Światło
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „ŚWIATŁO”
Przyroda, II etap edukacyjny
Temat: Światło.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (11.4) [uczeń] bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | definiuje pojęcia: naturalne źródło światła, sztuczne źródło światła, światło odbite, promień świetlny, odbicie lustrzane, rozproszenie światła; |
podaje przykłady naturalnych i sztucznych źródeł światła; | |
tłumaczy zjawisko prostoliniowego rozchodzenia światła; | |
rozumie powstawanie promienia świetlnego; | |
przedstawia graficznie promień świetlny; | |
wyjaśnia powstawanie cienia i półcienia; | |
rozumie zjawisko rozproszenia światła; | |
objaśnia różnice między rozproszeniem światła a odbiciem lustrzanym. |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | wie, że Słońce jest najważniejszym naturalnym źródłem światła na ziemi; |
rozumie, że większość ciał świeci światłem odbitym; | |
rozumie że światło jest nośnikiem informacji o świecie; | |
doświadczalnie bada prostoliniowe rozchodzenie się światła; | |
doświadczalnie bada powstawanie cienia i półcienia. |
Kompetencje kluczowe
Porozumiewanie się w języku ojczystym.
Podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne.
Kompetencje informatyczne.
Umiejętność uczenia się.
Etapy lekcji
Wstęp:
Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, czy przebywali kiedyś w ciemnym pomieszczeniu i co byli w stanie wtedy zobaczyć. Objaśnia, że za procesy widzenia odpowiada światło, które dociera do naszych oczu od różnych przedmiotów niosąc o nich informacje.
Przebieg zajęć:
Pogadanka. Przedmioty, które widzimy, mogą same wysyłać światło lub odbijać światło padające na nie. Nauczyciel definiuje naturalne i sztuczne źródło światła. Określa Słońce jako najważniejsze naturalne źródło światła. Prosi uczniów o podanie przykładów innych naturalnych źródeł. Sugerowane odpowiedzi:
gwiazdy,
wulkan,
błyskawica,
świetliki,
ryby głębinowe.
Nauczyciel zwraca uwagę, że Księżyc nie jest źródłem światła i chociaż świeci – jest to światło odbite.
Nauczyciel objaśnia, że w miarę rozwoju swoich umiejętności i potrzeb człowiek wytworzył sztuczne źródła światła, prosi uczniów o podanie przykładów. Sugerowane odpowiedzi:
świece,
kagańce,
lampy naftowe,
lampki elektryczne,
świetlówki,
lasery.
Nauczyciel przeprowadza pokaz ćwiczenia praktycznego, podczas którego objaśnia prostoliniowe rozchodzenie się światła. Uczniowie formułują wnioski.
Instrukcja przeprowadzenia ćwiczenia praktycznego:
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Światło wysyłane ze źródła światła rozchodzi się w przestrzeni po liniach prostych, czyli prostoliniowo. Nieskończenie wąska wiązka, po której biegnie światło to promień świetlny.
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem ćwiczenia jest doświadczalne sprawdzenie prostoliniowego rozchodzenia się światła.
3. Sposób przygotowania ćwiczenia (czas, miejsce itd.): Ćwiczenie praktyczne prowadzone jest przez jednego ucznia oraz nauczyciela podczas zajęć lekcyjnych w klasie. Uczniowie na podstawie obserwacji formułują wnioski. Potrzebne materiały i sprzęty: duża latarka, gruba tektura, nożyczki.
4. Sposób przeprowadzenia ćwiczenia: Nauczyciel wybiera jednego z uczniów i poleca mu zrobienie w grubej tekturze kilku otworów małej średnicy za pomocą nożyczek. W tym czasie zaciemnia pomieszczenie lekcyjne, zasłaniając okna. Uczeń zasłania przygotowaną przez siebie tekturą źródło światła i włącza latarkę. Uczniowie obserwują rozchodzenie się promieni świetlnych wydostających się przez otwory w tekturze.
5.Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Światło wysyłane przez Słońce czy żarówkę rozchodzi się we wszystkie strony. Przepuszczając światło przez małe otwory, można wydzielić wąską smugę światła, zwaną promieniem. Promień obrazuje kierunek rozchodzenia światła w przestrzeni. Światło w ośrodku jednorodnym rozchodzi się prostoliniowo. Na rysunku promień przedstawiamy w postaci linii, zaznaczając grotem strzałki, w którą stronę, wzdłuż tej linii, biegnie światło.
Nauczyciel w formie pogadanki objaśnia zjawisko powstawania cienia i półcienia. Przedstawia przykłady przedmiotów, które przepuszczają przez siebie światło (ciała przezroczyste, np. szkło, woda, powietrze) i takich, które stanowią przeszkodę dla rozchodzenia się promieni (ciała nieprzezroczyste, np. człowiek, ściana, tektura). Uczniowie oglądają film „Teatr cieni”.
Dyskusja na temat, dlaczego większość ciał nie jest źródłem światła, a mimo to je widzimy. Nauczyciel objaśnia zjawisko odbicia światła, umożliwiające widzenie przedmiotów. Przedstawia różnice między odbiciem lustrzanym od powierzchni gładkich, a rozproszeniem światła na powierzchniach chropowatych.
Podsumowanie:
Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne „Rozchodzenie się światła”.
Na postawie zdobytych informacji formułują wniosek, że dzięki rozproszeniu na różnych przedmiotach, światło jest nośnikiem informacji o otaczającym nas świece.
Zadanie domowe:
Podaj po 3 przykłady naturalnego i sztucznego źródła światła.
Wykonaj schemat, na którym przedstawisz graficznie światło rozchodzące się z lampki na Twoim biurku.
Środki dydaktyczne
Stanowiska komputerowe.
Ćwiczenie interaktywne „Rozchodzenie się światła”.
Film „Teatr cieni”.
Duża latarka, gruba tektura, nożyczki.
Metody nauczania
Pogadanka.
Dyskusja.
Pokaz.
Metoda zajęć praktycznych.
Formy pracy
System klasowo‑lekcyjny.
Praca indywidualna.
Praca zbiorowa.
Zadanie dla chętnych
Podaj trzy przykłady z życia codziennego, które potwierdzają prostoliniowe rozchodzenie się światła.
