Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1FeaqbuiHJSi1
Ilustracja jest tłem tematu lekcji. Przedstawia stół pracowniany, nad którym zawieszony jest monitor. Na stole stoją kubki z kredkami, kubek, leży tablica z paletą barw, na której znajdują się okulary. Przy ścianie stoją dwie rośliny w doniczkach. Nad stołem przyklejone są samoprzylepne, żółte kartki. Na tle ilustracji znajduje się czarny pasek z tekstem: W pracowni projektowania graficznego.

W pracowni projektowania graficznego

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela:

R1ZWr6YthBq4d1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;

6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;

5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów;

8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.

Nauczysz się

wyjaśniać czym jest grafika, w tym grafika użytkowa;

wymieniać przykładowe obszary pracy projektanta grafiki (grafikę wydawniczą, reklamową);

opisywać predyspozycje do pracy w zawodzie projektanta;

wyjaśniać czym jest branżowy żargon;

wyjaśniać pojęcia takie jak: katalog, szata graficzna, krój pisma, stopka redakcyjna, piktogram, szkic;

wyjaśniać na czym polega opracowanie graficzne publikacji;

odszukiwać w książkach informaci na temat autorów publikacji;

wskazywać akcydensy wśród innych wytworów pracy projektantów grafiki;

odróżniać plakat od afiszu;

opisywać wybrane źródła inspiracji w projektowaniu graficznym;

odróżniać wytwory inspirowane innym dziełem od plagiatu;

opisywać wykorzystanie tradycyjnych technik plastycznych w projektowaniu graficznym i  wskazać je w dziełach przetworzonych komputerowo;

tworzyć prace plastyczne na zadany temat.

Grafika użytkowa

Grafika to dziedzina sztuki umożliwiająca powielanie dzieła artystycznego na płaszczyźnie w wielu egzemplarzach. Grafikę dzielimy na użytkową i artystyczną, zwaną też warsztatową.

Więcej o grafice artystycznej dowiesz się z e‑materiału pt. W pracowni grafiki warsztatowej.

Grafika użytkowa opiera się na praktycznym wykorzystaniu sztuki do realizacji określonych celów, związanych głównie z rynkiem wydawniczym i reklamą. Projektant grafiki przygotowuje wszelkie formy prezentacji i informacji wizualnej.

Jednym z obszarów grafiki użytkowej jest grafika wydawnicza, związana z różnego rodzaju wydawnictwami: książkami, czasopismami, katalogamiKatalogkatalogami, albumami, wydawnictwami o charakterze akcydensowymAkcydensowyakcydensowym.

Przyjrzyj się powyżej zamieszczonym ilustracjom przedstawiającym wytwory pracy projektanta grafiki, a następnie rozwiąż zadanie 1.

R1J8D6fZP5Ka2
Ćwiczenie 1
Wyjaśnij, czym zajmuje się grafika użytkowa.

Szata graficzna wydawnictw

Zadaniem grafika jest przygotowanie publikacji do druku pod względem wizualnym, czyli zadbanie o jej wygląd zewnętrzny – tzw. szatę graficzną.

Kliknij w ilustracje interaktywne i zobacz, co składa się na szatę graficzną książki.

R1VWvHpT9U1lD
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę książki dla dzieci Anny Świrszczyńskiej „Cudowna broda szacha”, zilustrowanej przez Jana Lenicę. Ukazuje kilka grafik na białym tle: dużą rybę, obraz w ramce, przedstawiający paproć w donicy, profil mężczyzny z długą brodą i trójkątną choinkę z księżycem na czubku. Dookoła okładkę otaczają paski w kolorach: zielonym i pomarańczowym. Wewnątrz znajduje się oliwkowy kwadrat z nazwiskiem autorki i tytułem oraz pionowy pasek z nazwiskiem ilustratora. W prawym dolnym rogu znajduje się niebieski kwadrat z literą „i”. Po odwróceniu otrzymujemy tę samą ilustrację, wzbogaconą o czerwone strzałki i tekst wyjaśniający elementy okładki: krój pisma, wielkość liter; rozmieszczenie tekstu; grafika; druk – zwykły lub uszlachetniony (np. laminowany, tłoczony); okładzina okładki (np. miękka, twarda, z papieru, z płótna).
Anna Świrszczyńska „Cudowna broda szacha”, il.: Jan Lenica, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2015, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills.
RFMfwAhF3tRNp1
Ilustracja interaktywna - po kliknięciu kursorem myszy na grafikę przedstawiającą okładkę książki „Biały niedźwiedź, czarna krowa”, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa. Okładka jest czarno biała. W górnej części okładki, na białym tle, widzimy dwie czarne kropki, przypominające oczy, poniżej jedną większą kropkę, przypominającą nos i linię, przypominającą smutne usta, obok znajduje się pomarańczowy napis: „BIAŁY NIEDZWIEDŹ”. Druga, dolna część okładki, po lewej stronie zawiera czarne napisy: „Czary mary, Chcę mieć czarna pelerynę, Rękawiczki, Okulary”. Po prawej stronie przedstawiona jest górna część marynarki.
Marcin Brykczyński, il.: Grażka Lange, „Biały niedźwiedź, czarna krowa”, Nasza Księgarnia, Warszawa 2004, online-skills, CC BY 3.0

Zapoznaj się ze zdjęciami w galerii przedstawiającymi szaty graficzne różnych książek – zwróć uwagę na ilustracje, krój pismaKrój pismakrój pisma, kolor i wielkość użytych liter, rozmieszczenie tekstu oraz grafiki na stronach.

Okładka to zewnętrzne karty książki, katalogu, albumu, której zadaniem jest ochrona wnętrza publikacji. Okładka ma przyciągać wzrok i wzbudzić zainteresowanie czytelnika – dlatego ważne jest, aby znajdowała się na niej przemyślana i ciekawie zaprojektowana grafika. Powinna także zawierać niezbędne informacje o publikacji. W przypadku książki jest to przede wszystkim tytuł, imię i nazwisko autora, dane wydawnictwa.

Zobacz przykładową okładkę książki dla dzieci umieszczoną poniżej. Autorem książki i jednocześnie jej ilustratorem i grafikiem jest Hervé Tullet.

Po kliknięciu w ilustrację zobaczysz, co, oprócz ciekawej grafiki i liternictwa, zaproponował Hervé Tullet aby przyciągnąć uwagę młodych czytelników.

RNueifa1LG3351
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę książki Hervé'a Tulleta „Książka z dziurą”. Na czerwonym tle, lewą stronę okładki wypełnia biała twarz z szeroko otwartymi ustami. Po prawej stronie znajduje się zapisane czarnym drukiem nazwisko autora, a pod nim białymi literami tytuł książki oraz kilka czarnych kleksów. W prawym, dolnym rogu znajduje się logo wydawnictwa. Na ilustracji znajdują się interaktywne punkty z informacjami: 1. imię i nazwisko autora, 2. tytuł książki, 3. grafika. 4. wydawnictwo, 5. fotografia przedstawiająca dziewczynkę, która przez dziurę w otwartej książce przekłada rękę i podpis „Książka z dziurą” ma prawdziwą dziurę!

Czasami na okładkę książki zakładana jest obwoluta – papierowa okładka ochronna ze skrzydełkami zachodzącymi na wewnętrzne strony okładzin okładki. Obwoluta na całej powierzchni jest jednolitym, spójnym z książką projektem graficznym, wykorzystywanym w celu umieszczenia dodatkowych informacji o publikacji, np. notki o autorze, opisu książki, fragmentu recenzji, cytatów, zapowiedzi wydawniczych.

Przyjrzyj się zamieszczonym w galerii okładkom książek i skrzydełkom obwolut, a następnie rozwiąż zadanie.

Ćwiczenie 2
RCQOtMDjzHmom
RMbfQuWNJhziG
Podaj termin, którego dotyczy następująca definicja: zewnętrzne karty książki, katalogu, albumu, której zadaniem jest ochrona wnętrza publikacji.

Opracowanie graficzne książek

Szczególnym obszarem pracy grafika jest tworzenie ilustracji, czyli obrazów towarzyszących tekstom, mających na celu ich objaśnienie lub uzupełnienie. Ilustratorzy pracują w dowolnych technikach, posługują się między innymi rysunkiem, malarstwem, kolażemKolażkolażem, fotografią, a także grafiką, w tym cyfrową. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się z e‑materiału Od słowa do obrazu – ilustracja książkowa.

Wszelkie prace mające na celu zilustrowanie tekstu, obejmujące między innymi: zaprojektowanie i wykonanie okładki, obwolut, stron tytułowych, wykonanie i obróbka fotografii, rysunków, wykresów, map, planów, nazywamy opracowaniem graficznym.

Poniżej przedstawiono zdjęcia dokumentujące proces i efekt opracowania graficznego książki Marii Szczodrowskiej pt. Teodor (Wydawnictwo Fundacji Win‑Win, Toruń 2013). Wartość artystyczną tej książki podkreślają zastosowane uszlachetnienia – niektóre strony zostały ręcznie ozdobione płatkami złota. Na tylnej okładce umieszczona jest kieszonka na płytę CD z audiobookiem, którą dla każdego egzemplarza autorka wykonała ręcznie, ozdabiając brzegi maszynowymi przeszyciami i osobiście oznaczając stemplem.

W kolejnej galerii umieszczono fragmenty wybranych książek, które zawierają wybrane informacje o publikacji, m.in. kto jest autorem tekstu, do kogo należą prawa autorskie (z ang. copyright), a także kto jest ilustratorem, kto wykonał projekt okładki czy opracowanie graficzne. Zapoznaj się z poniższymi ilustracjami, a następnie rozwiąż zadanie 3.

RAvQzcPeBC1j4
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytanie. Która z podanych definicji wyjaśnia termin kolaż? Możliwe odpowiedzi: 1. technika plastyczna, która polega na komponowaniu obrazu z różnych materiałów, np. kawałków tkanin, drewna, ilustracji gazetowych, reprodukcji, fotografii, a także drobnych przedmiotów codziennego użytku, 2. graficzny symbol przedsiębiorstwa, organizacji, serii wydawniczej itp., 3. Jednoznaczny znak informacyjny przedstawiający dane pojęcie za pomocą obrazka.

Wydawnictwa akcydensowe

Projektant grafiki zajmuje się także wydawnictwami akcydensowymi (akcydensami). Są to jednoarkuszoweJednoarkuszowyjednoarkuszowe wydruki o charakterze użytkowym lub okolicznościowym. Wyróżniamy akcydensy informacyjne (np. zaproszenia, ulotki, wizytówki, afisze, plakaty), manipulacyjne (np. znaczki, bilety, banknoty, karty pocztowe), przemysłowe (np. etykiety na opakowania) oraz akcydensy wydawnicze (np. nuty, mapy).

RvvFZChEYGzbd
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytanie. Które z poniższych wydruków są akcydensami? Możliwe odpowiedzi: 1. karta pocztowa, 2. banknot, 3. ulotka, 4. torba reklamowa, 5. wizytówka., 6. zapinka reklamowa.

Graficy zajmują się również projektowaniem liter – tworzeniem ich krojów, często o unikalnym wyglądzie. Dział grafiki użytkowej poświęcony projektowaniu liter to liternictwo. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się z e‑materiału Od piktogramu do litery – tworzymy kompozycję literniczą.

Jedną z form grafiki użytkowej jest plakat. Może być interpretowany jako samodzielne dzieło sztuki, ale pełni też funkcję użytkową, co oznacza, że w oparciu o znak plastyczny i wywoływanie skojarzeń oraz odczuć artystycznych przekazuje informacje lub służy reklamie. Plakat użytkowy zawiera krótkie teksty, zbudowane z ciekawego pod względem plastycznym liternictwa. Więcej na temat plakatu możesz dowiedzieć się z e‑materiału: Forma i przekaz – plakat jako forma reklamy.

Plakat należy odróżniać od afiszu, którego głównym celem jest przekaz informacji, dlatego nie zawiera rozbudowanych form graficznych. Na afiszu występuje dużo tekstu (np. opis programu, fragmenty opracowań naukowych itp.) wzbogaconego jedynie o logoLogologo, linie czy ornamenty.

Zapoznaj się z akcydensami przedstawionymi w galerii, a następnie rozwiąż zadanie 5.

R5THleHr2Oh3k
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytanie. Czym różni się afisz od plakatu.

Infografiki

Wraz z rozwojem środków masowego przekazu (mass media) szczególnym rodzajem graficznej wizualizacji informacji stały się infografiki. W infografice ważne są dwa elementy:

  • przekaz – przystępne wyjaśnienie jakiegoś zagadnienia lub zaprezentowanie danych w sposób umożliwiający szybkie zapoznanie się z nimi;

  • wizualizacja – przejrzysta, ale atrakcyjna i pomysłowa, taka która przykuwa uwagę odbiorcy.

Zapoznaj się z przykładami infografiki.

RUjpjKyQRvQTC1
Źródło: online-skills.
Polecenie 1

Zaprojektuj infografikę na dowolny temat. Może to być temat wymyślony przez Ciebie lub możesz wybrać jeden z tematów zaproponowanych niżej:

  • Moja miejscowość

  • Zajęcia pozalekcyjne w naszej szkole

  • Prawa i obowiązki ucznia

  • Ulubione dania uczniów z klasy

Zbierz dane, które mają być graficznie wyeksponowane. Skorzystaj z różnych, odpowiednich do tematu źródeł – książek, albumów, Internetu, wywiadów. Przygotowując infografikę na trzeci temat – przestudiuj regulamin szkoły, jeśli wybierzesz temat czwarty – przeprowadź w klasie ankietę.

Odbiorca infografiki nie powinien mieć trudności z jej odczytem, stąd przy użyciu, odpowiednio dużej czcionki wprowadź niezbyt obszerny tekst. Dane możesz wizualizować za pomocą wykresów, piktogramówPiktogrampiktogramów, osi czasu itp. Ważne jest, by infografika była zaskakująca, a jednocześnie ciekawa plastycznie, by przykuwała wzrok i uwagę odbiorcy.

Kampanie reklamowe

Projektanci grafiki często zatrudniani są przez firmy lub instytucje do przygotowania kampanii reklamowej umożliwiającej wypromowanie marki i sprzedaż towaru. Do zadań projektanta należy także projektowanie elementów identyfikacji wizualnej firmy, na które składają się np. logo, strona internetowa, foldery, ulotki, papier firmowy, wizytówki, systemy oznakowania przestrzeni itp.

Zapoznaj się w poniższej galerii z ilustracjami przedstawiającymi wybrane elementy identyfikacji wizualnej firm oraz promocji przedsięwzięć.

mec2509ceae0e1c54_0000000000296

Zawód projektanta

Osoby pracujące w reklamie, w tym projektanci grafiki, często posługują się branżowym żargonem, czyli językiem zawierającym słownictwo wytworzone przez daną grupę zawodową i zazwyczaj zrozumiałym tylko w określonym środowisku. Jednym z wielu takich słów używanych w branży reklamowej jest przejęte z języka angielskiego słowo „brief” (wymawiane jako [brif]).

Zapoznaj się z zamieszczonym niżej tekstem, a następnie rozwiąż zadanie 6.

Adam pracuje w agencji reklamowej zajmującej się przygotowywaniem kampanii reklamowych. W związku z tym, że od kilku lat opracowuje briefy dla dużych firm, postrzegany jest jako doświadczony specjalista w tym zakresie. Obecnie jego zadaniem jest opracowanie briefu dla przedsiębiorstwa produkującego meble. Adam musi spotkać się z klientem i ustalić jakie są jego oczekiwania – dowiedzieć się, kto ma być odbiorcą reklamy, jakie cele i za pomocą jakich środków przekazu mają być zrealizowane, jaki jest budżet przedsięwzięcia. Na podstawie tej rozmowy sporządzi pisemny **brief.

R1Cd7YT7rFl0N
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie. Co w branży reklamowej oznacza słowo „brief”? Możliwe odpowiedzi: 1. znak na produktach danej firmy pozwalający wyróżnić go spośród innych produktów, 2. dokument zawierający zestaw informacji użytecznych dla stworzenia kampanii reklamowej, dokładnie określający zadania stawiane agencji reklamowej.

Jeśli myślisz o pracy jako projektant grafiki, musisz wiedzieć, że osoba wykonująca ten zawód powinna mieć szczególne predyspozycje. Podzielić je można na cztery grupy:

  • zdolności plastyczne i twórcze – talent do projektowania i rysunku wzbogacony wyobraźnią, twórczym myśleniem, myśleniem abstrakcyjnym, a także wrażliwość na piękno i poczucie estetyki;

  • umiejętności obsługi urządzeń i specjalistycznego oprogramowania związanego z tworzeniem grafiki, przygotowaniem jej do druku czy umieszczania w Internecie;

  • kompetencje społeczne i personalne – komunikatywność, empatia, umiejętność słuchania umożliwiająca zrozumienie potrzeb klienta i porozumiewanie się z nim oraz z zespołem; zawód wymaga także dużej odporności na stres, rzetelności, dobrej organizacji pracy oraz umiejętności pracy pod presją czasu;

  • wszechstronna wiedza – np. z historii sztuki, wzornictwa, projektowania przemysłowego, fotografii, malarstwa, rysunku, animacji filmowej, psychologii reklamy.

Inspiracje a prawo autorskie

Poniżej zamieszczono dwie okładki książek. Autor projektów, wykorzystując wiedzę z historii sztuki, użył motywów zaczerpniętych z dzieł sztuki. Kliknij w każdą z okładek i przekonaj się, jakie znane obrazy zainspirowały grafika.

R1arT6F6FybWO1
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę publikacji naukowej. Na czarnym tle ukazany jest mężczyzna w czerwonym turbanie. Mężczyzna patrzy na widza. Na portrecie zamieszczony jest prostokąt z białą obwódką, w którym znajdują się nałożone transparentne, niebieskie prostokąty, nałożone na siebie. Pod portretem znajduje się tytuł publikacji: ARS LONGA-VITA BREVIS oraz tekst: „Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki. Pod redakcją Józefa Flika”. Poniżej natomiast nazwa wydawnictwa i rok wydania: „Uniwersytet Mikołaja Kopernika 2003”. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z reprodukcją obrazu Jana van Eycka „Mężczyzna w turbanie”. Jest to ta sama postać, która została wykorzystana do sporządzenia okładki publikacji naukowej. Pod ilustracją znajduje się informacja: Jan van Eyck, „Mężczyzna w turbanie”, („Autoportret”), 1433, olej na drewnie, National Gallery, Londyn, Wielka Brytania.
R10OuNFMtbikJ1
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę książki naukowej. Na niebieskim tle umieszczony został brązowy koń z ognistą grzywą. Nad nim znajduje się tytuł i informacje o redakcji tekstu: „Zdolności, talent, twórczość, tom I, pod redakcją Wiesławy Limont, Joanny Cieślikowskiej, Joanny Dreszer”. U dołu natomiast, zawarte są informacje na temat miejsca, daty i wydawnictwa: „Toruń 2008, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika”. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z obrazem Salvadora Dali, przedstawiający postać kobiety na pustkowiu. Z jej pleców wystają maczugi. Postać ma wyciągnięte ręce. Z ciała kobiety wystają otwarte, puste szuflady. Na drugim planie stoi inna postać. Z jej pleców również wystają maczugi, a z głowy wyrastają gałęzie. W prawej, uniesionej ręce kobieta ma czerwoną szarfę. Na dalszym planie, z lewej strony stoi żyrafa z płonąca grzywą. Obok niej znajduje się jeszcze jedna niewielka postać. Obok obrazu znajduje się ilustracja, przedstawiająca detal z samą płonącą żyrafą. Poniżej znajduje się tekst: Salvador Dali, „Płonąca żyrafa”, 1937, olej na desce, Kunstmuseum, Bazylea, Szwajcaria, za: Ignacio Gómez de Liaño, „Dali”, Editiones Poligrafa SA, Barcelona 1990, s.76

Inspirując się istniejącymi dziełami, ważne jest, aby we własnych propozycjach dokonywać zmian estetycznych w stopniu pozwalającym na uznanie odmiennego charakteru dzieła, tak aby stanowiło ono niezależną pracę, która nie narusza prawa autorskiegoPrawo autorskieprawa autorskiego.

Dzieło o nowych jakościach wizualnych powstałe z połączenia fragmentów cudzych wytworów z utworami własnymi artysty nazywane jest w sztuce kolażem, dzieło tego typu o charakterze przestrzennym – asamblażemAsamblażasamblażem, natomiast filmowe to found footageFound footagefound footage. [czyt.: fałnd futydż]. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się z e‑materiałów:

Poznajemy technikę kolażu – klasowy fotokolaż;

Sztuka w trzech wymiarach. Cz. III. Rzeźba współczesna;

Nowe media. Sztuka multimedialna.

Kolaż, asamblaż, found footage należy odróżniać od plagiatu, czyli przypisania sobie autorstwa dzieła lub jego fragmentu, stworzonego przez innego autora. Grafik kopiujący cudze wytwory lub jego części i ukrywający ich pochodzenie, nielegalnie przypisuje sobie ich autorstwo, a także nielegalnie je rozpowszechnia, narusza w ten sposób prawo własności intelektualnej.

Ochrona własności intelektualnej staje się ważnym tematem społecznym. Przyjrzyj się zamieszczonym w galerii plakatom społecznymPlakat społecznyplakatom społecznym poświęconym tej tematyce.

Na pierwszym plakacie możemy zauważyć nawiązanie do najpopularniejszego symbolu znau ochronnego – wpisanej w koło litery „R”. Przyjrzyj się detalom z plakatu i zastanów się, gdzie taki znak jest umieszczany.

RIsPcSwYHKfHf1
Źródło: online skills.
RoVMXeiq5osjK1
Źródło: online skills.

Znak „R” w kółku to skrót od słowa „registered”, oznaczający, że dany znak towarowy – nazwa lub logo firmy, został zarejestrowany w urzędzie Patentowym w Polsce lub za granicą. Firmy umieszczające ten znak w sąsiedztwie swojego znaku towarowego zabezpieczają się przed kradzieżą marki. Ponadto umieszczanie symbolu R przy nazwie i logo firmy jest zalecane z tego względu, iż zwiększa jej prestiż i budzi większą wiarygodność w oczach klientów.

Drugim popularnym znakiem wskazującym na ochronę prawa autorskiego jest wpisana w koło litera „C”, czyli copyright.

mec2509ceae0e1c54_0000000000340
RZGla8ZnmIihh1
©, online-skills, CC BY 3.0

Znak „copyright”, oznacza prawa autorskie, a w szczególności prawa do korzyści finansowych, należących do twórcy dzieła. Informuje, że używając danego wytworu należy respektować prawa autorskie. Znak ten wprowadzono już w 1909 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

Autor może swój utwór udostępnić innym pod określonymi warunkami. Udziela wówczas tzw. licencji Creative Commons oznaczanej symbolem CC lub CC0.

mec2509ceae0e1c54_0000000000349
RNYNseBRm6zwp1
CC, online-skills, CC BY 3.0

Znak ten informuje, że utwory mają „pewne prawa zastrzeżone” (z ang. some rights reserved) – autor zgadza się na nieodpłatne kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie swojego dzieła, pod warunkiem umieszczenia informacji o jego twórcy. Dołączenie do tego znaku innych oznaczeń, np. zastosowanie symbolu CC BY‑NC, wskazuje na występowanie dodatkowych warunków – przykładowo autor udzielający licencji CC BY‑NC umożliwia wykorzystanie swojego dzieła, ale tylko w celach niekomercyjnych.

mec2509ceae0e1c54_0000000000356
RASKxW9fj3b1D1
Źródło: online skills.

Znak ten informuje, że autor zrzeka się wszystkich praw, jakich można się zrzec w danym systemie prawnym. W związku z tym utwór może być swobodnie wykorzystywany, kopiowany, rozpowszechniany, modyfikowany, bez podawania informacji o jego twórcy.

Poniżej przedstawiono zdjęcie znanego produktu. Przypomnij sobie, jaki znak jest umieszczony na końcu jego nazwy: ®, © czy CC? Odpowiedź poznasz po kliknięciu zdjęcia.

R24FQvAWi25fU
Ilustracja interaktywna przedstawia szklaną butelkę Coca‑Coli z czerwoną naklejką zawierającą logo firmy. Na ilustracji w prawym dolnym rogu znajduje się niebieski kwadrat z literą I. Po odwróceniu ilustracja przedstawia białe logo firmy Coca‑Cola na tle czerwonego koła. Pod grafiką znajduje się informacja: To znak ® informujący o tym, że ta nazwa napoju jest zastrzeżona w Urzędzie Patentowym i oznaczenie identyczne lub podobne nie może być wprowadzane przez inne firmy.
P‑037‑OK70
Źródło: online skills.

Pamiętaj, że w interpretacji prawa autorskiego występuje wiele zawiłości, pojawiających się zwłaszcza w przypadku, gdy dzieło jest upowszechniane (np. w Internecie) lub przeznaczone do użycia komercyjnego, czyli w celu osiągnięcia korzyści finansowych. Jeśli masz wątpliwości co do możliwości użycia czyjegoś dzieła, wnikliwe przeglądnąć wszystkie załączniki i odsyłacze towarzyszące danemu oznakowaniu. W szczególnych przypadkach należy korzystać z porady kancelarii prawnych.

Tradycyjne techniki plastyczne w projektowaniu graficznym

W specyfikę zawodu projektanta grafiki wpisany jest stały rozwój zdolności manualnych. Każdy projektant pracę zaczyna od wykonania szkicuSzkicszkicu. Niektórzy używają do tego celu myszki, inni rysika i tabletu, a jeszcze inni tradycyjnie ołówka i kartki papieru.

Mimo iż podstawowym narzędziem pracy projektanta grafiki jest komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem, aby uzyskać oczekiwany efekt końcowy, wykorzystuje on także narzędzia i techniki tradycyjnych dziedzin sztuk plastycznych: rysunku, malarstwa, grafiki warsztatowej, fotografii.

Rvyldu9rRGbjN1
Ilustracja interaktywna przedstawia projekt Joanny Frydrychowicz-Janiak i Krzysztofa Skrzypczyka. Ukazuje pralkę, w której piorą się mundury z flagami Ukrainy i Rosji. Nad bębnem znajdują się przyciski, wśród których wyeksponowany jest czerwony przycisk STOP. Pod pralką ukazana jest czerwona plama krwi. Na ilustracji znajdują się interaktywne punkty z informacjami: Punkt 1: Ten plakat powstał w wyniku połączenia nowoczesnych technik komputerowych i tradycyjnych metod pracy artystycznej – ręcznie malowanych elementów oraz fotografii. Punkt 2: malarstwo (tempera). Punkt 3: malowanie na tkaninie. Punkt 4: fotografia.

Przyjrzyj się zamieszczonym w galerii plakatom, a następnie rozwiąż zadanie.

ROasXnFTCsyAN
Ćwiczenie 7
Odpowiedz na pytanie. Które techniki plastyczne mogą być wykorzystane do stworzenia plakatu? Możliwe odpowiedzi: 1. linoryt, 2. kolaż, 3. malarstwo, 4. płaskorzeźba, 5. instalacja.

Podsumowanie

Efekty pracy projektanta grafiki obecne są wszędzie. Ważne jest, aby były to wytwory estetyczne i nie zaburzały, a wręcz porządkowały przestrzeń, w której są umieszczane. Codziennie spotykamy wiele różnych form projektów graficznych: podręczniki, czasopisma, nadruki na koszulkach, opakowania, szyldy sklepów, ulotki, plakaty, billboardy, reklamy w telewizji, strony internetowe, aplikacje w telefonie i wiele, wiele innych.

Widać je nawet na zdjęciu zabytkowego fragmentu miasta. Kliknij w ilustrację i przekonaj się, który element widoczny na fotografii zaprojektował współczesny grafik.

RzhNgYQF6ebM81
Ilustracja interaktywna - po kliknięciu kursorem myszy na grafikę, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa. Grafika przedstawia zdjęcie ulicy Chopina w Toruniu, przez która przejeżdża żółto - niebieski tramwaj.
Ulica Chopina w Toruniu, wikimedia.org, domena publiczna

Słownik pojęć

Akcydensowy
Akcydensowy

związany z akcydensami, czyli drukiem akcydensowym – jednoarkuszowym wydrukiem o charakterze użytkowym lub okolicznościowym, do których zaliczyć można np. zaproszenia, ulotki, znaczki, wizytówki, etykiety, afisze itp.

Asamblaż
Asamblaż

odmiana przestrzennego kolażu; artystyczne, trójwymiarowe formy utworzone z gotowych przedmiotów (zazwyczaj codziennego użytku lub odpadów) niewytworzonych przez artystę, ale przez niego przetworzonych i zastosowanych w nowym znaczeniu.

Found footage
Found footage

w filmie łączenie fragmentów cudzych dzieł z utworami własnymi artysty oraz ich cyfrowa transformacja; wytworami innych autorów mogą być obrazy, fotografie, nagrania video (np. fragmenty filmów, programów telewizyjnych czy nagrań archiwalnych), przetwarzane w nowe dzieło, będące nośnikiem nowych treści i nowych jakości wizualnych.

Jednoarkuszowy
Jednoarkuszowy

składający się z jednego arkusza, czyli w przypadku akcydensów powstający z jednej kartki dowolnego rozmiaru.

Katalog
Katalog

katalog wystawy to wydawnictwo towarzyszące wystawie zawierające zazwyczaj reprodukcje dzieł, noty biograficzne artystów, recenzje twórczości; katalog reklamowy, inaczej folder, to forma prezentacji firmy i jej produktów zawierająca zdjęcia produktów, ich opis, dowolne dodatkowe informacje, takie jak np. cennik, instrukcje użytkowania.

Kolaż
Kolaż

z języka francuskiego (collage) oznacza przyklejanie. Jest to technika plastyczna, która polega na komponowaniu obrazu z różnych materiałów, np. kawałków tkanin, drewna, ilustracji gazetowych, reprodukcji, fotografii, a także drobnych przedmiotów codziennego użytku. Po przyklejeniu ich na wybrane podłoże (np. płótno, papier) można dokonać ostatecznej korekty za pomocą farb, piórka, pisaka, ołówka, a nawet zwykłego długopisu.

Krój pisma
Krój pisma

charakterystyczny rysunek pisma drukarskiego o jednolitych cechach graficznych (stylu, proporcji, układzie, kształcie) w komplecie liter, cyfr i znaków.

Linoryt
Linoryt

technika graficzna, w której rysunek żłobi się za pomocą dłut i noży w linoleum, a następnie, z tak przygotowanej matrycy odbija na papierze.

Logo
Logo

graficzny symbol przedsiębiorstwa, organizacji, serii wydawniczej itp.

Piktogram
Piktogram

jednoznaczny znak informacyjny, przedstawiający dane pojęcie za pomocą obrazka.

Plakat społeczny
Plakat społeczny

plakat, który porusza ważne, także trudne i kontrowersyjne tematy, takie, jak np. tolerancja, przemoc, ubóstwo.

Prawo autorskie
Prawo autorskie

część prawa własności intelektualnej zawierająca przepisy wydane z myślą o ochronie interesów twórców i dotycząca stosunków prawnych, związanych z tworzeniem, korzystaniem z utworów i ich ochroną.

Szkic
Szkic

szybki rysunek, zwykle z natury, będący notatką z postrzeganych zjawisk lub zapis poszczególnych etapów koncepcji artystycznych.

Źródła:

encyklopedia.pwn.pl

sjp.pwn.pl

Galeria projektów graficznych i dzieł sztuki