Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑cyan

Cykl rozwojowy sprzężniaków (Zygomycetes)

1
Symulacja 1

Przesuwając suwak, obserwuj poszczególne fazy cyklu rozwojowego sprzężniaków (Zygomycetes).

R1AJOg2du9VbT1
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Cykl rozwojowy sprzężniaków (Zygomycetes).

zarodników (n) wyrastają nitkowate, wielojądrowe, haploidalne strzępki grzybni, które są zróżnicowane płciowo. Z kulistej formy wyrastają nitkowate struktury. Jedna z nich ma czerwone kropki. Druga zielone.

Do oznaczania różnopłciowych (różnoimiennych) strzępek grzybni stosuje się znaki (+) i (-). Jedna strzępka grzybni oznaczona jest jako plus, to ta z czerwonymi kropkami. Wysuwa ona jedną nitkę w kierunku drugiej strzępki. To ta z zielonymi kropkami, oznaczona jest jako minus. 

Zachodzi gametangiogamia – rozpuszczenie ściany oddzielającej od siebie gametangia, powstałe na szczytach strzępek. W wyniku gametangiogamii następuje plazmogamia, czyli połączenie zawartości gametangiów. W miejscu połączenia się strzępki z czerwonymi kropkami z tą z zielonymi, powstają dwa niebieskie pierścienie łączące strzępki w jedną całość. Pierścienie mają czarne kropki. Te pierścienie to gametangia.

W wyniku połączenia zawartości gametangiów tworzy się zygospora – odporna na niekorzystne warunki środowiska, otoczona grubą ścianą komórkową zygota, pełniąca funkcję przetrwalnikową. Zygospora ma postać kulistej formy składającej się z postrzępionych nitek. Na rysunku ma barwę niebieską. Żadna z połączonych ze sobą strzępek grzybni nie ma już kropek. 

W zygosporze następuje zlewanie się różnoimiennych jąder, czyli kariogamia. Powstają jądra diploidalne (2n). Zygospora ma postać kulistej formy składającej się z postrzępionych nitek. Na rysunku ma barwę niebieską. W jej wnętrzu znajdują się 3 kuliste jądra. Każde jądro jest dwubarwne: czerwonozielone. 

Jądra zygospory w korzystnych warunkach ulegają mejozie. W wyniku podziału powstaje wielojądrowa haploidalna strzępka, która wyrasta z zygospory. Na jej szczycie tworzy się kulista zarodnia zawierająca zarodniki sporangialne – wyrasta z nich nowa grzybnia, która może rozmnażać się bezpłciowo (za pomocą zarodników) lub płciowo. Zarodniki mają kuliste i wrzecionowate kształty. Te wrzecionowate mają widoczne wewnątrz kropki o kolorze czerwonym i zielonym. 

bg‑cyan

Cykl rozwojowy workowców (Ascomycetes)

1
Symulacja 2

Przesuwając suwak, obserwuj poszczególne fazy cyklu rozwojowego workowców (Ascomycetes).

R10qKGoOyQG8t1
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Cykl rozwojowy workowców (Ascomycetes).

Zarodniki (n) kiełkują w nitkowate, wielokomórkowe grzybnie, które są zróżnicowane płciowo. Na rysunku widoczne są dwie odrębne nitki grzybni. Każda z nich składa się z kilku komórek. Widoczne są w nich jądra. W jednej nitce oznaczonej symbolem plus, mają kolor czerwony. W drugiej, oznaczonej symbolem minus, mają kolor zielony.

Na grzybniach powstają wielojądrowe gametangia męskie (plemnie n) i żeńskie (lęgnie n). Na rysunku widoczna jest rozgałęziona grzybnia składająca się z wielu wielokomórkowych nitek. Mają one jądra oznaczone kolorem czerwonym i zielonym. Jedna nitka jest wysunięta wyżej, ponad inne. Na jej szczycie znajduje się rozwidlenie nitek grzybni przypominające pędzel. 

Następuje gametangiogamia – gametangia łączą się przez cienki wyrostek (włostek wytworzony przez lęgnię), którym zawartość plemni przelewana jest do lęgni. W lęgni dochodzi do plazmogamii – zespolenia się cytoplazmy. Na rysunku kilka nitek wielokomórkowej grzybni. W centralnej części znajdują się dwie kuliste formy. Jedna z nich zawiera jądra komórkowe czerwone i zielone. To lęgnia. Druga, umiejscowiona obok lęgni, zawiera jądra komórkowe tylko zielone, to plemnia. 

Powstaje grzybnia dikariotyczna, która wyrasta z lęgni: jądra komórkowe nie ulegają zespoleniu, lecz układają się parami, tworząc jądra sprzężone. Jednocześnie haploidalne strzępki grzybni rozrastają się wokół gametangiów, formując owocnik. Może on mieć różny kształt, np. miseczki. Grzybnia dikariotyczna rozrasta się w owocniku.

W szczytowych komórkach strzępek dikariotycznych dojdzie do połączenia się jąder sprzężonych i powstania jądra zygotycznego. Jest ono oznaczone dwoma kolorami: czerwonym i zielonym. Na rysunku pojedyncza nitka grzybni składająca się z wielu komórek. Mają one po dwa jądra, czerwone i zielone. Od nitki, jedna mniejsza nitka odchodzi w bok. To na jej szczycie znajduje się jądro zygotyczne. 

Jądro zygotyczne przechodzi mejozę – w wyniku podziału powstają cztery jądra haploidalne. Na rysunku widoczny jest szczyt nitki odchodzącej w bok od nitki głównej. Jądra haploidalne, czyli zielone i czerwone znajdują się w komórce, która się wydłużyła i teraz ma kształt wrzeciona. 

Jądra haploidalne ulegają mitozie i dzielą się na osiem jąder, które otaczają się błoną i ścianą komórkową i powstaje osiem zarodników workowych. Ze szczytowej komórki strzępki powstaje wydłużona zarodnia – worek. W odpowiednich warunkach z zarodników uwolnionych z worka wyrastają nowe haploidalne grzybnie, które mogą rozmnażać się bezpłciowo. Na rysunku z worka z zarodnikami uwolniły się zarodniki. Mają one niewielkie, kuliste formy. 

bg‑cyan

Cykl rozwojowy podstawczaków (Basidiomycetes)

1
Symulacja 3

Przesuwając suwak, obserwuj poszczególne fazy cyklu rozwojowego podstawczaków (Basidiomycetes).

RfKkVKcIjaoNn1
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Cykl rozwojowy podstawczaków (Basidiomycetes).

Zarodniki (n) kiełkują w nitkowate, wielokomórkowe strzępki grzybni, które są zróżnicowane płciowo. Na rysunku widoczne są dwie odrębne nitki grzybni z rozwidleniami. Każda z nich składa się z wielu komórek. Widoczne są w nich jądra. W jednej nitce oznaczonej symbolem plus, mają kolor czerwony. W drugiej, oznaczonej symbolem minus, mają kolor zielony.

Różnopłciowe strzępki haploidalnej grzybni łączą się ze sobą, w wyniku czego dochodzi do plazmogamii. Na rysunku widoczne jest połączenie się obu nitek poprzez jedną z rozwidlonych nitek grzybni. Widoczne są czerwone i zielone jądra komórek w nitkach. 

Po procesie plazmogamii z komórki zawierającej parę jąder sprzężonych (n + n) powstaje grzybnia dikariotyczna, w której każda komórka jest dwujądrowa. Grzybnia haploidalna to nitka składającą się z wielu komórek o czerwonych jądrach. Grzybnia dikariotyczna to nitka składającą z wielu komórek o dwóch jądrach. W każdej komórce nitki grzybni widoczne jest jądro czerwone, a obok zielone. Obie rozwidlone nitki są ze sobą połączone. 

Strzępki grzybni splatają się i rozrastają. Ze zbitych strzępek tworzą się owocniki, zbudowane z kapelusza lub główki oraz trzonu. Na rysunku widoczny jest muchomor o czerwonym kapeluszu, nakrapianym białymi łatami, białych blaszkach na spodzie kapelusza . Na trzonki widoczny jest biały pierścień. W dole trzonka widoczna jest rozwidlona grzybnia. 

W niektórych strzępkach warstwy rodzajnej owocnika szczytowe komórki oddzielają się i dochodzi w nich do kariogamii – zlania się jąder sprzężonych w jedno diploidalne jądro zygotyczne (2n). Na rysunku oznaczono, że ma to miejsce na spodniej części kapelusza grzyba, w części gdzie występują białe blaszki. Jądro zygotyczne jest dwukolorowe: czerwonozielone. 

Jądro zygotyczne przechodzi mejozę – w wyniku podziału powstają cztery jądra haploidalne, dwa zielone i dwa czerwone. Szczytowe komórki przekształcają się w zarodnie – podstawki. Ma ona kształt łapki z palcami. Tworzą się cztery wyrostki, do których przechodzą powstałe jądra. W zarodnikach widoczne są jądra czerwone a w innych zielone.  Dają one początek zarodnikom podstawkowym (n). W odpowiednich warunkach z zarodników oderwanych od podstawki wyrastają nowe strzępki grzybni.

Polecenie 1
RWzXrzGUucTtL
Przeanalizuj cykle rozwojowe sprzężniaków (Zygomycetes), workowców (Ascomycetes) i podstawczaków (Basidiomycetes) przedstawione na interaktywnych symulacjach, a następnie wskaż etapy haplofazy (n), dikariofazy (n + (n) i diplofazy (2n) występujące w każdym z nich. (Uzupełnij).
Polecenie 2
RZj20wpOCYFRo
Udowodnij, że faza haploidalna jest najdłuższą fazą jądrową w cyklu rozwojowym sprzężniaków (Zygomycetes) i workowców (Ascomycetes), a dikariofaza trwa najdłużej u podstawczaków (Basidiomycetes). (Uzupełnij).
Polecenie 3

Stwórz tabelę zestawiającą informacje na temat bezpłciowego i płciowego rozmnażania sprzężniaków (Zygomycetes), workowców (Ascomycetes) i podstawczaków (Basidiomycetes).

Polecenie 4
R139Gddp28iFI
Omów podobieństwa i różnice zachodzące w cyklach rozwojowych sprzężniaków (Zygomycetes), workowców (Ascomycetes) i podstawczaków (Basidiomycetes). (Uzupełnij).
Polecenie 5
RnJcI8GSvSpHI
Wyjaśnij, na czym polega różnica między mitosporami i mejosporami. Wskaż oba rodzaje zarodników w każdym z cyklów przedstawionych na symulacjach interaktywnych. (Uzupełnij).