Uczę się ciebie…
Scenariusz zajęć
II etap edukacyjny
Temat: Uczę się ciebie…
Uczę się ciebie i uczę
I wciąż cię jeszcze nie umiem –
Ale twe ranne wesele,
Twą troskę wieczorną rozumiem.Jerzy Liebert
Treści kształcenia:
Uczeń:
Słucha wypowiedzi i wykorzystuje zawarte w nich informacje – język polski (I.1),
Analizuje i interpretuje teksty kultury – język polski (II.2, 3, 4),
Tworzy wypowiedź ustną i pisemną – język polski (III.1),
Poznaje wybrane elementy dziejów państwa polskiego za Piastów – historia i społeczeństwo (1.10),
Dostrzega cechy indywidualne najbliższych osób – etyka (1).
Cele operacyjne:
Uczeń:
Odróżnia informacje ważne od drugorzędnych na temat średniowiecza,
Wyciąga wnioski na podstawie scenek dramowych,
Wyraża swój stosunek do postaci,
Dostosowuje sposób wyrażania się do sytuacji komunikacyjnej oraz zamierzonego celu (w scenkach dramowych),
Mimiką, gestykulacją i postawą ciała wyraża swoje emocje,
Wczuwa się w sytuacje i stany emocjonalne innych ludzi,
Poprzez grę dramową rozwija empatię,
Posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: empatia, współczucie, współodczuwanie,
Uzasadnia konieczność rozwijania zdolności empatycznych,
Redaguje różne formy wypowiedzi,
Utrwala podstawowe pojęcia dotyczące średniowiecza (średniowiecze,
Mieszko I, plemię, rycerz, Krzyżacy, bitwa pod Grunwaldem, uczta u Wierzynka).
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
Komunikuje się w języku ojczystym,
Słucha ze zrozumieniem,
Wykorzystuje wiedzę w praktyce,
Funkcjonuje we współczesnym świecie,
Dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością,
Posługuje się poznanymi pojęciami,
Kształtuje refleksyjną postawę wobec człowieka,
Dostrzega różnorodne postawy i zachowania ludzi.
Środki dydaktyczne:
Zasoby multimedialne: zadanie interaktywne Podarunek dla Gniewka i jego przyjaciół, karty pracy (Przenieś się w epokę średniowiecza! oraz Dziś są twoje imieniny!),
Tablica interaktywna/komputer z głośnikami,
Tablica, kreda/pisak,
Instrukcje do odegrania scenek dramowych.
Metody nauczania:
Podające: pogadanka, rozmowa,
Problemowa: aktywizująca – drama,
Programowana: z użyciem komputera,
Praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe.
Formy pracy:
Zbiorowa jednolita,
Grupowa zróżnicowana,
Indywidualna zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel wita uczniów. Opowiada im krótko, jak żyli ludzie w średniowieczu. Mówi o zwyczajach, kulturze odległych historycznie czasów. Cytuje najstarsze zdanie w języku polskim, które pochodzi z Księgi henrykowskiej, i zapisuje je na tablicy: „Day, ut ia pobrusa, a ti poziwai”. Tłumaczy je na język współczesny: „Daj, niech ja pomielę na żarnach, a ty odpoczywaj”. Zwraca uwagę na rozwój języka polskiego na przestrzeni wieków, a także na znaczenie imion staropolskich.
Prowadzący zajęcia prosi uczniów o podanie imienia pierwszego władcy Polan, uważanego za twórcę państwowości polskiej. Może dla ułatwienia dodać, że poślubił on księżniczkę czeską Dobrawę i jako pierwszy książę Polan przyjął chrzest. Zapisuje na tablicy imię księcia Polski z dynastii Piastów – Mieszko I – i wyjaśnia etymologię imienia:
Mieszko – zdrobnienie od Miecisław |
Miecisław – imię męskie pochodzenia słowiańskiego, popularne w dynastii piastowskiej, znaczące „sławę miotający” |
2. Karta pracy Przenieś się w epokę średniowiecza!.
Wykonanie zadań znajdujących się na karcie pozwoli uczniom przetworzyć zdobytą na lekcji wiedzę i poczuć klimat epoki. Ćwiczenie pierwsze polega na wybraniu z szeregu rozmaitych haseł tych, które wiążą się ze średniowieczem. Drugie zadanie pozwala uczniowi zapoznać się z typowymi imionami tego okresu, a także rozszyfrować ich znaczenie, natomiast trzecie – wypisanie możliwie największej liczby skojarzeń związanych z epoką (w formie listy lub mapy myśli) – daje możliwość podsumowania zdobytej dotąd wiedzy i jej uzupełnienia.
Uczniowie pracują samodzielnie, a po upływie czasu przeznaczonego na wykonanie ćwiczeń wspólnie z nauczycielem sprawdzają ich poprawność.
3. Zadanie interaktywne Podarunek dla Gniewka i jego przyjaciół.
Prowadzący zajęcia zaprasza dzieci do tablicy interaktywnej lub komputerów i prosi, aby wyobraziły sobie, że przygotowują prezent dla Gniewka – średniowiecznego dziecka – i jego przyjaciół. Uczniowie mają spróbować odgadnąć pragnienia dzieci z tamtej epoki i wybrać odpowiedni prezent spośród następujących propozycji: komputer, jedzenie, buty, książka, zwierzę, słodycze.
4. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i rozdaje im instrukcje do odegrania scenek dramowych:
Grupa 1
Radek, czyli Radosław – tak ma na imię nasz bohater – obchodzi dzisiaj imieniny. Niestety, wszyscy zapomnieli o jego święcie. Chłopiec nie otrzymał prezentu ani życzeń.
Grupa 2
Bronka, czyli Bronisława – tak ma na imię nasza bohaterka – bawi się z koleżankami i kolegami piękną, nową piłką, którą właśnie dostała na imieniny. Niestety, zbyt mocno kopnięta piłka dostaje się pod koła samochodu i pęka.
Grupa 3
Bogusia, czyli Bogumiła – tak ma na imię nasza bohaterka – jest sama w domu. Przychodzą do niej przyjaciele z niespodzianką. Dziewczynka jest zaskoczona, bo nigdy nikt nie dał jej prezentu z okazji imienin.
Grupa 4
Wojtek, czyli Wojciech – tak ma na imię nasz bohater – przygotowuje przyjęcie imieninowe. Stół już nakryty, ale potrącona niechcący butelka z sokiem malinowym tłucze się. Sok cieknie po obrusie aż na dywan. Wchodzą koledzy…
Nauczyciel wskazuje w każdej grupie lidera oraz jego doradcę. Liderem powinno zostać mianowane dziecko odznaczające się przede wszystkim zdolnościami przywódczymi – jemu przypadnie rola reżysera. Na asystenta lidera należy wybrać ucznia, który wprawdzie nie przejawia zdolności zawiadywania grupą, ale posiada duży potencjał artystyczny i będzie potrafił zainscenizować scenkę. Reszta dzieci będzie aktorami, przy czym rolę kluczową – solenizanta – winno odegrać dziecko o największych zdolnościach aktorskich. Należy również pamiętać, by w każdej grupie znalazł się uczeń z deficytem społecznym, ponieważ wykonywanie zadania dramowego w grupie pomoże mu np. przełamać nieśmiałość.
Po prezentacji scenek uczniowie dzielą się spostrzeżeniami. Rozmową kieruje nauczyciel, który zadaje pytania zachęcające dzieci do wypowiedzenia się:
Czy łatwo było ci wczuć się w rolę?
Jak czułeś się w roli głównego bohatera?
Jak czułeś się w roli kolegi, koleżanki?
Który z bohaterów potrzebował pomocy?
Jakie gesty, słowa bliskich są pomocne człowiekowi w trudnych sytuacjach?
Co czujecie, wspierając innych?
Dlaczego warto starać się zrozumieć innych?
5. Karta pracy Dziś są twoje imieniny!.
Dzieci wykonują zadania związane z tematem imienin, mające na celu rozwijanie słownictwa (poznawanie wyrazów pokrewnych) i umiejętności redagowania różnych form wypowiedzi (uzasadnianie własnych wyborów, pisanie życzeń).
6. Podsumowanie zajęć.
Nauczyciel pyta uczniów o ich wrażenia i poczynione obserwacje. Przypomina znane już dzieciom z poprzednich zajęć pojęcie empatii i prosi o zastosowanie definicji wyrazu w działaniach dramowych.
Podaje uczniom zadanie domowe – polecenie i fragment wiersza zapisuje na tablicy:
Zinterpretuj krótko ostatnią zwrotkę utworu poetyckiego Jerzego Lieberta Uczę się ciebie, człowieku. Zastosuj w wypowiedzi termin „empatia”.
[…] Uczę się ciebie i uczę
I wciąż cię jeszcze nie umiem –
Ale twe ranne wesele,
Twą troskę wieczorną rozumiem.
Dodatkowo:
Uczniom mającym zainteresowania (i uzdolnienia) językowe nauczyciel może zaproponować następujące zadanie:
Czy dostrzegasz empatię w treści najstarszego zdania w języku polskim: „Daj, niech ja pomielę na żarnach, a ty odpoczywaj”? Uzasadnij swoje stanowisko.