Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1dcbMIkRUXtt1

Współczesny film cz.1

Źródło: online-skills.

Ważne daty

1895 – pierwszy publiczny pokaz filmowy zorganizowany przez Braci Lumière

1902 – premiera filmu Podróż na Księżyc Georges’a Mélièsa

1926 – Przygody Księcia Ahmeda, pierwszym długometrażowy film animowany w historii

1927 – Śpiewak jazzbandu, pierwszy dźwiękowy film fabularny

1929 – Pierwsza gala rozdania Oscarów

1939 – Premiera Przeminęło z wiatrem

1946 – Pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes

1977 – Premiera pierwszego filmu z trylogii Gwiezdne Wojny, Nowa Nadzieja

2009 – Premiera Avatara, pierwszego zrealizowany w technice 3D filmu pełnometrażowego

mb70c16d738ff87da_0000000000026
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1VLGxiH6TksU

Pobierz załącznik

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.
Plik PDF o rozmiarze 60.81 KB w języku polskim
mb70c16d738ff87da_0000000000029

1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń:
1) zna dwudziestowieczne dzieła reprezentujące różne dziedziny sztuki (literaturę, architekturę, plastykę, muzykę, teatr, fotografię, film, sztukę nowych mediów) i dostrzega związki pomiędzy nimi;
4) analizuje film lub analizuj spektakl teatralny, posługując się podstawowymi pojęciami z zakresu właściwej dziedziny sztuki;
6) wymienia różne formy mediów kultury (słowo mówione, pismo, książka, obraz malarski, fotografia, film, program telewizyjny, spektakl teatralny) oraz użycia (nowe media, media masowe, media interaktywne, multimedia).

mb70c16d738ff87da_0000000000037
Nauczysz się

przedstawiać historię filmu;

wymieniać i krótko scharakteryzować najważniejsze nurty współczesnego kina;

wymieniać najważniejszych twórców kina;

rozpoznawać, w jakim stylu został zrobiony dany film;

rozpoznawać, jaki gatunek filmowy prezentuje dany film;

porównywać i analizować teksty kultury, jakimi są filmy;

definiować pojęcia praksinoskopPraksynoskop/praksinoskoppraksinoskop oraz slasher.Slasherslasher.

mb70c16d738ff87da_0000000000055

Historia filmu

Film ma kilku ojców. Pierwsze próby „poruszenia obrazu” miały miejsce już w latach 30. XIX w. wraz z użyciem różnego rodzajów stroboskopówStroboskopstroboskopów. Kolejny przełom nastąpił przy wynalezieniu fotografii seryjnej. Eadweard Muybridge wykorzystywał fotografię do badania ruchu i wykonał serię fotografii galopującego konia. Muybridge skonstruował system 24‑stereoskopowych kamer fotograficznych rozstawionych wzdłuż toru biegu i uruchamianych, po zerwaniu napiętego drutu, końskimi kopytami. Stworzony w ten sposób tor był pierwszą próbą uchwycenia ruchu obiektu w konkretnej fazie.

Nie tylko zarejestrowanie poszczególnych ruchów obiektu za pomocą zdjęć sprawiało problem, lecz również to w jaki sposób można było je później eksponować.

W 1877 r. francuski wynalazca Charles‑Émile Reynaud (1844‑1918) skonstruował praksinoskop – owalne pudełko mające na środku pryzmat zbudowany z luster odbijających naklejone w jego wnętrzu obrazy. W 1882 r. Reynaud dobudował do praksinoskopu projektor, dając szanse wyświetlania obrazu dla większej liczy osób.

Twórcą pierwszego materiału filmowego we współczesnym znaczeniu był Louis Le Prince. Skonstruował on pierwszą jednoobiektywową kamerę filmową, którą nakręcił Roundhay Garden Scene. Do naszych czasów zachowały się tylko dwie sekundy nagrania.

R1dBXbG7BoATh1
Pokaz kineskopu w Studio Edisona, 1912, pinimg.com,CC BY 3.0

Kolejną osobą, bez której nie byłoby współczesnego kina był Thomas Edison, który wynalazł, wraz ze swoimi współpracownikami, pierwszy system kinematograficzny, składający się z kamery nazwanej Kinetograph i urządzenia do oglądania filmów, nazwanego Kinetoscope. Edison założył również pierwsze studio filmowe, które było jednak dalekie do tych jakie znamy współcześnie. Poza tym nie było jeszcze takich zawodów jak aktor czy reżyser, a w rejestrowanych materiałach przedstawiano życie codzienne zwykłych ludzi.

Również Polak, Kazimierz Prószyński, miał swój udział w tworzeniu historii filmu. Skonstruował on w 1909 r. pierwszą ręczną kamerę z napędem pneumatycznym.

RkhihpltpNiXD1
Zdjęcie przedstawia braci Lumière, którzy pokazani są od pasa w górę. Siedzą obok siebie, zwróceni prawym bokiem do aparatu. Ubrani w eleganckie garnitury, są do siebie bardzo podobni. Mają brązowe, krótkie, lekko falujące włosy oraz wąsy. Jeden z braci nosi okulary.Na ilustracji występuje pulsujący aktywny punkt z dodatkowymi informacjami. Dodatkowe informacje: Punkt 1: Bracia Lumiere przez wielu uważani są za ojców współczesnego kina.
Bracia Lumière, smartage.pl, CC BY 3.0

Jednymi z najbardziej znanych prekursorów kinematografii byli Bracia Lumière, którzy udoskonalili wynaleziony przez Edisona kinematograf, m.in. tym, że można było zatrzymywać taśmę podczas jej naświetlania oraz że posiadał on napęd ręczny, co pozwalało łatwiej z niego korzystać (był lżejszy od tego skonstruowanego przez Edisona). Bracia Lumière byli również autorami pierwszego publicznego pokazu filmowego, który miał miejsce w Paryżu w 1895 r.

W 1905 r. w amerykańskim Pittsburghu otwarto pierwsze na świecie kino nazwane Nickelodeon, od nazwy pięciocentowej monety - nickel - równowartości biletu wstępu.

R1351pUHnDa5f1
Nickelodeon w Toronto , wikimedia.org, domena publiczna
mb70c16d738ff87da_0000000000098

Współczesne kino

Współczesne kino (po 1945 r.) można podzielić na dwa główne nurty: filmów wysokobudżetowych oraz zaangażowanych społecznie.

Co roku, głównie w okresie wakacyjnym, swoje premiery mają filmy produkowane przez największe wytwórnie filmowe, których budżety często przekraczają kwotę kilkudziesięciu milionów dolarów, tzw. blockbustery. Ekranizowane są:

adaptacje komiksów o super bohaterach, np. trylogia filmów o Batmanie w reżyserii Christophera Nolana. Filmy bazujące na komiksach Marvela – Thor, Kapitan AmerykaSpiderman,

R8zwkAZkVLslJ1
Główni bohaterowie filmu „Strażnicy Galaktyki”, reż. James Gunn, fwcdn.pl, CC BY 3.0

popularnych książek, np. Igrzyska śmierci, seria filmów o Harrym Potterze, czy ekranizacja twórczości J.R.R. Tolkiena Władca Pierścieni w reżyserii Petera Jacksona.

RnobokZVlavSQ1
Kadr z filmu „Harry Potter i Insygnia Śmierci: Część II”, reż. David Yates, fdbimg.pl, CC BY 3.0
R191JTZs3q3wB1
Zdjęcie przedstawia Aragorna (w tej roli Vigo Mortensen). Widać tylko jego twarz. Ma długie włosy i zarost. Na zdjęciu widoczny jest pulsujący, aktywny punkt zawierający dodatkowe informacje: Punkt 1: Ostatnia część trylogii „Powrót Króla” zdobyła łącznie rekordową liczbę Oskarów - 11, tyle samo co „Titanic” i „Ben Hur”.
Viggo Mortensen jako Aragorn w trylogii „Władca Pierścieni”, reż. Peter Jackson, vignette.wikia.nocookie.net, CC BY 3.0

Obok wysokobudżetowych filmów, nastawionych głównie na milionowe zyski, tworzone jest kino, którego głównym zadaniem jest poruszanie aktualnych problemów społecznych. Twórcy, sięgając w swoich filmach po tematy, które dotyczą każdego z nas, chcą wywołać dyskusję, sprowokować widzów do głębszych przemyśleń. Wyróżnić możemy filmy mówiące o:

  • problemach kobiet: Mustang (Deniz Gamze Ergüven),

R1Z7YOZIKkRQ31
Kadr z filmu „Mustang”, reż. Deniz Gamze Ergüven, festival-larochelle.org, CC BY 3.0
  • skutkach wojen i konfliktów zbrojnych na życie zwykłego człowieka: The Hurt Locker, Łowca Jeleni, Czas Apokalipsy, Beasts of No Nation, Bracia (Susanne Bier i Anders Thomas Jensen), Timbuktu,

Rz54GHxmr0iul1
Kadr z filmu „The Hurt Locker”, reż. Kathryn Bigelow, redd.it, CC BY 3.0
  • tolerancji: Tajemnica Brokeback Mountain (Ang Lee), Carol (Todd Haynes), Moonlight (Barry Jankins),

R16jO1pZgKzNJ1
Zdjęcie przedstawia kadr z filmu "Tajemnica Brokeback Mountain” w reżyserii Anga Lee. Dwóch kowbojów przedstawionych od pasa w górę siedzi na koniach. Ubrani są w kurtki i kapelusze kowbojskie. W tle widać niebo i świerki. Na zdjęciu umieszczony jest pulsujący punkt zawierający dodatkowe informacje: Punkt 1: Film oparty jest na opowiadaniu „Brokeback Mountain” amerykańskiej pisarki E. Annie Proulx, laureatki Nagrody Pulitzera.
Kadr z filmu „Tajemnica Brokeback Mountain”, reż. Ang Lee, waitforit.rakuten.tv, CC BY 3.0
  • biedzie: Miasto Boga (Fernando Meirelles),

  • przemocy: Zło (Mikael Håfström),

  • uzależnieniach: Requiem dla snu (Darren Aronofsky), Wstyd (Steve McQueen),

  • samotności i przemijaniu: Miłość (Michael Haneke), Pora umierać (Dorota Kędzierzawska),

  • niepełnosprawności: Motyl i skafander (Julian Schnabel), Imagine (Andrzej Jakimowski).

RJuBaxJiu7quk1
Zdjęcie przedstawia małego chłopca. Zdjęcie zrobione jest o zmierzchu. W tle widać plaże i palmy.Na zdjęciu umieszczony jest pulsujący punkt zawierający dodatkowe informacje: Punkt 1: Film zdobył Oscara 2016 dla Najlepszego Filmu.
Kadr z filmu „Moonlight”, reż. Barry Jenkins, wallpapercave.com, CC BY 3.0
mb70c16d738ff87da_0000000000160

Rodzaje filmów

Film fabularny

Film oparty na fikcji, historię odgrywają aktorzy, a rdzeń filmu opiera się na fabule, czyli następujących po sobie zdarzeniach. Jest to obecnie najpopularniejszy rodzaj filmowy, wyświetlany w kinach czy telewizji. Za stolicę współczesnego filmu uznaje się Stany Zjednoczone, a dokładnie dzielnicę w Los Angeles, Hollywood.

Do najwybitniejszych filmów fabularnych zaliczyć można: Tramwaj zwany pożądaniem, Na nadbrzeżach, Przeminęło z wiatrem, Dwunastu gniewnych ludzi, Sokół maltański, Wszystko o Ewie, Siedmiu samurajów, Obywatel Kane, Mechaniczna pomarańcza, Zawrót głowy, 2001: Odyseja kosmiczna, Czas Apokalipsy, Tokijska opowieść, Ojciec Chrzestny, Persona, Złodzieje rowerów, Metropolis.

Za najwybitniejszych reżyserów uznać można: Yasujirō Ozu, Alfreda Hitchocka, Federico Felliniego, Franka Caprę, Johna Forda, Elii Kazana, Mike Nicholsa, Milosa Formana, Woody’ego Allena, Quentina Tarantino, Romana Polańskiego, Michaela Haneke, Martina Scorsese.

Film animowany

Rodzaj filmu, w którym ruch nie jest rejestrowany w sposób ciągły za pomocą kamery, lecz przy pomocy obrazów wprawionych w ruch. Do animacji wykorzystuje się ręcznie rysowane obrazy, trójwymiarowe modele, których poszczególne ruchy uwieczniane są na fotografiach czy najpopularniejszą obecnie - technikę komputerową.

R2GQpo1y6w47l1
Myszka Miki i Kaczor Donald Walta Disneya, media2.pl, CC BY 3.0

Niewątpliwym królem animacji był Walt Disney. Założył on w latach 30. XX w. wytwórnię filmową, która wypromowała m.in. postacie Myszki Miki czy Kaczora Donalda, a także nowe wersje klasycznych bajek: Królewna Śnieżka, Śpiąca królewna czy Kopciuszek.

Obok Disney’a, swój ogromny wkład na rozwój animacji miały takie studia jak Metro‑Goldwyn‑Mayer, twórcy serii z Tomem i Jerrym, czy oddział Warner Bros Animation, w którym stworzono Królika Bugsa.

Postęp techniczny przyczynił się do powstawania coraz to nowszych filmów animowanych w technice komputerowej. Pierwszym pełnometrażowym filmem animowanym 3D był Toy Story. Warto również wymienić takie pozycje jak seria filmów o Shreku, Odlot, Epoka lodowcowa czy Potwory i spółka.

W Polsce w latach 50. XX w. narodziła się Polska Szkoła Animacji. To właśnie kino animowane było przez dekady jedną z wizytówek polskiej kultury za granicą. Łódzki Se‑ma‑for (Studio Małych Form Filmowych) oraz Studio Filmów Rysunkowych z Bielsko‑Białej stworzyło wiele znanych animacji takich jak Miś Uszatek, Przygody Misia Colargola czy Bolek i Lolek, Reksio.

Ro8S1WQTzHfPl1
Ilustracja przedstawia małego chłopca w swetrze w paski. Za jego plecami widać smoka. Na ilustracji znajduje się pulsujący punkt zawierający dodatkowe informacje: Punkt 1: Film Miyazakiego został nagrodzony Oscarem dla Najlepszej Animacji.
„Spirited Away: W krainie Bogów”, reż. Hayao Miyazaki, soksuwalki.eu, CC BY 3.0

Istotną rolę w animacji odegrali również dwaj Japończycy: Hayao Miyazaki, twórca nagrodzonego Oscarem Spirited Away: W krainie Bogów oraz Isao Takahata (Grobowiec świetlików).

Film dokumentalny

R1FSV9zpwoJvc1
Kadr z filmu „Nanuk z Północy”, reż. Robert J. Flaherty, kinetoskop.pl, CC BY 3.0

Rodzaj filmowy polegający na rejestrowaniu rzeczywistości i służący do ukazywania realnych zjawisk i problemów. Za pierwszy film dokumentalny przyjęło się uważać Nanuk z Północy R. Flaherty’ego z 1922 r. Wyróżnić możemy trzy podstawowe tendencję filmów dokumentalnych:

  • informacyjną,

  • obserwacyjną,

  • estetyzującą.

Pierwsza z nich, jak sama nazwa wskazuje, służyła przekazywaniu konkretnych wiadomości. Spopularyzowana przez J. Griersona, twórcy nurtu angielskiego kina dokumentalnego. W skład niej zaliczyć można filmy propagandowe czy edukacyjne.

Tendencja obserwacyjna polegała na bezstronnym zapisie otaczającej rzeczywistości. Dokumentaliści mieli ograniczyć do minimum wykorzystanie przez nich wszelakich środków wyrazów. Zadanie to było zdecydowanie łatwiejsze wraz z rozwojem techniki, kiedy można było wyjść poza studio filmowe. Do najważniejszych można twórców zaliczyć: R. Drew, R. Leacocka, A. Mayslesa, D.A. Pennebakera.

Ostatnią tendencją była tendencja estetyzująca. Polegała ona na pokazaniu artystycznego piękna, wzbudzeniu u widza poczucia zachwytu. Przykładem takich dokumentów mogą być: Berlin – symfonia wielkiego miasta W. Ruttmana, Fata Morgana W. Herzoga czy Muzykanci M. Karabasza.

W Polsce, dwa największe ośrodki filmów dokumentalnych to Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych (WFDiF) oraz Wytwórnia Filmów Oświatowych (WFO).

Do najważniejszych dokumentalistów zaliczyć można: Dzige Wiertowa, Leni Riefenstahl, Jorisa Ivensa, Wernera Herzoga czy Michaela Moore.

mb70c16d738ff87da_0000000000184

Nurty w kinie XX i XXI w.

Klasyczne kino narracyjne

Nurt głównie w amerykańskim kinie fabularnym (1920‑1950), którego głównym celem było stworzenie obrazu dla masowego widza: jasnego, zrozumiałego, opartego na konkretnych przesłankach. Wyróżnić można kilka podstawowych elementów:

  • stały model przebiegu akcji filmu (zawiązanie – komplikacja – kulminacja – rozwiązanie akcji),

  • fabuła zrozumiała dla przeciętnego widza,

  • zdarzenia następują po sobie chronologicznie, ewentualne wykorzystanie retrospekcji jest wyraźnie zaznaczone,

  • konstrukcja filmu opiera się na budowaniu napięcia i rozwiązania na koniec filmu,

  • przedstawione zdarzenia są realne, marzenia senne itp. są wyraźnie oddzielone od reszty historii,

  • pozbycie się wszystkich elementów z filmu, które mógłby rozpraszać widza, odwracać uwagę od głównej historii,

  • aktorzy grają tak, jakby nie było kamery,

  • orientacja widza w przestrzeni: stosowanie kadrów, mówiących oglądającym, gdzie dokładnie znajduje się bohater,

  • postacie są często stereotypowe, grane przez popularnych aktorów, dobieranych na podstawie ról, w których się wyspecjalizowali.

Przykładem klasycznego kina narracyjnego mogą być takie filmy jak: Ich Noce (1934), Żegnaj Chips (1939) czy Zielona Dolina (1941).

mb70c16d738ff87da_0000000000226

Kino Autorskie

Rodzaj filmów tworzonych głównie ze względów artystycznych. Bardzo często twórcy sami piszą scenariusz i reżyserują swoje dzieła, niektórzy idą o krok dalej dobierając muzykę czy oprawę wizualną. Filmy mają przedstawiać ich autorską, indywidualną wizję, co powoduje, że dzieła poszczególnych twórców są unikatowe i łatwe do przypisania ich autorom.

Główni przedstawiciele kina autorskiego:

Federico Fellini (1920 – 1993)

W 1939 r. trafił do Rzymu, miasta, które tak zafascynowało młodego mężczyznę, że poświecił mu jeden ze swoich najsłynniejszych filmów – Rzym. Stolica Włoch była również częstym tłem opowiadanych historii. Wśród inspiracji Felliniego wymienić można, zafascynowanie widowiskiem, światem sztuki, cyrkiem, które oglądać możemy między innymi w La Stradzie czy Światłach Variete. Często poruszał temat odrzucenia jednostek, mówił o środowiskach odsuniętych poza nawias, wędrownych trup aktorów, żebraków czy starzejących się artystów. Czerpał z filozofii Junga. Inspirował się magią, spirytyzmem, egzotyką, balansowaniem między jawą a snem - czego efektem był chociażby film Gullietta i duchy. Wiele jego filmów mówi o poszukiwaniach samego siebie. Charakterystyczna była również budowa jego filmów. Często brakowało w nich typowego finału, zakończenie filmów pozostawiało widzowi wiele dróg do interpretacji. Kolejnym stosowanym zabiegiem był brak konkretnej fabuły, wiele wątków połączonych główną postacią. Do najważniejszy dzieł reżysera należy wymienić: La Strada, Noce Cabirii, Osiem i pół, Giulietta i duchy, Rzym czy Miasto kobiet.

R1JmepU2gS8WS1
Czarno biały kadr przedstawia kobietę w stroju klauna. Trzyma się ona drewnianego słupa.. Na zdjęciu znajduje się pulsujący punkt z dodatkowymi informacjami: Punkt 1: Film zdobył Oscara w 1957 r. dla Najlepszego Nieanglojęzycznego Filmu.
Giulietta Masina jako Gelsomina w filmie „La Strada”, reż. Federico Fellini, www.festiwalbytom.pl, CC BY 3.0

Ingmar Bergman (1918 – 2007)

Szwedzki reżyser, scenarzysta filmowy i teatralny. Studiował sztukę i literaturę na Uniwersytecie Sztokholmskim. Zrealizował ponad 40 filmów, 140 przedstawień teatralnych, kilkanaście spektakli telewizyjnych. W swoich filmach poruszał głównie wątki dotyczące kobiecej psychiki (Persona), problematyki związków damsko‑męskich, roli artysty oraz kryzysie twórczym. Reżyser w wielu swoich filmach stawiał również pytanie co do istnienia Boga. To właśnie egzystencjalne pytania są osią filmu Siódma pieczęć. W kolejnym dziele Tam, gdzie rosną poziomki Bergman opowiada historię profesora medycyny, którego nawiedza sen o własnej śmierci. W swoim filmie autor zwraca uwagę na nietrwały charakter ludzkiego życia. Do najważniejszych dzieł szwedzkiego reżysera należą również Wieczór kuglarzy, Goście Wieczerzy Pańskiej czy Szepty i krzyki.

R1TQc2l6UwqfF1
Ilustracja przedstawia Rycerza i Śmierć przy stole. Pomiędzy nimi znajduje się plansza i figury szachowe. Na zdjęciu znajduje się napis "SIÓDMA PIECZĘĆ". Na ilustracji widoczny jest pulsujący punkt zawierający dodatkowe informacje: Punkt 1: Historia rycerza powracającego z krucjaty krzyżowej, który spotyka na swojej drodze samą śmierć i gra z nią w szachy o własną duszę.
Kadr z filmu „Siódma pieczęć”, mypolishhollywood.com.pl, CC BY 3.0

Akira Kurosawa (1910 – 1998)

Japoński reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Czołowy przedstawiciel kina autorskiego. Przyszedł na świat w rodzinie o tradycjach samurajskich, co niewątpliwie wpłynęło na tematykę wielu jego filmów. W 1950 r. nakręcił swój pierwszy dramat samurajski - Rashomon. Znany był ze swoich filmów historycznych i adaptacji zachodnich dzieł. Kurosawa był perfekcjonistą, potrafił w nieskończoność robić duble poszczególnych scen w poszukiwaniu doskonałości. W swoich dziełach, które były fuzją wschodniej i zachodniej kultury, starał się zgłębić naturę człowieka. Zacierał podziały między dobrem i złem, jego bohaterowie często zmuszeni byli działać wbrew swoim ideałom, co sam reżyser wykorzystywał do ukazania wewnętrznego konfliktu człowieka. Kobiety w filmach Kurosawy często prowadziły mężczyzn do zguby. Reżyser zwracał uwagę na siłę przyjaźni, pomocy drugiemu człowiekowi. Wśród najważniejszych filmów wymienić można: Siedmiu Samurajów, Straż przyboczna, Sobowtór, Rudobrody, Tron we krwi.

R2Lmd5aJZN41I1
Zdjęcie przedstawia kadr przedstawia związanego samuraja siedzącego na ziemi. Jest on goły od pasa w górę i się uśmiecha. Na ilustracji znajduje się pulsujący punkt zawierający dodatkowe informacje: Punkt 1: Akiro Kurosawa zdobył za film Rashomon Złotego Lwa na Festiwalu w Wenecji.
Kadr z filmu „Rashomon”, reż. Akira Kurosawa , images.mentalfloss.com, CC BY 3.0
mb70c16d738ff87da_0000000000255

Nurty w kinie XX i XXI w.

Nowa fala (fr. la Nouvelle Vague)

Nurt współczesnego kina (występujący się głównie we Francji) przypadający na lata 1959‑1965 i negujący stary porządek i klasyczne kino. Młodzi francuscy twórcy pragnęli zrewolucjonizować sztukę filmową. Wraz z pojawieniem się takich filmów jak I Bóg stworzył kobietę z 1956 r. czy Windą na szafot 1957 r., ruch zaczęto utożsamiać z nową jakością i podejściem do tworzenia filmów. Popularność nowej fali rosła wraz z premierą m.in. Czterystu batów Truffauta. Francuską nową falę określić można jako manifest młodości. Niezwykle ważna była również niechęć do profesjonalizmu, traktowania filmu jako rzemiosła. Celebrowano wolność w tworzeniu i niezależność twórcy. Utworzyła się grupa ludzi, twórców, krytyków, którzy prowadzili zagorzałe dyskusje na temat powstających filmów, wymieniali wnioski, poglądy i rady. Nowofalowe filmy łamały wcześniej przyjęte normy. Wyraźny był brak ciągłości przyczynowo – skutkowej, porwany montaż czy częste improwizacje aktorów.

Wśród najważniejszych twórców nowej fali wymienić można: Claude’a Chabrola, Jean‑Luca Godarda, Françoisa Truffauta czy aktorów Anne Karine, Jeanne Moreau, Emmanuelle Riva i Jeana‑Paula Belmondo.

RJWOFDpVFqShZ1
Zdjęcie przedstawia leżącą na plaży kobietę w czarnej sukni. Pochyla się nad nią mężczyzna w białym podkoszulku. W tle widać łódkę. Na zdjęciu widoczny jest pulsujący punkt zawierający dodatkowe informacje: Punkt 1: Dramat w reżyserii Rogera Vadima z niezapomnianą rolą Brigitte Bardot.
Kadr z filmu „I Bóg stworzył kobietę”, reż. Roger Vadim, www.avoir-alire.com, CC BY 3.0

Nowe Kino Amerykańskie

Nurt ten nastąpił wraz z nową falą młodych amerykańskich reżyserów, którzy w swoich filmach chcieli ukazywać aktualne problemy młodych ludzi. Lata 70. XX w. i idące za nimi zmiany kulturowe zaowocowały zupełnie innym spojrzeniem na społeczeństwo Stanów Zjednoczonych.

W 1967 r. Mike Nichols nakręcił Absolwenta. Film opowiada historię młodego mężczyzny, który po ukończeniu szkoły staje przed życiowymi wyborami. Nichols w swoim filmie ukazał przemiany obyczajowe z perspektywy amerykańskich przedmieść.

RgG11bQ47zRwl1
Zdjęcie przedstawia mężczyznę siedzącego w samochodzie. Jest bardzo ciemno, nie widać jego twarzy. W tle widać światła innych aut. Na zdjęciu znajduje się pulsujący punkt zawierający dodatkowe informacje: Punkt 1: W 1977 r. film był nominowany do 4 Oscarów
Robert de Niro w filmie „Taksówkarz”, reż. Martin Scorsese, poral.eu, CC BY 3.0

Kolejnym przedstawicielem nurtu jest Martin Scorsese. W swoim filmie Taksówkarz opowiada historię weterana wojny w Wietnamie, który zatrudnia się jako taksówkarz obsługujący trudne trasy Nowego Jorku. Świat pełen brutalności, prania brudnych pieniędzy, mafii, a w nim główny bohater targany sprzecznymi emocjami, wypalony, próbujący samemu wymierzać sprawiedliwość. Reżyser do kreowania świata wykorzystuje samo miasto, pełne przemocy, zatłoczone, brudne, momentami klaustrofobiczne. Scorsese czerpie tutaj z klasycznego kina Noir: miasto pełne zła, kręte uliczki, tajemnice i główny bohater walczący o wyższe dobro.

Obok kina zaangażowanego społecznie, lata 70. XX w. to także kinowe superprodukcje z pogranicza fantasy jak Gwiezdne wojny Georga Lucasa czy Bliskie spotkania trzeciego stopnia Stevena Spielberga. Filmowa trylogia stworzona przez Lucasa stała się popkulturowym klasykiem, który pozwolił młodym Amerykanom na chwilę przenieść się w świat marzeń, podróży kosmicznych. To również uniwersalna historia walki dobra ze złem, gdzie dobro w ostateczności wygrywa.

Zadania

R1MvMoHyyqt6A
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie. Który film jest uważany za pierwszy film dokumentalny? Możliwe odpowiedzi: 1. Olimpiada, 2. Nanuk z Północy, 3. Człowiek z kamerą filmową
Rs9H4MOapXh3v
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie. Kto jest reżyserem filmu Tajemnica Brokeback Mountain? Możliwe odpowiedzi: 1. Ang Lee, 2. Barry Jenkins, 3. Denis Villeneuve
RIwr2ApBtw7mH
Film pod tytułem „Wielka trójka”. Tekst czytany przez lektora: Najbardziej znana nagrodą filmową jest Nagroda Amerykańskiej Akademii Filmowej (Oscar). Mimo że, dotyczy ona głównie dzieł twórców amerykańskich, dzięki promocji, stała się najpopularniejszą nagrodą na świecie. Geneza nazwy nie jest dokładnie znana, istnieje kilka historii, w tym ta, że została ona wymyślona przez Margaret Herrick, bibliotekarkę Akademii, której statuetka przypominała jej wuja Oscara. Pierwsza ceremonia rozdania Oscarów odbyła się 1929 r. Na początku skromna gala, przerodziła się w wielkie medialne show, i jedno z najważniejszych kulturalnych wydarzeń w roku. Walka o laury Akademii to rozbudowana machina promocyjna, w której poziom artystyczny filmu, nie zawsze gra najważniejszą rolę. „Oscarowy” sezon rozpoczyna się na przełomie października i listopada, wtedy to premiery mają pierwsze filmy, które według wytwórni mają szanse na zdobycie statuetek. To również czas, w którym nagrody przyznają koła krytyków. Do finałowej gali, liczne gremia wręczają swoje wyróżnienia, niekiedy przewidując laureatów Oscarów. Obecnie nagrody przyznaje się 24 kategoriach (od 2 do 5 nominowanych). Rekordem jedenastu zdobytych statuetek poszczycić mogą się filmy: „Ben Hur” (1959), „Titanic” (1997) oraz „Władca Pierścieni: Powrót Króla” (2003). Podczas projekcji filmu widoczny jest mężczyzna siedzący przed ekranem, na którym widoczne są statuetki Oscara. Następny obraz przedstawia galę Oscarów. Duży budynek z wejściem w złotym kolorze przed którym znajdują się tysiące osób. Potem kolejno prezentowane są kadry trzech filmów, które zdobyły najwięcej Oscarów. Tekst odczytywany przez lektora: „Ben Hur” jest dramatem kostiumowym w reżyserii Williama Wylera. Premiera filmu odbyła się 18 listopada 1959 r. Obraz jest adaptacją książki Lewisa Walace’a pod tym samym tytułem. Autorami scenariusza są: Maxwell Anderson, Christopher Fry, Gore Vidal, Karl Tunberg. Główne role zagrali: Charlton Heston jako Judah Ben-Hur, Stephen Boyd jako Messala, Martha Scott jako Miriam, Cathy O’Donnell jako Tirzah, Haya Harareet jako Esther, Sam Jaffe jako Simonides, Jack Hawkins jako Quintus Arrius. Podczas 32. Ceremonii rozdania Amerykańskiej Nagrody Filmowej „Ben Hur” zdobył 11 statuetek (z 12 nominacji) w kategoriach dla: Najlepszego filmu, Najlepszego aktora pierwszoplanowego, Najlepszego aktora drugoplanowego, Najlepszego reżysera, Najlepszej muzyki, Najlepszej scenografii, Najlepszych efektów specjalnych, Najlepszych kostiumów, Najlepszych zdjęć, Najlepszego dźwięku i Najlepszego montażu. „Ben Hur” znajduje się na 100 miejscu listy stu najlepszych amerykańskich filmów według American Film Institute z 2007 r. Fabuła filmu skupia się na bogatym żydowskim księciu i kupcu z Jerozolimy – Judzie Ben Hurze, który w wyniki różnic politycznych zostaje skazany na galery przez swojego dawnego przyjaciela Messalę. Jednocześnie matka i siostra głównego bohatera zostają uwięzione. Juda poznaje także Jezusa Chrystusa, który jako jedyny podaje mu wodę. W wyniku szczęśliwych okoliczności Ben Hur odzyskuje wolność i przysięga zemstę na Massali. Poza tym postanowił odszukać chore na trąd matkę i siostrę, które chciał zaprowadzić do tajemniczego Nauczyciela – Jezusa Chrystusa. Jednak Jezus już był sądzony i skazany na ukrzyżowanie przez Poncjusza Piłata. Ben Hur towarzyszył Mesjaszowi aż do chwili śmierci. Po powrocie bohatera do kobiet, okazało się, że zostały uzdrowione z trądu. Na kolejny film, który zdobędzie aż 11 statuetek Oscarów, należało poczekać aż do 70. Ceremonii rozdania tych nagród w 1998 r. Podczas projekcji pojawiają się kadry z filmu Ben Hur: kadr 1 pięć osób stoi w dużej sali w rękach trzymają kieliszki z napojem. Po lewej stronie stoją dwie młode kobiety i jedna starsza, ubrane są w długie suknie. Po prawej stronie dwóch mężczyzn młodszy i starszy. Wszyscy uśmiechają się do siebie. Kadr 2 Wyścig rydwanów, oglądany przez zgromadzone tłumy ludzi. Na pierwszym planie rydwan czterokonny i kierujący nim mężczyzna. Konie są białe i galopują z rozwianymi grzywami. Kadr 3 Na tle murów stoi młody mężczyzna widoczny od pasa w górę. Ubrany jest w szary strój z ciemną peleryną. Z tylu widać żołnierzy z włóczniami w czerwonych pelerynach i chełmach na głowie oraz wiwatujący tłum. Kadr 4 Na łodzi unoszącej się na morzu, znajdują się żołnierze rzymscy oraz dwóch mężczyzn. Młodszy nagi z przepaską na biodrach i starszy w jasnym stroju i brązowej kamizelce. Starszy mężczyzna podaje kubek z wodą młodszemu. Tekst czytany przez lektora: Rekordowi „Ben Hura” dorównał „Titanic” z 1997 r. w reżyserii i według scenariusza Jamesa Camerona. Główne role zagrali: Leonardo DiCaprio jako Jack Dawson, Kate Winslet jako Rose DeWitt Bukater, Billy Zane jako Caledon "Cal" Hockley, Kathy Bates jako Molly Brown, Frances Fisher jako Ruth DeWitt Bukater, Gloria Stuart jako Starsza Rose. „Titanic” był nominowany w 14 kategoriach, zdobył 11 statuetek za: scenografię, zdjęcia, kostiumy, reżyserię, produkcję, oryginalną ścieżkę muzyczną, oryginalną piosenkę, najlepszy film, dźwięk, efekty dźwiękowe i efekty specjalne. „Titanic” znajduje się na 83 miejscu listy stu najlepszych amerykańskich filmów według American Film Institute z 2007 r. Film zarobił ponad 2 mld dolarów amerykańskich i drugim najbardziej dochodowym filmem w historii (za „Avatarem”). Film zaczyna się współczesną sceną wydobycia z wraku Titanica legendarnego diamentu „Serce Oceanu”. Nurkowie znajdują sejf z aktem dziewczyny z naszyjnikiem. Rysunek został rozpowszechniony przez media i w taki sposób o rysunku dowiaduje się wdowa Rose Calvert, która zaczyna wspominać rejs. Rose pochodziła z zubożałej szlachty, wraz z matką, narzeczonym i jego lokajem udała się w podróż do Nowego Jorku. Znużona konwenansami postanowiła popełnić samobójstwo, ale zauważył i uratował ją biedny rysownik Jack Dawson, który wygrał bilet na statek. Między Rose i Jackiem rodzi się uczucie, które w tragiczny sposób zostało przerwane katastrofą statku. Podczas projekcji pojawiają się kadry z filmu Titanic, kadr 1 Dwie młode kobiety widoczne od ramion w górę. Kobiety pochyliły głowy z krótkimi włosami dotykając się czołami. Kadr 2 Młody mężczyzna i kobieta widoczni na pierwszym planie patrzą zatroskani przed siebie. Mężczyzna stoi tuż za kobietą. W tle widać głowy mężczyzn. Kadr 3 Kobieta i mężczyzna stoją na dziobie statku. Kobieta rozłożyła szeroko ręce, stojący za nią mężczyzna trzyma ją w pasie. Kadr 4 Młoda kobieta w eleganckiej, wieczorowej sukni stoi na schodach. Młody mężczyzna w białej koszuli i ciemnym garniturze stoi przed kobietą trzymając ją za dłoń prawej ręki. Tekst czytany przez lektora: Trzecim i ostatnim jak do tej pory filmem, który może pochwalić się 11 statuetkami Oscara jest trzecia część trylogii Petera Jacksona „Władca Pierścieni: Powrót Króla” z 2003 r. Scenariusz na podstawie trylogii J.R.R. Tolkiena „Władca Pierścieni” napisali Frances Walsh, Philippa Boyens i Peter Jackson. Główne role zagrali: Elijah Wood jako Frodo Baggins, Sean Astin jako Samwise „Sam” Gamgee, Dominic Monaghan jako Meriadok „Merry” Brandybuck, Billy Boyd jako Peregrin „Pippin” Took, Viggo Mortensen jako Aragorn, Ian McKellen jako Gandalf Biały, Liv Tyler jako Arwena, Orlando Bloom jako Legolas, Andy Serkis jako Gollum / Sméagol, John Rhys-Davies jako Gimli, Cate Blanchett jako Galadriela. Film miał premierę 17 grudnia 2003 r. „Władca Pierścieni: Powrót Króla” był nominowany w 11 kategoriach i we wszystkich zwyciężył. Obraz zdobył Oscary za: najlepszy film, reżyserię, scenariusz adaptowany, charakteryzację, muzykę oryginalną, piosenkę, scenografię, efekty specjalne, kostiumy, montaż. Wszystkie trzy części trylogii: „Drużyna Pierścienia”, „Dwie Wieże” i „Powrót Króla” były kręcone jednocześnie w Nowej Zelandii. „Władca Pierścieni” opowiada o wędrówce hobbitów: Froda i Sama do Mordoru, aby w Górze Przeznaczenia zniszczyć pierścień, który może dać nieograniczoną władzę Sauronowi – Władcy Ciemności. W ostatniej części filmu równolegle obserwujemy podróż Froda i Sama oraz ich przewodnika – Golluma, który chce odzyskać pierścień oraz przygotowania świata ludzi do wielkiej wojny z Sauronem. „Powrót Króla” jest zwieńczeniem historii, która kończy się zniszczeniem Jedynego Pierścienia oraz powrotem prawowitego władcy – Aragorna na tron Gondoru. Peter Jackson odstąpił od wiernego odwzorowania książki Tolkiena. Podczas projekcji pojawiają się kadry z filmu Władca Pierścieni. Powrót Króla. Kadr 1 Młody mężczyzna z włosami do ramion patrzy przed siebie, widoczna jest tylko jego głowa. W tle niebo z ciemnymi chmurami. Kadr 2 grupa konnych rycerzy z chorągiewkami, na ich czele młody mężczyzna. Kadr 3 Na tle równiny obok dachu chaty, stoją trzej mężczyźni. Starszy mężczyzna z siwymi włosami i długą siwą brodą w białej szacie stoi pomiędzy dwoma młodszymi mężczyznami. Jeden z nich z długimi włosami uzbrojony jest w łuk. Drugi ma ciemne włosy do ramion, do pasa przypięty ma miecz. Po prawej stronie dwóch konnych wojowników. Kadr 4 Rycerze zgromadzeni wokół stojącego na podwyższeniu przywódcy z uniesioną ręką. Kadr 5 Młody mężczyzna z ciemnymi włosami do ramion trzyma przed sobą miecz z ostrzem skierowanym w górę. Kadr 6 W jaskini skalnej stoi młodzieniec w szarej koszuli i ciemnych spodniach z szelkami. Ma ciemne włosy do ramion, głowę zwrócił w prawo.
R14C9fMDo34fM
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytanie. W którym amerykańskim mieście otworzono pierwsze kino? Możliwe odpowiedzi: 1. Pittsburgh, 2. Los Angeles, 3. Nowy Jork
RhOyvpytwiGvy
Ćwiczenie 4
Dopasuj tytuł filmu do postaci. Propozycje postaci: 1. Aragorn 2. Rose i Jack 3. Chiron 4. Travis . Propozycje tytułów filmów: 1. Taksówkarz 2. Titanic 3. Władca Pierścienia 4. Moonlight
RIr35edkuxn0e
Ćwiczenie 5
Przyporządkuj nazwiska reżyserów do filmów. Absolwent Możliwe odpowiedzi: 1. Akira Kurosawa, 2. Deniz Gamze Ergüven, 3. Julian Schnabel, 4. Mike Nichols Tron we krwi Możliwe odpowiedzi: 1. Akira Kurosawa, 2. Deniz Gamze Ergüven, 3. Julian Schnabel, 4. Mike Nichols Mustang Możliwe odpowiedzi: 1. Akira Kurosawa, 2. Deniz Gamze Ergüven, 3. Julian Schnabel, 4. Mike Nichols Motyl i skafander Możliwe odpowiedzi: 1. Akira Kurosawa, 2. Deniz Gamze Ergüven, 3. Julian Schnabel, 4. Mike Nichols
RSHDKEnNeFlpN
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie. Kogo zaliczamy do ojców kina? Możliwe odpowiedzi: 1. Thomas Edison, 2. Bracia Lumiere, 3. Yasujirō Ozu
R1PsAyhOlHTKt
Ćwiczenie 7
Odpowiedz na pytanie.Które filmy wyreżyserował Akira Kurosawa? Możliwe odpowiedzi: 1. Tron we krwi, 2. Tam, gdzie rosną poziomki, 3. Ostatni sprawiedliwy
R1djg2FxXwhxzmb70c16d738ff87da_00000000000091
Audibook pt.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

Słownik pojęć

Fenakistiskop
Fenakistiskop

ruchoma odmiana latarni pozwalająca na wyświetlanie slajdów.
Historia kina. Tom 1. Kino nieme, red. Tadeusz Lubelski, Iwona Swoińska, Rafał Syska, Kraków 2009, s. 29‑30.

Praksynoskop/praksinoskop
Praksynoskop/praksinoskop

został wynaleziony we Francji w 1877 roku. Owalne pudełko mające na środku pryzmat zbudowany z luster odbijających naklejone w jego wnętrzu obrazy.
Historia kina. Tom 1. Kino nieme, red. Tadeusz Lubelski, Iwona Swoińska, Rafał Syska, Kraków 2009, s. 22‑23.

Slasher
Slasher

pochodzi od angielskiego słowa slash – ciąć. Rodzaj horroru, w którym liczba bohaterów zmniejsza się przez dziwne wydarzenia. Punktem kulminacyjnym filmu jest konfrontacja głównego bohatera z antagonistą. Przy życiu zostaje najczęściej młoda, ładna, inteligentna dziewczyna.
Bartłomiej Paszylk, Słownik gatunków i zjawisk filmowych, Warszawa – Bielsko‑Biała 2010, s. 242‑243.

Stereoskop
Stereoskop

specjalny przyrząd optyczny służący do oglądania dwóch fotografii tej samej rzeczy jednocześnie. Dzięki temu zabiegowi obserwujący ma wrażenie trójwymiarowości.

Stroboskop
Stroboskop

urządzenie służące do pomiaru częstotliwości ruchu okresowego danego przedmiotu przez oświetlanie go błyskami o dużej częstotliwości, także lampa dyskotekowa dająca silne i krótkotrwałe błyski światła.
Encyklopedia PWN w trzech tomach, Tom III, P‑Z, Warszawa 1999, s. 436

mb70c16d738ff87da_0000000000401

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

Literatura przedmiotu

1001 filmów, które musisz zobaczyć, red. Steven Jay Schneider, Warszawa 2017

Encyklopedia PWN w trzech tomach, Warszawa 1999

Adam Garbicz, Jacek Klinowski, Kino, wehikuł magiczny. Przewodnik osiągnięć filmu fabularnego. T. 1 Podróż pierwsza 1913–1949, Kraków 1981

Adam Garbicz, Jacek Klinowski, Kino, wehikuł magiczny. Przewodnik osiągnięć filmu fabularnego. T. 2: Podróż druga 1950–1959, Kraków 1987

Marek Hendrykowski, Leksykon gatunków filmowych, Poznań‑Wrocław 2001

Historia kina. Tom 1. Kino nieme, red. Tadeusz Lubelski, Iwona Swoińska, Rafał Syska, Kraków 2009

Historia kina. Tom 2. Kino klasyczne, red. Tadeusz Lubelski, Iwona Swoińska, Rafał Syska, Kraków 2011

Historia kina. Tom 3. Kino nowofalowe, red. Tadeusz Lubelski, Iwona Swoińska, Rafał Syska, Kraków 2015

Mariola Jankun‑Dopartowa, Gorzkie kino Agnieszki Holland, Gdańsk 2000

Piotr Kletowski, Europejskie kino gatunków, Kraków 2016

Tadeusz Lubelski, Encyklopedia kina, Kraków 2010

Tadeusz Lubelski, Historia kina polskiego: twórcy, filmy, konteksty, Chorzów 2009

Tadeusz Lubelski, Kino Krzysztofa Kieślowskiego, Kraków 1997

Wojciech Orliński, 10 lat emocji. Kino polskie 2005‑2015, Warszawa 2015

Bartłomiej Paszylk, Słownik gatunków i zjawisk filmowych, Warszawa – Bielsko Biała 2010

Jerzy Płażewski, Historia filmu 1985‑2005, Warszawa 2001

Jerzy Płażewski, Historia filmu dla każdego, Warszawa 1968

Paweł Sitkiewicz, Małe wielkie kino. Film animowany od narodzin do końca okresu klasycznego, Gdańsk 2009

Joanna Wojnicka, Olga Katafiasz, Słownik wiedzy o filmie, Bielsko‑Biała, 2005

Joanna Wojnicka, Rafał Syska, Historia filmu. Od Edisona do Nolana, Bielsko‑Biała 2015

Strony internetowe:

www.academiaecine.com

www.academie‑cinema.org

www.bafta.org

www.berlinale.de

www.culture.pl

www.festival‑cannes.com

www.goldenglobes.com

www.labiennale.org/en/cinema

www.nina.gov.pl

www.oscar.go.com

www.sagawards.org