Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R17WzF5A1Nsaq1

Sztuka przestrzeni społecznej — graffiti jako sztuka ulicy

Źródło: online-skills, licencja: CC0.
1

Scenariusz dla nauczyciela

R1bJs49arIk281
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online skills, licencja: CC0.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

3) klasyfikuje barwy w sztukach plastycznych; wykazuje się znajomością pojęć: gama barwna, koło barw, barwy podstawowe i pochodne, temperatura barwy, walor barwy; rozróżnia i identyfikuje w dziełach mistrzów i własnych kontrasty barwne: temperaturowe, dopełnieniowe i walorowe; podejmuje działania twórcze z wyobraźni i z zakresu interpretacji natury, uwzględniające problematykę barwy;

5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury);

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;

2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);

6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;

5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;

6) rozumie i charakteryzuje na wybranych przykładach z różnych dziedzin pojęcie stylu w sztuce;

7) wykazuje się znajomością najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki w Polsce i na świecie;

8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.

Nauczysz się

definiować pojęcia takie jak sztuka ulicySztuka ulicysztuka ulicy, muralMuralmural oraz rozpoznać tę odmianę sztuki ulicy na podstawie podanych przykładów;

wymieniać i rozróżniać odmiany sztuki ulicy na podstawie podanych przykładów;

wyjaśniać, na czym polega technika sgraffito;

wyjaśniać, jak powstają dzieła graffiti wykonywane techniką wydrapywania;

wymieniać nazwiska wybranych twórców sztuki graffiti;

wyjaśniać różnice pomiędzy poszczególnymi odmianami graffiti (w zakresie warstwy wizualnej, a także przeznaczenia, funkcji dzieł);

wyjaśniać pojęcie wlepki, opisać jej wygląd i funkcje.

Sztuka ulicy

Sztuka ulicySztuka ulicySztuka ulicy (ang. street art) to działania artystyczne realizowane w przestrzeni publicznej. Możemy wyróżnić kilka form prezentacji sztuki ulicy, takich jak: graffiti, muraleMuralmurale, wlepki.

Ciekawostka

Artyści street artu często używają przedrostka post dla określenia swoich działań, np. post‑graffiti. Chcą w ten sposób zaznaczyć, że ich prace są efektem twórczości artystycznej, niezwiązanej z przejawami wandalizmu.

Skąd się wzięło graffiti?

Termin graffiti pochodzi od słowa sgraffito - techniki znanej już w starożytności, popularnej także w okresie renesansu przy dekorowaniu fasad obiektów włoskiej architektury. Polega na wykonywaniu dwu - lub wielobarwnego wzoru dekoracyjnego, w wyniku nakładania kolorowych warstw tynku, a następnie zeskrobywaniu wybranych fragmentów zewnętrznych powierzchni jeszcze przed ich wyschnięciem.

Scratching

Współcześni artyści odwołują się także do innej techniki tzw. scratching, która w odróżnieniu od sgraffito jest często techniką autorską, eksperymentalną i polega na wydrapywaniu kształtów i różnych wzorów w surowym tynku. Czasami artyści wybierają powierzchnie pokryte farbą lub po zakończonym wydrapywaniu nanoszą farbę na powierzchnie zewnętrzne, które nie podlegały procesowi wydrapywania.

Zapoznaj się ze zdjęciami dokumentującymi graffiti wykonanymi techniką scratchingu.
Klikając w oznaczony punkt, poznasz imię i nazwisko oraz pseudonim artystyczny portugalskiego twórcy.

Rbt8MVVxaWNxE1
Ilustracja interaktywna przedstawia portret mężczyzny wykonany techniką scratchingu, wykonany przez Alexandre'a Farta. Ukazuje twarz, której cienie wydrapano w tynku, a na pozostawionych fragmentach naniesiono białą farbę. Pod ścianą leżą fragmenty zdrapanego tynku. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Alexandre Farto
Alexandre Farto, portret mężczyzny wykonany metodą wydrapywania, wp.com, CC BY 3.0
R1PVLceecKLNe1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Alexandre'a Farta, wykonane metodą wydrapywania. Ukazuje dwoje dzieci pod drzewem. Postacie i drzewo są wydrapane, natomiast tłem jest tynk. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Vhils
Vhils, dzieło wykonane metodą wydrapywania, wp.com, CC BY 3.0

Dzieła artystów street artu znajdują się w przestrzeni miejskiej, ale czasami twórcy zgadzają się na przenoszenie dzieł, czyli fragmentów ścian do przestrzeni galerii.
Zapoznaj się ze zdjęciami dokumentującymi wystawy prac Alexandre Farto wykonanymi techniką scratchingu.
Klikając w oznaczony punkt, poznasz tytuł wystawy, miejsce i rok powstania ekspozycji portugalskiego twórcy.

R158gM11OELHH1
Ilustracja interaktywna przedstawia salę wystawową z pracami Alexandre'a Farta „Scratching the Surface”. W pomieszczeniu znajdują się fotografie jego prac oraz fragmenty ścian. Są to portrety kobiet i mężczyzn. Od góry wnętrze doświetla zamieszczone w dachu okno. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Scratching the Surface wystawa indywidualna Lazarides Rathbone – London, UK, 2009
Wystawa indywidualna „Scratching the Surface”, Lazarides Rathbone – Londyn, Wielka Brytania, 2009, vhils.com, CC BY 3.0

Jean Michel Basquiat

Przedstawicielem sztuki graffiti, którego twórczość była prezentowana w przestrzeniach salonów sztuki współczesnej, jest również Jean Michel Basquiat, który w wieku 17 lat wykonywał malowidła na murach Manhattanu, a od 1982 roku rozpoczął regularne pokazy swoich prac w galeriach Nowego Yorku.

RGQQ7AEtRNb3h
P-100-FOTO6
Jean Michel Basquiat, twimg.com, CC BY 3.0

Kliknij niebieski punkt w celu poznania tytułu obrazu, techniki, w której został wykonany, roku powstania, wymiaru oraz instytucji, w której obecnie obraz jest udostępniany.

RglTok0zH5Oaq1
Ilustracja interaktywna przedstawia graffiti Jeana Michela Basquiata "Człowiek z Neapolu". Ukazuje ścianę zamalowaną przez artystę, na której znajdują się napisy oraz łeb zwierzęcia. Napisy wykonane są w kolorach czarnym i niebieskim. Po prawej stronie znajdują się też symbole: korona, krzyż, znak dolara, strzała. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Jean-Michel Basquiat Man from Naples, 1982, akryl i kolaż na drewnie, 124 × 246.7 × 3.5 cm Guggenheim Bilbao Museoa
Jean-Michel Basquiat, „Man from Naples”, 1982, Muzeum Guggenheima, Bilbao, Hiszpania, guggenheim-bilbao.eus, CC BY 3.0

Style‑writing

Style‑writing (także writing lub tagowanieTagtagowanie) oznacza pismo (litery i znaki) stanowiące główny element kompozycji graffiti. Tworzenie napisów złożonych najczęściej z imion (pseudonimów) służy oznaczeniu wybranych miejsc - jako określonych obszarów działań writerów. Autorzy style‑writing stosują własną estetykę, indywidualny, rozpoznawalny styl, przez co tagowane litery, wyrazy lub symbole mogą być bardzo złożone i trudne do odczytania przez osoby trzecie. Tagi to podpisy autorów, tak zwane ksywy, które są zamieszczane pod rozbudowaną kompozycją literniczą lub zamieszczane w postaci samodzielnego napisu, traktowanego jako znak rozpoznawczy w środowisku grafficiarzy.

Ciekawostka

Przykłady współczesnych graffiti, czyli rysunków i napisów wykonywanych na płotach, ścianach pociągów, murach docenił i wprowadził w przestrzeń sztuki Jean Dubuffet (1901—1985).

R1I7XcnpPRliS1
Ćwiczenie 1
Wyjaśnij, czym jest tag.
R1YjRyns4qgIk1
Ćwiczenie 2
Wyjaśnij, na czym polega style-writing.

Akt wandalizmu

Różne rodzaje graffiti (podpisy, napisy, rysunki) są tworzone anonimowo, często bez odpowiednich zezwoleń. Graffiti, szczególnie nielegalnie umieszczane w przestrzeni publicznej, na ścianach prywatnych budynków czy pociągów traktowane jest przez społeczeństwo jako akty wandalizmu.

Graffiti jako forma reklamy

W przestrzeni miejskiej można zobaczyć także malowidła wielkoformatowe, stylizowane na graffiti, zamieszczane jako forma reklamy na ścianach budynków, samochodach lub jako dekoracja, np. na fasadach kawiarni czy lokali gastronomicznych.

Graffiti 3D

Graffiti 3D inaczej określane jako graffiti anamorficzne. Obraz anamorficzny powstaje w wyniku celowego zniekształcenia proporcji przedstawianych obiektów w taki sposób, aby jego poprawny odczyt był możliwy przez spojrzenie na niego z ustalonej perspektywy.

Zapoznaj się ze zdjęciami dokumentującymi dzieła graffiti 3D, które zostały wykonane na nawierzchniach ulic i chodników. Klikając w oznaczony punkt, poznasz imię i nazwisko twórcy.

RIPy9koXd7gQO1
Ilustracja interaktywna przedstawia graffiti 3D Juliana Beevera na chodniku. Zdjęcie przedstawia graffiti żaby na liściach lilii wodnej. Cała grafika sprawia złudzenie trójwymiarowości. Na jednym z liści siedzi mała dziewczynka. W tle placu chodzą ludzie. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Julian Beever
Julian Beever, graffiti 3D na chodniku, flickr.com, CC BY 3.0
RirVjKsJEZyP61
Ilustracja interaktywna przedstawia graffiti 3D Juliana Beevera. Ukazuje namalowane pastelami na ulicy liście pływające na wodzie. Z głębi wynurza się sum. Praca sprawia wrażenie realistycznej. W tle znajdują się postacie oglądające dzieło. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Julian Beever
Julian Beever, graffiti 3D na chodniku, pinterest.com, CC BY 3.0
R1dF5zdMcACzS1
Ilustracja interaktywna przedstawia graffiti 3D Leona Keer'a. Ukazuje ujęcie z góry na cztery misie dużych rozmiarów narysowane na chodniku. Dwa z nich są żółte, jeden czerwony i jeden zielony. Są niejako kopią żelkowych słodyczy. Trzy misie siedzą i są skierowane ku leżącemu zielonemu.Po lewej stronie stoi kobieta ubrana w spódnicę oraz czarne buty na obcasie. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Leon Keer
Leon Keer, graffiti 3D na chodniku, pinterest.com, CC BY 3.0

Wlepki

WlepkaWlepkaWlepka (vlepka) – samoprzylepny, niewielkich rozmiarów obraz w postaci grafiki, fotomontażu, fotografii, samego tekstu lub połączenia zarówno obrazu, jak i tekstu. Autorzy zamieszczają wlepki najczęściej nielegalnie z myślą o ingerencji w przestrzeń publiczną. Można je zobaczyć w środkach komunikacji masowej, miejscach publicznych, np. na ścianach przejść podziemnych, dworcach, przystankach, na znakach drogowych. Twórcy projektują wlepki o różnorodnej tematyce, np. filozoficznej, politycznej, religijnej, sportowej, muzycznej, a także humorystycznej. Celem tego rodzaju graffiti jest wzbudzanie refleksji nad zilustrowanym zagadnieniem, problemem. Istnieje także odmiana wlepek o charakterze czysto dekoracyjnym.

Pionierzy wlepek

Zapoznaj się z przykładami wlepek wykonanymi przez pionierów tej odmiany graffiti. Klikając w oznaczony punkt, poznasz ich twórców.

ROauISzH05WvN1
Podaj przykłady miejsc, w których najczęściej spotkać można wlepki.
Space Invader, wlepka, flickr.com, CC BY 3.0
R1Enz88gxLl2V1
Ilustracja interaktywna przedstawia unoszący się niebiesko-czerwony obiekt na tle niebieskiej ściany. Składa się z małych kwadratów i przypomina swoim wyglądem niewielką rakietę kosmiczną. Obiekt został przez artystę umiejscowiony nad białą plamą na murze, co sprawia wrażenie dymu ulatującego z silnika rakiety. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Space Invader
Space Invader, wlepka, flickr.com, CC BY 3.0
R32Q9MCO1xwJP1
Ilustracja interaktywna przedstawia wlepkę. Zdjęcie przedstawia zielony słup z naklejoną białą wlepką. Wlepka ukazuje animowaną, białą postać. W tle rozciąga się panorama miasta. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po jego zaznaczeniu wyświetlą się dodatkowe informacje.
Maniek, wlepka, facebook.com, CC BY 3.0
R12QVOIXmfH951
Ilustracja interaktywna przedstawia wlepkę. Zdjęcie ukazuje ulicę oraz naklejkę - wlepkę, przedstawiającą animowane, białe postacie. Na drugim planie można zauważyć jadące samochody. Na ilustracji umieszczony jest niebieski pulsujący punkt. Po jego zaznaczeniu wyświetlą się dodatkowe informacje.
The London Police (TLP), wlepka, theredlist.com, CC BY 3.0

Mural

Mural — to dzieło zazwyczaj wielkoformatowe wykonane na ścianach budynków. Mural często ilustruje autorską, niezależną koncepcję twórcy, ale może on także pełnić funkcję reklamy danej instytucji. Stanowi upamiętnienie ważnych wydarzeń lub jest dziełem wyłącznie dekoracyjnym, wypełniającym szare powierzchnie ścian bloków mieszkalnych lub kamienic. W Polsce w latach 60. i 70. XX wieku powstawały murale pełniące funkcję reklamy.

Poniżej znajdują się przykłady murali z tego okresu reklamujące Pewex i PKO.

Polskim miastem, w którym można zobaczyć liczne murale, jest Łódź. Fundacja Urban Forms od 2009 roku stara się o tworzenie stałych ekspozycji sztuki ulicznej w publicznej przestrzeni tego miasta. Obecnie istnieje wiele murali malowanych bezpośrednio na elewacjach kamienic przez wybitnych reprezentantów z całego świata: Brazylii, Australii, Chile, Francji, Hiszpanii, Niemiec oraz Polski.

Nietrwałość street artu

Cechą charakterystyczną street artu jest nietrwałość, kruchość jego dzieł, gdyż służby sprzątające często je usuwają jako nielegalnie zamieszczane. Dlatego też ich twórcy najczęściej posługują się pseudonimami. Do znanych twórców street artu należą Banksy tworzący w Wielkiej Brytanii, John Fekner (uważany za pioniera ruchu) związany z Nowym Jorkiem, czy Mosko et Associes, a także BLU z Pragi. To tylko część przedstawicieli wśród wielu twórców street artu.

Rozmieszczenie murali w Polsce

Klikając na poniżej zaznaczone punkty zobaczysz przykłady murali znajdujących się w określonym miejscu w Polsce. Po powiększeniu miniatur dowiesz się, kto jest autorem dzieła, w którym roku powstał mural i jaki jest jego tytuł.

ReY0VO6xvxtq61
Interaktywna mapa przedstawia rozmieszczenie murali w Polsce. Zaznaczone są na niej miejscowości, do których zostały dołączone ilustracje z muralami. Pod numerem 1 znajduje się Grudziądz. Ilustracja przedstawia mural ukazujący portret kobiety z chustą na szyi. W tle usytuowane są inne budynki. Do ilustracji dołączony jest komentarz: Grudziądz, ul. Włodka 5, Artysta: GUIDO VAN HELTEN, Tytuł: Bez tytułu, Rok powstania: 2016. Pod numerem 2 znajduje się Kostrzyn nad Odrą. Ilustracja przedstawia mural na bloku mieszkalnym, przedstawiający kobietę, której głowa otoczona jest roślinami. Na niej umieszczony jest lecący ptak. Po lewej stronie znajdują się cztery okna z balkonami. Budynek posiada czerwony dach. Do ilustracji dołączona jest informacja: Kostrzyn nad Odrą, ul. Sikorskiego 35, Artysta: Otecki, Tytuł: Bez tytułu Rok powstania: 2014. Pod numerem 3 znajduje się Poznań. Ilustracja przedstawia mural z widokiem na Stare Miasto. Jest to fotografia z roku tysiąc osiemset dziewięćdziesiątego piątego. Ukazuje kamienice, kościół w tle oraz rynek, na którym stoi auto i po którym spacerują przechodnie. Do ilustracji została dołączona informacja: Poznań, ul. Al. Marcinkowskiego 23, Artysta: GUIDO VAN HELTEN, Tytuł: Bez tytułu, Rok powstania: 2016. Pod numerem 4 znajduje się Łódź oraz 10 ilustracji murali. Pierwsza to mural na Galerii Łódzkiej. Ukazuje abstrakcję z dominacją ciepłych kolorów. Przeważają w niej plamy brązów i fioletów, które kontrastują z błękitami, układają się w geometryczne, ale bliżej nieokreślone kształty. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, Piłsudskiego 15/23, Artyści: PROEMBRION, Tytuł: Przemiana, Rok powstania: 2013. Druga ilustracja przedstawia mural na jednym z bloków, ukazujący postać z kozami, ubraną w pomarańczowy kaptur i trzymającą w palcach lewej dłoni białą kulkę. Jedna z kóz znajduje się na jej ramieniu. W tle widoczne jest osiedle. Do ilustracji została dołączona ilustracja: Łódź, ul. Wyszyńskiego 80, Artyści: INTI, Tytuł: Wierzę w kozy, Rok powstania: 2013. Trzecia ilustracja przedstawia mural ukazujący martwą naturę, na której znajduje się przezroczysty wazon z fioletowymi kwiatami. Obok niego leżą zwiędłe kwiaty i łodygi, a za nim jeden duży kwiat. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, ul. Politechniki 16, Artyści: ARYZ, Tytuł: STILL ALIVE, Rok powstania: 2012. Czwarta ilustracja przedstawia mural ukazujący wizerunki ludzi reprezentujących różne środowiska. Wśród nich znajduje się między innymi klaun i strażak. Mural jest wielobarwny. Fragmenty ciał postaci ukazane są w różnych pozach. Pośrodku zamieszczony jest żółty napis OIL, a obok niego mała palma. Po prawej stronie usytuowany jest blok mieszkalny przysłonięty drzewami. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, ul. Rzgowska 52, Artyści: 3TTMAN, Tytuł: Waga mocy, Rok powstania: 2013. Piąta ilustracja przedstawia mural ukazujący portret ciemnej kobiety, która ma schyloną głowę, przysłoniętą lewym ramieniem. W portrecie zostały użyte plamy barwne: fioletowe, błękitne i ciemnoróżowe. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, ul. Jana Brzechwy 3, Artyści: PAOLA DELFIN, Tytuł: Leczenie, Rok powstania: 2015. Szósta ilustracja przedstawia mural ukazujący tłum ludzi idących ulicą, których sylwetki w miarę oddalania łączą się z bryłami geometrycznymi. Na pierwszym planie postacie ukazane są w brązowo-pomarańczowo-szarym kolorze. Im daalej, tym barwy stają się chłodniejsze, dominują w nich błękity i jasne żółcienie. W tle znajduje się widok na osiedle z blokami i drzewami. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, ul. Morcinka 2 i 4, Artyści: CEKAS, SEPE, CHAZME, PROEMBRION, TONE, Tytuł: Odzyski, Rok powstania: 2014. Siódma ilustracja przedstawia mural ukazujący wielokondygnacyjną wieżę, w której znajduje się wiele pomieszczeń z licznymi schodami. Wszystkie przedstawione są w przekroju. We wnętrzach znajdują się postacie jak z bajek. Środek wieży wypełniają okna wieżowca. Pomiędzy nimi namalowane zostały postacie ludzkie i zwierzęce. Mural został sporządzony intensywnymi kolorami. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, ul. Matejki 21/23, Artyści: MESSY DESK, Tytuł: Wieża Babel, Rok powstania: 2014. Ósma ilustracja przedstawia mural ukazujący portret Artura Rubinsteina, polskiego pianisty pochodzenia żydowskiego. Mężczyzna przedstawiony jest na tle wielobarwnej mozaiki oraz kolorowej klawiatury pianina. Ubrany jest w garnitur oraz białą koszulę i muchę. Rękoma trzyma się za uszy, wytrzeszcza oczy i ma śmiesznie wykrzywioną minę. Po lewej stronie rośnie drzewo, a przed budynkiem stoją auta. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, ul. Sienkiewicza 18, Artyści: EDUARDO KOBRA, Tytuł: RUBINSTEIN, Rok powstania: 2014. Dziewiąta ilustracja przedstawia mural ukazujący głowę kobiety na tle owoców i warzyw. Są tam między innymi: kukurydza, jabłko, granat, winogrona. Na górze znajduje się drewniane koło i szpula. Po bokach symetrycznie umieszczone są kury siedzące na kolorowych jajkach. Nad ich głowami znajdują się aureole. Budynek, na którym namalowany jest mural ogrodzony jest płotem., a z przodu znajdują się metalowe barierki. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, ul. Piłsudskiego 135, Artyści: NOMAD CLAN, Tytuł: FESTIWAL ŁÓDŹ 4 KULTUR - MOKOSZ, Rok powstania: 2017. Dziesiąta ilustracja przedstawia mural ukazujący ptaka, skonstruowanego z namalowanych, metalowych elementów. Znajduje się on na tle ceglanej budowli. Górna część muralu wypełniona jest plamami w odcieniach seledynu, zieleni i bieli. W kilku miejscach spod tynku wyłaniają się fragmenty ceglanej ściany. Do ilustracji dołączona jest informacja: Łódź, ul. Kilińskiego 127, Artyści: BORDALO II, Tytuł: APUS APUS, Rok powstania: 2015. Pod numerem 5 znajduje się Toruń oraz 3 ilustracje murali. Pierwsza przedstawia grafikę ukazującą siedem scen. W każdej z nich zamieszczono trzy obrazy odnoszące się do przeszłości, teraźniejszości i przyszłości toruńskiej dzielnicy. Najbardziej widoczna jest dolna scena, w której mężczyzna pasie owce, a po prawej dwie postacie grają na instrumentach. Za nimi są trzy okna. W pierwszym znajduje się cień mężczyzny z długą laską i workiem na plecach, w drugim dwie postacie siedzą w pomieszczeniu, a w trzecim mężczyzna siedzi przy oświetlonym lampą biurku. Każda ilustracja przedstawiona jest w innej kolorystyce: w pierwszej dominują zielenie i szarości, następnie ku górze obrazy otrzymały odcienie: pomarańczowy, szary, błękitny, czerwono-różowy, oliwkowy i ponownie błękitny. Lewa strona wieżowca jest otynkowana. Do ilustracji dołączona jest informacja: Toruń, ul. Konstytucji 3-go Maja 13, Artyści: Andrzej Poprostu, Tytuł: Bez tytułu, Rok powstania: 2015. Druga ilustracja przedstawia mural ukazujący generał Elżbietę Zawadzką w podeszłym wieku, siedzącą na fotelu i oglądającą album ze zdjęciami. Powyżej znajdują się kolejne kadry z jej życia. Jest tam między innymi zdjęcie ze studenckiej przeszłości oraz z jej działalności wojskowej. W górnej części muralu, nad dachem, jest ukazana jako skoczek spadochronowy. Do ilustracji dołączona jest informacja: Toruń, ul. Gagarina 132-138, Artyści: Andrzej Poprostu-Damian Jędrzejewski, Tytuł: Kadry z życia gen. Elżbiety Zawackiej, Rok powstania: 2015. Trzecia ilustracja przedstawia mural ukazujący scenę przy przystanku tramwajowym. Na ławce siedzi postać z psem, obok stoi rower, znak z tramwajem, dalej mężczyzna zamiata chodnik. Pośrodku przebiegają zające. Przy przystanku stoi oświetlony, zniekształcony, pofalowany tramwaj, w którym znajduje się wiele postaci. Światło z jego lampy pada w lewą stronę. Pomiędzy przystankiem a tramwajem unoszą się kłęby dymu. W tle, po lewej stronie znajduje się osiedle, a po prawej stoją budynki fabryk. Do ilustracji dołączona jest informacja: Toruń, ul. Wschodnia, Artyści: Andrzej Poprostu, Tytuł: Ghost Train, Rok powstania: 2017. Do prezentacji mapy dołączony jest podkład muzyczny o spokojnym charakterze, wykonany na gitarze i elektronicznych instrumentach perkusyjnych.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.

Techniki tworzenia graffiti

Możemy wyróżnić kilka sposobów wykonywania graffiti: malowanie sprayem, malowanie pędzlem, odbijanie szablonu za pomocą sprayu lub wałka z farbą.

RRM94F6bJGZCr1
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytanie. Które z poniższych technik reprezentują street art? Możliwe odpowiedzi: 1. mural, 2. wlepka, 3. sgraffito, 4. tag, 5. rysunek.
Polecenie 1

Przyjrzyj się pracom wykonanym za pomocą szablonu i sprayu.

R5senQL8eGd6g
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie. Czym jest mural? Możliwe odpowiedzi: 1. wielkoformatowe dzieło wykonane na samochodzie, 2. podpis autora pod graffiti, 3. wielkoformatowe dzieło wykonane na ścianie budynku.
Polecenie 2

Do wykonania graffiti potrzebujesz nastepujące materiały:

brystol (dwa formaty 100 x 35 cm, czyli format 100 x 70 cm przecięty na pół; jeden jako podłoże, drugi do wykonania szablonu), kartka z bloku rysunkowego (format A4), kredki/pisaki, ołówek, gumka, nożyk do wycinania/skalpel, taśma papierowa, wałek, tacka na farby, farby akrylowe lub farby w sprayu.

Krok 1. Na kartce A4 narysuj ołówkiem projekt graffiti swojego imienia.

Krok 2. Projekt wykonaj w powiększonej skali na brystolu.

Krok 3. Wytnij napis tak, aby powstał szablon.

Krok 4. Przyłóż szablon do arkusza brystolu. Upewnij się, że brystol dokładnie przylega do podłoża. Możesz podkleić szablon za pomocą taśmy papierowej.

Krok 5. Wybierz farby akrylowe i wałek lub farby w sprayu i nanieś kolor przez szablon.

Krok 6. Delikatnie usuń szablon, aby sprawdzić efekt.

Zadania

R1Vt7tfR3fHys
Ćwiczenie 5
Polecenie do zadania brzmi: Przeczytaj poniższy opis, a następnie zaznacz pojęcie, którego on dotyczy. Technika znana już w starożytności, popularna także w okresie renesansu przy dekorowaniu fasad obiektów włoskiej architektury. Polega na wykonywaniu dwu - lub wielobarwnego wzoru dekoracyjnego, w wyniku nakładania kolorowych warstw tynku, a następnie zeskrobywaniu wybranych fragmentów zewnętrznych powierzchni jeszcze przed ich wyschnięciem. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
P‑100‑Z5
Źródło: online skills, cc0.
R18p4rIK5gg28
Ćwiczenie 6
Polecenie do zadania brzmi: Muralem nazywamy: Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
P‑100‑Z6
Źródło: online skills, cc0.
RLnZ7R2FcSXBa
Ćwiczenie 7
Polecenie do zadania brzmi: Wlepki można najczęściej zobaczyć: Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
P‑100‑Z7
Źródło: online skills, cc0.

Słownik pojęć

Mural
Mural

dzieło zazwyczaj wielkoformatowe wykonane na ścianach budynków. Mural często ilustruje autorską, niezależną koncepcję twórcy, ale może on także pełnić funkcję reklamy danej instytucji, stanowi upamiętnienie ważnych wydarzeń lub jest dziełem wyłącznie dekoracyjnym.

Sztuka ulicy
Sztuka ulicy

(ang. street art) działania artystyczne realizowane w przestrzeni publicznej. Możemy wyróżnić kilka form prezentacji sztuki ulicy, takich jak: graffiti, murale, wlepki.

Tag
Tag

podpis autora (tak zwana „ksywa”), który jest zamieszczany pod rozbudowaną kompozycją literniczą lub tworzony w postaci samodzielnego napisu, traktowanego jako znak rozpoznawczy w środowisku grafficiarzy.

Wlepka
Wlepka

(vlepka) samoprzylepny, niewielkich rozmiarów obraz w postaci grafiki, fotomontażu, fotografii, samego tekstu lub połączenie zarówno obrazu jak i tekstu. Autorzy zamieszczają wlepki najczęściej nielegalnie z myślą o ingerencji w przestrzeń publiczną. Można je zobaczyć w środkach komunikacji masowej, miejscach publicznych, np. na ścianach przejść podziemnych, dworcach, przystankach, na znakach drogowych. Twórcy projektują wlepki o różnorodnej tematyce, np. filozoficznej, politycznej, religijnej, sportowej, muzycznej, a także humorystycznej. Celem tego rodzaju graffiti jest wzbudzanie refleksji nad zilustrowanym zagadnieniem, problemem. Istnieje także odmiana wlepek o charakterze czysto dekoracyjnym.

www.encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki