Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
Rkvc3Qo7iwKJK11
Okładka - trochę więcej o języku Źródło: pixabay, licencja: CC 0.
pixabay, licencja: CC 0

Podstawowa wiedza o języku pojawia się w słownikach, podręcznikach do gramatyki i wielu publikacjach popularyzujących kulturę języka, czyli zasady poprawności językowej i stylistycznej. O języku można się również wiele dowiedzieć z audycji telewizyjnych i programów radiowych (prowadzonych przez wybitnych językoznawców, m.in. Jerzego Bralczyka, Jana Miodka czy Andrzej Markowskiego). Wiedza o języku pojawia się również w internecie – przykładem są pogadanki i wykłady oraz blogi/wideoblogi znanych badaczy, którzy w przystępny i ciekawy sposób opowiadają o języku i wyjaśniają najtrudniejsze problemy poprawnościowe.

Już wiesz

1) Wyjaśnij, po co ludzie piszą blogi. Wskaż, czym różnią się one od tradycyjnych form pamiętnikarskich (dzienników i pamiętników).
2) Wymień najważniejsze rodzaje współczesnych witryn internetowych o charakterze bloga.
3) Znajdź w dostępnych źródłach informacje na temat stylu popularnonaukowego. Podaj, czym się charakteryzuje.

j0000007VWB2v27_0000000H

Kto popularyzuje wiedzę o języku?

Jeszcze przed „erą internetu”, przez cały XX wiek, pojawiały się różne ciekawe pogadanki, audycje telewizyjne i radiowe, w których językoznawcy popularyzowali trudną wiedzę gramatyczną. Dzięki tej działalności powstały słowniki poprawności językowej (pod redakcją Witolda Doroszewskiego i Haliny Kurkowskiej oraz Andrzeja Markowskiego). Wielką popularnością cieszyły się wykłady przywołanych autorów słowników oraz Jana Miodka (telewizyjna Ojczyzna polszczyzna). Na temat języka felietony pisali również wybitni publicyści. Współcześnie możesz również skorzystać z wielu audycji, w których uzyskasz ważne informacje o języku i upewnisz się, jak używać poprawnych (czyli normatywnych) form językowych. Popularnością wśród telewidzów i słuchaczy radia cieszą się na przykład:

  • Słownik polsko@polski – program telewizyjny prowadzony przez prof. Jana Miodka,

  • Co w mowie piszczy? – audycja radiowa prowadzona przez prof. Katarzynę Kłosińską.

Czym się te audycje odznaczają? Autorami programów są językoznawcy, którzy w przystępny sposób piszą i opowiadają o sprawach naukowych. Posługują się więc stylem popularnonaukowym. W ich wystąpieniach znajdziesz wiele interesujących i barwnych przykładów, zabawnych anegdot i ciekawych ilustracji. Zamiast skomplikowanych terminów pojawiają się słowa powszechnie zrozumiałe, trudne odniesienia do fachowej literatury są zastąpione ciekawymi przykładami użycia form językowych zaczerpniętymi z mowy współczesnych Polaków. Najważniejszą cechą wszystkich tych programów jest to, że „uczą, doradzając” – a więc możesz się przekonać, jakie problemy związane na przykład z oceną tego, co jest normą, a co błędem, mają użytkownicy polszczyzny.

Inną formą popularyzowania wiedzy na temat języka są internetowe i telefoniczne poradnie językowe, w których zawsze możesz skorzystać z wyjaśnień ekspertów. Poradnie internetowe przeważnie mają postać podobną do blogów – w różnych zbiorach znajdziesz katalogi/archiwa „pytań i odpowiedzi”. Pojawiają się w nich najważniejsze działy nauki o języku, np. pisownia (o ortografii), interpunkcja, stylistyka (komentarze o użyciu wypowiedzi zgodnej z przeznaczeniem i sytuacją komunikacyjną), frazeologia (wskazówki co do poprawnego użycia zwrotów frazeologicznych), znaczenie (o znaczeniach wyrazowych, synonimach, antonimach itd.).

j0000007VWB2v27_0000000Y

Internetowe poradnie językowe

Największą współczesną witryną internetową poruszającą zagadnienia poprawności jest Poradnia Językowa PWN (w której porad udzielają m.in. prof. Mirosław Bańko i prof. Jerzy Bralczyk). Możesz już w tej chwili sprawdzić na stronie poradni, jaka jest poprawna forma dopełniacza wyrazu blog: bloga czy blogu?

R1KxFr06f4RzU1
PWN, [online], dostępny w internecie: http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/blog;14450.html [dostęp 30.10.2015 r.]

Jak widzisz, witryna, którą odwiedzasz, to blog, na którym znani naukowcy udzielają porad językowych swoim czytelnikom, posługując się przy tym stylem popularnonaukowym. Jeśli dobrze poszukasz w archiwach poradni, pewnie znajdziesz inne ciekawe odpowiedzi.

Przykładem bloga‑poradni jest również Obcy język polski prowadzony przez Macieja Malinowskiego, mistrza ortografii polskiej.

Innym sposobem na propagowanie poprawnej polszczyzny i rozwiewanie wątpliwości językowych są cykle wideo na różnych portalach internetowych. Przekonaj się, co prof. Jerzy Bralczyk sądzi o googlaniu i lajkowaniu.

Możesz też włączyć się w dyskusję na portalach społecznościowych poświęconych poradom językowym – o ważnych i trudnych sprawach rozmawiają tam zarówno naukowcy, jak i internauci.

j0000007VWB2v27_0000001J

Historia blogów

O blogach i historii blogów przeczytaj w felietonie Bartka Chacińskiego.

Blogerzy. Największe i najbardziej nieoczekiwane masowe szaleństwa świata internetuBartek Chaciński
Bartek Chaciński Blogerzy. Największe i najbardziej nieoczekiwane masowe szaleństwa świata internetu

Dawno, dawno temu, czyli jeszcze w połowie lat 90., kiedy internet dostępny był dla nielicznych, a wiedza, gdzie można znaleźć daną informację, była jeszcze cenniejsza niż teraz – bo samo połączenie było na wagę złota, a jego czas odmierzany zwykle słonymi opłatami – narodziły się logi (log to po angielsku rejestr). Czy raczej weblogi – ale nikomu nie chciało się nigdy używać pełnej nazwy. Zalogowani, połączeni z internetem użytkownicy przygotowali zestawy ciekawych linków do odwiedzanych w ciągu dnia stron i informacji, które udało im się odnaleźć w czasie cennej sesji (niektóre z tych pionierskich weblogów działają i wciąż są dostępne […]).
Z czasem weblogi skrócono – tak że został z tego blog. Jednocześnie forma uległa mocnemu udoskonaleniu i nabrała cech wyjątkowej twórczości internetowej, a zarazem stała się rodzajem pamiętnika człowieka ery Web 2.0.
[…]
Blogi stały się krzyżówką trzech rzeczy: dziennika, formy działalności dziennikarskiej/publicystycznej i osobistej strony, wizytówki internetowej. Bardzo szybko strony domowe, które zakładali sobie poszczególni internauci jeszcze w latach 90., ustąpiły miejsca łatwiejszym w redagowaniu i bardziej użytecznym prywatnym stronom blogowym […].
Charakterystyczną cechą blogów – w stosunku do pamiętników – jest odwrócona chronologia, w jakiej dostajemy treści. Nie jak w kronice Jana Długosza, gdzie pierwsze było pierwsze, a ostatnie na ostatku, tylko tak jak wszystko w internecie: najnowsze na początku. Zakłada się bowiem, że inni śledzą nasz blog na bieżąco. Sama czynność tworzenia wpisów (wpis, inaczej notka, to podstawowa jednostka blogowa) w połączeniu z odpowiadaniem na pojawiające się pod wpisem komentarze (komenty, komcie) internautów nazywa się blogowaniem. A ponieważ blogi są zlinkowane z podobnymi tematycznie blogami (świadczy o tym lista ulubionych zamieszczana na blogu) albo pamiętnikami znajomych osób i mają stałych odbiorców, poszczególne notki są dodatkowo podzielone na kategorie i opatrzone tagami (czyli powiązane ze słowami kluczowymi, dzięki którym łatwiej znaleźć informacje na dany temat), całość tworzy mocno splątaną sieć zależności, internet w internecie, który opisuje się mianem blogosfery.

j0000007VWB2v27_00000_BIB_001Bartek Chaciński, Blogerzy. Największe i najbardziej nieoczekiwane masowe szaleństwa świata internetu, [w:] tegoż, Wyż nisz. Od alterglobalistów do zośkarzy. 55 małych kultur, Kraków 2010, s. 35–36.
j0000007VWB2v27_0000001P

Zadaniowo

Ćwiczenie 1

Napisz krótkie pogadanki (50–70 słów), które można by było umieścić na blogu o tematyce językowej.

  • Nie każde słowo znaczy to samo…

  • Co reklama, to nowe powiedzonko w języku…

  • Słowa mogą mieć skrzydła. Oczywiście – to taka metafora. Chodzi o znane powiedzenia, cytaty, złote myśli…

  • Zmienia się komunikacja, zmienia się grzeczność językowa…

Ćwiczenie 2

Rozstrzygnij, czy tekst Bartka Chacińskiego jest napisany stylem popularnonaukowym. Odpowiedź uzasadnij.

Ćwiczenie 3

Stwórzcie w grupie projekt własnego bloga, na którym będziecie pisać o ciekawych problemach językowych. Pomocny w tym może być felieton Bartka Chacińskiego (dziennikarza i również autora blogów), gdzie pojawiają się ważne terminy:

  • wpisy,

  • tagi,

  • komentarze (komenty),

  • linki i hiperłącza / notki z datą i tytułem,

  • kategorie notek (ułożone tematycznie).

Przedstawcie innym grupom przykład jednego wpisu.

Ćwiczenie 4

Wysłuchaj wypowiedzi prof. Jerzego Bralczyka. Wynotuj poruszone w niej najważniejsze problemy związane z odmianą wyrazów.

Ćwiczenie 5

Porozmawiaj ze swoimi koleżankami i kolegami o ich problemach językowych. Wyjaśnij samodzielnie dwa problemy językowe, które pojawiły się w trakcie rozmów.

Ćwiczenie 6

Wysłuchaj felietonu prof. Katarzyny Kłosińskiej Co w mowie piszczy? (Polskie Radio, Program Trzeci) o odmianie i akcentowaniu wyrazu Rzeczpospolita.

Następnie poszukaj wyrazu podobnie zbudowanego jak „Rzeczpospolita” i wyjaśnij, w formie porady językowej, jak należy go odmieniać.

Ćwiczenie 7

Wysłuchaj audycji Małgorzaty Tułowieckiej pt. Nasz język współczesny (Polskie Radio, Program Drugi).

Ćwiczenie 8

Zrób w formie mapy myśli krótką notkę pt. „Zmieniła się grzeczność językowa Polaków”, przeznaczoną do wysłania na blog. Możesz skorzystać na przykład z następujących haseł:

  • Dawne formy grzecznościowe

  • Współczesne formy grzecznościowe

  • Jakich form używać, aby nie popełnić błędów?

  • Gafy językowe współczesnych Polaków

  • Dobre/złe formy językowe

R16RvPRWCchFw1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.