Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RWEVPrZ8Q8rxg
Na zdjęciu zespół wokalny - 15 śpiewających, młodych osób. Na pierwszym planie dziewczyna, która najprawdopodobniej śpiewa partię solową. Dziewczyna ma ręce złożone na piersi, zamknięte oczy, jest bardzo zaangażowana w to co robi. Na tle zdjęcia napis: Typy zespołów wokalnych.

Typy zespołów wokalnych

M-076-FOTO0
Źródło: online-skills.

Ważne daty

Do około 1600 r. – w muzyce europejskiej muzyka wokalna zdecydowanie przeważała nad muzyką instrumentalną.

1

Scenariusz dla nauczyciela

RFaHVDwRacQ2F
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):

a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności),

b) muzyki jazzowej i rozrywkowej

2) rozpoznaje ze słuchu: brzmienie instrumentów muzycznych, brzmienie głosów ludzkich: sopran, alt, tenor, bas;

II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.

3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:

2) głosów ludzkich (sopran, alt, tenor, bas) oraz technik wokalnych (np. śpiew estradowy, śpiew biały, jodłowanie i inne);

Nauczysz się

rozpoznawać słuchem muzykę wokalną i wokalno‑instrumentalną;

rozpoznawać słuchem i nazywać rodzaje głosów ludzkich;

rozpoznawać słuchem oraz na podstawie partytur typy zespołów wokalnych;

wskazywać w partyturach zapis muzyczny dla poszczególnych głosów.

Muzyka wokalna

RTD9kHdXs3tBu
Śpiewające dzieci, online-skills, CC BY 3.0

Muzyka wokalnaWokalna muzykaMuzyka wokalna – muzyka przeznaczona do wykonania przez głosy solowe lub zespół chóralny (chórChórchór) a cappellaA cappellaa cappella lub z towarzyszeniem instrumentów. W muzyce europejskiej do około 1600 r. muzyka wokalna zdecydowanie przeważała nad muzyką instrumentalnąMuzyka instrumentalnamuzyką instrumentalną (A). W okresie barokuBarokbaroku oba rodzaje miały równorzędne znaczenie (B). Od około 1750 r. rozpoczął się okres przewagi muzyki instrumentalnej (C). Do najważniejszych gatunków muzyki wokalnej zalicza się:

(A)

VI‑IX w.: chorał gregoriańskiChorał gregoriańskichorał gregoriański;

IX‑XII (XIII) w.: sekwencjeSekwencjasekwencje, tropyTropytropy, organumOrganumorganum;

XII‑XIII w.: formy wykształcone przez trubadurówTrubadurtrubadurów, truwerówTruwertruwerów, minnesingerówMinezinger, minnesingerminnesingerów;

XIII w.: klauzulaKlauzulaklauzula, konduktusKonduktuskonduktus, motetMotetmotet;

XIV w.: motetMotetmotet, części mszalne (msza), balladaBalladaballada, virelaiVirelaivirelai, rondeauRondeaurondeau, madrygałMadrygałmadrygał, ballataBallataballata, cacciaCacciacaccia;

XV w.: motetMotetmotet, mszaMszamsza, chansonChansonchanson;

XVI w.: madrygałMadrygałmadrygał, chanson, frottolaFrottolafrottola, pieśńPieśńpieśń polifonicznaPolifoniapolifoniczna i pieśń z towarzyszeniem lutniLutnialutni (pieśń), villanellaVillanellavillanella, motetMotetmotet, mszaMszamsza.

(B) kantataKantatakantata, operaOperaopera, oratoriumOratoriumoratorium, ariaAriaaria, anthemAnthemanthem.

(C) pieśńPieśńpieśń, operaOperaopera.

Źródło: red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

Posłuchaj fragmentu chorału gregoriańskiego, muzyki wokalnej ze średniowiecza. Zwróć uwagę na zapis muzyczny, notowany za pomocą średniowiecznych neumNeumaneum.

RzNFQozBZG1FZ
lustracja interaktywna przedstawia chorał Ad te levavi w notacji gregoriańskiej. Na początku notacji ozdobna wielka litera a. Nuty zapisane są na 4 liniach. Mają kształt kropek i falek. Pod czteroliniami zapisany jest dawną czcionką tekst. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Dies irae (Dzień gniewu) - chorał gregoriański, wykonawcy: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu grupa mężczyzn, śpiewa jednogłosowo (tą samą melodię), po łacinie, a cappella (bez akompaniamentu). Muzyka jest spokojna, natchniona.
Chorał Ad te levavi w notacji gregoriańskiej, wikimedia.org, CC BY 3,0 (ilustracja); Dies irae (Dzień gniewu) - chorał gregoriański, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy (AMFN), CC BY 3.0
R1JeXtH8hOnWB
Ćwiczenie 1
Wskaż zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Muzyka wokalna to muzyka przeznaczona do wykonania przez głosy solowe lub chór a cappella lub z towarzyszeniem instrumentów., 2. Muzyka wokalna to muzyka przeznaczona do wykonania na instrumentach.

Rodzaje głosów

Głównymi kryteriami stosowanymi do klasyfikowania rodzaju głosów ludzkich jest ich skalaSkalaskala oraz barwaBarwa dźwiękubarwa. Najbardziej popularny podział głosów wyróżnia wśród głosów żeńskich: altAltalt/kontraltKontraltkontralt, mezzosopranMezzosopranmezzosopran, sopranSopransopran, zaś wśród głosów męskich basBasbas, barytonBarytonbaryton, tenorTenortenor. Głosy dziecięce to: alt, mezzosopran i sopran.

Podczas tej lekcji skupimy się na kilku z nich.

Głosy żeńskie: sopran to najwyższy głos kobiecy; alt to najniższy głos kobiecy, to głos o ciemnej barwie.

Głosy męskie: tenor to najwyższy głos męski; bas to najniższy głos męski, posiada bardzo ciemną barwę i charakteryzuje się dużą nośnością

Głosy dzieci do okresu dojrzewania nie różnią się od siebie.
Występują one w dwóch odmianach: głosy wysokie - soprany dziewczęce i chłopięce zwane dyszkantamiDyszkantdyszkantami; głosy niskie - dziewczęce i chłopięce alty.

Posłuchaj głosów ludzkich, zwróć uwagę na ich barwę i skalę.

R1a1ZQ7SDsi6X
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Emma Matthews, Tasmanian SYmphony Orchestra, Marko Letonija oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu "Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet" autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Arię wykonuje bardzo wysoki głos żeński - sopran koloraturowy, aria jest bardzo trudna, oszałamiająca, zawiera bardzo trudne do zaśpiewania powtarzające się bardzo wysokie dźwięki. Na tym nagraniu utwór wykonany jest z akompaniamentem fortepianu. Utwór jest energiczny, pełen zapału, szybki, porywający.
Wolfgang Amadeus Mozart, Aria Królowej Nocy, wykonanie Emma Matthews – sopran, online-skills, CC BY 3.0
RykY9k3wchl6K
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Delphine Galou, Il Pomo d’Oro, Maxim Emelyanych oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu aria “Sapra delle mie offese” autorstwa Georga Fridricha Händela w wykonaniu niskiego głosu żeńskiego altu. Kobiecie towarzyszy orkiestra barokowa słychać instrumenty smyczkowe i klawesyn. Kobieta śpiewa dość nisko, barwa jej głosu jest ciemna i ciepła. Aria jest pełna szybkich przebiegów dźwięków wykonywanych na jednej sylabie, frazy są bardzo długie. Utwór jest szybki, pogodny, radosny.
Georg Friedrich Händel, Sapra delle mie offese, wykonanie Delphine Galou - alt, online-skills, CC BY 3.0
RwyHKscm7Q43d
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Luciano Pavarotti, The National Philharmonic Orchestra, Giancarlo Chiaramello oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu pieśń O sole mio, w wykonaniu wysokiego głosu męskiego - tenoru. Utwór jest spokojny, ale pełen emocji. Mężczyzna śpiewa wysoko, jak na mężczyznę. Jego głos jest nośny, wzruszający, bohaterski. Śpiewak potrafi śpiewać cichutko i wzuszająco wysokie dźwięki.
O sole mio, wykonanie - Luciano Pavarotti - tenor, online-skills, CC BY 3.0
R1dRTqOr4Ng3q
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Utwór - Aria Skołuby, autorstwa Stanisława Moniuszko, wykonywany jest przez niski głos męski - bas z akompaniamentem fortepianu. Nastrój utworu jest tajemniczy, dramatyczny. Śpiewak opowiada historię duchów praprababek, które schodzą z obrazów w Strasznym Dworze i pyta słuchacza czy się boi.
Stanisław Moniuszko, Aria Skołuby, bas, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy (AMFN), CC BY 3.0
Rtt8u5Gpi81sB
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: One Voice Children’s Choir oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu chór dziecięcy wykonuje piosenkę Diamonds z repertuaru Rihanny. Partie solową wykonuje dziewczynka, towarzyszą jej delikatne, subtelne głosy dziecięce oraz akompaniament zespołu. Dzieci śpiewają na głosy.
„Diamonds” Rihanna, wykonanie – chór dziecięcy, online-skills, CC BY 3.0
Rlz6XEkE39TOz
Ćwiczenie 2
Połącz w pary nazwę głosu z jego opisem. 1. sopran Możliwe odpowiedzi: A. wysoki głos żeński i dziecięcy B. niski głos żeński i dziecięcy C. wysoki głos męski D. niski głos męski. 2. alt A. wysoki głos żeński i dziecięcy B. niski głos żeński i dziecięcy C. wysoki głos męski D. niski głos męski. 3. tenor A. wysoki głos żeński i dziecięcy B. niski głos żeński i dziecięcy C. wysoki głos męski D. niski głos męski. 4. bas A. wysoki głos żeński i dziecięcy B. niski głos żeński i dziecięcy C. wysoki głos męski D. niski głos męski.
REoBmr9l9MzIB
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: utwór do ćwiczenia 3 oraz pojawi się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu kilkunastosekundowe próbki dźwięku. Pierwsza to aria wykonywana przez niski głos męski. Nastrój utworu jest tajemniczy, dramatyczny. Śpiewak opowiada historię duchów praprababek, które schodzą z obrazów w Strasznym Dworze i pyta słuchacza czy się boi. Drugi dźwięk to utwór wykonywany przez chór dziecięcy Partie solową wykonuje dziewczynka, towarzyszą jej delikatne, subtelne głosy dziecięce oraz akompaniament zespołu. Dzieci śpiewają na głosy. Trzeci dźwięk to aria wykonywana przez niski głos żeński. Kobieta śpiewa dość nisko, barwa jej głosu jest ciemna i ciepła. Aria jest pełna szybkich przebiegów dźwięków wykonywanych na jednej sylabie, frazy są bardzo długie. Utwór jest szybki, pogodny, radosny. Czwarta próbka to fragment arii wykonywanej przez bardzo wysoki głos żeński. Aria jest bardzo trudna, oszałamiająca, zawiera bardzo trudne do zaśpiewania powtarzające się bardzo wysokie dźwięki. Na tym nagraniu utwór wykonany jest z akompaniamentem fortepianu. Utwór jest energiczny, pełen zapału, szybki, porywający. Piąte nagranie to pieśń wykonywana przez wysoki głos męski. Mężczyzna śpiewa wysoko, jak na mężczyznę. Jego głos jest nośny, wzruszający, bohaterski.
Utwór do ćwiczenia 3, online-skills, CC BY 3.0
Ćwiczenie 3
Rs66tob4nwJqh
Uporządkuj nazwy głosów w kolejności występującej na nagraniu. A. Sopran B. Alt C. Tenor D. Bas E. Głosy dziecięce.

Typy zespołów wokalnych

Istnieje wiele rodzajów zespołów wokalnych. Przyjmują one nazwę w zależności od kilku składowych, m.in. ze względu na ilość wokalistów, np. zespoły kilkuosobowe to duetDuetduet, tercetTercettercet, kwartetKwartetkwartet, kwintetKwintetkwintet, septetSeptetseptet, oktetOktetoktet, po zespoły, w których śpiewa kilkadziesiąt osób – wówczas mówimy o chórze.

Chóry również klasyfikuje się ze względu na różne czynniki. Rozróżnia się chóry mieszane, tzn. na głosy męskie i żeńskie oraz chóry jednorodne: męski, żeński, chłopięcy. Chóry dzieli się również wg ilości głosów, np.: jednogłosowy, dwugłosowy, trzygłosowy czterogłosowy itd. Można również wyróżnić chóry profesjonalne, np. chór operowy i amatorskie, np. chór szkolny czy kościelna schola.

Zarówno zespoły wokalne, jak i chóry mogą śpiewać a cappella lub z towarzyszeniem instrumentów.

W Polsce zespoły chóralne powstawały już w średniowieczu, głównie przy klasztorach i katedrach. W renesansieRenesansrenesansie w Katedrze na Wawelu działa kapela rorantystów, chór męski a cappella, do którego należeli wyłącznie duchowni. W XIX wieku powstało w Polsce wiele chórów amatorskich, był to okres, kiedy nasz kraj był pod zaborami.

W dalszej części lekcji nauczysz się rozpoznawać słuchem oraz na podstawie partyturyPartyturapartytury różne rodzaje chórów. Zaczniesz od analizy partytur.

R10o7TBJLVmGR
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy „Nieście chwałę (psalm 29)”, autorstwa Mikołaja Gomółki. Zapis znajduje się na sześciu pięcioliniach, które są połączone po trzy. Pierwsza linia przeznaczona jest dla sopranów, druga dla altów, trzecia dla basów. Pod nutami zapisany jest tekst psalmu: Nieście chwałę mocarze Panu mocniejszemu. Nieście chwałę królowie, Królowi więtszemu. Na ilustracji umieszczone są aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Sopran – najwyższy głos żeński oraz śpiewaczka o takim głosie., 2. Alt - najniższy głos żeński oraz śpiewaczka o takim głosie., 3. Bas - najniższy głos męski oraz śpiewak o takim głosie., 4. Głosy żeńskie (sopran, alt) i męski (bas) świadczą o tym, że jest to trzygłosowy chór mieszany.
Gomółka Mikołaj, Nieście chwałę (psalm 29), idn.org.pl, CC BY 3.0

Przed Tobą zapis muzyczny średniowiecznej pieśniPieśńpieśni hymnicznej Bogurodzica. Zwróć uwagę na to, że w zapisie tym nie ma oznaczenia metrumMetrummetrum. W utworze występuje melodiaMelodiamelodia tylko dla jednego głosu. Wysłuchaj nagrania fragmentu utworu w wykonaniu jednogłosowego chóru męskiego a cappella i śledź zapis nutowy.

RVMOZmi6EP6yz
Zapis nutowy utworu „Bogurodzica”, online-skills, CC BY 3.0
R1csGaQODqrvE
Ilustracja interaktywna przedstawia najstarszy znany zapis tekstu „Bogurodzicy” z 1407 zapisany na tylnej wyklejce zbioru kazań łacińskich skopiowanych przez wikarego w Kcyni na Pałukach Macieja z Grochowa. Papier jest pożółkły, zniszczony, widoczne są linie, na których zapisane są nuty w kształcie rombów i ozdobne pierwsze litery tekstu. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Utwór: Bogurodzica, nieznanego autora, Wykonawca: Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz odtwarza muzyka. Na nagraniu głosy męskie wykonują jednogłosowo, unisono, tekst w dawnym języku polskim. W melodii występują melizmaty - czyli wykonywanie wielu dźwięków na jednej sylabie. Melodia jest spokojna, modlitewna.
Bogurodzica, AMFN, CC BY 3.0
RqA0C5bgPqq58
Ćwiczenie 4
Na podstawie informacji o nagraniu wskaż wszystkie prawdziwe odpowiedzi dotyczące Bogurodzicy. Możliwe odpowiedzi: 1. Pieśń hymniczna Bogurodzica była wykonywana a capella. 2. Pieśń hymniczna Bogurodzica była wykonywana z towarzyszeniem instrumentów. 3. Pieśń hymniczna Bogurodzica była wykonywana jednogłosowo. 4. Pieśń hymniczna Bogurodzica była wykonywana wielogłosowo., 5. Pieśń hymniczna Bogurodzica była wykonywana przez chór męski. 6. Pieśń hymniczna Bogurodzica była wykonywana przez chór żeński. 7. Pieśń hymniczna Bogurodzica była wykonywana przez chór mieszany. 8. Pieśń hymniczna Bogurodzica była wykonywana przez chór chłopięcy.

Przed Tobą zapis muzyczny średniowiecznej pieśni hymnicznej Gaude Mater Polonia. Jest to wersja na czterogłosowy chór mieszany: sopran, alt, tenor, bas. Zapoznaj się z informacjami, które znajdziesz pod punktami interaktywnymi. Zwróć również uwagę na element harmoniiHarmoniaharmonii, który tworzą wszystkie głosy.

R1U7gup4ajZc2
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis muzyczny pieśni „Gaude Mater Polonia” w wersji na chór mieszany. Zapis znajduje się na 4 pięcioliniach, które połączone są akoladą. Pięciolinie są kolejno opisane: sopran, alt, tenor, bas. Na początku pięciolinii znajdują się klucze wiolinowe (3 górne pięciolinie) lub klucz basowy (dolna pięciolinia). Przy każdym kluczu znajdują się 4 bemole: b, es, as, des. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje. Punkt 1 znajduje się przy pierwszej nucie umieszczonej na najwyższej pięciolinii. Po jego naciśnięciu pojawia się napis: “Nuta as1 śpiewana przez sopran jest najwyższym dźwiękiem akordu As-dur, który składa się z czterech dźwięków licząc od najniższego: as – c1 – es1 as1.” Punkt 2 znajduje się przy pierwszej nucie zapisanej na drugiej pięciolinii. Po jego naciśnięciu pojawia się napis: “Nuta es1 śpiewana przez alt jest trzecim dźwiękiem akordu As-dur, który składa się z czterech dźwięków licząc od najniższego: as – c1 – es1 as1.” Punkt 3 znajduje się przy pierwszej nucie na 3 pięciolinii. Po jego naciśnięciu pojawia się napis: “Nuta c1 śpiewana przez tenor jest drugim dźwiękiem akordu As-dur, który składa się z czterech dźwięków licząc od najniższego: as – c1 – es1 as1.” Punkt 4 znajduje się przy pierwszej nucie zapisanej na 4 pięciolinii. Po jego naciśnięciu pojawia się napis: “Nuta as śpiewana przez bas jest najniższym dźwiękiem akordu As-dur, który składa się z czterech dźwięków licząc od najniższego: as – c1 – es1 as1” Punkty 5-8 znajdują się przy określeniach głosów, przy opisie pięciolinii. Punkt 5: “Sopran – najwyższy głos żeński oraz śpiewaczka o takim głosie”. Punkt 6 - “Najniższy głos żeński oraz śpiewaczka o takim głosie”, Punkt 7. “Najwyższy głos męski oraz śpiewak o takim głosie”, Punkt 8. “Najniższy głos męski oraz śpiewak o takim głosie”.
Wincenty z Kielczy, Gaude Mater Polonia, wersja na chór mieszany, psalmodia.pl, CC BY 3.0

W kolejnym ćwiczeniu będziesz słuchał hymnu Gaude Mater Polonia i śledził jego zapis nutowy. Staraj się śledzić poszczególne melodie w głosach, jak również układ wertykalny zapisu nutowego. Utwór ten jest śpiewany a cappella, czyli bez towarzyszenia instrumentów.

RPbatuFQztCsD1
Wincenty z Kielczy, Gaude Mater Polonia, wersja na chór mieszany, psalmodia.pl, CC BY 3.0
RvUaizyIswUBw
Na obrazie święty Stanisław Biskup. Duchowny przedstawiony jest w mitrze, z pastorałem, w szatach liturgicznych. U jego stóp klęczy postać męska. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis "Gaude Mater Polonia" Kompozytor: Wincenty z Kielczy, Wykonawca: Chór Cantores Veiherovienses. Pojawia się także przycisk służący do uruchomienia muzyki. Na nagraniu wersja utworu na chór czterogłosowy mieszany. Słychać głosy kobiece i męskie. Główna melodia śpiewana przez soprany (wysokie głosy żeńskie). Pozostałe głosy śpiewają inne melodie. Chór śpiewa po łacinie.
Wincenty z Kielczy, Gaude Mater Polonia, online-skills, CC BY 3.0

Słuchaj kolejnego utworu. Będzie to Sicut cereus, którego autorem jest Giovanni Pierluigi da Palestrina, włoski kompozytorKompozytorkompozytor epoki renesansu. Podczas słuchania rozwiąż ćwiczenie.

RWG5RNvoy6ACv
Ilustracja interaktywna przedstawia Giovanniego Pierluigiego da Palestrina, włoskiego kompozytora epoki renesansu. Widoczny jest starszy mężczyzna trzymający w ręce pióro. Przed nim biała kartka. Mężczyzna siedzi na ozdobnym krześle. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetli się napis: Giovanni Pierluigi da Palestrina, Sicut cereus. Wykonawca: Sistine Chapel Choir, Massimo Palombella oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu wielogłosowy utwór, kolejno dołączają się głosy. Rozpoczyna głos męski, później dochodzą po kolei głosy żeńskie i męskie. Głosy śpiewają różne melodie, żadna z nich nie jest najważniejsza. Tekst wypowiadają w różnym czasie. Muzyka jest spokojna, modlitewna, natchniona.
Giovanni Pierluigi da Palestrina, Sicut cereus, online-skills, CC BY 3.0
R1U3MMmGF45O5
Ćwiczenie 5
Zapoznaj się z informacjami o utworze Sicut Cirvus i odpowiedz kto wykonuje ten utwór. Możliwe odpowiedzi: 1. chór mieszany, 2. chór męski, 3. chór żeński.

Sprawdź swoją wiedzę

R1WNCEtVYnTJz
Ćwiczenie 6
Uszereguj głosy od najwyższego do najniższego, tak jak występują one w partyturze czterogłosowego chóru mieszanego. Elementy do uszeregowania: 1. Tenor, 2. Sopran, 3. Bas, 4. Alt
Ćwiczenie 7
RTQpTCiZBek7d
Uporządkuj nazwy zespołów kameralnych wokalnych od najmniejszej do największej ilości śpiewaków. A. kwintet, B. tercet, C. kwartet, D. duet
R9I5zpzz8xGxU
Ćwiczenie 8
Na podstawie opisu partytury określ typ chóru. Na ilustracji cztery pięciolinie. Przed pierwszą napis sopran, przed drugą alt, przed trzecią tenor, przed czwartą bas. Możliwe odpowiedzi: A. chór mieszany B. chór żeński, C. chór męski, D. chór dziecięcy.
Feliks Nowowiejski, fragment partytury do utworu „Rota”, idn.org.pl, CC BY 3.0
Ćwiczenie 9

Wysłuchaj utworu W. A. Mozarta a następnie rozwiąż poniższe ćwiczenia.

RI8vVwesKvEa7
Na ilustracji obraz "Sąd ostateczny" W centrum dzieła siedzący na tronie Chrystus, pod Jego stopami ziemia. Po prawej stronie Jego głowy miecz, po lewej lilia. Wokół siedzą postacie apostołów i Maryja. Pod nimi, na ziemi Anioł w zbroi, z włócznią zwieńczoną krzyżem. Wokół niego mnóstwo nagich postaci ludzkich. Wiele z nich jest przerażonych. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetli się napis: Utwór do polecenia 1 oraz pojawi się możliwość odtworzenia nagrania. Utwór “Dies irae” z Requiem Mozarta wykonuje kwartet wokalny w składzie sopran, alt, tenor, bas z towarzyszeniem fortepianu. Utwór jest żywiołowy, szybki, burzliwy.
Hans Memling, Fragment tryptyku Sąd Ostateczny”, scena środkowa, 1467-1471, Muzeum Narodowe, Gdańsk, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Wolfgang Amadeusz Mozart, „Dies irae (Dzień gniewu)” - chorał gregoriański, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy (AMFN), CC BY 3.0
R1Hfkc95fpmxq
Po zapoznaniu się z informacjami na temat nagrania wybierz prawidłową odpowiedź. A. Dies irae było wykonane a cappella, B. Dies irae było wykonane z towarzyszeniem fortepianu.
RsRrrFbu4J43M
Po zapoznaniu się z informacjami na temat nagrania określ które głosy śpiewają Dies irae Mozarta. Możliwości: sopran, alt, tenor, bas.
RHniMzefQucAg
Ćwiczenie 10
Po zapoznaniu się z informacjami na temat nagrania wybierz zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Utwór był wykonywany a cappella, 2. Utwór był wykonywany z towarzyszeniem instrumentów, 3. Utwór był wykonywany jednogłosowo, 4. Utwór był wykonywany wielogłosowo, 5. Utwór był wykonywany przez chór męski, 6. Utwór był wykonywany przez chór żeński, 7. Utwór był wykonywany przez chór mieszany, 8. Utwór był wykonywany przez chór dziecięcy.

Zadania domowe

Polecenie 1
Zapoznaj się z informacjami dotyczącymi utworu Thomasa Tallis'a If ye love me.
Zapoznaj się z informacjami dotyczącymi utworu Thomasa Tallis'a If ye love me.
R1IgqpJugdExo
Na ilustracji interaktywnej zapis nutowy utworu If ye love me, autorstwa Thomasa Tallis’a . W zapisie cztery pięciolinie połączone są akoladą. 3 pięciolinie rozpoczynają się kluczem wiolinowym, czwarta kluczem basowym. Pod nutami możliwość odtworzenia nagrania. Utwór a cappella wykonywany przez chór mieszany, polifoniczny, spokojny, pogodny.
Thomas Tallis, „If ye love me”, wyk. King's College Choir, online-skills, CC BY 3.0
RfLKHrJX6ideF
Ćwiczenie 11
Wskaż zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. If ye love me Thomasa Tallis’a było wykonywane a capella., 2. If ye love me Thomasa Tallis’a było wykonywane z towarzyszeniem orkiestry.
RLCY7UDK6UmmE
Ćwiczenie 12
Jakie głosy występują w partyturze utworu If ye love me?
RdXRpjl7JRPvS
Ćwiczenie 13
Wskaż zdanie prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. If ye love me Thomasa Tallis’a było wykonywane przez chór męski, 2. If ye love me Thomasa Tallis’a było wykonywane przez chór mieszany, 3. If ye love me Thomasa Tallis’a było wykonywane przez chór chłopięcy, 4. If ye love me Thomasa Tallis’a było wykonywane przez chór żeński.

Słownik pojęć

A cappella
A cappella

[wł., ‘jak w kaplicy’, ‘w stylu kaplicowym’] - śpiew bez akompaniamentu instrumentów, rodzaj muzyki przeznaczonej do wykonania wyłącznie chórowego.

Alt
Alt

niski głos kobiecy lub chłopięcy; też: osoba śpiewająca takim głosem; głos środkowy między sopranem a tenorem w chórze.

Anthem
Anthem

chóralny, nieliturgiczny utwór muzyczny, w rodzaju motetu lub kantaty, wykonywany w kościele anglikańskim w czasie nabożeństw, oparty na tekście biblijnym podanym w języku angielskim.

Aria
Aria

[wł.] - pieśń solowa z akompaniamentem instrumentalnym, wchodząca w skład opery, kantaty, oratorium i mszy, różniąca się od poprzedzającego ją często recytatywu rozwiniętą kantyleną, śpiewnością, stanowiąca wyodrębniony, samodzielny fragment.

Ballada
Ballada

utwór wokalny o treści epickiej, wolny i nastrojowy; też: utwór instrumentalny o swobodnej budowie.

Ballata
Ballata

[wł.] - kunsztowny utwór poetycko‑muzyczny, włoski odpowiednik francuskiego virelai, wprowadzony do muzyki włoskiej w XIV w. przez F. Landina.

Barok
Barok

w najszerszym rozumieniu epoka w historii kultury europejskiej obejmująca zjawiska artystyczne od końca XVI do połowy XVIII w.; w sensie najwęższym pojęcie to określa kierunek w sztukach plastycznych Włoch i Hiszpanii, występujący również w krajach środkowej Europy (Austria, Niemcy); pomiędzy tymi skrajnymi wariantami istnieje wiele koncepcji pośrednich, dotyczących zarówno topografii baroku, jak i jego ram chronologicznych.

Barwa dźwięku
Barwa dźwięku

timbre, subiektywna cecha dźwięku odczuwana słuchem i odróżniająca od siebie dźwięki o tej samej głośności i wysokości (wytwarzane przez różne źródła, np.: instrumenty muzyczne, głosy ludzi, ptaków i zwierząt, hałasy maszyn), zależna głównie od składu widmowego danego dźwięku, ale także od jego dynamiki (zmienności w czasie transjentów narastania czy zanikania dźwięku).

Baryton
Baryton

męski głos pośredni między tenorem a basem; śpiewak o takim głosie.

Bas
Bas

najniższy głos męski; śpiewak o takim głosie; najniższy głos w czterogłosowym chórze męskim lub mieszanym.

Caccia
Caccia

rodzaj kanonu, popularny we Włoszech w XVI w., odpowiednik francuskiej chace, z którą łączy go charakter ilustracyjny (naśladowanie odgłosów polowania).

Chanson
Chanson

pieśń francuska śpiewana przez trubadurów i truwerów.

Chorał gregoriański
Chorał gregoriański

chorał rzymski, jednogłosowe śpiewy liturgiczne Kościoła rzymskokatolickiego, ukształtowane na początku VIII w., a przekazane w rękopisach z IX w.

Chór
Chór

zespół śpiewaków wykonujących wspólnie utwór muzyczny.

Duet
Duet

dwóch śpiewaków lub instrumentalistów wykonujących razem utwór muzyczny; też: utwór muzyczny na dwa głosy lub dwa instrumenty.

Dyszkant
Dyszkant

głos chłopięcy odpowiadający skalą sopranowi.

Frottola
Frottola

wł. pieśń strofkowa z XV i XVI w., oparta na różnych formach poetyckich, jak: barzelletta, strambotto, oda, capitolo, sonet, canzona, villota, canto carnascialesco, giustiniana.

Harmonia
Harmonia

sposób łączenia i budowy akordów w utworze muzycznym; dział teorii muzyki o zasadach budowy akordów i ich następstw.

Muzyka instrumentalna
Muzyka instrumentalna

muzyka przeznaczona do wykonywania na instrumentach, bez udziału śpiewu.

Kantata
Kantata

[wł. cantare ‘śpiewać’] - wieloczęściowy, niesceniczny utwór wokalny, złożony z arii, recytatywów, duetów, ansambli, chórów i ritornelów instrumentalnych.

Klauzula
Klauzula

kompozycje 2-, 3- i 4‑głosowe Perotina dopełniające zbiór Magnus Liber Organi Leonina (paryska szkoła Notre Dame), w których została zastosowana rozwinięta rytmika modalna; z klauzuli rozwinął się motet.

Kompozytor
Kompozytor

twórca utworów muzycznych.

Konduktus
Konduktus

[łac.] - conductus, typ pieśni łacinskiej. spotykany w XII i XIII w., pierwotnie jednogłosowej, związanej z liturgią, później wielogłosowej, także świeckiej.

Kontralt
Kontralt

najniższy głos żeński; śpiewaczka śpiewająca tym głosem.

Kwartet
Kwartet

utwór muzyczny skomponowany na cztery instrumenty lub na cztery głosy; zespół kameralny złożony z czterech instrumentalistów lub czterech wokalistów.

Kwintet
Kwintet

utwór muzyczny skomponowany na pięć instrumentów lub na pięć głosów; zespół złożony z pięciu instrumentalistów lub wokalistów.

Lutnia
Lutnia

strunowy szarpany instrument muzyczny pochodzenia arabskiego.

Madrygał
Madrygał

[wł.] - gatunek świeckiej muzyki wokalnej, uprawiany w okresie średniowiecza, renesansu i wczesnego baroku, gł. we Włoszech.

Melodia
Melodia

[gr.] - jeden z głównych elementów dzieła muz. (obok rytmu, harmonii, dynamiki, agogiki, barwy dźwięku i formy): następstwo dźwięków różnej wysokości, zwykle porządkowanych wg określonych zasad tonalnych (tonalność), rytmiczno‑metrycznych i formalnych.

Metrum
Metrum

[łac. < gr.] - zasada porządkowania przebiegu dźwięków w utworze pod względem ich wartości rytmicznej (tzn. relatywnego czasu trwania) i rozkładu akcentów w obrębie taktu.

Mezzosopran
Mezzosopran

[wł.] - głos żeński lub chłopięcy o skali pośredniej między sopranem a altem.

Minezinger, minnesinger
Minezinger, minnesinger

średniowieczny wędrowny poeta niemiecki.

Motet
Motet

[wł.]- jedna z najstarszych form wielogłosowej muzyki wokalnej, uprawiana XIII–XIX w., sporadycznie także współcześnie (do czasu baroku wyłącznie a cappella).

Msza
Msza

[łac.] - cykliczna kompozycja wokalna lub wokalno‑instrumentalna, przeznaczona do wykonania w kościele podczas obrzędu mszy świętej.

Neuma
Neuma

znak notacji muzycznej używany w średniowieczu do zapisywania śpiewów chorału gregoriańskiego; też: podobny znak w muzyce Kościołów wschodnich.

Oktet
Oktet

zespół kameralny złożony z ośmiu wykonawców; też: utwór na taki zespół.

Opera
Opera

[wł. < łac.] - dramatyczno‑muzyczny, wokalno‑instrumentalny, z akcją dramatyczną, monologami i dialogami ujętymi w libretcie, przeznaczony do wykonania na scenie (z odpowiednią scenografią), zwykle w specjalnie do tego celu zbudowanym teatrze operowym, również zwanym operą.

Oratorium
Oratorium

[łac.] - gatunek muzyki dramatycznej, niesceniczny, z tekstem najczęściej o tematyce religijnej, wykonywany w kościele (poza liturgią) lub w sali koncertowej; także utwór tego gatunku.

Organum
Organum

[łac. < gr.] - technika kompozytorska stosowana w początkowej fazie rozwoju wielogłosowości europejskiej (od IX do pocz. XIII w.), także forma dźwiękowa charakterystyczna dla muzyki tego okresu (kompozycja oparta na tej technice).

Partytura
Partytura

zapis nutowy utworu muzycznego, podzielony na partie wokalne i instrumentalne.

Pieśń
Pieśń

utwór wokalny, na ogół do tekstu lirycznego, solowy lub chóralny, wykonywany: a) z towarzyszeniem instrumentu solo, zwykle strunowego, np. w starożytnej Grecji z akompaniamentem liry, kitary, w czasach nowożytnych gitary, od końca XVIII w. najczęściej fortepianu (pieśń na głos męski lub żeński, także duety, tercety itd., niektóre pieśni chóralne); b) z towarzyszeniem kameralnego zespołu instrumentalnego; c) z towarzyszeniem orkiestry (pieśni orkiestrowe, symfoniczne); d) a cappella (pieśni powszechne, pieśni chóralne).

Polifonia
Polifonia

[gr.] – rodzaj faktury wynikający z występowania w utworze kilku niezależnych, lecz skoordynowanych ze sobą linii melodycznych, w przeciwieństwie do homofonii; także technika kompozytorska polegająca na prowadzeniu, zgodnie z regułami kontrapunktu, jednocześnie 2 lub więcej linii melodycznych.

Renesans
Renesans

okres w historii kultury europejskiej w XIV–XVI w. charakteryzujący się rozwojem myśli racjonalistycznej, przyrodoznawstwa i techniki, rozkwitem sztuki nawiązującej do dziedzictwa antycznego i nasileniem się tendencji humanistycznych.

Rondeau
Rondeau

[fr.] - w muzyce francuskiej XIII–XV w. pieśń o kunsztownej budowie poetycko‑muzycznej, z refrenem.

Sekstet
Sekstet

zespół złożony z sześciu instrumentalistów lub śpiewaków.

Septet
Septet

zespół wokalny lub instrumentalny złożony z siedmiu wykonawców; utwór muzyczny skomponowany na siedem głosów lub instrumentów.

Sekwencja
Sekwencja

[łac.] - rodzaj średniowiecznej łacińskiej poezji liturgicznej wyposażonej w melodię, występujący od ok. IX w.

Skala
Skala

[łac.] - zbiór wszystkich dźwięków danego systemu dźwiękowego (skala materiałowa), zbiór dźwięków instrumentu muzycznego lub głosu śpiewaka (skala w znaczeniu zakresu, np. skala fortepianu, klarnetu, sopranu itd.) albo zbiór wszystkich dźwięków stosowanych w praktyce muzycznej niezależnie od ich źródła (skala użytkowa).

Sopran
Sopran

najwyższy głos żeński lub chłopięcy; śpiewaczka lub chłopiec o takim głosie; najwyższy głos w instrumentalnym utworze polifonicznym.

Tenor
Tenor

najwyższy głos męski; też: śpiewak o takim głosie.

Tercet
Tercet

zespół 3 śpiewaków, zwykle w odróżnieniu od instrumentalnego tria;

Trio
Trio

zespół złożony z trzech instrumentalistów lub wokalistów; też: utwór przeznaczony dla takiego zespołu.

Tropy
Tropy

wstawka melodyczna dodawana wraz z nowym tekstem do melodii chorałowej, rozpowszechniona w IX–XIII wieku.

Trubadur
Trubadur

średniowieczny poeta i śpiewak wędrujący po dworach południowej Francji.

Truwer
Truwer

średniowieczny poeta, muzyk i śpiewak wędrowny w północnej Francji.

Wokalna muzyka
Wokalna muzyka

przeznaczona do wykonania przez głosy ludzkie: solo lub w zespole (ansambl, chór).

Villanella
Villanella

[wł.] - villanesca, typ włoskiej pieśni wielogłosowej, o budowie zwrotkowej z refrenem, tematyce często satyrycznej, wykształcony w Neapolu (tzw. villanella alla Napoletana), spopularyzowany w XVI w..

Virelai
Virelai

[fr.] - typ średniowiecznego głównie monodycznego (jednogłosowego) utworu wokalnego, uprawiany XIII–XV w., zwłaszcza we Francji przez truwerów.

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

encyklopedia.pwn.pl

red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

Biblioteka muzyczna

RzNFQozBZG1FZ
lustracja interaktywna przedstawia chorał Ad te levavi w notacji gregoriańskiej. Na początku notacji ozdobna wielka litera a. Nuty zapisane są na 4 liniach. Mają kształt kropek i falek. Pod czteroliniami zapisany jest dawną czcionką tekst. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Dies irae (Dzień gniewu) - chorał gregoriański, wykonawcy: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawia się możliwość odtworzenia nagrania. Na nagraniu grupa mężczyzn, śpiewa jednogłosowo (tą samą melodię), po łacinie, a cappella (bez akompaniamentu). Muzyka jest spokojna, natchniona.
Chorał Ad te levavi w notacji gregoriańskiej, wikimedia.org, CC BY 3,0 (ilustracja); Dies irae (Dzień gniewu) - chorał gregoriański, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy (AMFN), CC BY 3.0
R1a1ZQ7SDsi6X
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Emma Matthews, Tasmanian SYmphony Orchestra, Marko Letonija oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu "Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet" autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Arię wykonuje bardzo wysoki głos żeński - sopran koloraturowy, aria jest bardzo trudna, oszałamiająca, zawiera bardzo trudne do zaśpiewania powtarzające się bardzo wysokie dźwięki. Na tym nagraniu utwór wykonany jest z akompaniamentem fortepianu. Utwór jest energiczny, pełen zapału, szybki, porywający.
Wolfgang Amadeus Mozart, Aria Królowej Nocy, wykonanie Emma Matthews – sopran, online-skills, CC BY 3.0
RykY9k3wchl6K
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Delphine Galou, Il Pomo d’Oro, Maxim Emelyanych oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu aria “Sapra delle mie offese” autorstwa Georga Fridricha Händela w wykonaniu niskiego głosu żeńskiego altu. Kobiecie towarzyszy orkiestra barokowa słychać instrumenty smyczkowe i klawesyn. Kobieta śpiewa dość nisko, barwa jej głosu jest ciemna i ciepła. Aria jest pełna szybkich przebiegów dźwięków wykonywanych na jednej sylabie, frazy są bardzo długie. Utwór jest szybki, pogodny, radosny.
Georg Friedrich Händel, Sapra delle mie offese, wykonanie Delphine Galou - alt, online-skills, CC BY 3.0
RwyHKscm7Q43d
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Luciano Pavarotti, The National Philharmonic Orchestra, Giancarlo Chiaramello oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu pieśń O sole mio, w wykonaniu wysokiego głosu męskiego - tenoru. Utwór jest spokojny, ale pełen emocji. Mężczyzna śpiewa wysoko, jak na mężczyznę. Jego głos jest nośny, wzruszający, bohaterski. Śpiewak potrafi śpiewać cichutko i wzuszająco wysokie dźwięki.
O sole mio, wykonanie - Luciano Pavarotti - tenor, online-skills, CC BY 3.0
R1dRTqOr4Ng3q
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Utwór - Aria Skołuby, autorstwa Stanisława Moniuszko, wykonywany jest przez niski głos męski - bas z akompaniamentem fortepianu. Nastrój utworu jest tajemniczy, dramatyczny. Śpiewak opowiada historię duchów praprababek, które schodzą z obrazów w Strasznym Dworze i pyta słuchacza czy się boi.
Stanisław Moniuszko, Aria Skołuby, bas, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy (AMFN), CC BY 3.0
Rtt8u5Gpi81sB
Ilustracja interaktywna przedstawia ikonę głośnika. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: One Voice Children’s Choir oraz pojawia możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu chór dziecięcy wykonuje piosenkę Diamonds z repertuaru Rihanny. Partie solową wykonuje dziewczynka, towarzyszą jej delikatne, subtelne głosy dziecięce oraz akompaniament zespołu. Dzieci śpiewają na głosy.
„Diamonds” Rihanna, wykonanie – chór dziecięcy, online-skills, CC BY 3.0
R1csGaQODqrvE
Ilustracja interaktywna przedstawia najstarszy znany zapis tekstu „Bogurodzicy” z 1407 zapisany na tylnej wyklejce zbioru kazań łacińskich skopiowanych przez wikarego w Kcyni na Pałukach Macieja z Grochowa. Papier jest pożółkły, zniszczony, widoczne są linie, na których zapisane są nuty w kształcie rombów i ozdobne pierwsze litery tekstu. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis: Utwór: Bogurodzica, nieznanego autora, Wykonawca: Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz odtwarza muzyka. Na nagraniu głosy męskie wykonują jednogłosowo, unisono, tekst w dawnym języku polskim. W melodii występują melizmaty - czyli wykonywanie wielu dźwięków na jednej sylabie. Melodia jest spokojna, modlitewna.
Bogurodzica, AMFN, CC BY 3.0
RvUaizyIswUBw
Na obrazie święty Stanisław Biskup. Duchowny przedstawiony jest w mitrze, z pastorałem, w szatach liturgicznych. U jego stóp klęczy postać męska. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetla się napis "Gaude Mater Polonia" Kompozytor: Wincenty z Kielczy, Wykonawca: Chór Cantores Veiherovienses. Pojawia się także przycisk służący do uruchomienia muzyki. Na nagraniu wersja utworu na chór czterogłosowy mieszany. Słychać głosy kobiece i męskie. Główna melodia śpiewana przez soprany (wysokie głosy żeńskie). Pozostałe głosy śpiewają inne melodie. Chór śpiewa po łacinie.
Wincenty z Kielczy, Gaude Mater Polonia, online-skills, CC BY 3.0
RWG5RNvoy6ACv
Ilustracja interaktywna przedstawia Giovanniego Pierluigiego da Palestrina, włoskiego kompozytora epoki renesansu. Widoczny jest starszy mężczyzna trzymający w ręce pióro. Przed nim biała kartka. Mężczyzna siedzi na ozdobnym krześle. Po naciśnięciu punktu interaktywnego wyświetli się napis: Giovanni Pierluigi da Palestrina, Sicut cereus. Wykonawca: Sistine Chapel Choir, Massimo Palombella oraz pojawi się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu wielogłosowy utwór, kolejno dołączają się głosy. Rozpoczyna głos męski, później dochodzą po kolei głosy żeńskie i męskie. Głosy śpiewają różne melodie, żadna z nich nie jest najważniejsza. Tekst wypowiadają w różnym czasie. Muzyka jest spokojna, modlitewna, natchniona.
Giovanni Pierluigi da Palestrina, Sicut cereus, online-skills, CC BY 3.0

Bibliografia

red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995

Bogusław Schaeffer, Dzieje muzyki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1983

mf02c8f1d4a89e7db_0000000000071