Ważne daty

Wprowadzenie

Wraz z początkiem XX wieku w sztuce pojawiło się wiele nowych kierunków. Nastająca epoka modernizmu wprowadziła nowe formy w architekturze, muzyce i literaturze, ale szczególnemu jej wpływowi uległy sztuki plastyczne: rzeźba, grafika i malarstwo. Artyści pragnęli stworzyć nową, zaskakującą koncepcję sztuki, tworzyć prace, które miały być wolne od wpływu minionych epok.

Niespotykane wcześniej w sztuce tendencje modernistyczne powstały jako reakcja na gwałtownie zmieniającą się rzeczywistość europejską: postęp techniczny, rozwój środków masowego przekazu, czy niepokój związany z wojną. Twórcy interesowali się miejscem człowieka w nowoczesnym świecie, fascynowała ich szybkość, ruch, tempo zachodzących zmian. Jednocześnie odczuwali niepewność jutra i traumę wojny.

Polscy artyści XX wieku interesowali się rodzącymi się nowymi kierunkami w sztuce światowej. Rodzący się abstrakcjonizmAbstrakcjonizmabstrakcjonizm umożliwiał uwolnienie się z odtwarzania rzeczywistości i kreowanie nowych, nieprzedstawiających form artystycznej wypowiedzi.

Artyści coraz częściej i śmielej łączyli się w grupy artystyczne i tworzyli według nowych, zaskakujących zasad - ważniejsza stała się sama forma dzieła, a więc sposób malowania, aniżeli kryjąca się pod nim treść. Dzieło sztuki miało stanowić wartość samą w sobie, nie przekazywać żadnych ukrytych treści oprócz wrażeń estetycznych.

ak powstał formizmFormizmformizm, który utworzony został w atmosferze oddziaływania nowych kierunków europejskich (ekspresjonizm, kubizm, futuryzm). Formiści dążyli do stworzenia w dwudziestoleciu międzywojennym nowoczesnej sztuki polskiej, skupiali się na formie pracy artystycznej, definiowali liczne manifesty i programy artystyczne. Najwybitniejszym z twórców tej grupy był Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), który w swojej sztuce silnie nawiązywał do ekspresjonizmu i surrealizmu. Zajmował się zarówno rysunkiem portretu, malarstwem, fotografią, teatrem, jak i rozważaniami o estetyce.

Kapiści i uniści

Kolejną, ważną polską grupę artystyczną XX wieku tworzyli koloryści, zwani także kapistamiKapizmkapistami. Kierunek zdominował sztukę w Polsce w latach 30. Koloryzm, jak sama nazwa wskazuje, bazował na kształtowaniu formy poprzez kolor. Barwa była wartością nadrzędną i to za jej pomocą starano się odwzorować nastój, atmosferę dzieła. Do przedstawicieli kapistów (skrót od kp‑koloryści polscy) zaliczamy m.in. Jana Cybisa, Marię Jaremę, Artura Nacht‑Samborskiego czy Zygmunta Waliszewskiego. W oczach ówczesnego społeczeństwa kapizm nie zdobył uznania.

Drugim powstałym w Polsce nurtem awangardowym jest unizmUnizmunizm, opracowany przez znakomitego, cenionego dzisiaj na całym świecie artystę, Władysława Strzemińskiego i jego żonę, Katarzynę Kobro. Uniści dążyli do zerwania z ilustracyjnością malarstwa, z przedstawianiem jakichkolwiek scen z życia codziennego lub przedmiotów, które można opisać słowami. Kierunek zakładał oddziaływanie na widza poprzez czystą sztukę plastyczną. Dzieło malarskie ograniczono do wąskiej gamy kolorystycznej, brył geometrycznych, faktury. Całkowicie zrezygnowano z perspektywy linearnej i światłocienia, traktując obraz jako płaską powierzchnię.

R1RbQZvMJLZG0

Odpowiedz na pytanie. W którym wieku pojawiło się w Polsce malarstwo abstrakcyjne? Możliwe odpowiedzi: 1. W dwudziestym, 2. W dziewiętnastym, 3. W dwudziestym pierwszym.

Znaczącą pozycję we współczesnym malarstwie polskim zajmuje Wilhelm Sasnal. Ukończył studia na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w 1999 roku. W swojej twórczości czerpie z osiągnięć awangardy: abstrakcjonizmu, kubizmu, surrealizmu. Jego malarstwo opiera się m.in. na uproszczonych formach i zawężonej gamie kolorystycznej. W 2006 roku zajął pierwsze miejsce w światowym rankingu najważniejszych młodych artystów współczesnych, sporządzonym przez czasopismo Flash Art.

Zadania

Słownik pojęć

Źródła:

slownikjp.pl

Galeria dzieł sztuki

R1KT3CZRt4M1y1

Ilustracja przedstawia obraz Kazimierza Malewicza „Czarny kwadrat na białym tle”. Ukazuje centralnie usytuowany, czarny kwadrat namalowany na białym tle.

R2M8t2zTwypti1

Ilustracja przedstawia pracę Stanisława Witkiewicza (Witkacego) „Portret Neny Stachurskiej”. Ukazuje zdeformowany portret kobiety. Na jej twarzy podkreślone są czerwone, wykrzywione usta i czerwone policzki. Oczy kobiety są od zewnątrz skierowane ku dołowi, Artysta operuje zdecydowaną kreską wyrażającą ekspresję. Tło wypełniają czarne i żółte pociągnięcia pasteli.

RFB5ypgEfcmSb1

Ilustracja przedstawia pracę Stanisława Witkiewicza (Witkacego) „Kompozycja”. Ukazuje fantastyczne postacie o zdeformowanych kształtach. Przypominają monstrualne potwory. U dołu pojawia się zniekształcona, groteskowa twarz kobiety. Ma wykrzywione oczy, szeroki nos i duże usta. Jej blond włosy zakrywają część twarzy.

RAH6IOj3hnDkp1

Ilustracja przedstawia obraz Artura Nachta-Samborskiego „Martwa natura (Dzban liliowy)”. Ukazuje fragment dzbana z widocznymi liśćmi kwiatu lilii. Obok widoczny jest fikus. Dzban znajduje się na zielonym stole, na którym stoją inne naczynia. Tłem jest płaska, brązowa ściana.

R1OLX1XPNQhlG1

Ilustracja przedstawia pracę Wilhelma Sasnala „Palące dziewczyny”. Praca składa się z trzech obrazów, ukazujących inną kobietę palącą papierosa. Pierwszy obraz prezentuje czarno-biały portret kobiety o różowych ustach, ustawionej frontalnie. Drugi obraz przedstawia kobietę w półprofilu o blond włosach. Jest namalowany w szarobłękitnych odcieniach. Na trzecim portrecie kobieta z papierosem odwrócona jest tyłem do widza. Ma czerwoną bluzkę na ramiączkach. Jej włosy są czarne. Tłem obrazu jest wnętrze pomieszczenia mieszkalnego.