Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RhgvzuZrShHl5
Ilustracja przedstawia starą mapę Księstwa Oświęcimskiego. Zaznaczono miasta. Wszelkie wzniesienia zaznaczono kopczykami. Na terenach leśnych namalowane drzewa. Oznaczono zbiorniki wodne.

Metody przedstawiania rzeźby terenu na mapach

Ukształtowanie rzeźby terenu za pomocą metody kopczykowej.
Źródło: dostępny w internecie: http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Plik:Ksi%C4%99stwo_o%C5%9Bwi%C4%99cimskie.jpg, licencja: CC BY-NC-SA 3.0.

Człowiek zaczął posługiwać się pismem około 6000 lat temu, jednak współczesna archeologia dowodzi, że starszą od pisma formą komunikacji była mapa. Ludzie od zawsze mieli potrzebę poznawania, dzięki której opanowali cały świat. Rozpoczęli odległe wyprawy już w epoce kamienia i potrzebowali sposobów na odwzorowanie rzeczywistości, w tym opisu otaczającego krajobrazu. Tak więc tworzenie map to wynalazek stary jak ludzkość.

Plan okolicy jaskini Abauntz (okolica góry San Gregorio) w regionie Nawarry w północnej Hiszpanii uznaje się za jedną z najstarszych map, której wiek szacuje się na ponad 13660 lat. Artefakt odnaleziony został w 1993 roku przez hiszpańskich archeologów. Wydobyta z jaskini mapa wykonana została na niewielkiej, kamiennej płytce piaskowca zawierającej szereg wyrytych znaków. W wyniku prac ekspertów z Uniwersytetu w Saragossie pod kierunkiem dr Pilar Utrilla, udało się ustalić, że ryty przedstawiają okolice jaskini, w której ją znaleziono. Mapa zawierała m.in. symbole przedstawiające rzeki z brodami, pobliskie góry, wąwóz oraz wiele innych ważnych elementów dla łowców kultury magdaleńskiej (późny paleolit 20–10 tys. lat temu), którzy mapę przygotowali. Zwróć uwagę, że skoro ludzie tamtej epoki kreślili mapy, musieli potrafić wskazywać kierunki geograficzne. Być może ich wiedza astronomiczna była szersza niż nam się wydaje. Według dra Michaela Rappengluecka z Uniwersytetu Monachijskiego ludy paleolityczne znane np. jako twórcy malowideł w jaskini Lascaux we Francji, reprezentanci kultury magdaleńskiej z Jaskini Maszyckiej w Ojcowie w Polsce, a także twórcy najstarszej mapy z Hiszpanii posługiwali się już kalendarzem.

Twoje cele
  • Rozpoznasz główne metody przedstawiania rzeźby terenu na mapach.

  • Przeanalizujesz różnice pomiędzy zaprezentowanymi metodami.

  • Zastosujesz wybrane metody prezentacji rzeźby na mapach.