Ważne daty

Sztuka użytkowa

Dawniej sztuka kojarzona była z czymś elitarnym, dostępnym tylko dla wybranych. Powstałe dzieła były unikatowe, niepowtarzalne. Renesansowi artyści dążyli nawet do oddzielenia swojej działalności od rzemiosła i nadania sztuce rangi nauki. Później porzucono tę koncepcję, jednak nadal nie wiadomo było w jakiej kategorii można ją ujmować. Z pomocą przyszedł francuski filozof oświeceniowy, Charles Batteux, który w połowie XVIII w. wprowadził termin „sztuki piękne”, pojęcie przez które rozumiano zarówno malarstwo, rzeźbę, rysunek, taniec, teatr jak i muzykę.

Obecnie rozwija się nowa kategoria sztuki, której podstawowym i najważniejszym elementem, niejako na przekór klasycznej definicji sztuki, jest jej praktyczny charakter. Przedmioty codziennego użytku posiadające jednocześnie wysokie walory estetyczne, mogą być wykonywane przez artystów w niewielkich ilościach lub produkowane przemysłowo na większą skalę wedle ich projektów.

Jednym z podstawowych pojęć bezpośrednio związanych ze sztuką użytkową jest wzornictwo przemysłowe. Thomas Maldonando definiuje je jako „działalność twórczą, której celem jest określenie formalnych wartości przedmiotów wytwarzanych przez przemysł”. Jest to nadanie produktom nie tylko charakteru praktycznego, ale również walorów estetycznych, uwzględniając czynniki technologiczne, społeczne, kulturowe. To nadanie odpowiedniej formy przedmiotom, tak by były atrakcyjne i można było je sprzedać.

Do najważniejszych cech sztuki użytkowej należą:

- łączenie pozornie niepasujących stylów i elementów.

- interdyscyplinarność sztuki użytkowej polega na tym, że ostateczny wygląd przedmiotu podyktowany jest wieloma czynnikami. Wpływ mają zarówno elementy rynkowe, cena, reklama, poziom technologiczny. Łączą się tutaj takie dyscypliny jak ekonomia, kultura, sztuka, moda, czy socjologia.

- łączenie funkcjonalizmu i estetyki. Przedmioty nie mają spełniać już tylko roli praktycznej, ale także stylistyczną. Produkcja opiera się obecnie nie tylko, na znalezieniu najefektywniejszych rozwiązań technicznych, ale również na nadaniu przedmiotom odpowiedniej formy wizualnej.

- innowacyjność, to ciągłe poszukiwanie nowych form wyrazu. To nieustanna próba ulepszania projektu, tak, by był atrakcyjny dla grupy do której jest kierowany.

RbJEmS2tZybYf1

Ilustracja przedstawia projekt Kiwi , IKER2000 Renaty Kalarus – czerwoną skórzaną kanapę z metalowymi nogami w kolorze srebrnym. Na jednym z podłokietników znajduje się drewniany stolik. Projekt kanapy został przedstawiony na białym tle.

Przykłady wykorzystywania sztuki użytkowej

Sztukę użytkową możemy odnaleźć na wielu płaszczyznach artystycznych, m.in:

MODA

Najwięksi projektanci coraz częściej decydują się na współpracę z globalnymi sklepami. Obok projektów Haute couture coraz częściej tworzą ubrania, które charakteryzuje znacznie prostszy i szybszy schemat uszycia. Dzięki temu te towary są bardziej dostępne i mają niższą cenę, nie tracąc jednocześnie ekskluzywnego charakteru ich twórcy.

RpJwndqYQrIkC

Ilustracja interaktywna 1. Donatella Versace czy Karl Lagerferd to nazwiska tylko niektórych osób, które zdecydowały się na współpracę z „sieciówkami”. Współpraca ta została określona jako masstige, będące zlepkiem słów mass i prestige.

Ilustracja interaktywna 1. Donatella Versace czy Karl Lagerferd to nazwiska tylko niektórych osób, które zdecydowały się na współpracę z „sieciówkami”. Współpraca ta została określona jako masstige, będące zlepkiem słów mass i prestige.

1

1. Donatella Versace czy Karl Lagerferd to nazwiska tylko niektórych osób, które zdecydowały się na współpracę z „sieciówkami”. Współpraca ta została określona jako masstige, będące zlepkiem słów mass i prestige.

GRAFIKA

Obszarami, które niezwykle dużo czerpią z osiągnięć grafiki użytkowej, są świat reklamy oraz rynek wydawniczy. Na każdym kroku spotykamy się z ich wykorzystaniem. Są to np. logotypy, które jednoznacznie identyfikują daną markę, firmę czy organizację, banknoty oraz znaczki pocztowe.

Niezwykle ważnym przykładem grafiki użytkowej jest Polska Szkoła Plakatu - grupa polskich artystów wykonujących plakaty o tematyce kulturalnej, społecznej czy politycznej. Termin Polska Szkoła Plakatu stosuje się w odniesieniu do środowiska graficznego od lat 50. do 70. XX w. a także jego późniejszych kontynuatorów. Jednym z jej przedstawicieli był Henryk Tomaszewski, którego aż pięć plakatów zdobyło pierwsze miejsca na Międzynarodowej Wystawie Plakatów Filmowych w Wiedniu. Tomaszewski często nazywany był „malarzem plakatu”.

Ogromne sukcesy polskich twórców, m.in. złoty medal dla Jana Lenicy na I Międzynarodowym Biennale Plakatu, zaowocowały zgodą komunistycznych władz na utworzenie w Wilanowie pierwszego na świecie Muzeum Plakatu.

Wśród głównych ośrodków, wynikających głównie z lokalizacji przy instytucjach patronackich, wymienić można Warszawę, Kraków, Wrocław i Poznań.

Ogromna różnorodność formy nie pozwala na utworzenie konkretnej klasyfikacji dzieł. Można mówić jednak o pewnych tendencjach, które przewijały się na przestrzeni lat. Wielu artystów za główny element obrało płaską plamę koloru, prostą, wektorową linię. Inną grupę charakteryzowało użycie warsztatowych metod graficznych: linorytu, druku sitowego czy drzeworytu. Część artystów tworzyła tzw. prace sztalugowe, opierając się na technikach malarskich czy rysunkowych.

R85LPwnIK5ji6

Ilustracja interaktywna 1. Głównymi cechami polskiego plakatu jest oszczędna forma. Artyści intencjonalnie pewne kwestie pozostawiali niedopowiedziane, zmuszając widza do własnej interpretacji. Często surowa forma nie pozbawiała końcowego dzieła dynamiki, innowacyjności czy, co najważniejsze, głębi przekazu.

Ilustracja interaktywna 1. Głównymi cechami polskiego plakatu jest oszczędna forma. Artyści intencjonalnie pewne kwestie pozostawiali niedopowiedziane, zmuszając widza do własnej interpretacji. Często surowa forma nie pozbawiała końcowego dzieła dynamiki, innowacyjności czy, co najważniejsze, głębi przekazu.

1

1. Głównymi cechami polskiego plakatu jest oszczędna forma. Artyści intencjonalnie pewne kwestie pozostawiali niedopowiedziane, zmuszając widza do własnej interpretacji. Często surowa forma nie pozbawiała końcowego dzieła dynamiki, innowacyjności czy, co najważniejsze, głębi przekazu.

INTERNET

R1F8hLoaPe6ho

Ilustracja interaktywna 1. Sztuka użytkowa w wirtualnym świecie przede wszystkim widoczna jest w projektowaniu stron www. Najlepsze projekty stawiają na minimalizm.

Ilustracja interaktywna 1. Sztuka użytkowa w wirtualnym świecie przede wszystkim widoczna jest w projektowaniu stron www. Najlepsze projekty stawiają na minimalizm.

1

1. Sztuka użytkowa w wirtualnym świecie przede wszystkim widoczna jest w projektowaniu stron www. Najlepsze projekty stawiają na minimalizm.

Wzornictwo przemysłowe

CERAMIKA

Ceramika jest kolejnym przykładem fuzji sztuk pięknych ze sztukami użytkowymi. Przedmioty do niedawna kojarzone tylko z ich praktycznym charakterem, obecnie nabierają również walorów estetycznych. Wśród firm zajmujących się ceramiką użytkową wymienić można: Zakłady Porcelany Stołowej Lubiana, charakteryzujące się zdobieniami opartymi na hafcie kaszubskim, Polskie Fabryki Porcelany Ćmielów i Chodzież, będące największym producentem porcelany stołowej w Europie.

Rkp9jKzcYlH4Y

Ilustracja interaktywna 1. Wśród firm zajmujących się ceramiką użytkową wymienić można: Zakłady Porcelany Stołowej Lubiana, charakteryzujące się zdobieniami opartymi na hafcie kaszubskim, Polskie Fabryki Porcelany Ćmielów i Chodzież, będące największym producentem porcelany stołowej w Europie.

Ilustracja interaktywna 1. Wśród firm zajmujących się ceramiką użytkową wymienić można: Zakłady Porcelany Stołowej Lubiana, charakteryzujące się zdobieniami opartymi na hafcie kaszubskim, Polskie Fabryki Porcelany Ćmielów i Chodzież, będące największym producentem porcelany stołowej w Europie.

1

1. Wśród firm zajmujących się ceramiką użytkową wymienić można: Zakłady Porcelany Stołowej Lubiana, charakteryzujące się zdobieniami opartymi na hafcie kaszubskim, Polskie Fabryki Porcelany Ćmielów i Chodzież, będące największym producentem porcelany stołowej w Europie.

R6bAbbCKUhMXS

Fotografia przedstawia fabrykę porcelany w Ćmielowie – na pierwszym planie widoczny jest parking na którym znajdują się dwa samochody, biały i szary. Na drugim planie znajduje się budynek Muzeum Porcelany – budynek jest dwukondygnacyjny, elewacja budynku jest w kolorze pomarańczowym. Z widocznym napisem w kolorze czarnym – FABRYKA PORCELANY, kolorem czerwonym AS, kolorem czarnym W ĆMIELOWIE. Poniżej widnieje napis ŻYWE MUZEUM PORCELANY. Obok budynku znajduje się płot oraz brama. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Manufaktura porcelany w Ćmielowie została założona w 1790 r. W 1804 r. zaczęła produkować fajans. W Fabryce AS Ćmielów powstało jedyne w Polsce Żywe Muzeum Porcelany, w którym można zobaczyć proces produkcji porcelany. W kwietniu 2013 r. w Żywym Muzeum Porcelany powstała wystawa prezentująca starą porcelanę ćmielowską. W zbiorach znajdują się eksponaty powstałe w czasach pierwszego właściciela z początku XIX w. Oprócz gotowych wyrobów porcelanowych można zapoznać się ze stylami w produkcji porcelany, formami popularnymi w poszczególnych okresach historycznych. Można zobaczyć także zbiór podrobionych słynnych ćmielowskich figurek, stworzonych w latach 50. I 60. XX w. Wystawa prezentuje także zbiór porcelanowych figurek z różnych stron świata.

Fotografia przedstawia fabrykę porcelany w Ćmielowie – na pierwszym planie widoczny jest parking na którym znajdują się dwa samochody, biały i szary. Na drugim planie znajduje się budynek Muzeum Porcelany – budynek jest dwukondygnacyjny, elewacja budynku jest w kolorze pomarańczowym. Z widocznym napisem w kolorze czarnym – FABRYKA PORCELANY, kolorem czerwonym AS, kolorem czarnym W ĆMIELOWIE. Poniżej widnieje napis ŻYWE MUZEUM PORCELANY. Obok budynku znajduje się płot oraz brama. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Manufaktura porcelany w Ćmielowie została założona w 1790 r. W 1804 r. zaczęła produkować fajans. W Fabryce AS Ćmielów powstało jedyne w Polsce Żywe Muzeum Porcelany, w którym można zobaczyć proces produkcji porcelany. W kwietniu 2013 r. w Żywym Muzeum Porcelany powstała wystawa prezentująca starą porcelanę ćmielowską. W zbiorach znajdują się eksponaty powstałe w czasach pierwszego właściciela z początku XIX w. Oprócz gotowych wyrobów porcelanowych można zapoznać się ze stylami w produkcji porcelany, formami popularnymi w poszczególnych okresach historycznych. Można zobaczyć także zbiór podrobionych słynnych ćmielowskich figurek, stworzonych w latach 50. I 60. XX w. Wystawa prezentuje także zbiór porcelanowych figurek z różnych stron świata.

1

1. Manufaktura porcelany w Ćmielowie została założona w 1790 r. W 1804 r. zaczęła produkować fajans. W Fabryce AS Ćmielów powstało jedyne w Polsce Żywe Muzeum Porcelany, w którym można zobaczyć proces produkcji porcelany. W kwietniu 2013 r. w Żywym Muzeum Porcelany powstała wystawa prezentująca starą porcelanę ćmielowską. W zbiorach znajdują się eksponaty powstałe w czasach pierwszego właściciela z początku XIX w. Oprócz gotowych wyrobów porcelanowych można zapoznać się ze stylami w produkcji porcelany, formami popularnymi w poszczególnych okresach historycznych. Można zobaczyć także zbiór podrobionych słynnych ćmielowskich figurek, stworzonych w latach 50. I 60. XX w. Wystawa prezentuje także zbiór porcelanowych figurek z różnych stron świata.

SZKŁO

Szkło od dawna służyło jako medium dla artystów. Przez podgrzanie szkła otrzymujemy ciecz, która daje ogromne możliwości twórcze. Jednym z miejsc, gdzie nadal praktykowana jest tradycyjna technika kolorowego dmuchanego szkła weneckiego, jest wyspa Murano. Obecnie liderem w produkcji różnorodnego szkła artystycznego są Stany Zjednoczone. Tworzone są naczynia, kwiaty, wazony, zastawy. Wśród licznych firm zajmujących się produkcją szklanych wyrobów można wymienić Blenko Glass Company, tworzącą wielobarwne misy i wazy.

RIhB4YnKm69Q91

Fotografia przedstawia komplet szklanek i dzbanek z wytwórni Blenko Glass Company – szkło naczyń jest błękitne i ma nierówną fakturę – jest falowane i różnej grubości. Dzbanek znajduje się w centrum, a po cztery szklanki znajdują się po obu stronach dzbanka.

RPJ8ZdeMZU7gk1

Fotografia przedstawia dwa ceramiczne pojemniki, które są ustawione na kawałku pnia w lesie. Oba pojemniki są dwu kolorowe – niebiesko-perłowe (widoczna jest na nich popękana faktura). Zakrywki wykonane są z płyty wiórowej i posiadają gumową rączkę.

NACZYNIA

Również naczynia, które znajdują się w kuchni każdego z nas, mogą być przykładem sztuki. Talerze, kubki, misy nie muszą być jedynie czymś praktycznym. Producenci dbają o to, by podkreślić również ich wartość wizualną. Tworzone są one pod okiem projektantów, który prześcigają się w pomysłach na nowe, oryginalne formy.

PRZEDMIOTY CODZIENNEGO UŻYTKU

Przedmioty codziennego użytku, takie jak stoły, krzesła, szafy również mogą być połączeniem praktyczności z artyzmem. Przykładem jest styl art décoArt décoart déco. Dominujący w latach 20. I 30. XX wieku dążył do wytworzenia zależności między projektem, jego funkcjonalnością i wpływem jaki wywiera na otoczenie człowieka. Twórcy przywiązywali dużą uwagę do jakości wykonywanych przedmiotów, uważając, że kształtują tym samym gusta społeczne. Art déco charakteryzowało się przede wszystkim prostotą i geometryzacją formy, syntetyzmem, funkcjonalizmem i czerpaniem inspiracji z innych epok.

Współcześnie powstaje coraz więcej sklepów oferujących autorskie meble, wykonywane przez artystów plastyków, często w pojedynczych egzemplarzach. Charakteryzuje je nowatorskie podejście, często bardzo odbiegające od ogólnie przyjętych form spotykanych w domach. Stoliki, lampy często, na pierwszy rzut oka, mogą nie przypominać tych klasycznych, dobrze znanych przedmiotów.

R1dAJbsY8vbKG1

Fotografia przedstawia lampę autorstwa maga Projektanci , która stoi na szafce nocnej w pokoju. Nóżki lampy są wykonane z drewna i mają różnokolorowe końcówki – czerwoną, zieloną i czarną. Po nóżce z czerwoną końcówką biegnie czerwony kabel zasilający. Klosz lampy jest wykonany z delikatnego materiału – są na nim naniesione wzory zwierząt leśnych, choinek oraz otworów przypominających płatki śniegu.

Historia sztuki użytkowej

Początków sztuki użytkowej doszukiwać możemy się już w czasach starożytnego Egiptu. Cała działalność artystyczna była oczywiście podporządkowana władcom i religii. Naczynia i narzędzia odnajdywane w grobowcach zdobione były w liczne motywy, m.in. sceny myśliwskie. W okresie schyłkowym pojawiły się zdobienia bardziej naturalistyczne, nawiązujące do fauny, flory, ludzi oraz związane z kultem pierwszych bogów. Szczególnie ważne znaczenie miały figurki uszebti, mające opiekować się zmarłymi w zaświatach. Ich wygląd zmieniał się, na przestrzeni dziejów wykonywane były m.in. z wapienia lub drewna. Czasem był to zwyczajny zlepek gliny, innym razem nadawano im kształty i cechy ludzkie.

Ważnym ośrodkiem sztuki użytkowej był również starożytny Rzym. Tworzono głównie pod wpływem greckich wzorców. Produkowano naczynia z gliny lub srebra, które następnie zdobiono reliefowym wzorem o tematyce mitologicznej i historycznej. W połowie I w. p. n. e. pojawiły się wyroby z jasnoczerwonej gliny. Naczynia i misy upiększane były motywami roślinnymi lub mitologicznymi. Była to tzw. ceramika aretyńska (od miasta Arezzo). Należy również wspomnieć o gemmach, ozdobach wykonywanych z kamieni szlachetnych lub półszlachetnych zdobionych reliefem wypukłym (kamea), lub wklęsłym (intaglio). Przedstawiano na nich zarówno postacie ludzkie, mitologiczne, zwierzęta, jak i rośliny.

W średniowieczu sztuka opierała się na kulcie religii chrześcijańskiej. Powstawały zdobione naczynia liturgiczne i relikwiarze. Wszystkie działania były skupione na szerzeniu nauk Kościoła i wspierania miłości do Boga. Jednym z najbardziej znanych dzieł z tego okresu jest Relikwiarz Trzech Króli. Dzieło Mikołaja z Verdun kryje relikwie Trzech Króli, patronów Kolonii, relikwie świętych Nabora i Feliksa oraz Grzegorza ze Spoleto. Relikwiarz stanowi część ołtarza w katedrze pw. św. Piotra i NMP w Kolonii. Wykonany jest z dębowego drewna i srebra, pokryty złotą, srebrną i miedzianą blachą. Dodatkowo relikwiarz zdobiony jest kamieniami szlachetnymi oraz gemmami i kameami.

R1CfOAQpbBOWE1

Obraz „Znalezienie Mojżesza”, autorstwa Nicolasa Poussina przedstawia grupę ludzi na wybrzeżu – wszyscy z zaciekawieniem obserwują małe dziecko leżące w koszu. Bezpośrednio obok dziecka znajdują się cztery kobiety, które sprawiają wrażenie zaciekawionych, obok nich stoi mężczyzna z szeroko rozwartymi dłońmi ubrany w biało-czerwoną szatę. Po prawej stronie widoczna jest para – mężczyzna i kobieta, którzy obserwują całą sytuację. Obok nich widoczny jest Sfinks. Na drugim planie widać wioślarza oraz płynący okręt. W tle widoczny jest rolnik oraz miasto.

Ciekawym elementem renesansowej sztuki użytkowej może być mebel wywodzący się z Włoch sgabello. To odmiana krzesła o twardym siedzisku i oparciu wykonanym z jednej deski. Charakterystyczną cechą było to, że krzesło opierało się nie na nogach, ale na dwóch lub czterech podporach. Duże płaskie powierzchnie sprzyjały temu, by meble były pokrywane licznymi zdobieniami i rzeźbieniami. Co ciekawe, krzesło było pierwowzorem zydla, mebla popularnego w polskiej kulturze ludowej.

Epoka baroku przyniosła wynalezienie produkcji porcelany. Za wynalazcę tego procesu uznaje się Ehrenfrieda Walthera von Tschirnhausa. Prace następnie kontynuował jego uczeń Johann Friedrich Böttger, który w 1709 r. wytworzył twardą białą porcelanę, rozpoczynając tym samym produkcję porcelany europejskiej. Działalność skupiła się w Miśni (saksońskim mieście).

Popularne w czasach baroku stały się tapiserie, były to jednostronne zdobione tkaniny wieszane na ścianach. Zdobione różnorodnymi motywami wykonywane były splotem płóciennym z nici wełnianych i jedwabnych.

Styl empire, będący odmianą późnego klasycyzmu, powstał w Francji w latach 1800‑1815, czerpał z wzorców starożytnej Grecji i Rzymu. Za twórców tego stylu uznaje się Charlesa Perciera oraz Pierre'a François Louis Fontaine. Do najbardziej znanych zastosowań tej stylistyki należą wnętrza Luwru, Wersalu czy łuk triumfalny na Placu du Carrousel. Meble projektowane zgodnie z założeniami okresu empire tworzone były według zasady ścisłej symetrii. Przeważały proste linie, gładkie płaszczyzny. Ciężkie formy mebli ożywiano zdobieniami ze złoconego brązu, tworząc z nich ornamenty stylizowane na antyczne. W dekoracjach ściśle nawiązywano do antycznych bóstw, muz czy nawet motywów egipskich. Angielską odmianą klasycyzmu był styl Adamów, charakteryzujący się jasną kolorystyką, lekkością i elegancją.

RTDJrVeXMMRra1

Fotografia przedstawia wazę w stylu empire stojącą na ciemno-czerwonym cokole, sama waza ma barwę utrzymaną w różnych odcieniach koloru czerwonego, z różną intensywnością – u dołu i na górze waza ma delikatne kolory – pudrowy i różowy, całą centralna część wazy ma kolor głębokiego burgundu. Górna część naczynia posiada zdobienia – dwa złote anioły trzymające kwiaty.

Ważnym ośrodkiem sztuki użytkowej była manufaktura ceramiki w Wedgwood. Zasłynęła ona serwisami do kawy i herbaty, dekoracyjnymi dzbanami i wazonami.

R10iiFLd497J21

Fotografia przedstawia Lampę witrażową autorstwa Louisa Comfort Tiffanyego. Lampa stoi na szarym stole, ma okrągłą podstawkę, brązowy pałąk oraz witrażowy kolorowy klosz, na którym dominują barwy jasne oraz zielone. W górnej części lampa ma czarne zdobienia.

Secesja zagościła w sztuce na przełomie XIX i XX w. Głównym założeniem tego stylu było dążenie do jedności sztuki. Charakteryzowała się ona płynnymi, falistymi liniami, ornamentacją abstrakcyjną, roślinną, czerpaniem ze sztuki japońskiej, asymetrią, linearyzmem. Jednym z bardziej znanych twórców secesyjnej sztuki użytkowej był Louis Comfort Tiffany, tworzący w szkle. Zasłynął on wykonywaniem lamp witrażowych i wazonów, które do dziś nazywane są jego nazwiskiem.

Kolejnym charakterystycznym stylem, który mocno zaznaczył się w sztuce użytkowej, był rozwijający się w latach 20. XX w. neoplastycyzm. Charakteryzował się on prostokątnością, czystymi barwami (czerwony, niebieski, żółty, czarny, biały, szary) czy brakiem dekoracji. Jednym z przedstawicieli neoplastycyzmu był Gerrit Rietveld, autor słynnego czerwono‑niebieskiego krzesła, stworzonego z 17 elementów. W 1937–40r. zaprojektował krzesło Zig‑Zag, przypominające zygzak, którego części składowe przylegają do siebie pod kątem 45 stopni. Jest również autorem słynnego Muzeum Van Gogha w Amsterdamie.

R8XicOMeFWEAK1

Fotografia przedstawia czerwono-niebieskie krzesło projektu Gerrita Rietvelda, stojące na czarnych nogach z żółtymi elementami. Krzesło posiada czerwone drewniane oparcie oraz niebieskie drewniane siedzisko i czarno-zółte podłokietniki.

R3jSUrKn0EhZZ1

Fotografia przedstawia serwis do herbaty projektu Marianne Brandt. Czajniczek jest wykonany z metalu i ma srebrny kolor. Pokrywka oraz rączka mają czarne elementy. Naczynie zostało sfotografowane na szarym tle.

Ważnym ośrodkiem sztuki użytkowej była uczelnia artystyczno‑rzemieślnicza Bauhaus. Jej głównym celem było rozwijanie nowoczesnej architektury funkcjonalnej próbującej zjednoczyć walory techniczne z estetycznymi. Wśród absolwentów uczelni była chociażby Marianne Brandt. Autorka słynnego srebrnego serwisu do herbaty. Swoim przedmiotom nadawała geometryczne, cylindryczne kształty. Inspiracje czerpała z kubizmu jak i osiągnięć grupy De Stijl.

Konstruktywizm, kierunek powstały w Rosji w latach 20. XX wieku, który mocno zaznaczył się w sztuce współczesnej. Dążono do osiągnięcia czystej, wolnej formy, uniwersalności, racjonalizacji sztuki.

Style sztuki użytkowej

STYL SKANDYNAWSKI

Styl skandynawski powstał niemal równoległe do stylu modernistycznego. Dominującą barwą jest biel. Wśród wykorzystywanych materiałów najpopularniejsze są drewno, głównie buk i brzoza, skóra oraz kamień biały i szary. Ważnym elementem wystroju są dodatki: koce, poduszki czy narzuty, które nadają całości przytulny, spokojny klimat. Częsty brak słońca zaowocował przemyślaną organizacją oświetlenia. Mamy tu wiele jasnych lamp, kompozycji świetlnych o ciepłej barwie oraz świece, które wykorzystywane są zarówno jako element oświetlenia jak i dekoracja. Bardzo ważnym elementem skandynawskiego wnętrza jest stół i to co dookoła niego. Meble o prostych kształtach, najczęściej drewniane. Styl skandynawski to połączenie funkcjonalności i estetyki. Najbardziej znani przedstawiciele to Alvar Aalto, twórca wazonu Savoy, inspirowanego kałużą albo skórzanymi spodniami Eskimoski, czy Arne Jacobsen, który zaprojektował krzesło Mrówkę, oraz fotele Jajo i Łabędź.

R3GusUuwmN6UO1

Fotografia przedstawia fotel 42 projektu Alvara Aalto – oparcie oraz nogi są wykonane z jednego kawałka drewna w kształcie litery S. Jest na nim zamocowane czarne twarde siedzisko, również w kształcie litery S. Zdjęcie krzesła zostało wykonane pod kątem i na białym tle.

POP‑DESIGN – PRODUKCJA MASOWA

Styl ten narodził się w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Głównym celem było zatarcie granicy między sztuką a komercją i produkcją masową. Twórcy korzystali z jednorazowych i tanich produktów. Wśród najważniejszych inspiracji można wymienić szeroko pojętą popkulturę, komiksy, stylistkę science fiction czy hipisowską. Jednym z najbardziej znanych twórców stylistyki pop‑designu był duński projektant Verner Panton. Jego projekty charakteryzowała mnogość barw, opływowe kształty i wykorzystanie geometrycznych wzorów. Krzesło jego projektu zapisało się w historii designu. Lśniące, co wynikało z zastosowania żywicy syntetycznej, eleganckie o miękkiej linii.

Kolejnym projektem typowym dla tego stylu jest krzesło Spotty Petera Murdocha, wykonane z poliuretanowego, laminowanego papieru. W związku z wykorzystaniem nietrwałych materiałów budulcowych, niewiele z mebli przetrwało do czasów współczesnych.

RMyF0HmwCyjMR1

Fotografia przedstawia krzesło Panton projektu Vernera Pantona – krzesło jest czerwone, wykonane z jednego kawałku plastiku, odlewane w formie, nóżki krzesła są płytkie, cofnięte do tyłu. Zdjęcie zostało wykonany na szarym tle.

RpCVaasv6Q1rp1

Ilustracja przedstawia projekt etui ochronnego na telefon komórkowy autorstwa Teo Jasmin. Etui jest koloru szarego, i posiada wizerunek psa, buldoga, który nosi różowy szalik, okulary przeciwsłoneczne, czapkę oraz słuchawki.

WZORNICTWO RADYKALNE

Inaczej antydesign, trend we współczesnym wzornictwie, który pojawił się w 1966 r. we Włoszech jako odpowiedź na sterylne produkty modernizmu. We Florencji zostały założone dwa studia projektowe: Archizoom oraz Superstudio. Antydesign inspirował się kiczem, ironią i ulotnością. Produkty miały mocne kolory, zniekształcone proporcje. Wszystkie cechy miały przeciwstawić się tzw. dobremu smakowi, który był promowany przez modernizm. Atakowano także elitarność produktów. Ruch wzornictwa radykalnego miał charakter eksperymencki, krytykował racjonalność, konsumpcjonizm i nadmierne uprzemysłowienie. Główną cechą antydesignu jest dekoracyjność i unikatowość projektów.

R1MK7GKfcSiJR1

Fotografia przedstawia projekt „lampy-noża”, autorstwa Lapo Binazziego – narzędzie ma drewnianą rękojeść w kolorze brązowym, wystające srebrne szpilki mocujące oraz podświetlane na żółto szklane ostrze. Fotografia projektu została wykonana na szarym błyszczącym tle.

Bomboniera porcelanowa z fabryki Sorau

Zadania cz.1

Zadania cz. 2

Słownik pojęć

Galeria dzieł sztuki

R1MK7GKfcSiJR1

Fotografia przedstawia projekt „lampy-noża”, autorstwa Lapo Binazziego – narzędzie ma drewnianą rękojeść w kolorze brązowym, wystające srebrne szpilki mocujące oraz podświetlane na żółto szklane ostrze. Fotografia projektu została wykonana na szarym błyszczącym tle.

RMyF0HmwCyjMR1

Fotografia przedstawia krzesło Panton projektu Vernera Pantona – krzesło jest czerwone, wykonane z jednego kawałku plastiku, odlewane w formie, nóżki krzesła są płytkie, cofnięte do tyłu. Zdjęcie zostało wykonany na szarym tle.

R3GusUuwmN6UO1

Fotografia przedstawia fotel 42 projektu Alvara Aalto – oparcie oraz nogi są wykonane z jednego kawałka drewna w kształcie litery S. Jest na nim zamocowane czarne twarde siedzisko, również w kształcie litery S. Zdjęcie krzesła zostało wykonane pod kątem i na białym tle.

R1dAJbsY8vbKG1

Fotografia przedstawia lampę autorstwa maga Projektanci , która stoi na szafce nocnej w pokoju. Nóżki lampy są wykonane z drewna i mają różnokolorowe końcówki – czerwoną, zieloną i czarną. Po nóżce z czerwoną końcówką biegnie czerwony kabel zasilający. Klosz lampy jest wykonany z delikatnego materiału – są na nim naniesione wzory zwierząt leśnych, choinek oraz otworów przypominających płatki śniegu.

RPJ8ZdeMZU7gk1

Fotografia przedstawia dwa ceramiczne pojemniki, które są ustawione na kawałku pnia w lesie. Oba pojemniki są dwu kolorowe – niebiesko-perłowe (widoczna jest na nich popękana faktura). Zakrywki wykonane są z płyty wiórowej i posiadają gumową rączkę.

RIhB4YnKm69Q91

Fotografia przedstawia komplet szklanek i dzbanek z wytwórni Blenko Glass Company – szkło naczyń jest błękitne i ma nierówną fakturę – jest falowane i różnej grubości. Dzbanek znajduje się w centrum, a po cztery szklanki znajdują się po obu stronach dzbanka.

RbJEmS2tZybYf1

Ilustracja przedstawia projekt Kiwi , IKER2000 Renaty Kalarus – czerwoną skórzaną kanapę z metalowymi nogami w kolorze srebrnym. Na jednym z podłokietników znajduje się drewniany stolik. Projekt kanapy został przedstawiony na białym tle.

R1ZSG1WX4kWUo1

Ilustracja przedstawia czarną skórzaną torebkę na białym tle. Torebka na bocznej ściance ma umieszczone logo producenta – KARL LAGERFELD oraz grafikę kobiety w ciemnych okularach i czarnym krawatem. Uszy torebki są postawione do góry.

R1X9LsSxnRGBn1

Ilustracja przedstawia plakat autorstwa Romana Cieślewicza do sztuki „Dziady” Adama Mickiewicza, na którym widoczne są białe kamienie na czarnym tle ułożone w sposób przypominający popiersie człowieka. W środku postać ma wypaloną dziurę, a obrzeża wypalenia są koloru różowego.

RuSMbhMay2iQx1

Fotografia przedstawia wazon z wytwórni KPM z Wałbrzycha. Wazon jest koloru granatowego i posiada złote kwieciste zdobienia. Nóżka jak i góra naczynia również są koloru złotego. Fotografia została wykonana na szarym tle.

R1CfOAQpbBOWE1

Obraz „Znalezienie Mojżesza”, autorstwa Nicolasa Poussina przedstawia grupę ludzi na wybrzeżu – wszyscy z zaciekawieniem obserwują małe dziecko leżące w koszu. Bezpośrednio obok dziecka znajdują się cztery kobiety, które sprawiają wrażenie zaciekawionych, obok nich stoi mężczyzna z szeroko rozwartymi dłońmi ubrany w biało-czerwoną szatę. Po prawej stronie widoczna jest para – mężczyzna i kobieta, którzy obserwują całą sytuację. Obok nich widoczny jest Sfinks. Na drugim planie widać wioślarza oraz płynący okręt. W tle widoczny jest rolnik oraz miasto.

RTDJrVeXMMRra1

Fotografia przedstawia wazę w stylu empire stojącą na ciemno-czerwonym cokole, sama waza ma barwę utrzymaną w różnych odcieniach koloru czerwonego, z różną intensywnością – u dołu i na górze waza ma delikatne kolory – pudrowy i różowy, całą centralna część wazy ma kolor głębokiego burgundu. Górna część naczynia posiada zdobienia – dwa złote anioły trzymające kwiaty.

R10iiFLd497J21

Fotografia przedstawia Lampę witrażową autorstwa Louisa Comfort Tiffanyego. Lampa stoi na szarym stole, ma okrągłą podstawkę, brązowy pałąk oraz witrażowy kolorowy klosz, na którym dominują barwy jasne oraz zielone. W górnej części lampa ma czarne zdobienia.

R8XicOMeFWEAK1

Fotografia przedstawia czerwono-niebieskie krzesło projektu Gerrita Rietvelda, stojące na czarnych nogach z żółtymi elementami. Krzesło posiada czerwone drewniane oparcie oraz niebieskie drewniane siedzisko i czarno-zółte podłokietniki.

R3jSUrKn0EhZZ1

Fotografia przedstawia serwis do herbaty projektu Marianne Brandt. Czajniczek jest wykonany z metalu i ma srebrny kolor. Pokrywka oraz rączka mają czarne elementy. Naczynie zostało sfotografowane na szarym tle.

Bibliografia

Art dé**co 1910‑1939, C. Benton, T. Benton, Ghislaine Wood (red.), Poznań 2010

Art now. Sztuka przełomu tysiąclecia, B. Riemschneider, U. Grosenick (red.), Kolonia 2001

Art dé**co 1910‑1939, C. Benton, T. Benton, G. Wood (red.), Poznań 2010

L. Bhaskaran, Design XX wieku, Warszawa 2006

C. Fiell, P. Fiell, Design. Historia projektowania, Warszawa 2015

Encyklopedia PWN w trzech tomach, Warszawa 1999

P. Sparke, Design. Historia wzornictwa, Warszawa 2012

A. Włodarczyk‑Kulak, M. Kulak, O sztuce nowej i najnowszej. Główne kierunki artystyczne w sztuce XX i XXI wieku, Warszawa‑Bielsko‑Biała 2010

Uniwersalny leksykon sztuki, Warszawa 2002

www.as.cmielow.com.pl

www.culture.pl

www.iwp.com.pl