa dla tego, najpopularniejszego na przełomie XIX i XX wieku, stylu.
Pierre Bonnard, „France Champaigne” [plakat], 1891, Museum of Modern Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, domena publiczna
RhIZSPyxwj7lS1
Ilustracja przedstawia obraz Pierre'a Bonnarda pt. „Kobieta w ogrodzie”. Obraz ukazuje siedzącą kobietę w różowym, długim kimono. Obok stóp kobiety znajduje się czarny kot.
Pierre Bonnard, „Kobieta w ogrodzie”, 1891, Musée d'Orsay, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
RpJReTrj0L8Az1
Ilustracja przedstawia obraz Pierre'a Bonnarda pt. „Obiad pod wielką lampą”. Obraz ukazuje bogato zastawiony stół z dużą ilością owoców i ciastek, przy którym siedzi starsza kobieta w czarnym stroju. Kobieta w ręce trzyma białą filiżankę. Po jej lewej stronie widać dziewczynkę w różowej, długiej sukience.
Pierre Bonnard, „Obiad pod wielką lampą” („Lunch at le grand lamps”), 1899, Szépművészeti Múzeum, Budapeszt, Węgry, wikimedia.org, domena publiczna
ROIkXChiXrgVh1
Ilustracja przedstawia obraz Pierre'a Bonnarda pt. „Wnętrze”. Obraz ukazuje wnętrze pokoju. widać toaletkę, na której stoi dzban na wodę oraz nad którą wisi lustro. przed toaletką stoi drewniany fotel bujany i obok niego widać kawałek stolika. Po prawej stronie znajduje się okno a obok niego ażurowa szafka, bez ścian. W lustrze odbija się postać w czerwonej koszuli, która siedzi na łóżku.
Pierre Bonnard, „Wnętrze” („Interior”), 1913, kolecja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
RO2FcdyUel4au1
Ilustracja przedstawia obraz Édouarda Vuillarda pt. „Śniadanie”. Obraz ukazuje otyłą, kobietę, która siedzi bokiem przy stole. Ubrana jest w długą brązową suknie, włosy ma zaczesane do tyłu. Przed kobietą stoi okrągły stolik, na którym widać białe przedmioty.
Édouard Vuillard, „Śniadanie”, 1894, National Gallery of Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone Ameryki, wikimedia.org, domena publiczna
RbWeC8tk9pJW91
Ilustracja przedstawia rzeźbę Aristida Maillola pt. „Morze Śródziemne”. Rzeźba ukazuje nagą kobietę, która siedzi i prawą rękę ma przesunięta do tyłu podtrzymując się nią. Lewą ręką podparła głowę, którą spuściła w dół. Prawą nogę zgięła w kolanie i położyła na podłożu, lewą nogę zgięła w kolanie i stopę postawiła płasko na postumencie. W tle widoczne są drzewa z zielonymi liśćmi oraz ukryty za nimi budynek z cegły.
Aristide Maillol, „Morze Śródziemne”, Ogrody Tuilerie, Paryż, Francja, flickr.com, CC BY 2.0
m94373ea6d2e3e5b8_0000000000228
Bibliografia
The Dictionary of Art, red. Jane Turner, t. 22, Oxford University Press 2003, s. 421 – 422
The Dictionary of Art, red. Jane Turner, t. 15, Oxford University Press 2003, s. 888
T. Hyman, Bonnard, London 1998
B. Osińska, Sztuka i czas, Warszawa 2005, s. 72, 94 – 95, 119
