Karol Miller, „Odwiedziny Jana Zamojskiego w Czarnolesie”, 1877, Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie, wikimedia.org, domena publiczna
Ważne daty
1436‑1501 – lata życia Jana OstrorogaJan OstrorógJana Ostroroga
1457‑1523 – lata życia Macieja z MiechowaMaciej z MiechowaMacieja z Miechowa
1482‑1537 – lata życia Andrzeja KrzyckiegoAndrzej KrzyckiAndrzeja Krzyckiego
1512‑1589 – lata życia Marcina KromeraMarcin KromerMarcina Kromera
1516‑1543 – lata życia Klemensa JanickiegoKlemens JanickiKlemensa Janickiego
ok. 1480‑1533 – lata życia Mikołaja Hussowczyka
1485‑1548 – lata życia Jana Dantyszka
1505‑1569 – lata życia Mikołaja Reja
1522‑1587 – lata życia Andrzeja PatrycegoAndrzej Patrycy NideckiAndrzeja Patrycego
1527‑1603 – lata życia Łukasza GórnickiegoŁukasz GórnickiŁukasza Górnickiego
1530‑1584 – lata życia Jana KochanowskiegoJan KochanowskiJana Kochanowskiego
1542‑1605 – lata życia Jana ZamojskiegoJan ZamojskiJana Zamojskiego
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R4881FdqK1Kiu1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
7. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku:
2) przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej, polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych;
14. potrafi rozpoznać i poddać interpretacji w kontekście kultury greckiej i rzymskiej oraz kultur późniejszych następujące kluczowe zjawiska z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku:
2) przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych.
Nauczysz się
oceniać dorobek polskiego renesansu i wpływ polskich autorów na kulturę Europy;
opisywać sylwetki najważniejszych twórców polskiego renesansu;
wskazywać źródła antyku w dziełach polskiej kultury okresu renesansu;
wymieniać dzieła polskich twórców, nawiązujące do dorobku Greków i Rzymian.
Polacy studiują za granicą
W drugiej połowie XV w. coraz więcej Polaków udawało się za granicę, by kontynuować studia. W Europie najbardziej cenione były wówczas uniwersytety włoskie. Wpierw szczególnym zainteresowaniem cieszyło się bolońskie studium generalne – to tutaj studiował prawnik Jan Ostroróg (1436‑1501), senator i autor bardzo ważnych pism politycznych. Jego Memoriał o urządzeniu Rzeczypospolitej (Monumentum prō Reīpūblicae ōrdinātiōne) stanowił propozycję reform państwa, opisując m.in. pożądane relacje monarchii i przedstawicieli duchowieństwa. Absolwentem bolońskiej uczelni był również Maciej z Miechowa (1457‑1523), kronikarz, wybitny lekarz i późniejszy wielokrotny rektor Akademii Krakowskiej. Maciej Miechowita przyczynił się do rozwoju krakowskich studiów medycznych, sprawował także funkcję nadwornego lekarza na dworze Zygmunta I Starego. Jego badania nad geografią i historią polskich ziem zaowocowały m.in. traktatem O dwóch Sarmacjach oraz Kroniką Polski (Chronica Polōnōrum), opisującą dzieje od czasów najdawniejszych do roku 1506.
R1TNn9vJXlCnQ1
Czarno-biała ilustracja przedstawia postać Jana Ostroróga podczas pisania Memoriału o naprawie Rzeczypospolitej. Ostroróg to mężczyzna w średnim wieku, o długich włosach, siedzi przy pulpicie i dokonuje zapisków. Na jego twarzy widoczne jest skupienie.
Jan Ostroróg podczas pisania Memoriału o naprawie Rzeczypospolitej, Zamek Cesarski w Poznaniu, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
RsHKeKIDs3nST1
Fotografia nieznanego autora przedstawia pomnik Macieja Miechowity w Miechowie. Został on przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Ma on uniesione ręce na wysokość klatki piersiowej. Ubrany jest w długie szaty i nakrycie głowy.
Pomnik Macieja Miechowity w Miechowie, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
Padwa – Alma Mater Polaków
W późniejszym czasie boloński ośrodek zaczęła wyprzedzać Padwa. W pierwszej połowie XVI w. studia w Padwie podjęło wielu Polaków: 49 przyszłych biskupów i opatów, 39 wojewodów i kasztelanów, 56 urzędników ziemskich i posłów sejmowych. Byli wśród nich najwybitniejsi przedstawiciele polskiego odrodzenia:
R14CcUiKx2i1P1
Fotografia nieznanego autora przedstawia czarno-biały portret Marcina Kromera, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Kromer ma długie włosy oraz duży zarost, pozuje z półprofilu. W dłoniach trzyma księgę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Marcin Kromer (1512-1589) – teoretyk muzyki, historyk i dyplomata. Jego najbardziej znane dzieło to łaciński opis kraju pod tytułem Polōnia sīve dē sitū, populīs, mōribus, magistrātibus et rē pūblicā rēgnī Polonīcī (Polska, czyli o położeniu, obyczajach urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego). Traktat stanowił niejako uzupełnienie napisanej wcześniej kroniki i poza opisami historycznymi zawierał informacje geograficzne, etnograficzne i ustrojowe.
Fotografia nieznanego autora przedstawia czarno-biały portret Marcina Kromera, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Kromer ma długie włosy oraz duży zarost, pozuje z półprofilu. W dłoniach trzyma księgę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Marcin Kromer (1512-1589) – teoretyk muzyki, historyk i dyplomata. Jego najbardziej znane dzieło to łaciński opis kraju pod tytułem Polōnia sīve dē sitū, populīs, mōribus, magistrātibus et rē pūblicā rēgnī Polonīcī (Polska, czyli o położeniu, obyczajach urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego). Traktat stanowił niejako uzupełnienie napisanej wcześniej kroniki i poza opisami historycznymi zawierał informacje geograficzne, etnograficzne i ustrojowe.
autor nieznany, „Marcin Kromer”, [w:] J. Kośmiński „Portrety królów polskich i ludzi sławnych z opisem krótkim ich życia", 1829-1830, ipsb.nina.gov.pl, domena publiczna
Andrzej Patrycy Nidecki (1522‑1587) – filolog i wydawca, późniejszy biskup. Pierwotnie związany z dworem biskupa kujawskiego Andrzeja Zebrzydowskiego. Dzięki swojemu mecenasowi mógł udać się do Padwy, gdzie poznał m.in. Jana Kochanowskiego. Będąc pod silnym wpływem włoskich filologów, poświęcił się badaniu i komentowaniu prozy Cycerona. Swoje tłumaczenia i komentarze do dzieł Arpinaty wydawał następnie po powrocie do kraju. Sława uczonego filologa pozwoliła mu dostać się na dwór Zygmunta Augusta. Był również sekretarzem Anny Jagiellonki i Stefana Batorego.
R1I6VEN3wTWNl1
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Jana Zamoyskiego, który pozuje z profilu. Mężczyzna jest ubrany w zbroje, w lewej ręce trzyma miecz. Zamoyski ma lekko lokowane włosy, brodę i wąsy. Wokół portretu umieszczone są łacińskie inskrypcje. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Jan Zamoyski (1542-1605) – jeden z symboli polskiego renesansu, sam będąc humanistą i mecenasem wspierał rozwój kultury. Zanim stał się doradcą Zygmunta Augusta i Stefana Batorego, studiował w Paryżu, Strasburgu i Padwie, gdzie przez pewien okres pełnił nawet funkcję rektora. Zamoyski miał duży wpływ na ustanowienie w Rzeczypospolitej wolnej elekcji. Jako przeciwnik Habsburgów był zwolennikiem wyboru na króla Henryka Walezego, a następnie Anny Jagiellonki, która dzięki jego staraniom poślubiła Stefana Batorego. Bezsprzecznie był jedną z najbardziej wpływowych postaci w Rzeczypospolitej przełomu XVI i XVII wieku.
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Jana Zamoyskiego, który pozuje z profilu. Mężczyzna jest ubrany w zbroje, w lewej ręce trzyma miecz. Zamoyski ma lekko lokowane włosy, brodę i wąsy. Wokół portretu umieszczone są łacińskie inskrypcje. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Jan Zamoyski (1542-1605) – jeden z symboli polskiego renesansu, sam będąc humanistą i mecenasem wspierał rozwój kultury. Zanim stał się doradcą Zygmunta Augusta i Stefana Batorego, studiował w Paryżu, Strasburgu i Padwie, gdzie przez pewien okres pełnił nawet funkcję rektora. Zamoyski miał duży wpływ na ustanowienie w Rzeczypospolitej wolnej elekcji. Jako przeciwnik Habsburgów był zwolennikiem wyboru na króla Henryka Walezego, a następnie Anny Jagiellonki, która dzięki jego staraniom poślubiła Stefana Batorego. Bezsprzecznie był jedną z najbardziej wpływowych postaci w Rzeczypospolitej przełomu XVI i XVII wieku.
Dominicus Custos, „Portret Jana Zamoyskiego”, 1601 [w:] Schrenck von Nozing, „Augustissimorum imperatorum”, Rijksmuseum, Amsterdam, Holandia, wikimedia.org, domena publiczna
R10xKNLDFhdtx1
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Andrzeja Krzyckiego, to łysiejący mężczyzna w średnim wieku, o długiej czarnej brodzie. Ubrany jest w czarny płaszcz spod którego wystaje biały kołnierz oraz srebrny krzyż wiszący na jego szyi. Na twarzy Krzyckiego błąka się lekki uśmiech. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Andrzej Krzycki (1482-1537) – studiował w Bolonii i Padwie. Był niezmiernie wpływową postacią polskiego odrodzenia. Jako duchowny, a później sekretarz królewski, biskup gnieźnieński i prymas, miał duże wpływy na dworze Zygmunta Starego. To on finansował studia Andrzeja Zebrzydowskiego, który następnie wspierał Andrzeja Patrycego Nideckiego. Krzycki żywo walczył z reformacją, w swoich łacińskich pismach ośmieszając Lutra. Jego poezja chwaliła życie i czyny Zygmunta Starego i królowej Bony. Jego kunszt poetycki był niezwykle ceniony przez Erazma z Rotterdamu, który korespondował z Krzyckim. Mimo krytyki Marcina Lutra, biskup Krzycki utrzymywał stosunki z Filipem Melanchtonem.
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Andrzeja Krzyckiego, to łysiejący mężczyzna w średnim wieku, o długiej czarnej brodzie. Ubrany jest w czarny płaszcz spod którego wystaje biały kołnierz oraz srebrny krzyż wiszący na jego szyi. Na twarzy Krzyckiego błąka się lekki uśmiech. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Andrzej Krzycki (1482-1537) – studiował w Bolonii i Padwie. Był niezmiernie wpływową postacią polskiego odrodzenia. Jako duchowny, a później sekretarz królewski, biskup gnieźnieński i prymas, miał duże wpływy na dworze Zygmunta Starego. To on finansował studia Andrzeja Zebrzydowskiego, który następnie wspierał Andrzeja Patrycego Nideckiego. Krzycki żywo walczył z reformacją, w swoich łacińskich pismach ośmieszając Lutra. Jego poezja chwaliła życie i czyny Zygmunta Starego i królowej Bony. Jego kunszt poetycki był niezwykle ceniony przez Erazma z Rotterdamu, który korespondował z Krzyckim. Mimo krytyki Marcina Lutra, biskup Krzycki utrzymywał stosunki z Filipem Melanchtonem.
Alfons Matuszkiewicz, „Andrzej Krzycki”, 1864, [w:] „Katalog portretów osobistości polskich i obcych w Polsce działających”, t. 2, pod red. H. Widacka, Biblioteka Narodowa, Warszawa, domena publiczna
Klemens Janicki (1516‑1543) – uznawany za ostatniego poetę polskiego odrodzenia, który pisał wyłącznie po łacinie. Jego protektorem był biskup Andrzej Krzycki. W Padwie studiował dwa lata, z Italii wracał już z laurem poetyckim. Studia we Włoszech i kontakt z dziedzictwem antyku mocno wpłynęły na twórczość Janicjusza. Swobodnie posługiwał się on klasyczną łaciną. Do najbardziej znanych zbiorów poematów Klemensa Janickiego należą Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich (Vītae archiepiscoporum gnesnēnsium), Żywoty królów polskich opisane wierszem elegijnym (Vītae Rēgum Polonōrum elegiacō carmine dēscrīptae) oraz Żale (Tristia).
Łukasz Górnicki (1527‑1603) – duchowny, bibliotekarz i sekretarz na dworze Zygmunta Augusta. Utrzymywał bliskie relacje z Andrzejem Patrycym Nideckim i Janem Kochanowskim. W Padwie przebywał dwa lata, podjął wówczas dodatkowe studia prawnicze. Górnicki znany jest ze swojej twórczości w języku polskim, są to jednak najczęściej tłumaczenia lub parafrazy wielkich dzieł literatury antycznej bądź włoskiej, w których starał się jak najwierniej oddać formę oryginału. Najbardziej znane dzieło to Dworzanin polski, opisujące obyczaje panujące wśród polskiego dworu i w ówczesnym Krakowie. Dzieło stanowiło parafrazę włoskiego utworu Dworzanin autorstwa Baldassare Castiglione.
R2zdWruX4f9ef1
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Jana Kochanowskiego, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Kochanowski ma krótkie włosy oraz gęsty zarost, pozuje on w środku pomieszczenia. Ubrany jest w długą szatę oraz płaszcz. W jednej dłoni trzyma papierowy zwój. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Jan Kochanowski (1530-1584) – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego odrodzenia. Na studia do Włoch wyjeżdżał kilkukrotnie, zawsze obracał się tam w gronie najwybitniejszych polskich i włoskich humanistów. Był przyjacielem m.in. wspomnianych już: Andrzeja Patrycego, Jana Zamoyskiego, Łukasza Górnickiego. Wśród jego twórczości zachowały się zarówno wybitne wiersze polskie i łacińskie, jak i tłumaczenia dzieł starożytnych. Tłumaczył Pismo Święte i poezję Homera. Wyrazem dogłębnej znajomości antyku jest jego renesansowa tragedia Odprawa posłów greckich, wystawiona z okazji wesela Jana Zamoyskiego i Krystyny z Radziwiłłów, w obecności króla Stefana Batorego i Anny Jagiellonki., 2. Karta tytułowa Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego. Jest to czarno-biała karta na której widoczne są inskrypcje w języku polskim.
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Jana Kochanowskiego, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Kochanowski ma krótkie włosy oraz gęsty zarost, pozuje on w środku pomieszczenia. Ubrany jest w długą szatę oraz płaszcz. W jednej dłoni trzyma papierowy zwój. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Jan Kochanowski (1530-1584) – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego odrodzenia. Na studia do Włoch wyjeżdżał kilkukrotnie, zawsze obracał się tam w gronie najwybitniejszych polskich i włoskich humanistów. Był przyjacielem m.in. wspomnianych już: Andrzeja Patrycego, Jana Zamoyskiego, Łukasza Górnickiego. Wśród jego twórczości zachowały się zarówno wybitne wiersze polskie i łacińskie, jak i tłumaczenia dzieł starożytnych. Tłumaczył Pismo Święte i poezję Homera. Wyrazem dogłębnej znajomości antyku jest jego renesansowa tragedia Odprawa posłów greckich, wystawiona z okazji wesela Jana Zamoyskiego i Krystyny z Radziwiłłów, w obecności króla Stefana Batorego i Anny Jagiellonki., 2. Karta tytułowa Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego. Jest to czarno-biała karta na której widoczne są inskrypcje w języku polskim.
Józef Buchbinder, „Portret Jana Kochanowskiego”, [w:] „Jana Kochanowskiego dzieła wszystkie.”, Józef Unger, Warszawa 1884, Biblioteka Narodowa, Domena publiczna
Erazmiańskie inspiracje
Na przedstawicieli polskiego odrodzenia wielki wpływ miała działalność Erazma z Rotterdamu, który był chętnie wydawany drukiem i czytywany w Krakowie. Niektórym, tak jak Andrzejowi Zebrzydowskiemu, udawało się nawet pobierać nauki pod kierunkiem tego wybitnego humanisty. Erazm utożsamiany był z tzw. humanizmem chrześcijańskim, ceniono również jego zasługi dla rozwoju łaciny. Z jednej strony bowiem był on wielkim znawcą języka Rzymian, z drugiej uważał, że łacina powinna się rozwijać, a uczeni powinni się nią stale posługiwać. Stąd też jego prace filologiczne, dotyczące m.in. zagadnień gramatycznych lub kwestii odpowiedniej wymowy języków klasycznych (O poprawności łacińskiej i greckiej wymowy). Erazm był w kontakcie z częścią polskich elit, a polscy humaniści chcieli nawet sprowadzić Rotterdamczyka do Krakowa, co niestety nigdy nie doszło do skutku.
Chrześcijański humanizm Erazma z Rotterdamu był wzorem do naśladowania dla Polaków i odcisnął duże piętno na ich twórczości. Inspiracje te wpłynęły na łacińskie wiersze Jana Dantyszka (1485‑1548), dworską poezję wspomnianego już Andrzeja Krzyckiego (1482‑1537), czy Mikołaja Hussowczyka (ok. 1480‑1533), autora Pieśni o żubrze.
Podsumowanie
Kontakt polskich elit z europejskimi humanistami oraz zagraniczne studia Polaków doprowadziły do niezwykłego rozwoju polskiej poezji, jak również literatury historycznej i politycznej w XVI wieku. Dbałość o formę i rozwój literackiej łaciny pozwoliły polskim autorom pisać utwory doceniane również poza granicami Rzeczypospolitej. Z czasem jednak klimat intelektualnej Europy zaczyna się zmieniać. Humaniści rezygnują z twórczości wyłącznie łacińskiej, dotychczasowa rola języków klasycznych ulega zmianom. Rozpoczyna się era piśmiennictwa dwujęzycznego. Klemens Janicki jako ostatni pisze wyłącznie w języku łacińskim, młodszy od niego Jan Kochanowski zasłynie już przede wszystkim swoimi wierszami pisanymi w języku polskim. Tworzący w tym samym czasie Mikołaj Rej (1505‑1569) przyczyni się do wzrostu znaczenia literackiej polszczyzny i nazywany będzie później ojcem literatury polskiej.
RE8bCTPyABP8W1
Dzieło Karola Millera pt. „Odwiedziny Jana Zamoyskiego w Czarnolesie”. Artysta przedstawił Jana Kochanowskiego siedzącego pod czarnoleską z lipą. Pisząc piórem tworzy kolejne dzieło. Na kolanach trzyma córkę, która gra na instrumencie. Otaczają go pozostałe córki pisarza i żona. Po lewej stronie widać kanclerza Zamoyskiego wraz z towarzyszami. Postać wyróżnia czerwony kontusz. W oddali można zauważyć dworek Kochanowskich.
Karol Miller, „Odwiedziny Jana Zamojskiego w Czarnolesie”, 1877, Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie, wikimedia.org, domena publiczna
Zadania
RhdCkptBYfW9q
Ćwiczenie 1
Przypomnij sobie, kto był autorem poniższych dzieł polskiego renesansu. Do każdego z twórców dopasuj odpowiedni tytuł dzieła. Marcin Kromer Możliwe odpowiedzi: 1. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, 2. Dworzanin polski, 3. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, 4. Odprawa posłów greckich Jan Kochanowski Możliwe odpowiedzi: 1. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, 2. Dworzanin polski, 3. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, 4. Odprawa posłów greckich Łukasz Górnicki Możliwe odpowiedzi: 1. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, 2. Dworzanin polski, 3. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, 4. Odprawa posłów greckich Klemens Janicki Możliwe odpowiedzi: 1. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, 2. Dworzanin polski, 3. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, 4. Odprawa posłów greckich
Przypomnij sobie, kto był autorem poniższych dzieł polskiego renesansu. Do każdego z twórców dopasuj odpowiedni tytuł dzieła. Marcin Kromer Możliwe odpowiedzi: 1. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, 2. Dworzanin polski, 3. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, 4. Odprawa posłów greckich Jan Kochanowski Możliwe odpowiedzi: 1. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, 2. Dworzanin polski, 3. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, 4. Odprawa posłów greckich Łukasz Górnicki Możliwe odpowiedzi: 1. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, 2. Dworzanin polski, 3. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, 4. Odprawa posłów greckich Klemens Janicki Możliwe odpowiedzi: 1. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, 2. Dworzanin polski, 3. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego, 4. Odprawa posłów greckich
Przypomnij sobie, kto był autorem poniższych dzieł polskiego renesansu. Do każdego z twórców dopasuj odpowiedni tytuł dzieła.
<i>Dworzanin polski</i>, <i>Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich</i>, <i>Odprawa posłów greckich</i>, <i>Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego</i>
Marcin Kromer
Jan Kochanowski
Łukasz Górnicki
Klemens Janicki
Rhw1OhviH5RtU
Ćwiczenie 2
Do poniższych nazwisk dodaj odpowiednie opisy: Andrzej Patrycy Nidecki Możliwe odpowiedzi: 1. autor Dworzanina polskiego, 2. humanista, poeta i prymas Polski, 3. lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, 4. badacz i komentator prozy Cycerona Andrzej Krzycki Możliwe odpowiedzi: 1. autor Dworzanina polskiego, 2. humanista, poeta i prymas Polski, 3. lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, 4. badacz i komentator prozy Cycerona Łukasz Górnicki Możliwe odpowiedzi: 1. autor Dworzanina polskiego, 2. humanista, poeta i prymas Polski, 3. lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, 4. badacz i komentator prozy Cycerona Maciej z Miechowa Możliwe odpowiedzi: 1. autor Dworzanina polskiego, 2. humanista, poeta i prymas Polski, 3. lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, 4. badacz i komentator prozy Cycerona
Do poniższych nazwisk dodaj odpowiednie opisy: Andrzej Patrycy Nidecki Możliwe odpowiedzi: 1. autor Dworzanina polskiego, 2. humanista, poeta i prymas Polski, 3. lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, 4. badacz i komentator prozy Cycerona Andrzej Krzycki Możliwe odpowiedzi: 1. autor Dworzanina polskiego, 2. humanista, poeta i prymas Polski, 3. lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, 4. badacz i komentator prozy Cycerona Łukasz Górnicki Możliwe odpowiedzi: 1. autor Dworzanina polskiego, 2. humanista, poeta i prymas Polski, 3. lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, 4. badacz i komentator prozy Cycerona Maciej z Miechowa Możliwe odpowiedzi: 1. autor Dworzanina polskiego, 2. humanista, poeta i prymas Polski, 3. lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, 4. badacz i komentator prozy Cycerona
Do poniższych nazwisk dodaj odpowiednie opisy:
badacz i komentator prozy Cycerona, humanista, poeta i prymas Polski, lekarz i rektor Akademii Krakowskiej, autor <i>Dworzanina polskiego</i>
Andrzej Patrycy Nidecki
Andrzej Krzycki
Łukasz Górnicki
Maciej z Miechowa
RHq2p6x342AEF
Ćwiczenie 3
Zaznacz prawdziwe zdania. Możliwe odpowiedzi: 1. Jan Zamojski był przeciwny próbom objęcia władzy w Rzeczypospolitej przez Habsburgów., 2. Erazm z Rotterdamu cenił twórczość Andrzeja Krzyckiego., 3. Klemens Janicki pisał dystychem elegijnym żywoty polskich władców., 4. Jan Dantyszek jest autorem dzieła O poprawności łacińskiej i greckiej wymowy., 5. Odprawa posłów greckich została wystawiona z okazji zaślubin Stefana Batorego i Anny Jagiellonki.
Zaznacz prawdziwe zdania. Możliwe odpowiedzi: 1. Jan Zamojski był przeciwny próbom objęcia władzy w Rzeczypospolitej przez Habsburgów., 2. Erazm z Rotterdamu cenił twórczość Andrzeja Krzyckiego., 3. Klemens Janicki pisał dystychem elegijnym żywoty polskich władców., 4. Jan Dantyszek jest autorem dzieła O poprawności łacińskiej i greckiej wymowy., 5. Odprawa posłów greckich została wystawiona z okazji zaślubin Stefana Batorego i Anny Jagiellonki.
Zaznacz prawdziwe zdania.
Jan Zamojski był przeciwny próbom objęcia władzy w Rzeczypospolitej przez Habsburgów.
Erazm z Rotterdamu cenił twórczość Andrzeja Krzyckiego.
Klemens Janicki pisał dystychem elegijnym żywoty polskich władców.
Jan Dantyszek jest autorem dzieła O poprawności łacińskiej i greckiej wymowy.
Odprawa posłów greckich została wystawiona z okazji zaślubin Stefana Batorego i Anny Jagiellonki.
RZzpK3UuQypyh
Ćwiczenie 4
Najważniejszym ośrodkiem studiów polskich humanistów było miasto: Możliwe odpowiedzi: 1. Paryż 2. Padwa 3. Rzym
Najważniejszym ośrodkiem studiów polskich humanistów było miasto: Możliwe odpowiedzi: 1. Paryż 2. Padwa 3. Rzym
Najważniejszym ośrodkiem studiów polskich humanistów było miasto:
Paryż
Padwa
Rzym
RIc6rQqJ7uC2n
Ćwiczenie 5
Majątkiem Jana Kochanowskiego był: Możliwe odpowiedzi: 1. Czarnolas 2. Miechów 3. Nidek
Majątkiem Jana Kochanowskiego był: Możliwe odpowiedzi: 1. Czarnolas 2. Miechów 3. Nidek
Majątkiem Jana Kochanowskiego był:
Czarnolas
Miechów
Nidek
Rw856xGN99FWn
Ćwiczenie 6
Autorem Pieśni o żubrze był: Możliwe odpowiedzi: 1. Mikołaj Hussowczyk 2. Mikołaj Kopernik 3. Jan Dantyszek
Autorem Pieśni o żubrze był: Możliwe odpowiedzi: 1. Mikołaj Hussowczyk 2. Mikołaj Kopernik 3. Jan Dantyszek
Autorem Pieśni o żubrze był:
Mikołaj Hussowczyk
Mikołaj Kopernik
Jan Dantyszek
R16tzscrgd6xK
Ćwiczenie 7
Ojcem literatury polskiej nazywamy: Możliwe odpowiedzi: 1. Mikołaja Reja 2. Klemensa Janickiego 3. Łukasza Górnickiego
Ojcem literatury polskiej nazywamy: Możliwe odpowiedzi: 1. Mikołaja Reja 2. Klemensa Janickiego 3. Łukasza Górnickiego
Ojcem literatury polskiej nazywamy:
Mikołaja Reja
Klemensa Janickiego
Łukasza Górnickiego
Słowniki
Słownik pojęć
Łukasz Górnicki
Łukasz Górnicki
duchowny, bibliotekarz i sekretarz na dworze Zygmunta Augusta. Utrzymywał bliskie relacje z Andrzejem Patrycym Nideckim i Janem Kochanowskim. Autor Dworzanina polskiego.
Klemens Janicki
Klemens Janicki
ostatni poeta polskiego odrodzenia, który pisał wyłącznie po łacinie. Jego protektorem był biskup Andrzej Krzycki. Autor poetyckich Żywotów arcybiskupów gnieźnieńskich oraz Żywotów królów polskich.
Jan Kochanowski
Jan Kochanowski
humanista, tłumacz, poeta nadworny Stefana Batorego, sekretarz królewski i wojski sandomierski. Uważany za jednego z najwybitniej pisarzy polskiego renesansu, autor Trenów i Fraszek.
Marcin Kromer
Marcin Kromer
teoretyk muzyki, historyk i dyplomata. Autor traktatu p.t. Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach i Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego.
Andrzej Krzycki
Andrzej Krzycki
renesansowy poeta i mecenas; duchowny, sekretarz królewski, późniejszy biskup gnieźnieński i prymas.
Maciej z Miechowa
Maciej z Miechowa
kronikarz, lekarz i późniejszy rektor Akademii Krakowskiej.
Andrzej Patrycy Nidecki
Andrzej Patrycy Nidecki
filolog i wydawca, późniejszy biskup. Pierwotnie związany z dworem biskupa kujawskiego Andrzeja Zebrzydowskiego. Poświęcił się badaniu i komentowaniu prozy Cycerona. Był również sekretarzem Anny Jagiellonki i Stefana Batorego.
Jan Ostroróg
Jan Ostroróg
prawnik, senator i autor Memoriału o urządzeniu Rzeczypospolitej, który stanowił propozycję reform państwa, opisując m.in. pożądane relacje monarchii i przedstawicieli duchowieństwa.
Jan Zamojski
Jan Zamojski
wpływowy magnat, humanista i mecenas w okresie polskiego renesansu. Był doradcą Zygmunta Augusta, Anny Jagiellonki i Stefana Batorego.
Słownik łacińsko‑polski
RASjysZgs9qzp
Słownik łacińśko-polski
Słownik łacińśko-polski
Galeria dzieł sztuki
R1TNn9vJXlCnQ1
Czarno-biała ilustracja przedstawia postać Jana Ostroróga podczas pisania Memoriału o naprawie Rzeczypospolitej. Ostroróg to mężczyzna w średnim wieku, o długich włosach, siedzi przy pulpicie i dokonuje zapisków. Na jego twarzy widoczne jest skupienie.
Jan Ostroróg podczas pisania Memoriału o naprawie Rzeczypospolitej, Zamek Cesarski w Poznaniu, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
RsHKeKIDs3nST1
Fotografia nieznanego autora przedstawia pomnik Macieja Miechowity w Miechowie. Został on przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Ma on uniesione ręce na wysokość klatki piersiowej. Ubrany jest w długie szaty i nakrycie głowy.
Pomnik Macieja Miechowity w Miechowie, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
RE8bCTPyABP8W1
Dzieło Karola Millera pt. „Odwiedziny Jana Zamoyskiego w Czarnolesie”. Artysta przedstawił Jana Kochanowskiego siedzącego pod czarnoleską z lipą. Pisząc piórem tworzy kolejne dzieło. Na kolanach trzyma córkę, która gra na instrumencie. Otaczają go pozostałe córki pisarza i żona. Po lewej stronie widać kanclerza Zamoyskiego wraz z towarzyszami. Postać wyróżnia czerwony kontusz. W oddali można zauważyć dworek Kochanowskich.
Karol Miller, „Odwiedziny Jana Zamojskiego w Czarnolesie”, 1877, Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie, wikimedia.org, domena publiczna
R4ZN4xPsTrvhn1
Dzieło nieznanego autora przedstawia portret Marcina Kromera, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku o siwym i bujnym zaroście. Jego twarz nie wyraża emocji, jego oczy skierowane są w lewą stronę. Ubrany jest w długą ciemną szatę, na której zostały umieszczone czerwone guziki, na jego szyi wisi złoty krzyż.
autor nieznany, „Marcin Kromer”, XVIII w., zamek Skokloster, Szwecja, wikimedia.org, domena publiczna
RZWtpY0KsZDC21
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Jana Zamoyskiego, który pozuje z profilu. Mężczyzna jest ubrany w zbroje, w lewej ręce trzyma miecz. Zamoyski ma lekko lokowane włosy, brodę i wąsy. Wokół portretu umieszczone są łacińskie inskrypcje.
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Andrzeja Krzyckiego, to łysiejący mężczyzna w średnim wieku, o długiej czarnej brodzie. Ubrany jest w czarny płaszcz spod którego wystaje biały kołnierz oraz srebrny krzyż wiszący na jego szyi. Na twarzy Krzyckiego błąka się lekki uśmiech.
autor nieznany, „Andrzej Krzycki”, XIX w, Biblioteka narodowa, Warszawa, domena publiczna
R1VtBuBWtMm1A1
Czarno biała ilustracja przedstawia portret Jana Kochanowskiego, który został przedstawiony jako mężczyzna w podeszłym wieku. Kochanowski ma krótkie włosy oraz gęsty zarost, pozuje on w środku pomieszczenia. Ubrany jest w długą szatę oraz płaszcz. W jednej dłoni trzyma papierowy zwój.
Józef Buchbinder, „Portret Jana Kochanowskiego”, Biblioteka narodowa, Warszawa, wikimedia.org, Domena publiczna
Bibliografia
L. Winniczuk (red.), Słownik kultury antycznej, Warszawa 1986.
S. Dubisz, Język, historia, kultura, Warszawa 2007.
A. W. Mikołajczak, Łacina w kulturze polskiej, Wrocław 1998.
