Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RJuGysAbnc5UO
Obraz przedstawia grupę żołnierzy na koniach, podążających przez pola pokryte śniegami w kierunku Kiejdan. Żołnierze mają hełmy przyozdobiony krótkimi piórkami. Ciągną za sobą armatę. W tle widoczne są zabudowania, mur i wieże.

Wojna ze Szwedami o wyzwolenie Rzeczypospolitej

Józef Brandt, Pochód Szwedów do Kiejdan, 1889 r.
Źródło: Józef Brandt, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Initium Calamitatis Regni: Początek Katastrofy Królestwa – w taki sposób poddani króla polskiego Jana Kazimierza Wazy (1648–1668) odczytywali jego łacińskie inicjały ICR (Ioannes Casimirus Rex). Na pewno nie wszystkie nieszczęścia, jakie spadły na Rzeczpospolitą podczas jego panowania, wynikały z nieudolności władcy. Jednakże można odnieść wrażenie, że w czasach rządów Jana Kazimierza nastąpiła kumulacja nieszczęść: krwawe wojny z Kozakami i Moskwą, a nade wszystko ze Szwecją.

Skalę tragedii, jaka dotknęła Polskę w wyniku walk ze Szwedami podczas wojny zwanej potopem szwedzkim (1655–1660), da się porównać jedynie z okresem okupacji kraju w czasie II wojny światowej. Samo to, że kraj zdołał po tej wojnie zachować niepodległość i integralność terytorialną, szlachta uważała za cud oraz namacalny dowód szczególnej boskiej opieki nad Rzeczpospolitą.

R1AePXQeJrYXr1
Linia chronologiczna przedstawia następujące daty. 1594 – Zygmunt trzeci Waza na tronie Polski i Szwecji. 1632 – śmierć Zygmunta trzeciego Wazy. 1635 – zawarcie rozejmu w Sztumskiej wsi. 1648‑1654 – powstanie Chmielnickiego. 1654 – rozpoczęcie wojny polsko – rosyjskiej. 1655 – zawiązanie konfederacji w Tyszowicach. 1655 – 1660 – Potop szwedzki. 1656 – podpisanie traktatu w Radnot. 1660 – podpisanie traktatu pokojowego w Oliwie.  1668 – śmierć Jana Kazimierza Wazy.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Przeanalizujesz losy potopu szwedzkiego – jednej z najbardziej tragicznych wojen w dziejach Polski.

  • Wyjaśnisz, skąd pochodzi i co oznacza określenie „obrona Częstochowy”.

  • Wytłumaczysz, dlaczego Polacy, którzy podczas potopu początkowo łatwo poddawali się Szwedom, po kilku miesiącach okupacji wszczęli przeciwko nim zaciekłe ogólnonarodowe powstanie.

  • Uzasadnisz, dlaczego zwycięstwo Polski w potopie szwedzkim można nazwać pyrrusowym.