Kościół katolicki bardzo opieszale reagował na wystąpienie Marcina Lutra w 1517 r., traktując je jako kolejny z wielu sporów między mnichami o drugorzędne kwestie teologiczne. Pierwsze działania nie wybiegały poza wcześniejszą praktykę – były wezwaniami do ponownego przemyślenia poglądów i odwołania ich w części niezgodnej z doktryną katolicką. Gdy to nie odniosło skutku, papież sięgnął po bardziej kategoryczne środki: potępienie i ekskomunikę, ale one także nie przyniosły oczekiwanych efektów. Powoli w Kościele katolickim krystalizowało się przekonanie, że problem, który przyczynił się do wystąpienia Lutra, jest poważny i wymaga gruntownej reformy wewnętrznej, a nie tylko zwalczania herezji tradycyjnymi i coraz mniej skutecznymi metodami.