Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RWNOrhuBQDjBd1
Na zdjęciu na drewnianej powierzchni leżą nuty a na nich trąbka. Temat lekcji; Warszawska Jesień w środku lata.

Warszawska Jesień w środku lata

Źródło: online-skills.

Ważne daty

1956 - Powstanie Międzynarodowego Festiwalu Warszawska Jesień

1959 - Powstanie Komisji Repertuarowej Warszawskiej Jesieni

1982 - Przerwa w edycjach Warszawskiej Jesieni z uwagi na stan wojenny

2011 - Inauguracja Małej Warszawskiej Jesieni

2017 - 60. jubileuszowa Warszawska Jesień

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

R2clNxRa9ziyD
Scenariusz zajęć do pobrania

I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.

4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:

1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej;

a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności),

2) rozpoznaje ze słuchu:

a) brzmienie instrumentów muzycznych,

3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego.

Nauczysz się

opisywać historię powstania festiwalu Warszawska jesień;

rozpoznawać instrumenty typowe dla muzyki współczesnej;

wymieniać nazwiska polskich kompozytorów muzyki współczesnej.

Powstanie festiwalu

R5vBmwgEMz9oo
Na nagraniu trailer Warszawskiej Jesieni 2016. Na nagraniu kompilacja kilku dzieł muzyki współczesnej. Słychać: trzaski, grę na instrumentach perkusyjnych, odgłosy elektroniki, grę na instrumentach preparowanych, odgłosy wydobywane z przedmiotów codziennego użytku, śpiewający chór, śpiewającego mężczyznę, śmiech, oklaski, grę na fortepianie, klastery wydobywane na fortepianie, krzyki, recytujący chór itp.

Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej narodził się w roku 1956 na fali odwilży po latach stalinowskiej dyktatury. Pomysł jego zorganizowania pojawił się w roku 1955 w Związku Kompozytorów Polskich. Największy w tym udział mieli kompozytorzyKompozytorkompozytorzy Tadeusz Baird i Kazimierz Serocki.

R1MTez8KjxYTH1
Na pożółkłej kartce wniosek napisany na maszynie o treści: Wniosek w sprawie "Warszawskiej Jesieni”. Walne Zgromadzenie Członków Związku Kompozytorów polskich poleca przyszłemu Zarządowi Głównemu Związku Kompozytorów Polskich wszczęcie u czynników państwowych, w pierwszym rzędzie w Ministerstwie Kultury i Sztuki oraz w Komitecie Współpracy Kulturalnej z Zagranicą natychmiastowych starań o organizowanie stałych Festiwali Muzycznych pod nazwą "Warszawska Jesień Muzyczna". Festiwale te odbywałyby się wczesną jesienią i miałyby charakter międzynarodowy, tak jeżeli chodzi o repertuar, jak i o wykonawców. Pierwszy tego rodzaju Festiwal winien odbyć się jesienią 1956 roku. Dokument podpisali Tadeusz Baird, Kazimierz Serocki. Na dole umieszczono miejscowość i datę: Warszawa, dnia 6 czerwca 1955. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: Pierwszy festiwal trwał od 10 do 20 października 1956 r. Następny odbył się dopiero w roku 1958. Później Warszawskie Jesienie inaugurowane były już co roku w II połowie września (z małą przerwą w 1982 r. z uwagi na stan wojenny).
Wniosek w sprawie „Warszawskiej Jesieni”, warszawska-jesien.art.pl, CC BY 3.0
R1Z9Bya7dcXir1
Plakat „60. Warszawskiej Jesieni”, i0.wp.com, CC BY 3.0

Organizatorzy

Głównym organizatorem festiwalu jest Związek Kompozytorów PolskichZwiązek Kompozytorów PolskichZwiązek Kompozytorów Polskich, natomiast współorganizatorami: Filharmonia Narodowa, Polskie Radio Program II.

Warszawską Jesień wspierają: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury, polskie media oraz instytucje i firmy prywatne.

Program Warszawskiej Jesieni układany jest od 1959 roku przez specjalną Komisję Repertuarową, w której skład wchodzą polscy kompozytorzyKompozytorkompozytorzy, dyrygenci, teoretycy i krytycy muzyczni.

Polecenie 1
Odpowiedz na pytanie: Jakimi środkami wyrazu może posługiwać się muzyka współczesna?
Odpowiedz na pytanie: Jakimi środkami wyrazu może posługiwać się muzyka współczesna?

Najważniejsze koncerty festiwalu odbywają się w Filharmonii Narodowej w Warszawie.

Założenia festiwalu:

  • początkowo: zapoznanie polskiej publiczności z nowoczesną muzyką zachodnią, otwarcie artystycznych granic Polski, wspomaganie rozwoju muzyki polskiej;

  • umożliwienie artystom swobodnej wypowiedzi twórczej;

  • przedstawienie wielości zjawisk i tendencji w muzyce naszych czasów;

  • prezentacja polskiej muzyki współczesnej;

  • spotkania i wymiana idei artystycznych.

Wielcy artyści Warszawskich Jesieni.

Przez 60 lat swojej działalności i rozwoju Warszawska Jesień gościła wielu znakomitych polskich i zagranicznych kompozytorów.
Najczęściej grywanym na festiwalu kompozytoremKompozytorkompozytorem był Witold Lutosławski (za życia wykonano jego utwory 49 razy). Podczas koncertów prezentowano dzieła zarówno klasyków XX wieku (m.in. Arnolda Schoenberga, Beli Bartoka, Igora Strawińskiego) jak i awangardystów (m.in.: Pierre’a Bouleza, Johna Cage’a) oraz najważniejszych twórców polskiej muzyki XX wieku (m.in.: Krzysztofa Pendereckiego, Wojciecha Kilara, Henryka Mikołaja Góreckiego, Pawła Mykietyna).

Intrumentarium Warszawskiej Jesieni.

Podczas festiwalu publiczność może usłyszeć i zobaczyć zarówno instrumenty tradycyjne (orkiestrowe), instrumenty muzyki dawnej, jak i  rzadko używane, np.:

R18an4s2DyYHB
Ilustracja przedstawia fortepian preparowany. Na zdjęciu otwarty fortepian. W środku fortepianu na strunach położone są: kamienie, gumowe rękawiczki, kartka, patyki. Dokoła fortepianu ustawione są mikrofony. Przy fortepianie siedzi pianista. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt po naciśnięciu, którego wyświetlają się dodatkowe informacje: Fortepian preparowany to fortepian poddany modyfikacjom, bądź też wykorzystywany w sposób odmienny od tradycyjnej techniki gry, w celu osiągnięcia nietypowej barwy dźwięku. Wprowadzony przez Johna Cage'a, który zaczął wykorzystywać w ten sposób fortepian w eksperymentalnych kompozycjach z lat czterdziestych XX wieku. Preparacja może polegać na włożeniu między struny fortepianu różnych elementów np. śrub, sztućców, gwoździ, nałożeniu na struny koralików lub nakrętek. Modyfikacje sposobu gry obejmują m.in. uderzanie w struny bezpośrednio w pudle rezonansowym z pominięciem mechanizmu młoteczkowego fortepianu, np. pałkami. Oprócz informacji pojawia się też możliwość odtworzenia utworu Johna Cage “Piąta Sonata na fortepian preparowany”. Utwór jest rytmiczny, dość wesoły, fortepian pełni jednocześnie rolę instrumentu melodycznego, harmonicznego i perkusyjnego.
Fortepian preparowany, mgslodz.pl, CC BY 3.3
RNdgf21ps0aT5
Na ilustracji cytra elektryczna. Na zdjęciu znajduje się instrument z dwunastoma strunami. Z kawałkiem drewna zamiast pudła rezonansowego. Na kablu przyczepiony do instrumentu jest przedmiot przypominający śrubokręt. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po naciśnięciu którego wyświetli się dodatkowa informacja i pojawi możliwość odtworzenia przykładowego brzmienia instrumentu. Dodatkowa informacja: Cytra elektryczna to tzw. Moodswinger. instrument muzyczny, należący do grupy chordofonów szarpanych. Stworzył go w roku 2006 Yuri Landman, holenderski muzyk i lutnik. Brzmienie instrumentu trochę przypomina cymbały, trochę gitarę elektryczną, jest mocno brzęczące i hałaśliwe.
Cytra elektryczna, i.pinimg.com, CC BY 3.0
R12eYIu00kGvy
Na zdjęciu syntezator. Instrument składa się z około czterooktawowej klawiatury i mnóstwa przycisków i potencjometrów. Po lewej stronie klawiatury są dwa przyciski i dwa kółka. Na górze nad klawiaturą na pionowej "desce rozdzielczej" znajduje się 11 przycisków i 40 potencjometrów. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po naciśnięciu którego wyświetli się dodatkowa informacja i pojawi możliwość odtworzenia przykładowego brzmienia instrumentu. Dodatkowa informacja: Syntezator to instrument muzyczny z grupy elektrofonów elektronicznych, w którym dźwięk jest syntezowany w układach elektronicznych poprzez niezależne modelowanie poszczególnych aspektów dźwięku. Podstawową cechą syntezatora, odróżniającą go od innych instrumentów elektronicznych (np. organów elektronicznych i tzw. keyboardów), jest to, że użytkownik instrumentu ma pełną możliwość kształtowania charakterystyk dźwięku. Przedstawione brzmienie jest sztuczne, komputerowe, lekko brzęczące, oparte na zmieniającej się częstotliwości dźwięku.
Syntetyzator, muziker.sk, CC BY 3.0
Polecenie 2
Odpowiedz na pytanie: Co to jest fortepian preparowany?
Odpowiedz na pytanie: Co to jest fortepian preparowany?

Imprezy towarzyszące, wydawnictwa.

Oprócz głównych koncertów Warszawskiej Jesieni wprowadzono również imprezy towarzyszące – koncerty, spotkania z kompozytorami, prezentacje książek, fotografii. Istnieje również internetowe radio festiwalowe, Kronika Dźwiękowa (każdego roku publikowane są wybrane utwory wykonane podczas festiwalu; zadaniem jest propagowanie muzyki polskiej – wydawane w 500 egzemplarzach).

W 2011 roku organizatorzy Warszawskiej Jesieni zainicjowali nowy projekt – Mała Warszawska Jesień. Przeznaczony został dla najmłodszych odbiorców w wieku od 4 do 12 lat. Zamiarem twórców było oswojenie młodych słuchaczy z nowymi, niepokojącymi dźwiękami oraz zachęcenie rodziców do uczestniczenia, ze swoimi pociechami, w koncertach i warsztatach.

Polecenie 3
Zapoznaj się z opisem alternatywnym nagrania z Małej Warszawskiej Jesieni i odpowiedz na pytanie: Jakie nietypowe dźwięki słychać na tym nagraniu?
Zapoznaj się z opisem alternatywnym nagrania z Małej Warszawskiej Jesieni i odpowiedz na pytanie: Jakie nietypowe dźwięki słychać na tym nagraniu?
Ra81SSEcFpGKD
Na nagraniu Spot dźwiękowy Małej Warszawskiej Jesieni. Słychać przestrzenne dźwięki harfy, perkusji, śmiechy dzieci. Odgłosy są takie jakby dzieci bawiły się harfą. Potem słychać klarnet basowy i klastery zagrane na fortepianie, rozmowy, fragmenty śpiewu operowego, klawesynu. Potem rozpoczyna się rozmowa prowadzącej z dziećmi, fragment piosenki "Do, re, mi", znów śpiew operowy, instrukcje prowadzącej skierowane do dzieci. Na końcu słychać flet, instrumenty perkusyjne, skrzypce. Dźwięki można sklasyfikować jako przypadkowe.
RNFiahDd6Gklo
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie: Jakie instrumenty, nietypowe dla muzyki klasycznej wcześniejszych epok, można usłyszeć na Warszawskiej Jesieni?
RgkQ8z45vZWih
Ćwiczenie 2
Podczas festiwalu prezentowana jest muzyka wielu kompozytorów polskich i zagranicznych. Którego twórcy utwory brzmiały najczęściej? Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Penderecki, 2. Witold Lutosławski, 3. Wojciech Kilar
Rn3Jfsmdwmr9E
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj imię kompozytora do jego nazwiska: Krzysztof Możliwe odpowiedzi: 1. Górecki, 2. Lutosławski, 3. Cage, 4. Penderecki, 5. Kilar Witold Możliwe odpowiedzi: 1. Górecki, 2. Lutosławski, 3. Cage, 4. Penderecki, 5. Kilar Wojciech Możliwe odpowiedzi: 1. Górecki, 2. Lutosławski, 3. Cage, 4. Penderecki, 5. Kilar Henryk Mikołaj Możliwe odpowiedzi: 1. Górecki, 2. Lutosławski, 3. Cage, 4. Penderecki, 5. Kilar John Możliwe odpowiedzi: 1. Górecki, 2. Lutosławski, 3. Cage, 4. Penderecki, 5. Kilar
R1BwRbHUjuVbF
Ćwiczenie 4
Odpowiedz na pytania: 1. Kiedy odbyła się pierwsza Warszawska Jesień? 2. Gdzie odbywają się najważniejsze koncerty Warszawskiej Jesieni? 3. Kto był pomysłodawcą festiwalu?
R1dqJsGyXzvsN
Ćwiczenie 5
Wybierz właściwe dokończenie zdania. Międzynarodowy Festiwal Warszawska Jesień to prezentacje: Możliwe odpowiedzi: 1. muzyki dawnej, 2. muzyki współczesnej, 3. muzyki rozrywkowej.
RCgOgMAlvxOeL
Ćwiczenie 6
Wybierz właściwe dokończenie zdania. Mała Warszawska Jesień to: Możliwe odpowiedzi: 1. Instytucja muzyczna dla dzieci w Warszawie, 2. Imprezy dla dzieci towarzyszące festiwalowi muzycznemu, 3. Koncerty i warsztaty dla dzieci
R1C9UmJZzKAxJ
Ćwiczenie 7
Odpowiedz na pytanie: Od którego roku odbywa się festiwal Warszawska Jesień?

Słownik pojęć

Związek Kompozytorów Polskich
Związek Kompozytorów Polskich

polskie stowarzyszenie zrzeszające kompozytorów i muzykologów organizujące koncerty, konferencje muzkologiczne, wystawy, konkursy, konkursy kompozytorskie, gromadzące informacje dotyczące współczesnej muzyki polskiej.

Kompozytor
Kompozytor

twórca utworów muzycznych

Klasycy XX wieku
Klasycy XX wieku

kompozytorzy tworzący w XX wieku dzieła muzyczne uznane za doskonałe, wzorcowe ( m.in.: Igor Strawiński, Bela Bartok, Arnold Schoenberg, Witold Lutosławski).

Awangardyści
Awangardyści

przedstawiciele lub zwolennicy awangardyzmu – kierunku w XX‑wiecznej sztuce, charakteryzującego się sprzeciwem wobec tradycji i powszechnie panującym regułom estetycznym.

Fortepian preparowany
Fortepian preparowany

fortepian poddany modyfikacjom, bądź też wykorzystywany w sposób odmienny od tradycyjnej techniki gry, w celu osiągnięcia nietypowej barwy dźwięku. Wprowadzony przez Johna Cage'a, który zaczął wykorzystywać w ten sposób fortepian w eksperymentalnych kompozycjach z lat czterdziestych XX wieku. Preparacja może polegać na włożeniu między struny fortepianu różnych elementów np. śrub, sztućców, gwoździ, nałożeniu na struny koralików lub nakrętek. Modyfikacje sposobu gry obejmują m.in. uderzanie w struny bezpośrednio w pudle rezonansowym z pominięciem mechanizmu młoteczkowego fortepianu, np. pałkami.

Cytra elektryczna
Cytra elektryczna

tzw. Moodswinger. instrument muzyczny, należący do grupy chordofonów szarpanych. Stworzył go w roku 2006 Yuri Landman, holenderski muzyk i lutnik.

Syntezator
Syntezator

instrument muzyczny z grupy elektrofonów elektronicznych, w którym dźwięk jest syntezowany w układach elektronicznych poprzez niezależne modelowanie poszczególnych aspektów dźwięku.
Podstawową cechą syntezatora, odróżniającą go od innych instrumentów elektronicznych (np. organów elektronicznych i tzw. keyboardów), jest to, że użytkownik instrumentu ma pełną możliwość kształtowania charakterystyk dźwięku.

Źródło: awangardy.sjp.pl

Źródło: pwn.sjp.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

Andrzej Chłopecki, Warszawska Jesień w tekstach Andrzeja Chłopeckiego, red. M. Szoka i K. Naliwajek‑Mazurek, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Warszawa 2013.

Dorota Szwarcman, Czas Warszawskich Jesieni, Wydawnictwo Piotra Marciszuka Stentor, Warszawa 2007.