ustracja przedstawia obraz Richarda Gregory'ego „Złudzenia ściany kawiarni”. Na ilustracji znajduje się kratownica. Składa się ona z białych oraz czarnych kwadratów tej samej wielkości. W każdym kolejnym rzędzie kwadraty są przesunięte o pół względem rzędu wyżej. Całość sprawia wrażenie, jakby linie poziome, które dzielą poszczególne rzędy zwężały się do boków. W rzeczywistości są one względem siebie równoległe.
ustracja przedstawia obraz Richarda Gregory'ego „Złudzenia ściany kawiarni”. Na ilustracji znajduje się kratownica. Składa się ona z białych oraz czarnych kwadratów tej samej wielkości. W każdym kolejnym rzędzie kwadraty są przesunięte o pół względem rzędu wyżej. Całość sprawia wrażenie, jakby linie poziome, które dzielą poszczególne rzędy zwężały się do boków. W rzeczywistości są one względem siebie równoległe.
Wrażenie ruchu i przestrzeni w realizacjach Victora Vasarely'ego i op‑artu
Ważne daty
09.04.1906 – narodziny Victora Vasarely’ego
1925 – rozpoczęcie przez artystę studiów medycznych w Budapeszcie
1927 - 1930 – okres studiów studiuje w Podolini‑Volkmann Academy, a następnie w Műhely
1930 - 1935 – emigracja Vasarely'ego do Paryża
1937 – pierwsze dzieło op‑artu – Zebra Vasarely'ego
1955 – publikacja Żółtego manifestu
1964 – pierwsze użycie terminu op‑art w Time Magazine
1965 – otwarcie wystawy The Responsive Eye w Museum of Modern Art w Nowym Yorku
1971 – otwarcie wystawy Vasarely’ego w Gordes we Francji
I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych i środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:
I.1.h) sztuki 2 połowy XX wieku (socrealizm, informel, pop‑art, minimalart, hiperrealizm, land‑art, konceptualizm, neofiguracja, Nowy Realizm, opart, tendencja zerowa, modernizm i postmodernizm w architekturze, nurt organiczny i kinetyczny w rzeźbie oraz sztuka krytyczna i zaangażowana);
I.5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi osiągnięciami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
II.13.c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
II.18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.
II.2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
II.3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
III.1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
III.2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
III.3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;
III.4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
III.6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką, techniką wykonania. Uczeń:
IV.2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
V.3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.
Nauczysz się
rozpoznać dzieła sztuki op‑artu na podstawie charakterystycznych cech warsztatowych i stylistycznych;
analizować dzieła z kręgu op‑artu pod kątem wykorzystanych w nim środków artystycznych;
wskazywać najważniejszych twórców op‑artu.
Op‑art jako termin w sztuce
Op‑artOp‑artOp‑art to skrót od angielskiego pojęcia optical art (sztuka optyczna). Termin ten w kontekście sztuki pojawił się po raz pierwszy w 1964 roku w recenzji zamieszczonej w Time Magazine, dotyczącej wystawy prac artysty o polskich korzeniach Juliana Stańczaka pt. Optical Paintings. Od tego momentu nazwę tę wykorzystywano do opisywania geometrycznych kompozycji, które wykorzystywały złudzenia optyczne w celu wywołania konkretnych reakcji u widzów. Op‑art nie miał charakteru samodzielnego stylu, możemy o nim myśleć raczej jako o kierunku w sztuce – sposobie tworzenia dzieł malarskich. Najczęściej prace te wywoływały u odbiorców wrażenie ruchu, wibracji, migotliwości. Efekty uzyskiwano przede wszystkim za pomocą znanych i opisanych w latach 60. (np. przez Rudolfa Arnheima) mechanizmów percepcji złudzeń optycznych. Artyści op‑artowi garściami czerpali z osiągnięć współczesnej sobie teorii Gestalt i psychofizjologii widzenia. Początkowo do tworzenia dzieł op‑artu wykorzystywano przede wszystkim kolor biały i czarny. Technika ta pozwalała na stosunkowo łatwe operowanie kontrastem oraz relacją figura‑tło. Następnym etapem było wprowadzenie koloru, dzięki czemu twórcy mogli wykorzystać pełnię mechanizmów percepcji.
RZBHScYisYSjL1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Wen-Ying Tsai „Superimposed Painting- Random Field”. Na czerwonym tle znajduje się zielony kwadrat z wyciętymi kółkami różnej wielkości. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Obraz Wen-Ying Tsai jest typowym przykładem sztuki op-artu opierającej się na silnym kontraście kolorystycznym. Zestawienie czerwieni i zieleni wywołuje wrażenie głębi w obrazie oraz iluzję ruchu.
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Wen-Ying Tsai „Superimposed Painting- Random Field”. Na czerwonym tle znajduje się zielony kwadrat z wyciętymi kółkami różnej wielkości. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Obraz Wen-Ying Tsai jest typowym przykładem sztuki op-artu opierającej się na silnym kontraście kolorystycznym. Zestawienie czerwieni i zieleni wywołuje wrażenie głębi w obrazie oraz iluzję ruchu.
Wen-Ying Tsai, Superimposed Painting- Random Field, pigmenty Day-glo, płyta pilśniowa, drewno, płótno, 1963, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
Obraz Wen‑Ying Tsai jest typowym przykładem sztuki op‑artu opierającej się na silnym kontraście kolorystycznym. Zestawienie czerwieni i zieleni wywołuje wrażenie głębi w obrazie oraz iluzję ruchu.
Zestawienia barw i figur zaczerpnięte z op‑artu są często wykorzystywane we wzornictwie przemysłowym. Kompozycje te są na tle atrakcyjne wizualnie, często stają się dominującym elementem ubrań, mebli i wystrojów wnętrz.
R14ROD9aeB6Jf1
Ilustracja przedstawia dzieło Ryszarda Anuszkiewicza „Deep-Magenta-Square”. Na środku obrazu umieszczony jest różowy kwadrat. Od niego we wszystkich kierunkach odchodzą fioletowe linie. Całość sprawia wrażenie głębi.
Ryszard Anuszkiewicz, Deep-Magenta-Square, 1978, D. Wigmore Fine Art gallery, Nowy Jork, USA, wikedia.org, domena publiczna
Rv9jx5oUqkcAS
Ilustracja przedstawia sukienkę na manekinie. Sukienka została wyprodukowana przez firmę Paper Caper dred. Sukienka jest przykładem wykorzystania wzorów op-artu w sztuce użytkowej. Umieszczone są na niej biało czarne wzory.
Sukienka produkowana przez firmę Paper Caper dred, 1966, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
Victor Vasarely – ojciec op‑artu
Artyście przyświecała idea stworzenia uniwersalnego, zrozumiałego dla wszystkich, wizualnego przekazu. Wierzył on, że obraz może być tak samo dobrym środkiem komunikacji jak język. Twierdził, że jego prace bywają nawet lepszym nośnikiem znaczeń niż język, ponieważ nie odzwierciedlają podziałów politycznych i klasowych. Vasarely inspirował się m.in. abstrakcją geometryczną, dokonaniami szkoły Bauhausu oraz twórczością takich artystów jak: Wassily Kandinsky, Paul Klee i László Moholy‑Nagy. Wpływ na jego twórczość miał także rozwój współczesnej technologii.
Po przeprowadzce do Paryża w 1930 roku Vasarely intensywnie pracował. Za dnia jako najemny grafik tworzył dla dużych firm wzory użytkowe, plakaty i reklamy, w nocy zaś starał się przekształcać grafikę użytkową w oryginalną i wizjonerską sztukę. W jego pracach charakteryzowały się wizualne niejednoznaczności, które bezpośrednio nawiązywały do iluzji optycznychIluzja optycznailuzji optycznych. Jednymi z pierwszych przykładów takich prac są: Zebra (1937) oraz Tygrys (1938). W obu dziełach wykorzystane zostały takie elementy jak silny kontrast oraz bistabilna (niejednoznaczna) kompozycja. To właśnie te dwie prace po wielu latach zostały uznane przez krytyków i historyków sztuki za pionierskie dla op‑artu. Pierwsza ważna wystawa artysty odbyła się w 1944 roku podczas otwarcia galerii Denise René. Jego rysunki i grafiki (łącznie 150) zostały jednak przyjęte bez entuzjazmu, w konsekwencji czego Vasarely postanowił porzucić technikę graficzną na rzecz malarstwa. Pomimo zmiany techniki, artysta pozostał grafikiem, co było zauważane w starannej kompozycji jego dzieł. W kolejnych latach abstrakcyjne prace Vasarely’ego jeszcze trzykrotnie wystawiane były w Paryżu.
RIEQnoqD3nEQk1
Czarno-biała fotografia przedstawia Victora Vasarely w młodości. Zdjęcie wykonano około 1930 roku. Ukazuje młodego mężczyznę ubranego w ciemny garnitur. Włosy ma ciemne zaczesane do tyłu. Siedzi na krześle, ramię lewej ręki ma przewieszone przez oparcie krzesła. W dłoniach trzyma otwartą książkę. W tle znajduje się mebel z dużym przezroczystym wazonem z kwiatami.
Victor Vasarely w młodości, ok. 1930, wikimedia.org, domena publiczna
Dzięki licznym kontaktom z ówczesnym środowiskiem artystycznym Vasarely mógł obserwować, co działo się we współczesnym mu paryskim świecie sztuki. Jednakże nie podążał on za podpatrzonymi trendami – abstrakcja geometryczna w jego wydaniu miała unikalny charakter. Artysta nigdy nie zapomniał o przyświecających mu ideach stworzenia uniwersalnego języka.
Jego styl zmieniał się stopniowo: w latach 30. tworzył figuratywne przedstawienia, w okresie między 1940‑50 – malarskie abstrakcje geometryczne, a późne lata 40. przyniosły fascynację „wewnętrzną geometrią natury”. Podsumowanie twórczych poszukiwań stanowiło opublikowanie w 1955 roku Żółtego manifestu (Manifeste Jaune), w którym artysta zawarł swoją własną wizję sztuki, gdzie terminy takie jak obraz i rzeźba stały się anachroniczne. Twierdził on, że bardziej adekwatną kategorią opisu i podziału dzieł sztuki jest jej wielowymiarowość.
Najbardziej znaczące osiągnięcia artysty przypadają na dekadę pomiędzy 1960 a 1970. W tym okresie uczestniczył on w najważniejszych projektach i otrzymywał prestiżowe zamówienia. Pod koniec lat 50. Vasarely zyskał międzynarodowe uznanie dzięki swoim op‑artowym pracom. W latach 60. otrzymał wiele nagród; wystawiał swoje prace między innymi w Nowym Jorku, Brukseli i Paryżu. Dzieła Vasarely'ego były także prezentowane na słynnej wystawie The Responsive Eye w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku. Na zorganizowanej z wielkim przepychem w 1965 roku ekspozycji pokazywano prace wszystkich najważniejszych artystów z kręgu op‑artu, takich jak Richard Anuszkiewicz, Wen‑Ying Tsai, Bridget Riley and Getulio Alviani.
W początkach lat 60. Vasarely doszedł do technicznej perfekcji w tworzeniu tzw. „struktur optycznych”. Dzięki wykorzystaniu materiałów takich jak farba przemysłowa, aluminium, szkło czy błona fotograficzna, był w stanie stworzyć niemal iluzjonistyczne, pełne ruchu kompozycje. Za pomocą tych narzędzi do 1965 roku namalował dwie serie obrazów pt. Alfabet plastyczny (Alphabet Plastique) i Planetarny folklor (Folklore Planetaire). Obie serie wykonane były w oparciu o konsekwentne zmiany kolorów i zestandaryzowane, modularne formy. W latach 70. doskonalił swoją technikę, inspirując się badaniami empirycznymi z różnych obszarów wiedzy. W tym czasie artysta tworzył serie obrazów pt. Gestalt i Vega – dzieł określających jego własny alfabet wizualny.
RsMi7pLqtWPyX1
Ilustracja interaktywna przedstawia wolno stojącą rzeźbę Victora Vasarely. Rzeźba wykonana jest z porcelany. Kształtem przypomina pochyloną cyfrę osiem. Składa się z małych, kolorowych rombów. Dzieło znajduje się na trawniku. W tle widoczne są liczne drzewa oraz fragment budowli. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Rzeźba Vasarely’ego to przykład dzieła op-artu, które jest figurą niemożliwą. Artysta dzięki umiejętnemu zestawieniu ze sobą romboidalnych kształtów oraz barw dopełniających uzyskał efekt iluzji trójwymiarowości. W rezultacie ulegamy złudzeniu głębi, widząc w figurze dwie prostopadłościenne przestrzenie, w których znajdują się sześciany.
Ilustracja interaktywna przedstawia wolno stojącą rzeźbę Victora Vasarely. Rzeźba wykonana jest z porcelany. Kształtem przypomina pochyloną cyfrę osiem. Składa się z małych, kolorowych rombów. Dzieło znajduje się na trawniku. W tle widoczne są liczne drzewa oraz fragment budowli. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Rzeźba Vasarely’ego to przykład dzieła op-artu, które jest figurą niemożliwą. Artysta dzięki umiejętnemu zestawieniu ze sobą romboidalnych kształtów oraz barw dopełniających uzyskał efekt iluzji trójwymiarowości. W rezultacie ulegamy złudzeniu głębi, widząc w figurze dwie prostopadłościenne przestrzenie, w których znajdują się sześciany.
Victor Vasarely, rzeźba, 1977, porcelana, Pécs, Węgry, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
Rr9S8wV6v4YmW1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Victora Vasarely „Supernowa”. Obraz ukazuje czarne tło podzielone białymi liniami na setki malutkich kwadratów. Jest to kratownica. W miejscach niektórych kwadratów artysta umieścił koła białe i czarne, mniejsze i większe. W niektórych miejscach białe linie są cieńsze lub grubsze. Całość tworzy złudzenie optyczne. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W pracy Supernowa Vasarely odwołuje się do znanego w optyce złudzenie Hermana. Artysta zestawiając ze sobą silnie kontrastujące elementy na planie kratownicy, uzyskał efekt iluzji pojawiania się ciemnych punktów w miejscach przecięcia białych linii. W swoim obrazie Vasarely jednocześnie poddaje analizie i dowartościowuje znaczenie iluzji optycznych w sztuce.
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Victora Vasarely „Supernowa”. Obraz ukazuje czarne tło podzielone białymi liniami na setki malutkich kwadratów. Jest to kratownica. W miejscach niektórych kwadratów artysta umieścił koła białe i czarne, mniejsze i większe. W niektórych miejscach białe linie są cieńsze lub grubsze. Całość tworzy złudzenie optyczne. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W pracy Supernowa Vasarely odwołuje się do znanego w optyce złudzenie Hermana. Artysta zestawiając ze sobą silnie kontrastujące elementy na planie kratownicy, uzyskał efekt iluzji pojawiania się ciemnych punktów w miejscach przecięcia białych linii. W swoim obrazie Vasarely jednocześnie poddaje analizie i dowartościowuje znaczenie iluzji optycznych w sztuce.
Victor Vasarely, Supernowa, olej na płótnie, 1959-61, Tate Modern, Londyn, wikimedia.org CC BY-SA 4.0
R15b6EUewLmr51
Ilustracja przedstawia dzieło Victora Vasarely „Ríu-Kíu-C”. Na ilustracji znajdują się wzory czarno-białe. Składają się one głównie z kresek i tworzą różne kształty. Dzieło umieszczone jest na murze biblioteki Wydziału Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Bonn. Poniżej widoczny jest fragment budynku oraz trawnika.
Victor Vasarely, Ríu-Kíu-C, 1967-69, fasada Juridicum – biblioteka Wydziału Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Bonn, Niemcy, wikimedia.org, CC BY-SA 2.0 DE
R1ASe2lD6AknS1
Ilustracja przedstawia dzieło Victora Vasarely „Zebra”. Na czarnym tle, za pomocą białych pasów, zostały przedstawione dwie zebry. Zwierzęta wyglądają, jakby się ze sobą bawiły.
Źródło: Victor Vasarely, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/ideas/victor-vasarely/922912635796, tylko do użytku edukacyjnego.
RDjy1CpXmoszu1
Ilustracja przedstawia muzeum w Aix-en-Provence we Francji, poświęcone twórczości Wiktora Vasarely'ego. Budynek kształtem przypomina składaną harmonijkę. Na kwadratowych ścianach muzeum widoczne są wielkie koła, białe na czarnym tle lub czarne na białym tle.
Victor Vasarely (projekt), John Sonnier i Dominique Ronsseray (architekci), budynek Fundacji Vasarely'ego, 1973-76, Aix en Provence, Francja, wikipedia.org, domena publiczna
RRHGEL7TISgck1
Ilustracja przedstawia Victora Vasarely w towarzystwie dwóch innych mężczyzn w pomieszczeniu w siedzibie Fundacji Vasarely'ego. Za mężczyznami, na granatowej ścianie widoczne jest duże dzieło. Jest to figura złożona z małych rombów w różnych odcieniach koloru niebieskiego.
Victor Vasarely w siedzibie Fundacji Vasarely'ego, 1977, Aix en Provence, Francja, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
Jak działają złudzenia optyczne?
Zgodnie z definicją słownikową, przyglądając się złudzeniom optycznym (nazywanym również iluzjami optycznymi), przypisujemy oglądanym przedmiotom właściwości, których fizycznie nie posiadają. Innymi słowy, złudzenia optyczne są zjawiskami percepcyjnymi, a nie fizycznymi; ich twórcy wykorzystują mechanizmy naszej percepcji. Głównymi narzędziami budowania złudzeń optycznych są: cień, kontrast, manipulacje kolorem i kształtem. Zasadniczo złudzenia optyczne możemy podzielić na złudzenia związane z mechanizmami działania naszego oka, figury bistabilne (wieloznaczne) oraz tzw. figury niemożliwe.
R4PpO23Qc8h9T1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Richarda Gregory'ego „Złudzenia ściany kawiarni”. Na ilustracji znajduje się kratownica. Składa się ona z białym oraz czarnych kwadratów tej samej wielkości. W każdym kolejnym rzędzie kwadraty są przesunięte o pół względem rzędu wyżej. Całość sprawia wrażenie, jakby linie poziome, które dzielą poszczególne rzędy zwężały się do boków. W rzeczywistości są one względem siebie równoległe. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Iluzja wtórnie opisana przez Richarda Gregory’ego. Jeden z pracowników jego laboratorium miał zainspirować się sposobem ułożenia cegieł na ścianie odwiedzanej przez siebie kawiarni przy St. Michael's Hill w Bristolu. Wciąż nie do końca znamy sposób działania tej iluzji; badacze twierdzą, że determinującym ją elementem jest kontrast.
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Richarda Gregory'ego „Złudzenia ściany kawiarni”. Na ilustracji znajduje się kratownica. Składa się ona z białym oraz czarnych kwadratów tej samej wielkości. W każdym kolejnym rzędzie kwadraty są przesunięte o pół względem rzędu wyżej. Całość sprawia wrażenie, jakby linie poziome, które dzielą poszczególne rzędy zwężały się do boków. W rzeczywistości są one względem siebie równoległe. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Iluzja wtórnie opisana przez Richarda Gregory’ego. Jeden z pracowników jego laboratorium miał zainspirować się sposobem ułożenia cegieł na ścianie odwiedzanej przez siebie kawiarni przy St. Michael's Hill w Bristolu. Wciąż nie do końca znamy sposób działania tej iluzji; badacze twierdzą, że determinującym ją elementem jest kontrast.
Richard Gregory, Złudzenia ściany kawiarni, 1973, wikimedia.org, domena publiczna
Rodlyad9XSSqD1
Ilustracja przedstawia przykład wykorzystania iluzji Richarda Gregorego w dużej skali, na biurowcu przy 1010 La Trobe Street w Melbourne w Australii. Na fotografii został przedstawiony przeszklony budynek. Jego boczna ściana ma formę kratownicy składającej się z ułożonych naprzemienne białych i czarnych prostokątów szkła. Dodatkowo na elewacji zostały umieszczone dwa, duże, niebieskie okręgi. Przed biurowcem widoczna jest ruchliwa ulica.
Przykład wykorzystania iluzji R. Gregory'ego w dużej skali, biurowiec przy 1010 La Trobe Street, Melbourne, Australia, flickr.com, CC BY 3.0
R4hbHCbbjzBpN1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Louisa Alberta Neckera „Sześcian Neckera”. Na jasnym tle narysowane są czarną kreską wszystkie krawędzie sześcianu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Gdy patrzymy na sześcian, trudno jest jednoznacznie wskazać, gdzie dokładnie znajduje się jego tylna ściana. Efekt ten został osiągnięty poprzez usunięcie z kompozycji wszelkich wskazówek dotyczących głębi figury.
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Louisa Alberta Neckera „Sześcian Neckera”. Na jasnym tle narysowane są czarną kreską wszystkie krawędzie sześcianu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Gdy patrzymy na sześcian, trudno jest jednoznacznie wskazać, gdzie dokładnie znajduje się jego tylna ściana. Efekt ten został osiągnięty poprzez usunięcie z kompozycji wszelkich wskazówek dotyczących głębi figury.
Louis Albert Necker, Sześcian Neckera, 1832, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RUPyj8nSsYHb21
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Ludimara Hermanna „Złudzenie Hermanna”. Czarne tło zostało podzielone na liczne kwadraty przy pomocy poziomych i pionowych białych linii. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Przyglądając się kompozycji, zauważymy w niej migoczące szare punkty na skrzyżowaniach białych pasów. Iluzja ta związana jest z obniżoną aktywnością komórek siatkówki oka, gdy przyglądamy się silnie skontrastowanym zestawieniom barwnym (mechanizm hamowania obocznego).
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Ludimara Hermanna „Złudzenie Hermanna”. Czarne tło zostało podzielone na liczne kwadraty przy pomocy poziomych i pionowych białych linii. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Przyglądając się kompozycji, zauważymy w niej migoczące szare punkty na skrzyżowaniach białych pasów. Iluzja ta związana jest z obniżoną aktywnością komórek siatkówki oka, gdy przyglądamy się silnie skontrastowanym zestawieniom barwnym (mechanizm hamowania obocznego).
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Williama Ely Hilla „Moja żona i moja teściowa”. Rysunek wykonany ołówkiem, ukazuje zarówno twarz młodej i starej kobiety, w zależności od punktu widzenia. Młoda kobieta ma na głowie duży kapelusz i odwrócona jest prawie tyłem do widza. Starsza kobieta ma chustę na niewielkim kapeluszu i odwrócona jest w lewą stronę, profilem do widza. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Figury niejednoznaczne to jedno z wielu narzędzi, jakie wykorzystują artyści w swoich pracach. W tym przypadku uważnie przyglądając się kompozycji, dostrzec możemy jednocześnie twarz młodej i starej kobiety.
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Williama Ely Hilla „Moja żona i moja teściowa”. Rysunek wykonany ołówkiem, ukazuje zarówno twarz młodej i starej kobiety, w zależności od punktu widzenia. Młoda kobieta ma na głowie duży kapelusz i odwrócona jest prawie tyłem do widza. Starsza kobieta ma chustę na niewielkim kapeluszu i odwrócona jest w lewą stronę, profilem do widza. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Figury niejednoznaczne to jedno z wielu narzędzi, jakie wykorzystują artyści w swoich pracach. W tym przypadku uważnie przyglądając się kompozycji, dostrzec możemy jednocześnie twarz młodej i starej kobiety.
William Ely Hill, Moja żona i moja teściowa, Puck (magazine), ilustracja z 6 listopada 1915, wikimedia.org, domena publiczna
R1bpwIOFMxmDX1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Jospeha Jastrowa „Kaczka czy królik?”. Na ilustracji wykonanej czarną kreską na białym tle, w zależności od punktu widzenia, widoczne są kaczka lub królik. Kaczka ma otwarty dziób i głowę skierowaną w lewo. Królik ma głowę skierowaną w prawo. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Iluzja Jastrowa (kaczko-królik) jest jedną z najbardziej znanych i rozpoznawalnych figur bistabilnych, głównie za sprawą opracowań sporządzonych prac E. H. Gombricha i R. Arnheima. Obaj wspomniani badacze twierdzili, że nie da się jednocześnie „widzieć” obu przedstawionych na ilustracji zwierząt.
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Jospeha Jastrowa „Kaczka czy królik?”. Na ilustracji wykonanej czarną kreską na białym tle, w zależności od punktu widzenia, widoczne są kaczka lub królik. Kaczka ma otwarty dziób i głowę skierowaną w lewo. Królik ma głowę skierowaną w prawo. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Iluzja Jastrowa (kaczko-królik) jest jedną z najbardziej znanych i rozpoznawalnych figur bistabilnych, głównie za sprawą opracowań sporządzonych prac E. H. Gombricha i R. Arnheima. Obaj wspomniani badacze twierdzili, że nie da się jednocześnie „widzieć” obu przedstawionych na ilustracji zwierząt.
Joseph Jastrow, Kaczka czy królik?, 1899, wikimedia.org, domena publiczna
RRhEXgYt4r7B71
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Edgara Rubina „Waza Rubina”. Obraz podzielony jest na dwie części. Po lewej stronie, na białym tle widoczna jest żółta waza. Po prawej stronie na czarnym tle widoczna jest biała waza o dokładnie takim samym kształcie, jak żółta. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Waza Rubina to klasyczny przykład relacji figura-tło. W tym konkretnym przypadku nasza percepcja podąża za tym elementem, który bardziej skupia uwagę. Zasada figura-tło jest powszechnie wykorzystywana we wzorach użytkowych.
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Edgara Rubina „Waza Rubina”. Obraz podzielony jest na dwie części. Po lewej stronie, na białym tle widoczna jest żółta waza. Po prawej stronie na czarnym tle widoczna jest biała waza o dokładnie takim samym kształcie, jak żółta. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Waza Rubina to klasyczny przykład relacji figura-tło. W tym konkretnym przypadku nasza percepcja podąża za tym elementem, który bardziej skupia uwagę. Zasada figura-tło jest powszechnie wykorzystywana we wzorach użytkowych.
Edgar Rubin, Waza Rubina, 1915, wikimedia.org, domena publiczna
RegjmwOgCVGSQ1
Ilustracja interaktywna przedstawia znak drogowy ze stanu Idaho w USA. Znak jest w kolorze brązowym z białym fragmentem z lewej strony, na którym widnieje brązowy napis IDAHO. W prawym górnym rogu, na brązowym tle, znajduje się biała cyfra trzy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Waza Rubina to klasyczny przykład relacji figura-tło. W tym konkretnym przypadku nasza percepcja podąża za tym elementem, który bardziej skupia uwagę. Zasada figura/tło jest powszechnie wykorzystywana we wzorach użytkowych.
Ilustracja interaktywna przedstawia znak drogowy ze stanu Idaho w USA. Znak jest w kolorze brązowym z białym fragmentem z lewej strony, na którym widnieje brązowy napis IDAHO. W prawym górnym rogu, na brązowym tle, znajduje się biała cyfra trzy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Waza Rubina to klasyczny przykład relacji figura-tło. W tym konkretnym przypadku nasza percepcja podąża za tym elementem, który bardziej skupia uwagę. Zasada figura/tło jest powszechnie wykorzystywana we wzorach użytkowych.
Znak drogowy ze stanu Idaho w USA, wikimedia.org, domena publiczna
mbecc591508940490_0000000000201
RNXpZNo2H2n5a
Ćwiczenie 1
Wymień trzy poznane iluzje.
Wymień trzy poznane iluzje.
Ćwiczenie 1
Wymień trzy poznane iluzje.
R1Bnv9LReOccN
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
R5fDr3hwXvGVF
Ćwiczenie 2
W której ćwierci XX wieku urodził się Victor Vasarely? Możliwe odpowiedzi: 1, 2, 3
W której ćwierci XX wieku urodził się Victor Vasarely?
1
2
3
R1IR35ZKRbqOW
Ćwiczenie 3
Jaki tytuł miała najważniejsza wystawa sztuki op-artu, która odbyła się w 1965 roku w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku? Możliwe odpowiedzi: 1. The optical eye, 2. The perceptive eye, 3. The responsive eye
Jaki tytuł miała najważniejsza wystawa sztuki op-artu, która odbyła się w 1965 roku w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku?
The optical eye
The perceptive eye
The responsive eye
RXhuFTPoJXCtp
Ćwiczenie 4
Wskaż autora dzieła Superimposed Painting- Random Field. Możliwe odpowiedzi: 1. Victor Vasarely, 2. Wen-Ying-Tsai, 3. Ryszard Anuszkiewicz
Wskaż autora dzieła Superimposed Painting- Random Field. Możliwe odpowiedzi: 1. Victor Vasarely, 2. Wen-Ying-Tsai, 3. Ryszard Anuszkiewicz
Wskaż autora dzieła.
Wen-Ying Tsai
Ryszard Anuszkiewicz
Victor Vasarely
Ćwiczenie 4
Wskaż autora dzieła Superimposed Painting- Random Field. Możliwe odpowiedzi: 1. Victor Vasarely, 2. Wen‑Ying‑Tsai, 3. Ryszard Anuszkiewicz
RCAIjqFuQkJyl
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
RP9WKmsjpAkOg
Ćwiczenie 5
Zaznacz nazwiska artystów z kręgu sztuki op-artu. Możliwe odpowiedzi: 1. Getulio Alviani, 2. Bridget Riley, 3. Pablo Picasso
Zaznacz nazwiska artystów z kręgu sztuki op-artu.
Getulio Alviani
Bridget Riley
Pablo Picasso
Ćwiczenie 6
R1atpNaqqQNso
Przyporządkuj dzieła op-artu do miejsc, w których się znajdują. Supernowa Możliwe odpowiedzi: 1. Bonn, 2. Londyn, 3. Nowy Jork Ríu-Kíu-C Możliwe odpowiedzi: 1. Bonn, 2. Londyn, 3. Nowy Jork Deep-Magenta-Square Możliwe odpowiedzi: 1. Bonn, 2. Londyn, 3. Nowy Jork
Przyporządkuj dzieła op-artu do miejsc, w których się znajdują. Supernowa Możliwe odpowiedzi: 1. Bonn, 2. Londyn, 3. Nowy Jork Ríu-Kíu-C Możliwe odpowiedzi: 1. Bonn, 2. Londyn, 3. Nowy Jork Deep-Magenta-Square Możliwe odpowiedzi: 1. Bonn, 2. Londyn, 3. Nowy Jork
Przyporządkuj dzieła op-artu do miejsc, w których się znajdują.
Londyn, Bonn, Nowy Jork
Deep-Magenta-Square
Supernowa
Riu-Kiu-C
R13l9bZ3acN5J
Ćwiczenie 7
Wymień trzy dzieła Victora Vasarely'ego.
Wymień trzy dzieła Victora Vasarely'ego.
Ćwiczenie 7
Wymień trzy dzieła Victora Vasarely'ego.
RSYrxRBoeDxk5
Wersja alternatywna: (Uzupełnij).
Polecenie 1
Zanalizuj wybrane przez siebie dzieło Victor Vasarely'ego w kontekście poznanych iluzji optycznych - praca pisemna.
mbecc591508940490_0000000000208
Słownik pojęć
Op‑art
Op‑art
kierunek w sztuce zapoczątkowany w latach trzydziestych przez węgierskiego artystę Victora Vasarely’ego. Nurt wpisuje się w szerszą kategorię sztuk abstrakcyjnej. Głównymi źródłami inspiracji dla op‑artu były neoimpresjonizm, kubizm, futuryzm, konstruktywizm i dada. Pojęcie to po raz pierwszy pojawiło się w kontekście sztuki wykorzystującej iluzje optyczne w Time Magaizne, w 1964 roku. Dzieła op‑artu mają za zadanie przekazać odbiorcom określone idee poprzez oszukiwanie naszych zmysłów. Do głównych reprezentantów op‑artu zaliczyć możemy Victora Vasarely’ego, Richarda Anuszkiewicza, Wen‑Ying Tsai’ego, Bridget Riley and Getulio Alvianiego.
Iluzja optyczna
Iluzja optyczna
przyglądając się iluzją optycznym przypisujemy oglądanym przedmiotom właściwości, których fizycznie nie posiadają. Nie są znane mechanizmy działania wszystkich złudzeń optycznych. Ogólnie powiedzieć możemy że moją one charakter zjawisk percepcyjnych a nie fizycznych.
mbecc591508940490_0000000000227
Galeria dzieł sztuki
R1ej1CUXQQJHj
Ilustracja przedstawia dzieło Wen-Ying Tsai „Superimposed Painting- Random Field”. Na czerwonym tle znajduje się zielony kwadrat z wyciętymi kółkami różnej wielkości.
Wen-Ying Tsai, Superimposed Painting- Random Field, pigmenty Day-glo, płyta pilśniowa, drewno, płótno, 1963, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
Rj8QsAg3B32xQ1
Ilustracja przedstawia wolno stojącą rzeźbę Victora Vasarely. Rzeźba wykonana jest z porcelany. Kształtem przypomina pochyloną cyfrę osiem. Składa się z małych, kolorowych rombów. Dzieło znajduje się na trawniku. W tle widoczne są liczne drzewa oraz fragment budowli.
Victor Vasarely, rzeźba, 1977, porcelana, Pécs, Węgry, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R1SgDzCeUm4MH1
Ilustracja przedstawia dzieło Victora Vasarely „Supernowa”. Obraz ukazuje czarne tło podzielone białymi liniami na setki malutkich kwadratów. Jest to kratownica. W miejscach niektórych kwadratów artysta umieścił koła białe i czarne, mniejsze i większe. W niektórych miejscach białe linie są cieńsze lub grubsze.
Victor Vasarely, Supernowa, olej na płótnie, 1959-61, Tate Modern, Londyn, wikimedia.org, CC BY-SA 4.0
R3c6fczpiZJYd1
lustracja przedstawia dzieło Williama Ely Hilla „Moja żona i moja teściowa”. Rysunek wykonany ołówkiem, ukazuje zarówno twarz młodej i starej kobiety, w zależności od punktu widzenia. Młoda kobieta ma na głowie duży kapelusz i odwrócona jest prawie tyłem do widza. Starsza kobieta ma chustę na niewielkim kapeluszu i odwrócona jest w lewą stronę, profilem do widza.
William Ely Hill, Moja żona i moja teściowa, 1915, Puck (magazyny), wikimedia.org, domena publiczna
R1ASe2lD6AknS1
Ilustracja przedstawia dzieło Victora Vasarely „Zebra”. Na czarnym tle, za pomocą białych pasów, zostały przedstawione dwie zebry. Zwierzęta wyglądają, jakby się ze sobą bawiły.
Źródło: Victor Vasarely, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/ideas/victor-vasarely/922912635796, tylko do użytku edukacyjnego.
R1CYvtS1E0bjY1
lustracja przedstawia obraz Richarda Gregory'ego „Złudzenia ściany kawiarni”. Na ilustracji znajduje się kratownica. Składa się ona z białym oraz czarnych kwadratów tej samej wielkości. W każdym kolejnym rzędzie kwadraty są przesunięte o pół względem rzędu wyżej. Całość sprawia wrażenie, jakby linie poziome, które dzielą poszczególne rzędy zwężały się do boków. W rzeczywistości są one względem siebie równoległe.
Richard Gregory, Złudzenia ściany kawiarni, 1973, wikimedia.org, CC BY 3.0
RqLDP6FR2YhYE1
lustracja przedstawia dzieło Jospeha Jastrowa „Kaczka czy królik?”. Na ilustracji wykonanej czarną kreską na białym tle, w zależności od punktu widzenia, widoczne są kaczka lub królik. Kaczka ma otwarty dziób i głowę skierowaną w lewo. Królik ma głowę skierowaną w prawo.
Jospeh Jastrow, Kaczka czy królik?, 1899, wikimedia.org, domena publiczna
R14ROD9aeB6Jf
Ilustracja przedstawia dzieło Ryszarda Anuszkiewicza „Deep-Magenta-Square”. Na środku obrazu umieszczony jest różowy kwadrat. Od niego we wszystkich kierunkach odchodzą fioletowe linie. Całość sprawia wrażenie głębi.
Ryszard Anuszkiewicz, Deep-Magenta-Square, 1978, D. Wigmore Fine Art gallery, Nowy Jork, USA, wikedia.org, domena publiczna
mbecc591508940490_0000000000233
Bibliografia
De Palma Brian , The Responsive Eye, 1966
Lancaster John, Introducing Op Art, Batsford Limted, London 1973
Morgan Robert C., Vasarely, Naples Museum of Art, New York 2004
Popper Frank, From Technological to Virtual Art, Leonardo Books, MIT Press, 2007
Seitz William C., The Responsive Eye (exhibition catalog), New York: Museum of Modern Art 1965
