Sztuka ziemi - emballage Christa
Ważne daty
1936 – narodziny Christa Wladimirowa Jawaszewa
1953‑56 – studia Christa w Narodowej Akademii Sztuk Pięknych w Sofii.
1956‑1958 – pobyt Christa w Pradze, Wiedniu, Genewie i Paryżu
1961 - pierwsza wspólna praca Jeanne‑Claude i Christa Paczka w dokach
1964 – przeniesienie się pary do Nowego Jorku.
1968 – instalacja 5,600 Cubicmeter Package na wystawie documenta IV w Kassel
1985 – projekt The Pont Neuf Wrapped – opakowanie najstarszego paryskiego mostu
1995 – Wrapped Reichstag (Opakowany Reichstag), Berlin, 1971‑95.
2005 – projekt The Gates (Bramy) w nowojorskim Central Parku
2020 - śmierć Christo
Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi osiągnięciami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
II.1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
II.14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;
II.15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
II.17. analizuje dzieła pod względem ikonograficznym, z wykorzystaniem słowników symboli;
II.18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.
II.3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
III.5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);
III.8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.
omawiać działania Christa i Jeanne‑Claude;
identyfikować prace artystów z kręgu land artu;
określać cechy formalne stosowane przez parę artystów;
wyjaśniać terminy związane z działaniami artystycznymi.
Christo, Jeanne‑Claude i ambalaż
Czy na pewno sztuka ziemi?
Monumentalne realizacje Christo i Jeanne‑Claude często kojarzone są ze sztuką ziemi. Głównie ze względu na ich związek ze środowiskiem. Bez wątpienia prace artystów wyrastają z powstałego w latach 60. nurtu land artu. Jednakże powstałe wtedy instalacje są inne, niż te wykonywane przez Roberta Smithsona czy Dennisa Oppenheima. Artystów łączyła idea ulotności i nietrwałości dzieła sztuki, która ograniczała jego funkcjonowanie w obiegu muzealnym i wystawienniczym. Jednakże Christo i Jeanne‑Claude niemal od samego początku tworzyli swoją własną markę. Artyści chcąc osiągnąć samodzielność i swobodę twórczą sprzedawali szkice, plany i modele. Z punktu widzenia land artu w ujęciu Smithsona strategia taka stoi w sprzeczności z głównymi założeniami nurtu. Pewne kontrowersje budzi także zaangażowanie pary artystów w kwestie polityczne oraz opieranie poszczególnych projektów na elementach nie związanych ze środowiskiem naturalnym. Z tych względów myśląc o sztuce Christo i Jeanne‑Claude warto odnieść się do pojęcia ambalażuambalażu.
Świat opakowany przez artystów
W realizację Wrapped Coast (Opakowane wybrzeże) zaangażowanych było 111 osób, które wypracowały w sumie aż 17 000 godzin roboczych. Christo i Jeanne‑Claude zakryli fragment wybrzeża o długości ok 2,4 kilometrów. Do tego celu wykorzystali 92 900 m2 tkaniny oraz 56,3 kilometra sznura, który osadzony został na 25 000 różnego rodzaju łączników.
Fotografie dostępne na stronie artysty. https://christojeanneclaude.net/projects/wrapped‑coast
Michael Blackwood, Wrapped Coast, fragment filmu dokumentalnego, 1969. http://christojeanneclaude.net/videos/wrapped‑coast
W realizację projektu Valley Curtain (Kurtyna) zaangażowana była ponad setka ludzi w tym 35 budowlańców i 64 pracowników sezonowych oraz studentów szkół artystycznych. Dziesiątego sierpnia o 11:00 zasłonięto mierzącą 18 600 m2 pomarańczową kurtynę wykonaną z tkanego nylonu. Ogromna płachta zakryła dolinę Rifle w Colorado. Kurtyna zawisła na wysokości 381 metrów i mierzyła 111 metrów długości. Podtrzymujący ją system lin ważył 61 ton i zakotwiczony był w betonowych fundamentach o ciężarze 864 ton. Ze względu na duże podmuchy wiatru (szacowane na 61 km/h) po 28 godzinach od ukończenia instalacjiinstalacji, podjęto decyzję o jej demontażu.
Informacja dostępna na stronie artysty: https://christojeanneclaude.net/projects/valley‑curtain (dostęp z dnia 31.03.2018)
Film dokumentalny pt. Christo's Valley Curtain, 1973, reżyseria Ellen Giffard.
Artystyczna kreacja rzeczywistości w instalacjach
W instalacji Umbrella Project (Projekt parasol) wykorzystano 3100 sztuk ośmiokątnych parasoli, każdy miał 6 metrów wysokości i 9 szerokości. Wszystkie parasole zostały wykonane w Bakersfield w Kalifornii i montowane były przez 2000 pracowników. Projekt realizowany był w dwóch lokalizacjach. Pierwszą była oddalona o sto dwadzieścia kilometrów od Tokio, dolina Ibaraki, gdzie ustawiono 1340 niebieskich parasoli. Drugim miejscem była dolina znajdująca się 96 kilometrów od Los Angeles, gdzie posadowiono 1760 żółtych parasoli. Projekt został oficjalnie zainaugurowany 4 października 1991 roku, kiedy to 1880 pracowników jednocześnie otworzyło 3100 parasoli w dwóch oddalonych od siebie dolinach.
Fotografie dostępne na stronie artysty. https://christojeanneclaude.net/projects/the‑umbrellas (dostęp z dnia 31.03.2018)
Do wykonania instalacji Wrapped Reichstag (Opakowany Reichstag) wykorzystano 100 000 m2 polipropylenu przetkanego aluminium oraz 15,6 kilometrów liny. Montaż trwał od siedemnastego czerwca 1995 roku do dwudziestego czwartego czerwca. Instalacje zdemontowano po dwóch tygodniach. Koszt przekrycia jednego z najważniejszych budynków w Niemczech przekroczył 10 milionów dolarów. Projekt został zrealizowany wyłącznie ze środków własnych artystów.
Fotografie dostępne na stronie artysty. https://christojeanneclaude.net/projects/wrapped‑reichstag (dostęp z dnia 31.03.2018)
Przez szesnaście dni włoskie jezioro Iseo było zarówno elementem jak i miejscem prezentacji pracy pt. Pływające molo. Proces montażu 220 000 połączonych ze sobą kostek nakrytych 100 000 m2 połyskującej, żółtej tkaniny nadzorował sam Christo. Była to pierwsza zrealizowana przez niego praca po śmierci Jeanne‑Claude w 2009 roku. Mimo to instalacja sygnowana jest nazwiskami obojga artystów. Koncepcja Pływających pomostów powstała w 1970 roku; pierwotnie miała połączyć Argentynę i Urugwaj mostem przez Rio de la Plata. Ostatecznie wybór padł na oddalone o sto kilometrów od Mediolanu jezioro. Christo utworzył pięciokilometrowy deptak łączący miasta Sulzano, Peschiera Maraglio oraz wyspę San Paolo. Wzniósł pomiędzy nimi trzykilometrowy pływający chodnik o szerokości 16 metrów i wysokości 35 centymetrów. Dodatkowo na miejskich drogach w Peschiera Maragli i Sulzano rozłożono 2,5 kilometra lśniącej żółtej tkaniny. Tak zakomponowane dzieło było świetnie widoczne z okolicznych wzniesień i pagórków.
Fotografie dostępne na stronie artysty. https://christojeanneclaude.net/projects/the‑floating‑piers (dostęp z dnia 31.03.2018)
Film prezentujący instalację z lotu ptaka. https://christojeanneclaude.net/videos/the‑floating‑piers (dostęp z dnia 31.03.2018)
Zadania
Rozpoznaj rodzaj działania artystycznego. Wpisz pod zdjęciami właściwy termin.
Wskaż lata, w których rozpowszechnił się emballage.
- 60. XX wieku
- 30. XX wieku
- 70. XIX wieku
Połącz w pary dzieła i ich tytuły.
Wrapped Reichsta, Wrapped Coast, The Floating Piers, Valley Curtain, Umbrella Project
Zaznacz z ilu parasoli składała się instalacja Umbrella Project.
- 3100
- 8000
- 1000
Połącz tytuły dzieł z odpowiednią datą.
1969, 2016, 1971-1995, 1970-1972, 1984-1991
| Umbrella Project | |
| Valley Curtain | |
| Wrapped Reichstag | |
| Wrapped Coast | |
| The Floating Piers |
Wskaż, co w wolnym tłumaczeniu oznacza słowo emballage.
- pudełko
- opakowanie
- szkatułka
"Projekt Parasole" - 1. Japonia i USA, 2. Niemcy, 3. Australia
"Opakowane wybrzeże" - 1. Japonia i USA, 2. Niemcy, 3. Australia
Połącz dzieła z miejscem, w którym zostały wykonane.
Australia, Japonia i USA, Niemcy
Opakowany Reichstag - ............................
Projekt Parasole - ............................
Opakowane wybrzeże - ............................
Zapoznaj się ze stroną: http://christojeanneclaude.net/artworks/realized‑projects Wybierz projekt, który Cię najbardziej poruszył, zainspirował i dokonaj jego analizy. Spróbuj jak najwięcej się o nim dowiedzieć.
Słownik
Ambalaż, fr. emballage, typ działania plastycznego, rozpowszechniony w latach 60. XX w., polegający na tworzeniu obiektów sztuki o wyglądzie przedmiotów opakowanych. U schyłku lat 60. rozwijało się w manifestacyjne, z pozoru paradoksalne, gesty opakowywania olbrzymich elementów przestrzennych, wiążąc się z nurtem sztuki ziemi itp. Np. Christo opakował w 1968 wieżę Chemical Corporation w Nowym Jorku, a w 1969 - wybrzeże w Little Bay pod Sydney gigantyczną płachtą z polietylenu o dł. 4 km i szer. 1 km przewiązywaną sznurami o 100‑kilometrowej długości. Eliseo Mattiacci w 1968 obciągnął folią Circo Massimo w Rzymie, zaś Claudio Cintoli w galerii L'Attico, w 1970, wyprowadził z podłogi szeroki bandaż rozciągnięty do środka sali, gdzie odbywało się zawijanie przedmiotów. W Polsce Tadeusz Kantor stosował e. w plastyce i teatrze u schyłku lat 60. {franc. 'opakowanie').
dzieło plastyczne składające się z wielu elementów (gotowych lub specjalnie wykonanych), tworzących razem całość, wyrażającą pewną treść, zbudowane przez artystę w przestrzeni.
Źródło: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
J. Kastner, B. Wallis, Land and environmental art, Phaidon 2010.