W 1795 r. ziemie Rzeczpospolitej uległy ostatecznemu rozbiorowi między Rosję, Prusy i Austrię. Pierwszym skutkiem dla świadomych mieszkańców upadającego państwa był szok psychiczny i mniej lub bardziej przejściowe kłopoty ekonomiczne. W ciągu kilku miesięcy zaborcy ujawnili swoje zamiary: wszędzie wzrosły podatki, pojawili się butni urzędnicy, a młodzież męska masowo trafiała do zaborczych armii.

Jednak zaborcy nie prowadzili wojny z polskim społeczeństwem. Zachowali istniejące stosunki społeczne, poszukiwali porozumienia ze szlachtą i gotowi byli zaakceptować jej tradycje w zamian za lojalność. Większość społeczeństwa starała się przystosować do sytuacji, a niektórzy – w kraju i na emigracji – ruszyli do walki o odwrócenie nieszczęścia rozbiorów. Walczyli bagnetem, piórem oraz za pomocą ciekawych idei. Przyszłość Polski nie była jeszcze przesądzona.