Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1YVzode7Y7081

Tematyka historyczno‑obyczajowa obrazów Józefa Brandta

Ważne daty

1841‑1915 – lata życia Józefa Brandta

1859‑1860 – pobyt w Paryżu, poznanie się z Juliuszem Kossakiem, lekcje malarstwa u Henryka Rodakowskiego i studia w pracowni malarza historycznego Leona Cognieta

1862 – wyjazd do Monachium, zapisanie się do Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz nauka u batalisty Franza Adama

1867 – założenie przez Brandta prywatnej pracowni w Monachium

od 1875 - Brandt prowadzi prywatną szkołę malarską w Monachium

1
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RwECUOsZVn1Y8
Pobierz plik: scenariusz_lekcji.pdf
Plik PDF o rozmiarze 185.30 KB w języku polskim

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:

e) sztuki XIX wieku (romantyzm, realizm, akademizm, impresjonizm, postimpresjonizm, historyzm, eklektyzm i nurt inżynieryjny w architekturze),

3. rozumie konteksty kulturowe i uwarunkowania przemian w dziejach sztuki (w tym historyczne, religijne, filozoficzne);

10. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce oraz środowisk artystycznych.

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.

Nauczysz się

charakteryzować twórczość Józefa Brandta;

omawiać tematykę dzieł Józefa Brandta;

rozpoznawać stosowane przez artystę zabiegi formalne;

dokonywać analizy formalnej wybranych dzieł artysty.

Józef Brandt jako artysta

Józef Brandt (1841‑1915) początkowo miał kształcić się na inżyniera, jednak, pod wpływem spotkanego w 1859 roku w Paryżu Juliusza Kossaka, podjął lekcje malarstwa u Henryka Rodakowskiego oraz studia w pracowni spotkanego w Paryżu malarza historycznego, Leona Cognieta. Po powrocie do kraju wybrał się wraz z Kossakiem w podróż po Ukrainie i Podolu. Przywiózł stamtąd mnóstwo szkicówSzkicszkiców, a także kolekcję różnych przedmiotów, stale później uzupełnianą. Wyprawa ta doskonale korespondowała z zainteresowaniami młodego artysty, jego upodobaniem do motywów orientalnychOrientorientalnych, rodzajowych i rycerskich, a także umiłowaniem dziejów ojczystych i  poświęconej im literatury, takiej jak poematy Wincentego Pola, powieści Henryka Rzewuskiego, powieści Henryka Sienkiewicza, Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska czy wspomnienia kapelana lisowczyków Wojciecha Dębołęckiego. W 1862 r. zdecydował się podjąć studia w zwanym nadizarskimi Atenami Monachium, w tamtejszej Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. Kierował nią wówczas znany malarz historyczny, mistrz akademickiego eklektyzmu, Wilhelm Kaulbach. Według Stanisława Witkiewicza był on ideałem dyrektora Akademii, ponieważ nie był nim wcale, sama zaś uczelnia była najrozumniej zorganizowanym zakładem wychowawczym dla artystów, ze względu na panującą tam tolerancję i swobodę wyrażania swych malarskich upodobań. Brandt osiadł w Monachium i jako twórca cieszący się wielkim uznaniem, licznymi zamówieniami dającymi mu spory dochód (np. Jarmark w Bałcie, wystawiony w Warszawie w 1880 r. wyceniono na 10 tys. rubli srebrnych, co stanowiło dziesięciokrotność zarobków rocznych buchaltera głównego w urzędzie miejskim we Warszawie i o prawie połowę przewyższało roczny dochód prezydenta tego miasta), stworzył tam ważny ośrodek polskiego życia artystycznego. W latach 80. i 90. XIX w. został wyróżniony wieloma  tytułami, orderami i medalami, co zawdzięcza głównie bliskim kontaktom z bawarskim dworem królewskim oraz wielkim sukcesom na międzynarodowych wystawach.

Okresy w twórczości Brandta

W długiej karierze Józefa Brandta można wyróżnić cztery etapy. Pierwszy przypada na lata 1859 – 1870. Batalistyczno‑rodzajowe upodobania tematyczne malarza ukształtowały się w tradycjach muzealnych, z przewagą  palety barw o tonach brązowo‑złocistych. Pod koniec okresu osiągnął już wielką biegłość w oddawaniu dynamicznego ruchu. Dobrze pokazują wymienione cechy Popas czumaków przed karczmą z 1865 roku i obraz Bitwa pod Chocimiem, który cieszył się sławą.

R1NImSDOV7o99
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Józefa Brandta „Popas czumaków przed karczmą”. W centrum ukazuje wóz z sianem zaprzężony w woły, znajdujący się przed domem ze słomianą strzechą. Przed wołem stoi koń, a na ziemi leży źrebak. Koło wozu gromadzą się ludzie. Są rozbici w kilka grup. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Obraz utrzymany w ciepłej tonacji brązów, czerwieni i żółcieni. 2. Źródło światła jest naturalne, ciepłe. 3. Światłocień jest wyraźnie zaznaczony. 4. Malarz zagłębił się w anatomię zwierząt.
Józef Brandt, „Popas czumaków przed karczmą”, 1865 r., Muzeum Okręgowe w Tarnowie, pinakoteka.zascianek.pl, CC BY 3.0

Zaczęło się od sukcesu obrazu „Chodkiewicz pod Chocimiem” na Wystawie Światowej. Komplementy i uznanie publiczności zawsze były główną siłą napędową Brandta, więc kiedy w roku 1869 przyznano mu Wielki Złoty Medal za „Strojnowskiego przedstawiającego arcyksięciu Leopoldowi zdobyte konie”, uznał, że czas zacząć działać na własną rękę. Przeniósł się do własnej pracowni, która błyskawicznie stała się jedną z najważniejszych atrakcji miasta.

Korowody dziennikarzy, marszandów i arystokratów prowadzone przez samego księcia‑regenta dzień w dzień pielgrzymowały do tego niezwykłego apartamentu wypełnionego po brzegi kolekcją polskich i ukraińskich tkanin, uzd, siodeł, naczyń, strojów i XVII‑wieczną bronią (artysta zapisał ją w testamencie narodowi polskiemu).

Źródło: https://www.weranda.pl/sztuak‑new/slawni‑artysci/jozef‑brandt‑z-warszawy (dostęp z dnia 31.03.2018)

RXTnf7wQ5aol0
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Józefa Brandta „Bitwa pod Chocimiem”. Scena ukazuje obronę przed Turkami polskiego obozu warownego pod Chocimiem. Wojskiem dowodzi Jan Karol Chodkiewicz siedzący na białym koniu. Za nim podąża wojsko na koniach. Druga grupa żołnierzy wroga znajduje się po prawej stronie. W oddali tłum łączy się z horyzontem i zanika w dymie. Niebo jest ciemne, szare. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Scena przedstawia obronę polskiego obozu warownego pod Chocimiem przed Turkami, dowodzonej przez hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza. 2. Jazda konna ma na sobie stroje z XVII wieku. 3. W głębi po lewej na białym koniu hetman Wielki Litewski Jan Karol Chodkiewicz z uniesioną buławą daje znak do ataku. 4. Horyzont został przysłonięty przez tumany kurzu i dymu. 5. Biało-szare niebo wypełnia połowę płaszczyzny kompozycji.
Józef Brandt, „Bitwa pod Chocimiem”, 1867 r., Muzeum Narodowe w Warszawie, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

W latach 1870 – 1880 artysta osiągnął pewną dojrzałość, co przejawia się doskonałością pierwszego z dzieł z tego okresu, uznawanego niekiedy za najlepszy obraz Brandta, Czarnieckiego pod Koldyngą z 1870 roku, wystawiony w  Berlinie, a w 1871 na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wiedniu. Dzieło przyniosło  młodemu artyście powszechne uznanie krytyki. Jego doskonałość wynika z kompozycji opartej na równowadze mas i  ich rytmicznym układzie, przy zastosowaniu odpowiednich środków malarskich: koloru i kontrastu świateł i cieni, a także atmosferą zamglonego, ponurego pejzażu. Inspiracją dla malarza był opis wyprawy Czarnieckiego do Danii, zamieszczony w Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska.

Wybitna cecha talentu Brandta - poczucie malowniczości - wyraziła się w tym obrazie w sposób niezwykły [...]. Obraz odznacza się przytem wielkimi zaletami tonu. Ujmuje widza malarz prostotą i głęboką intuicją dziejową w oddaniu ludzi, koni, malowniczych strojów i uzbrojenia. Nie ma w tem dziele historycznego szablonu, a natomiast ma ono niewymowną poezję, prawdę i siłę.

Źródło: F. Kopera, Dzieje malarstwa w Polsce. Malarstwo w Polsce XIX i XX wieku, Kraków 1929, s. 334

RCjmgOOz6VMY71
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Józefa Brandta „Czarniecki pod Koldyngą”. Ukazuje epizod z wyprawy duńskiej Stefana Czarnieckiego na pomoc Danii napadniętej przez Szwecję. Scena znajduje się na tle pejzażu zimowego, z widocznym zamkiem Kolding nad brzegiem zatoki, usytuowanym w głębi, pośrodku obrazu. Na wzgórzu po lewej znajduje się grupa konnych rycerzy, kolejna wyładowuje się z okrętów i łodzi po prawej. Czarniecki w grupie konnych na pierwszym planie po lewej (w czerwonym stroju). Niebo jest ciemne z prześwitującym słońcem po prawej stronie. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Ważniejszą rolę od tłumu żołnierzy odgrywa nastrojowa wizja natury. Posępny zimowy pejzaż oraz zasnute ciężkimi chmurami niebo to natura surowa i nieprzyjazna człowiekowi, a zmaganie się z nią potęguje trudy wojennej wyprawy. 2. Gama barwna jest ściszona, rozegrana w skali szarości, brązów i bieli, ożywionych kilkoma akcentami czerwieni, 3. Naturalne światło słoneczne przedziera się się przez ciężkie chmury i dymy wystrzałów.
Józef Brandt, „Czarniecki pod Koldyngą”, 1870 r., Muzeum Narodowe, Warszawa, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

W obrazie Konfederaci. Obrona zaścianka z 1875 roku mamy do czynienia z szaleńczą brawurą ruchu postaci oraz oddania warunków atmosferycznych. O obrazie tym Teresa Sowińska napisała: Widać w tym dziele świetnie uchwycony wysiłek dramatycznej walki, rozgrywającej się w śnieżnej zadymce, wśród dynamicznych tumanów śniegu, a dynamiczne napięcie kompozycji rozsadza wprost ramy obrazu. W końcu tego okresu, według słów Wacława Husarskiego, kształtują się dwie wyjątkowe cechy malarstwa, a mianowicie impresjonizmu rysunku i  dźwiękowości w przedstawieniu malarskim.

R1MYXTLfvLoxv1
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Józefa Brandta „Konfederaci (Obrona zaścianka)”. Ukazuje fragment ogrodzonego wysokim drewnianym płotem zaścianka szlacheckiego z bramą po prawej i dwiema chatami w głębi po lewej. Dachy i ziemia są grubo pokryte śniegiem. Wewnątrz grupa szlachciców w XVIII wiecznych ubiorach szykuje się do odparcia ataku. Przystawiają drabiny do chałupy. Jeden ze strzelbą wypatruje wroga. Po lewej, w głębi inny pilnuje trzech koni. W tle na lewo ciemnieje pasmo lasu, niebo jest szare. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Obraz ukazuje epizod z walk konfederacji barskiej (1768-1772). 2. Wydarzenie historyczne jest pretekstem do malarskiej analizy natury i warunków atmosferycznych.
Józef Brandt, „Konfederaci (Obrona zaścianka)”, 1875 r., Muzeum Narodowe, Warszawa, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

W obrazie Odbicie jasyru, niezwykle charakterystycznym dla malarstwa batalistycznego Brandta, temat historyczny stał się jedynie pretekstem do przedstawienia efektownej, pełnej życia i temperamentu sceny bitewnej. Dzieło to, pozbawione elementów historiozoficznej interpretacji dawnych wydarzeń, należy do cyklu obrazów Brandta ilustrujących szlachecko‑rycerską legendę obrońców wschodnich rubieży Rzeczypospolitej w XVII wieku. Artysta nie odtwarza tu historycznego epizodu z kronikarską wiernością, raczej inscenizuje porywające rozmachem i dynamiką widowisko, rozgrywające się w wieloplanowej przestrzeni, oglądanej jak gdyby z lotu ptaka. Frontalnie ujęty widok masy stłoczonych w nieładzie ludzi, koni i wozów taborowych zdaje się zapowiadać panoramiczny typ kadru filmowego. Wrażenie to potęguje niezwykle sugestywnie uchwycony ruch, bitewny zgiełk i chaos - patrząc na obraz niemal słyszymy szczęk oręża - a także doskonałe osadzenie sceny figuralnej w pejzażu, zasnutym dymem unoszącym się nad polem bitwy.

Źródło: Muzeum Narodowe w Warszawie, Galeria Malarstwa Polskiego Przewodnik Multimedialny. Płyta CD

Tematem malarz uczynił wydarzenia z 1624 roku  -  wyprawę hetmana Stanisława Koniecpolskiego wraz z husarią na obóz tatarski pod Martynowem w celu uwolnienia polskich jeńców.

R71cDOEWBD1151
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Józefa Brandta „Odbicie jasyru”. Panoramiczna scena ukazuje wojska husarskie napadające na Tatarów. Przedstawia liczną grupę żołnierzy i osoby cywilne na tle krajobrazu. Postacie ukazane są w ruchu, jedni uciekają, inni walczą, kobiety w dramatycznych pozach są przerażone. W środku grupa uwolnionych kobiet i mężczyzn gestykuluje wyrażając radość z wolności. Niektórzy wyrażają także dramatyczne gesty niezadowolenia względem Tatarów. Główna scena bitwy rozgrywa się na dalszym planie pośród kurzu i dymu. Dokoła leżą ciała rannych i zabitych, porzucone łupy, namioty, bydło i wielbłądy. Po lewej stronie przez wodę uciekają jeźdźcy tatarscy. Nad sceną rozciąga się zachmurzone niebo. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Przedstawione sceny są pełne napięcia – ukazują walki pojedynczych żołnierzy, ucieczki, pogonie, aż do przerażonych ujęć kobiet. 2. Kompozycja kieruje wzrok w głąb obrazu. 3. Malarz zastosował wiele skrótów perspektywicznych. 4. Scena jest barwna i oparta na panoramicznym ujęciu. 5. Na uwagę zasługują barwne stroje, zbroje, uprzęże – Brandt zadbał o ich detale.
Józef Brandt. „Odbicie jasyru”, 1878, Muzeum Narodowe, Warszawa, wikimedia.org, domena publiczna

Trzeci okres twórczości Brandta przypada na lata 1880 – 1900. Pod wpływem osiągnięć impresjonizmu artysta rozjaśnił paletę barw. Niekiedy pojawiały się efekty współzależności koloru, światła i atmosfery, co wpłynęło na dynamikę, a także charakterystykę pejzażu i oddanie szczegółów strojów postaci. Dobrze cechy te reprezentują Spotkanie na moście z 1884 roku.

Józef Brandt był niedoścignionym mistrzem w przedstawianiu scen rodzajowych, do których tematów dostarczało mu życie codzienne obserwowane między innymi na Kresach wschodnich Rzeczypospolitej. Było ono dla niego przede wszystkim pretekstem do tworzenia obrazów będących istotnymi wyzwaniami artystycznymi. Artysta wykorzystywał w nich swoją umiejętność aranżowania wielopostaciowych, skomplikowanych scen, rozmach kompozycyjny, zamiłowanie do przedstawień pełnych napięcia i dynamicznego ruchu, a także dekoracyjność, barwność oraz znajomość realiów kresowych wsi.

Źródło: Urszula Kozakowska‑Zaucha, http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=SU425 (dostęp z dnia 31.03.2018)

R1cBty5G1ZXp01
Ilustracja interaktywna o kształcie poziomego prostokąta przedstawia obraz Józefa Brandta „Spotkanie na moście”. Ukazuje dwa wozy konne usiłujące się minąć na wąskiej, błotnistej grobli. Czterokonny zaprzęg powożony przez butnego szlachcica i towarzyszących mu wesołych kompanów, zepchnął z drogi podążający w przeciwną stronę skromny wózek wiejskiego smolarza. Niebo w tle jest pogodne. Dodatkowo na ilustracji zostały zamieszczone informacje: 1. Kompozycja jest wykonana we wczesnowiosennej chłodnej, szaro-zielono-niebieskiej tonacji barwnej. 2. Malarz zachował harmonijność barw. 3. Dynamiczna scena w centrum współgra z dźwięcznymi efektami środków malarskich, utrzymanych w stylu impresjonistycznym.
Józef Brandt, „Spotkanie na moście”, 1884 r., Muzeum Narodowe, Kraków, wikimedia.org, CC BY 3.0

Ostatni wreszcie okres, przypadający na lata 1900 – 1915, to czerpanie z korzyści dotychczasowej twórczości. Po roku 1900 artysta współpracował z Galerie Heinemann. Ponownie najczęściej pojawiającym się tematem były XVII wieczne bitwy. Do Bogurodzicy malarz wykonał wiele szkiców zwycięskich husarzy i kozaków .

RdMsKZ72cVmwy1
Józef Brandt, „Bogurodzica”, ok. 1909, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, obrazyreprodukcje.pl, CC BY 3.0

Życie Brandta przypadło na okres rozbiorów, gdzie sztuka umacniała ducha zniewolonego narodu i wskazywała jemu drogę na przyszłość. Symbolem wolnej Ojczyzny był dla artysty step, rozległa przestrzeń pokryta kurhanami, która kryła tajemnicę dziejów narodu. Dlatego tematyka jego twórczości obejmowała dawne ziemie Rzeczypospolitej, w której uzewnętrzniały się tęsknoty i miłość do kraju pozbawionego wolności. Ewa Micke‑Broniarek podkreśla, że „malarstwo Józefa Brandta niejednokrotnie porównywano z rycersko‑szlachecką epopeją stworzoną przez Henryka Sienkiewicza na kartach 'Trylogii', która przez ponad sto lat współtworzyła kanon patriotycznego wychowania kolejnych pokoleń Polaków. Obydwaj - pisarz i malarz - odwoływali się do chlubnej przeszłości Rzeczypospolitej, tworzyli swoje dzieła ku pokrzepieniu serc żyjącego w niewoli narodu”.
Latem 1914 r. jak co roku Józef Brandt udał się do Orońska, gdzie zastała go I wojna światowa. Jego pracownia została doszczętnie zniszczona i obrabowana przez wojska niemieckie, a załamany i chory Brandt przeniósł się do Radomia. Tutaj zmarł 12 czerwca 1915 roku. W 1997 r. powołana została w Orońsku Fundacja im. Józefa Brandta, której głównym celem jest opieka nad zabytkowym zespołem pałacowo‑parkowym i wspieranie działalności Centrum Rzeźby Polskiej, które co roku organizuje „Imieniny Brandta”, czyli spotkania przybliżające jego postać. Dzieła artysty są ozdobą m.in. Galerii Sztuki we Lwowie, Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku i większości Muzeów Narodowych w Polsce.

Źródło: Piotr Czartoryski‑Sziler, Nasz Dziennik, źródło: http://www.iap.pl/?id=wiadomosci&nrwiad=277720 (dostęp z dnia 31.03.2018)

REgDnlG1fC0xX
Ćwiczenie 1
RMUBPwVXYaOML1
Ćwiczenie 2
Wymień trzy tytuły dzieł Brandta.
R7EDcRXkmQpby1
Ćwiczenie 3
Podaj dwa przykłady dzieł Brandta, które znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie.
R3J7xdsOqA4lO1
Ćwiczenie 4
Podaj tytuł dzieła Brandta, będącego jednocześnie ważnym zabytkiem literackim epoki średniowiecza.
R1EIl38G87Uxu
Ćwiczenie 5
Odpowiedz, w którym roku Józef Brandt spotkał Kossaka w Paryżu.
RpzPqMuwwHxYF
Ćwiczenie 6
W jakim mieście Józef Brandt podjął studia w 1862 roku?
R1563XbenUxaa
Ćwiczenie 7
Podaj podtytuł obrazu Brandta Konfederaci.

Słownik pojęć

Orient
Orient

termin oznaczający obszary leżące na wschodzie, z punktu widzenia Europy; choć odnoszony obecnie także do czasów starożytnych Bliskiego Wschodu, pierwotnie dotyczył wschodniej części cesarstwa rzymskiego, gdzie następnie powstało Bizancjum (w tym kontekście powstało powiedzenie ex Oriente lux). Orient obejmował zatem Lewant, Anatolię, wschodnią część Maghrebu oraz Bałkany; później, po upadku Bizancjum, termin zaczął się stopniowo rozmywać, stając się coraz bardziej niejednoznaczny; współcześnie, zależnie od przyjętych zasad, Orient obejmuje albo wyłącznie świat arabsko‑muzułmański od Maghrebu po Indonezję, albo kraje środkowego i Dalekiego Wschodu, lub też całą Azję, niejednokrotnie wraz z Afryką, jako przeciwstawienie do euroamer. Zachodu — w takim kształcie Orient jest przedmiotem badań orientalistyki; pojawiająca się okresowo w kulturze zachodniej fascynacja Orientem nazywana jest orientalizmem.

Szkic
Szkic

pierwsza realizacja koncepcji artystycznej, projekt dzieła (np. obrazu, rzeźby), wykonany pospiesznie i w nieskomplikowanych technikach, ulegający zmianom w dalszym opracowaniu; również swobodnie wykonany rysunek, często o charakterze notatki służącej później do opracowania dzieła.

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

https://encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

A. Bernat, Józef Brandt, Warszawa, 2007

F. Kopera, Dzieje malarstwa w Polsce. Malarstwo w Polsce XIX i XX wieku, Kraków 1929

Muzeum Narodowe w Warszawie, Galeria Malarstwa Polskiego. Przewodnik Multimedialny. Płyta CD

I. Olchowska‑Schmidt, Józef Brandt, Mistrzowie Malarstwa Polskiego, Kraków, 1996

http://cyfrowe.mnw.art.pl/ (dostęp z dnia 31.03.2018)

http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion.html (dostęp z dnia 31.03.2018)

https://www.porta‑polonica.de/pl/atlas‑miejsc‑pami%C4%99ci/jozef‑brandt?page=16#body‑top (dostęp z dnia 31.03.2018)

https://www.weranda.pl/sztuak‑new/slawni‑artysci/jozef‑brandt‑z-warszawy (dostęp z dnia 31.03.2018)

https://www.weranda.pl/sztuak‑new/slawni‑artysci/jozef‑brandt‑z-warszawy (dostęp z dnia 31.03.2018)