Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RBeyIymTjxQRO
Zdjęcie przedstawia teren pagórkowaty. Pagórki porastają drzewa iglaste. Unosi się nad nimi mgła. Na pierwszym planie jest rzeka.

Przykłady zależności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych i czasowych między elementami przestrzeni geograficznej

Źródło: Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie: https://pixabay.com.

W 1816 roku na półkuli północnej odnotowano zaskakujące anomalie klimatyczne. Średnia temperatura powietrza obniżyła się o około 3–4 °C, co spowodowało, że czas ten przeszedł do historii jako „rok bez lata”. Z różnych regionów świata spływały wieści o niespotykanych zjawiskach: w czerwcu w Kanadzie wystąpiły burze śnieżne, a w Europie w sierpniu notowano silne mrozy. Obserwowano również osobliwe zjawiska meteorologiczne, jak padający śnieg w kolorze brązowym czy czerwonym. Skutkiem tych anomalii było zniszczenie plonów oraz niedobór żywności, a w wielu regionach świata nawet klęski głodu. Konsekwencje odczuwane w Europie i Ameryce Północnej zostały szczegółowo opisane. Nie wiedziano jednak, co było przyczyną tych zjawisk. Współcześnie naukowcy wiążą te następstwa z silną erupcją wulkaniczną na wyspie Sumbawa, należącej dziś do Indonezji. Wybuch znajdującego się tam wulkanu Tambora uważany jest za jedną z najpotężniejszych erupcji wulkanicznych w historii.

Dzisiaj już nie dziwimy się, że wybuch wulkanu na odległej wyspie może mieć wpływ na pogodę w Polsce, a wycinanie lasów w górach może być przyczyną wzrostu zagrożenia powodziowego na nizinach. Od kiedy mamy coraz większą wiedzę na temat funkcjonowania środowiska przyrodniczego, zauważamy, że te z pozoru odległe zjawiska i procesy są ze sobą powiązane i wzajemnie na siebie oddziałują.

Twoje cele
  • Wyjaśnisz, na czym polega postrzeganie środowiska geograficznego jako systemu.

  • Wskażesz przykłady relacji przyczynowo‑skutkowych między elementami przestrzeni geograficznej.

  • Podasz przykład zależności funkcjonalnych i czasowych między elementami przestrzeni geograficznej.