I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń: 9) samodzielnie wyszukuje informacje na temat kultury w różnych mediach, biblio tekach. II. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń: 1) wypowiada się – w mowie i w piśmie – na temat wytworów kultury i ludzkich pra k tyk w kulturze; 2) wypowiada się na temat dzieła sztuki, używając pojęć zarówno swoistych dla po szczególnych sztuk, jak i wspólnych; 6) określa swoje zainteresowania, potrzeby i preferencje kulturalne oraz uzasadnia je w dyskusji; 7) dba o ład i estetykę otoczenia, otacza opieką elementy dziedzictwa kulturowego. III. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń: 4) interpretuje praktyki kultury z najbliższego otoczenia (klasa, szkoła, dom, osiedle, podwórko, miasto, kościół, stadion piłkarski).
mfb37dc06ae98a34d_0000000000036
Nauczysz się
przedstawiać rodzaje teatru: telewizyjny i radiowy;
charakteryzować najważniejsze nurty współczesnego teatru w Polsce;
przedstawiać najważniejszych twórców polskiego teatru;
porównywać i analizować teksty kultury, jakimi są przedstawienia teatralne;
definiować pojęcia: konstruktywizmKonstruktywizmkonstruktywizm, informelInformelinformel oraz dadaizmDadaizmdadaizm.
mfb37dc06ae98a34d_0000000000049
Teatr
Możemy wyróżnić kilka rodzajów teatru, np. repertuarowy, uliczny, lalkowy, telewizyjny i radiowy.
Teatr telewizyjny
Teatr telewizyjny – jest jednym z rodzajów teatru, w Polsce jest instytucją Telewizji Polskiej. Teatralne przedstawienie telewizyjne polega na rejestrowaniu na żywo spektaklu i emitowaniu go w telewizji. Niektóre przedstawienia Teatru Telewizji były realizowane w plenerze. W Polsce pierwszym całym spektaklem pokazanym w telewizji było Okno w lesie Leonida Rachmanowa i Jewgienija Ryssa w reżyserii Józefa Słotwińskiego, wyemitowane 6 listopada 1953 r. Przedstawienie było transmitowane na żywo. Wcześniej w telewizji można było zobaczyć fragmenty Lalki z 1952 r. w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego z rolą Niny Andrycz, jako Izabela Łęcka. Na przełomie lat 50. i 60. XX w. pojawiła się możliwość rejestrowania spektakli na taśmie telerecordingowej, co stworzyło możliwość powtarzania przedstawień. Pierwszą zachodnią sztuką zrealizowaną w Teatrze Telewizji był Apollo z Bellac w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. W latach 70. XX w. pojawiła się możliwość nagrywania przedstawień w kolorze. Na rozwój teatru telewizyjnego w Polsce miały wpływ znamienite osobistości polskiego teatru i filmu: reżyserzy, aktorzy oraz scenografowie. Dyrektorami Teatru Telewizji, oprócz wspomnianego Adama Hanuszkiewicza, byli m.in. Jerzy Antczak, który zasłynął spektaklami Mistrz (1966) i Epilog norymberski (jedno z pierwszych przedstawień tzw. teatru faktu), Jerzy Gruza, Kazimierz Kutz. Olga Lipińska swoją działalność koncentrowała głównie na tej formie teatralnej (przeważnie reżyserowała komediową klasykę). Na obraz Teatru Telewizji mieli wpływ tacy twórcy jak m.in. Aleksander Bardini, Zygmunt Hübner, Ewa Bonacka, Loco Adamik, Andrzej Łapicki, Gustaw Holoubek, Zbigniew Zapasiewicz. W 1999 r. powstał rankingmfb37dc06ae98a34d_0000000000005ranking najlepszych i najważniejszych przedstawień zrealizowanych w Teatrze Telewizji. W latach 90. XX w. TVP produkowała ok. 100 premier rocznie. Do tej pory w ramach Teatru Telewizji powstało ok. 5000 przedstawień.
R1OO4NuAJqQqE1
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze chaty z drewnianych bali. Przy stole siedzą trzy osoby, starszy mężczyzna w jasnej koszuli, mężczyzna w mundurze oraz młoda kobieta. Kobieta ubrana jest w jasna bluzkę z falbanką na ramionach. Włosy kobiety zaplecione są w warkocz. Na stole stoją kubki oraz leży gazeta. Przy zasłoniętym oknie stoi starszy mężczyzna w szarej marynarce w okularach. Patrzy w dól, jakby na podłogę. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Okno w lesie był pierwszym spektaklem Teatru Telewizji w Polsce.
Punkt 1: Okno w lesie był pierwszym spektaklem Teatru Telewizji w Polsce.
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze chaty z drewnianych bali. Przy stole siedzą trzy osoby, starszy mężczyzna w jasnej koszuli, mężczyzna w mundurze oraz młoda kobieta. Kobieta ubrana jest w jasna bluzkę z falbanką na ramionach. Włosy kobiety zaplecione są w warkocz. Na stole stoją kubki oraz leży gazeta. Przy zasłoniętym oknie stoi starszy mężczyzna w szarej marynarce w okularach. Patrzy w dól, jakby na podłogę. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Okno w lesie był pierwszym spektaklem Teatru Telewizji w Polsce.
Punkt 1: Okno w lesie był pierwszym spektaklem Teatru Telewizji w Polsce.
Kadr z przedstawienia „Okno w lesie”, teatrtelewizji.vod.tvp.pl, CC BY-SA 3.0
R1d4sLQi8O7vu1
Ilustracja interaktywna przedstawia kadr ze „Ślubów panieńskich” wg. Aleksandra Fredry. Ukazuje on dwie młode kobiety siedzące na trawie. Przed nimi stoi blaszane wiadro. Kobiety ubrane są w kwieciste sukienki. Kobieta po lewej stronie ma założony brązowy sweter i czarne kalosze. Kobiety śmieją się. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Śluby panieńskie, reż. Jan Englert, na zdjęciu Patrycja Soliman jako Aniela i Kamilla Baar-Kochańska jako Klara.
Punkt 1: Śluby panieńskie, reż. Jan Englert, na zdj. Patrycja Soliman jako Aniela i Kamilla Baar-Kochańska jako Klara.
Ilustracja interaktywna przedstawia kadr ze „Ślubów panieńskich” wg. Aleksandra Fredry. Ukazuje on dwie młode kobiety siedzące na trawie. Przed nimi stoi blaszane wiadro. Kobiety ubrane są w kwieciste sukienki. Kobieta po lewej stronie ma założony brązowy sweter i czarne kalosze. Kobiety śmieją się. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Śluby panieńskie, reż. Jan Englert, na zdjęciu Patrycja Soliman jako Aniela i Kamilla Baar-Kochańska jako Klara.
Punkt 1: Śluby panieńskie, reż. Jan Englert, na zdj. Patrycja Soliman jako Aniela i Kamilla Baar-Kochańska jako Klara.
Kadr ze „Ślubów panieńskich” wg. Aleksandra Fredry, teatrtelewizji.vod.tvp.pl, CC BY-SA 3.0
Teatr radiowy – słuchowisko, jest gatunkiem dramaturgii radiowej, jej podstawowa forma jest literacko‑foniczna: głównym elementem są słowa, muzyka i inne elementy akustyczne. Słuchowiska swój rozwój zawdzięczają pisarzom, reżyserom teatralnym i filmowym. Pierwszym polskim słuchowiskiem była Warszawianka Stanisława Wyspiańskiego w adaptacji Alojzego Kaszyna z 29 listopada 1925 r. W maju 1928 r. w wileńskim radiu wyemitowano pierwsze słuchowisko stworzone na potrzeby radia: Pogrzeb Kiejstuta autorstwa Witolda Hulewicza z muzyką Tadeusza Szeligowskiego. Witold Hulewicz określił słuchowisko teatrem wyobraźni. W Polsce słuchowiska realizuje Polskie Radio. Autorami słuchowisk były m.in. wybitne postaci polskiej kultury, np. Zbigniew Herbert, Jeremi Przybora, Konstanty Ildefons Gałczyński. Najstarszym i najdłużej emitowanym słuchowiskiem są Matysiakowie (od 1956). Do najbardziej znanych zaliczamy także W Jezioranach (od 1960). Matysiakowie i W Jezioranach są przykładem słuchowiska ciągłego. Teatr Polskiego Radia realizuje także słuchowiska jako adaptacje wybranych dzieł literackich.
R3NfSd0u71ix71
Ilustracja interaktywna przedstawia Słuchowisko „Matysiakowie”, cztery osoby w studio nagraniowym słuchowiska, starszą kobietę i mężczyznę, młodą kobietę oraz dziewczynkę. Po kliknięciu kursorem myszy na grafikę, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz zostanie odtworzona próba czytana w studio.
Ilustracja interaktywna przedstawia Słuchowisko „Matysiakowie”, cztery osoby w studio nagraniowym słuchowiska, starszą kobietę i mężczyznę, młodą kobietę oraz dziewczynkę. Po kliknięciu kursorem myszy na grafikę, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz zostanie odtworzona próba czytana w studio.
Słuchowisko „Matysiakowie”, próba czytana w studio, plus.dzienniklodzki.pl, CC BY-SA 3.0
R1VsTzZ3mMJpO1
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy osoby w studio nagraniowym słuchowiska, dwie kobiety oraz mężczyznę. Po kliknięciu kursorem myszy na grafikę, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz zostanie odtworzony odcinek słuchowiska „W Jezioranach”.
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy osoby w studio nagraniowym słuchowiska, dwie kobiety oraz mężczyznę. Po kliknięciu kursorem myszy na grafikę, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz zostanie odtworzony odcinek słuchowiska „W Jezioranach”.
Słuchowisko „W Jezioranach”, polskieradio.pl, CC BY-SA 3.0
mfb37dc06ae98a34d_0000000000106
Wybrani wybitni polscy reżyserzy teatralni
Tadeusz Kantor (1915‑1990) - reżyser, malarz, scenograf, pisarz, twórca happeningów, teoretyk sztuki. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli teatru na świecie. Już podczas okupacji stworzył swój pierwszy eksperymentalny teatr. W 1956 r. założył Teatr Cricot 2. Pierwszym przedstawieniem była Mątwa Witkiewicza (1956). Kantor w swojej pracy inspirował się m.in. twórczością Stanisława Wyspiańskiego, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Brunona Schulza. Odnosił się do polskiej historii i ikonografii, łączył teatr ze sztukami plastycznymi. W jego sztukach można odnaleźć wyraźne wpływy konstruktywizmuKonstruktywizmkonstruktywizmu, dadaizmuDadaizmdadaizmu, informeluInformelinformelu, surrealizmuSurrealizmsurrealizmu, niemego filmu. W przedstawieniach stosował asamblaż, traktował aktorów jak kukły, zrównywał ich z przedmiotami i rekwizytami. Konsekwencją pracy teatralnej i malarskiej Kantora są pierwsze polskie happeningi: Cricotage i Linia podziału. Bardzo ważnym nurtem w pracy artysty był tzw. teatr śmieci (od 1975 r.) Wtedy powstały najwybitniejsze i najważniejsze spektakle Kantora: Umarła klasa (1975), Wielopole, Wielopole (1980), Niech szczezną artyści(1985), Nigdy już tu nie powrócę (1988), Dziś są moje urodziny (1991 – wystawione pośmiertnie).
RfKpSDNJY01tk1
Ilustracja interaktywna przedstawia Tadeusza Kantora. Stoi on oparty o drewnianą ścianę z desek, twarz ma zamyśloną, dłoń prawej ręki przyłożył do czoła. Ubrany jest w czarny garnitur i białą koszulę. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Umarła klasa była grana na całym świecie dwa i pół tysiąca razy.
Punkt 1: Umarła klasa była grana na całym świecie prawie dwa i pół tysiąca razy.
Ilustracja interaktywna przedstawia Tadeusza Kantora. Stoi on oparty o drewnianą ścianę z desek, twarz ma zamyśloną, dłoń prawej ręki przyłożył do czoła. Ubrany jest w czarny garnitur i białą koszulę. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Umarła klasa była grana na całym świecie dwa i pół tysiąca razy.
Punkt 1: Umarła klasa była grana na całym świecie prawie dwa i pół tysiąca razy.
Tadeusz Kantor, culture.pl, CC BY-SA 3.0
Re7c0UgTQA1KZ1
Ilustracje przedstawia scenę ze spektaklu "Umarła klasa" Tadeusza Kantora. W ławkach siedzą kobiety i mężczyźni ubrani w czarne stroje. Jedna z kobiet stoi. mężczyzna za nią tez stoi i trzyma w ręce jakby drewniane okno bez szyb. Na przeciwko ławek po prawej stronie stoi starszy mężczyzna w białym stroju z uniesioną w górę lewą ręką.
Tadeusz Kantor podczas przedstawienia „Umarła Klasa”, Teatr Cricot 2, 1983, fot. Wojciech Kryński / Forum, culture.pl, CC BY 3.0
Krystian Lupa (ur. 1943 r.) – reżyser teatralny, scenograf, tłumacz, pedagog. Debiutował w 1976 r. spektaklem Sławomira Mrożka pt. Rzeźnia w Teatrze im. Juliusz Słowackiego w Krakowie. Pracuje w wielu teatrach w Polsce i za granicą (m.in. Teatr im. C.K. Norwida w Jeleniej Górze, Stary Teatr w Krakowie, Teatr Dramatyczny w Warszawie, Teatr Rozmaitości w Warszawie, Teatr Polski we Wrocławiu, Teatr Telewizji, Hamburg, Düsseldorf, Wiedeń). Lupa bardzo często tłumaczył i adaptował teksty na potrzeby przedstawień, oprócz reżyserowania sztuk zajmował się jeszcze scenografią. Bardzo ważną funkcję w spektaklach Lupy odgrywa muzyka, która jest całkowicie zintegrowana z akcją i aktorami. Reżyser jest zainteresowany relacjami międzyludzkimi, podkreśla złożoność postaci, ważne są dla niego psychologiczne niuanse i wewnętrzne sprzeczności. Swoje najwybitniejsze dzieła zrealizował w Starym Teatrze w Krakowie. W 1992 r. adaptował powieść Thomasa Bernharda Kalkwerk. Spektakl od razu został okrzyknięty traktatem metafizycznym, w którym poszukuje sensu życia oraz fizyczne i psychiczne cierpienie człowieka.
R1dec2C6q56OK1
Ilustracja interaktywna przedstawia Krystiana Lupę, siedzącego na krześle w kącie szarego, zaniedbanego pomieszczenia. Jedna ściana pomieszczenia jest porysowana. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: W 2009 roku Krystian Lupa otrzymał Europejską Nagrodę Teatralną (Premio Europa per il Teatro) przyznawaną przez międzynarodowe środowisko teatralne.
Punkt 1: W 2009 r. Krystian Lupa otrzymał Europejską Nagrodę Teatralną (Premio Europa per il Teatro) przyznawaną przez międzynarodowe środowisko teatralne.
Ilustracja interaktywna przedstawia Krystiana Lupę, siedzącego na krześle w kącie szarego, zaniedbanego pomieszczenia. Jedna ściana pomieszczenia jest porysowana. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: W 2009 roku Krystian Lupa otrzymał Europejską Nagrodę Teatralną (Premio Europa per il Teatro) przyznawaną przez międzynarodowe środowisko teatralne.
Punkt 1: W 2009 r. Krystian Lupa otrzymał Europejską Nagrodę Teatralną (Premio Europa per il Teatro) przyznawaną przez międzynarodowe środowisko teatralne.
Krystian Lupa, culture.pl, CC BY-SA 3.0
RqKs3s1N9EBup1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Bernhard” według Krystiana Lupy w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Ukazuje ona mężczyznę w średnim wieku, ubranego w zielony długi płaszcz, stojącego przy drzwiach i trzymającego prawą ręką klamkę. Podłoga pomieszczenia jest w kolorze czerwonym.
„Bernhard” według Lupy w Teatrze Polskim we Wrocławiu, polityka.pl, CC BY 3.0
RCQCdNIY0tS3z1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Proces”, reż. Krystiana Lupy. U góry na dużym banerze przedstawiony jest tułów młodego mężczyzny, ubranego w jasną koszulę, z pochyloną w dół głową. Poniżej widoczne jest pomieszczenie mieszkalne, w którym jest kilka osób m.in. ten sam mężczyzna widoczny z profilu.
„Proces”, reż. Krystian Lupa, fot. Magda Hueckel, magazyn.o.pl, CC BY 3.0
Krzysztof Warlikowski (ur. 1962 r.) – reżyser teatralny i operowy. Zadebiutował w 1993 r. sztuką O. Heinricha von Kleista Markiza w Starym Teatrze w Krakowie. Bardzo ważnym pisarzem dla Warlikowskiego jest Szekspir, którego sztuki reżyserował kilkanaście razy (np. Kupiec wenecki w Teatrze im. W. Honycy w Toruniu, Zimowa opowieść w Teatrze Polskim w Poznaniu, Poskromienie złośnicy w Teatrze Dramatycznym w Warszawie). Jedną z przełomowych sztuk była Burza zrealizowana w 2003 r. w Teatrze Rozmaitości w Warszawie. Reżyser pokazał problem przebaczania i wzajemnego zrozumienia. Sam Warlikowski mówił, że przy adaptacji dzieła Szekspira miał w pamięci wydarzenia w Jedwabnem. Obok Szekspira Warlikowski często odwołuje się do Biblii i antyku oraz literatury współczesnej. Do ważnych sztuk zaliczamy Oczyszczonych Sarah Kane (koprodukcja Teatru Współczesnego we Wrocławiu, Teatru Polskiego w Poznaniu i Teatru Rozmaitości w Warszawie). To przedstawienie, w którym Warlikowski w pełni ukształtował własny styl, oczyścił go (nomen omen), doprowadził do artystycznej perfekcji – tak pisał o spektaklu Janusz Majcherek. On już nie jest młodszy zdolniejszy - to po prostu wybitny reżyser. Znalazł sposób na tę piekielną dramaturgię, która w lekturze zdaje się przerastać możliwości sceniczne. Tymczasem Warlikowski doskonale zrozumiał, że dosłowności opisu należy przełożyć na metaforyczne znaki i że Sarah Kane to w istocie poetka, która wymaga poetyckiego ujęcia w teatrze (Teatr, 2002). Do jednego z najważniejszych dzieł współczesnego teatru zalicza się (A)pollonię z 2009 r. Reżyser na podstawie dzieł Ajschylosa, Eurypidesa, Hanny Krall i J. M. Coetzeego pokazał poświęcenie dla ojczyzny. Warlikowski w swoich spektaklach podejmuje tematy społeczne i moralne. Pokazuje ból, miłość, rozpacz, okrucieństwo. Interesuje go istota dobra i zła. Drugi nurtem pracy Warlikowskiego jest opera. Podobnie jak w przedstawieniach teatralnych, reżyser interpretuje operę współcześnie, niekiedy dokonuje zmian w libretcie. W 2013 r. zrealizował Kobiety bez cienia dla Bayerische Staatsoper, która uchodzi za jedną z najlepszych scen operowych na świecie. Krzysztof Warlikowski ze swoimi spektaklami, był obecny na najważniejszych festiwalach teatralnych w Awinionie, Nowym Jorku i Montrealu.
RqkXGSUX41lX11
lustracja interaktywna przedstawia Krzysztofa Warlikowskiego. Mężczyzna ubrany jest w ciemny sweter i ukazany jest od ramion w górę. Na głowie ma ciemną czapkę z daszkiem. Tło jest rozmyte i niewyraźne. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Krzysztof Warlikowski jest laureatem wielu nagród teatralnych, między innymi w 2008 roku otrzymał Międzynarodową Nagrodę Nowa Teatralna Rzeczywistość przyznana w Atenach za nowatorstwo w sztuce teatru. W latach 1992-1993 był asystentem wybitnego reżysera teatralnego Petera Brooka.
Punkt 1: Krzysztof Warlikowski jest laureatem wielu nagród teatralnych, m.in. w 2008 r. otrzymał Międzynarodową Nagrodę Nowa Teatralna Rzeczywistość przyznana w Atenach za nowatorstwo w sztuce teatru. W latach 1992-1993 był asystentem wybitnego reżysera teatralnego Petera Brooka.
lustracja interaktywna przedstawia Krzysztofa Warlikowskiego. Mężczyzna ubrany jest w ciemny sweter i ukazany jest od ramion w górę. Na głowie ma ciemną czapkę z daszkiem. Tło jest rozmyte i niewyraźne. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Krzysztof Warlikowski jest laureatem wielu nagród teatralnych, między innymi w 2008 roku otrzymał Międzynarodową Nagrodę Nowa Teatralna Rzeczywistość przyznana w Atenach za nowatorstwo w sztuce teatru. W latach 1992-1993 był asystentem wybitnego reżysera teatralnego Petera Brooka.
Punkt 1: Krzysztof Warlikowski jest laureatem wielu nagród teatralnych, m.in. w 2008 r. otrzymał Międzynarodową Nagrodę Nowa Teatralna Rzeczywistość przyznana w Atenach za nowatorstwo w sztuce teatru. W latach 1992-1993 był asystentem wybitnego reżysera teatralnego Petera Brooka.
Krzysztof Warlikowski, static.prsa.pl, CC BY-SA 3.0
R1Hqe4X4YVqO61
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „(A)pollonia”, reż. Krzysztofa Warlikowskiego. Ukazuje ona dwie kobiety. Kobieta w czarnej sukience trzyma kobietę w białej za szyję. Za kobietą ubraną w ciemne kolory stoi mężczyzna w czarnym płaszczu z postawionym kołnierzem.
„(A)pollonia”, reż. Krzysztof Warlikowski, gazeta.pl, CC BY 3.0
RWmHrZ2dhonzl1
Ilustracja interaktywna przedstawia scenę ze spektaklu „Koniec” w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego. Ukazuje ona scenę w przyciemnionym pomieszczeniu, w którym znajduje się kobieta w krótkiej niebieskiej sukience z maską w postaci głowy sarny. Obok na krześle siedzi odwrócony od niej mężczyzna, ubrany w garnitur. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Spektakl powstał na podstawie tekstów Elizabeth Costello Johna Maxwella Coetzee, Procesu i Myśliwego Grakchusa Franza Kafki oraz Nickel Stuff Bernarda - Marie Koltesa.
Punkt 1: Spektakl powstał na podstawie tekstów: Elizabeth Costello Johna Maxwella Coetzee, Procesu i Myśliwego Grakchusa Franza Kafki oraz Nickel Stuff Bernarda-Marie Koltèsa.
Ilustracja interaktywna przedstawia scenę ze spektaklu „Koniec” w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego. Ukazuje ona scenę w przyciemnionym pomieszczeniu, w którym znajduje się kobieta w krótkiej niebieskiej sukience z maską w postaci głowy sarny. Obok na krześle siedzi odwrócony od niej mężczyzna, ubrany w garnitur. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Spektakl powstał na podstawie tekstów Elizabeth Costello Johna Maxwella Coetzee, Procesu i Myśliwego Grakchusa Franza Kafki oraz Nickel Stuff Bernarda - Marie Koltesa.
Punkt 1: Spektakl powstał na podstawie tekstów: Elizabeth Costello Johna Maxwella Coetzee, Procesu i Myśliwego Grakchusa Franza Kafki oraz Nickel Stuff Bernarda-Marie Koltèsa.
„Koniec”, reż. Krzysztof Warlikowski, nowyteatr.org, CC BY 3.0
Kazimierz Dejmek (1924‑2002) – reżyser teatralny i aktor. Jeden z założycieli łódzkiej Grupy Młodych Aktorów, dyrektor m.in. Teatru Nowego w Łodzi, Teatru Narodowego w Warszawie. Reżyser słynnej adaptacji Mickiewiczowskich Dziadów z rolą Gustawa Holoubka jako Gustaw‑Konrad (premiera: 25.11.1967 r.). Przedstawienie zdjęto z afisza po 14 spektaklach (30.01.1968 r.), co było początkiem demonstracji studentów oraz tzw. wydarzeń marcowych. Dziady zostały źle przyjęte przez ówczesne władze, zarzucano im antyradzieckość, religianctwo. Reżyser został wyrzucony z partii oraz stracił posadę dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie. Dejmek zasłynął adaptacjami literatury staropolskiej, klasyki polskiej oraz współczesnych dramatów (m.in. Gombrowicza, Mrożka).
R1NUdbesTVslJ1
Ilustracja przedstawia tułów Kazimierza Dejmka. Mężczyzna w średnim wieku ma na sobie marynarkę w kratkę, koszulę i krawat oraz trzyma w lewej ręce, podpierającej głowę, zapalonego papierosa. Zdjęcie wykonane jest w odcieniach szarości.
Kazimierz Dejmek, ocdn.eu, CC BY-SA 3.0
RgzfBzLBkDptm1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Dziady” Adama Mickiewicza w układzie tekstu i reżyserii Kazimierza Dejmka, Teatr Narodowy w Warszawie. Ukazuje ona zakonnika z rozłożonymi rękami. W tle widoczne jest zniszczone płótno przedstawiające postacie świętych.
„Dziady” Adama Mickiewicza w układzie tekstu i reżyserii Kazimierza Dejmka, Teatr Narodowy w Warszawie, premiera: 25 listopada 1967 roku, fot. Franciszek Myszkowski, culture.pl, CC BY 3.0
Adam Hanuszkiewicz (1924‑2011) – aktor i reżyser teatralny. Zadebiutował w 1951 r. sztuką Leonida Rachmanowa Niespokojna starość. W latach 1957‑1963 był pierwszym reżyserem Teatru Telewizji, przyczynił się do rozwoju teatru telewizyjnego. Był dyrektorem Teatru Powszechnego w Warszawie, gdzie zrealizował m.in. głośne Wesele Wyspiańskiego (1963) i Zbrodnię i karę, w której zagrał również główną rolę. Po Kazimierzu Dejmku przejął zarządzanie Teatrem Narodowym w Warszawie. Hanuszkiewicz klasyczne teksty przenosił do czasów współczesnych. Reżyser czerpał z teatru telewizyjnego, m.in. zaciemnienie, sposób eksponowania detali, stylistykę kultury popularnej, przekaz publicystyczny.
RarYHmUclWiMa1
Ilustracja przedstawia zdjęcie Adama Hanuszkiewicza, siedzącego przy stole i czytającego scenariusz spektaklu. Mężczyzna jest w starszym wieku, w okularach, ubrany w jasną koszulę i beżową kamizelkę.
Adam Hanuszkiewicz, gazeta.pl, CC BY 3.0
R1IRaLcSTF67F1
Ilustracja interaktywna przedstawia Kalinę Jędrusik i Adama Hanuszkiewicza w spektaklu „Apollo z Bellac”, reżyseria Adam Hanuszkiewicz. Ukazuje ona parę na tle wieży Eiffla. mężczyzna w ciemnym garniturze patrzy z lekkim uśmiechem na kobietę w ciemnej bluzce z jasnymi włosami. Stoją przy drewnianej balustradzie. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Spektakl jest zaliczony do Złotej Setki Teatru Telewizji. Sztuka Jeana Griaudux była jednym z pierwszych zarejestrowanych przedstawień Teatru Telewizji.
Punkt 1: Spektakl jest zaliczony do Złotej Setki Teatru Telewizji. Sztuka Jeana Giraudoux była jednym z pierwszych zarejestrowanych przedstawień Teatru Telewizji.
Ilustracja interaktywna przedstawia Kalinę Jędrusik i Adama Hanuszkiewicza w spektaklu „Apollo z Bellac”, reżyseria Adam Hanuszkiewicz. Ukazuje ona parę na tle wieży Eiffla. mężczyzna w ciemnym garniturze patrzy z lekkim uśmiechem na kobietę w ciemnej bluzce z jasnymi włosami. Stoją przy drewnianej balustradzie. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Spektakl jest zaliczony do Złotej Setki Teatru Telewizji. Sztuka Jeana Griaudux była jednym z pierwszych zarejestrowanych przedstawień Teatru Telewizji.
Punkt 1: Spektakl jest zaliczony do Złotej Setki Teatru Telewizji. Sztuka Jeana Giraudoux była jednym z pierwszych zarejestrowanych przedstawień Teatru Telewizji.
Kalina Jędrusik i Adam Hanuszkiewicz w spektaklu „Apollo z Bellac”, reż. Adam Hanuszkiewicz, tvp.pl, CC BY 3.0
Zygmunt Hübner (1930‑1989) – jedna z najważniejszych postaci powojennego teatru w Polsce. Reżyser, aktor, pedagog, dyrektor teatrów. Jako reżyser zadebiutował w 1955 r. w warszawskim Teatrze Współczesnym Cieniem bohatera Seana O’Caseya, sztukę współreżyserował z Bronisławem Pawlickim. Samodzielnym debiutem reżyserskim był Melodramat Janusza Warmińskiego, zrealizowany w tym samym roku w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Do najbardziej znanych jego spektakli zalicza się Ulissesa Joyce’a (1970) i Lot nad kukułczym gniazdem Dale’a Wassermana wg powieści Kena Kesey’a z rolami Wojciecha Pszoniaka i Franciszka Pieczki. Hübner był dyrektorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku, Teatru Współczesnego we Wrocławiu, Starego Teatru w Krakowie, Teatru Powszechnego w Warszawie. U niego zadebiutował m.in. Andrzej Wajda. Był wybitnym dyrektorem dbającym o najwyższy poziom intelektualny, artystyczny, niezależność i swobodę wypowiedzi, przez co często popadał w konflikty z ówczesną władzą. Teatr Hübnera był teatrem nieobojętnym, zaangażowanym we współczesny świat, politykę, życie społeczne i intymne sprawy człowieka.
R9NdsRU2pCeEE1
Ilustracja interaktywna przedstawia Zygmunta Hübnera. Starszy mężczyzna jest ukazany od ramion w górę. Ma na szyi szal.Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Zygmunt Hibner był dyrektorem wielu polskich teatrów. To u niego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku debiutował Andrzej Wajda przedstawieniem Kapelusz pełen deszczu Michaela Gazzo w 1959 roku.
Punkt 1: Zygmunt Hübner był dyrektorem wielu polskich teatrów. To u niego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku debiutował Andrzej Wajda przedstawieniem Kapelusz pełen deszczu Michaela Gazzo w 1959 r.
Ilustracja interaktywna przedstawia Zygmunta Hübnera. Starszy mężczyzna jest ukazany od ramion w górę. Ma na szyi szal.Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Zygmunt Hibner był dyrektorem wielu polskich teatrów. To u niego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku debiutował Andrzej Wajda przedstawieniem Kapelusz pełen deszczu Michaela Gazzo w 1959 roku.
Punkt 1: Zygmunt Hübner był dyrektorem wielu polskich teatrów. To u niego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku debiutował Andrzej Wajda przedstawieniem Kapelusz pełen deszczu Michaela Gazzo w 1959 r.
Zygmunt Hübner, culture.pl, CC BY-SA 3.0
RIclnnVnjLg3H1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Nie boska komedia” Zygmunta Krasińskiego. Ukazuje ona parę młodą. Nowożeńcy siedzą obok siebie. Patrzą na coś z zaciekawieniem.
„Nie boska komedia” Zygmunta Krasińskiego, reż. Zygmunt Hübner, tvp.pl, CC BY 3.0
mfb37dc06ae98a34d_0000000000118
Jerzy Grzegorzewski (1939‑2005) – reżyser, inscenizator, scenograf. Zaliczany (obok Jarockiego i Lupy) do najwybitniejszych inscenizatorów polskiego teatru. Pracował w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi, Starym Teatrze w Krakowie, Teatrze Polskim we Wrocławiu (był dyrektorem artystycznym). W latach 1997‑2003 był dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie. Do jego najdojrzalszych dzieł zalicza się Ślub wg Gombrowicza, Nie‑boską komedię wg Krasińskiego i Amerykę Kafki. Grzegorzewski lubił powracać do tych samych autorów i sztuk. Interesowały go tematy egzystencjalne, śmierć kultury, sen, pamięć. Jego teatr był niezależny, autonomiczny, rozprawiający się z wielkimi mitami kultury, niekomentujący rzeczywistości. Dopiero w późniejszych realizacjach zaczął pokazywać współczesną Polskę, jej problemy po przemianach roku 1989. Jego ostatnie przedstawienia były cyklem pożegnań i rozliczeń ze światem i sztuką. Jerzy Grzegorzewski łączył teatr tradycyjny z awangardowym (np. zamieniał scenę z widownią), tworzył scenografię do spektakli.
R1QGt6lNnRIMz1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Ukazuje ona po lewej stronie stojącą kobietę (pannę młodą) i dwóch mężczyzn stojących po prawej stronie. Wszyscy mają wyciągnięte dłonie, w geście modlitewnym. Kobieta w szarym stroju z haftem oraz czepcu na głowie. Jeden mężczyzna w czarnej marynarce a drugi w jasnej sukmanie z czerwonymi zdobieniami.
Ewa Konstancja Bułhak, Zbigniew Zamachowski, Wojciech Malajkat w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, reż. Jerzy Grzegorzewski, fot. Wojciech Plewiński, narodowy.pl, CC BY 3.0
Grzegorz Jarzyna (ur. 1968 r.) – reżyser teatralny i operowy. Od 1998 r. dyrektor artystyczny TR Warszawa, jednej z ciekawszych polskich scen teatralnych, która jest nowoczesna i poszukująca. Reżyser, każdą swoją sztukę podpisuje innym pseudonimem. W 1997 r. zadebiutował spektaklem Bzik tropikalny na podstawie Mister Price’a i Nowego Wyzwolenia Stanisława Ignacego Witkiewicza. Tego samego roku zrealizował Iwonę, księżniczkę Burgunda Gombrowicza w Starym Teatrze w Krakowie. W 1999 r. przeniósł na deski Teatru Rozmaitości w Warszawie sztukę Fredry, pt. Magnetyzm serca, a w Teatrze Polskim we Wrocławiu – Doktora Faustusa Manna. W 2000 r. wyreżyserował Księcia Myszkina wg Idioty Fiodora Dostojewskiego. W 2005 r. wystawił Szekspirowskiego Makbeta: 2007: Macbeth. Akcja została wpisana we współczesne realia wojny na Bliskim Wschodzie. Spektakl był pokazywany w nieczynnej warszawskiej Fabryce Waryńskiego. Do innych bardzo ważnych realizacji Jarzyny należy T.E.O.R.E.M.A.T. wg Piera Paolo Pasoliniego (2009), Między nami dobrze jest Doroty Masłowskiej (2009), Nosferatu na podstawie prozy Brama Stokera Drakula (2011), Druga kobieta, która jest adaptacją scenariusza filmu Johna Casavetesa Opening Night. W 2015 r. w TR Warszawa zrealizował dramat Mariusa von Mayenburga Męczennicy, w którym pokazał lęk przed innymi, kryzysem ekonomicznym, próbami kontrolowania życia jednostki, co doprowadziło bohaterów ku zasadom wiary, przeradzających się w dogmatyzm. Rzeczywistość sceniczna u Jarzyny jest odrębna od naszej, śmiało sięga po symbole kultury masowej, jej kalki, schematy, stereotypy. Reżyserowi zależy na stworzeniu teatru będącego blisko ludzi i dotykającego ich problemów, m.in. dlatego niektóre przedstawienia były realizowane w przestrzeniach nieteatralnych. Od 2005 r. przy TR Warszawa istniał projekt TR/PL – podczas których twórcy poszukiwali nowych form dramatycznych dla Polski. We wcześniejszych latach przy teatrze TR Warszawa działało studium dramatopisarskie i aktorskie. Jarzyna jest również uznanym reżyserem operowym. Jego debiut operowy miał miejsce w 2005 r. w Teatrze Wielkim w Poznaniu ze sztuką Mozarta Cosi fan tutte. Akcję opery przeniósł do czasów współczesnych. Reżyserował także Giovanniego wg Don Giovanniego Mozarta, Don Juana Moliera, Dziecko i czary Maurice’a Ravela i Karła Alexandra Zemlinsky’ego. Jest autorem libretta opery Zygmunta Krauzego wg dramatu Gombrowicza Iwona, księżniczka Burgunda. Jarzyna pokazywał swoje spektakle na najważniejszych festiwalach teatralnych.
Rt12S4LiGZt581
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „4.48 Psychosis”. Ukazuje ona dwie kobiety: stojącą młodą i starszą siedzącą. Znajdują się one w ciemnym, tajemniczym pomieszczeniu.
„4.48 Psychosis”, reż. Grzegorz Jarzyna, fot. Stefan Okołowicz/ TR Warszawa, culture.pl, CC BY 3.0
R1PC3a2qCxpcB1
Ilustracja przedstawia aktorów w przestrzeni ATM Studio w spektaklu „G.E.N.” Ukazuje ona przestronne ciemne pomieszczenie. Młode osoby chodzą po jasnych liniach.
Aktorzy w przestrzeni ATM Studio w spektaklu „G.E.N.”, reż. Grzegorz Jarzyna. Na pierwszym planie Sebastian Pawlak, polityka.pl, CC BY 3.0
mfb37dc06ae98a34d_0000000000136
Jerzy Jarocki (1929‑2012) – jeden z ważniejszych polskich reżyserów teatralnych. Pracował m.in. dla Teatru Telewizji, Starego Teatru w Krakowie, Teatru Polskiego we Wrocławiu, Teatru Śląskiego w Katowicach i Teatru Narodowego w Warszawie. Jarocki szczegółowo analizował teksty, szukając w nich tematów uniwersalnych. W sztukach Jarockiego wszystkie elementy: tekst, gra aktorska, kostiumy, scenografia były do siebie idealnie dopasowane i współgrały, aby mogły uwydatnić owe uniwersalia. W jego inscenizacjach dominowali autorzy współcześni, a do ulubionych należeli: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Witold Gombrowicz i Tadeusz Różewicz.
RL3O0l3A8aiCd1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Tango” Sławomira Mrożka. Ukazuje ona kobietę i dwóch mężczyzn. Siedzą przy stole i grają w karty.
„Tango” Sławomira Mrożka, reż. Jerzy Jarocki, narodowy.pl, CC BY 3.0
R1P6ya5vHMjrN1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Historia PRL wg Mrożka”. Ukazuje ona stojących, śpiewających ludzi.
„Historia PRL wg Mrożka”, reż. Jerzy Jarocki, tvp.pl, CC BY 3.0
Jan Klata (ur. 1973 r.) – reżyser teatralny, dramaturg. Zrealizował ponad 30 spektakli w Polsce i za granicą. Był asystentem Jerzego Grzegorzewskiego, Jerzego Jarockiego i Krystiana Lupy. Samodzielnie debiutował w 2003 r. w Teatrze im. Szaniawskiego w Wałbrzychu sztuką Rewizor Mikołaja Gogola. Akcję z dziewiętnastowiecznej Rosji przeniósł do lat 70. XX w. w PRL. Z Rewizora powstał mocny teatr polityczny. Statystami w sztuce byli wałbrzyscy bezrobotni. W spektaklu Klata pokazał niezgodę na zakłamaną rzeczywistość, cwaniactwo, cynizm i wyścigi szczurów. Reżyser jest autorem sztuki Uśmiech Grejpruta, którą zrealizował w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Na deski teatru przeniósł Lochy Watykanu Andre Gide’a – reżyser odnosi się do rzeczywistości, spektakl miał pokazać hipokryzję społeczeństwa, np. wiarę na pokaz. Inną ważną adaptacją Klaty było H. wg Hamleta Szekspira, zrealizowaną dla Teatru Wybrzeże w Gdańsku, ale pokazywaną w Stoczni Gdańskiej. Wybór miejsca był inspiracją Wyspiańskim, który mówił, że Hamleta należy grać tam, gdzie skupia się duch narodu. Dla Wyspiańskiego był to Wawel, dla Klaty – Stocznia Gdańska, pobliski Plac Trzech Krzyży, gdzie zmieniła się historia Europy i świata. Nakręcona pomarańcza na podstawie Mechanicznej pomarańczy była współczesnym moralitetem i studium przemocy. Klata tworzy teatr polityczny, mocno oddziałujący i opisujący współczesność. W swoich spektaklach wykorzystuje mocne środki przekazu: miksuje sceny i sekwencje ruchowe, efekty dźwiękowe i świetlne. Przy inscenizacji klasyki, ubiera ją we współczesność. W latach 2013‑2017 Jan Klata był dyrektorem Narodowego Starego Teatru w Krakowie. Zrealizował tam m.in. Do Damaszku wg prozy Artura Strinberga, Wroga ludu – Henryka Ibsena, którą jak większość swoich sztuk przeniósł w czasy współczesne i pokazał miasto smogu, lokalną polityką oraz uchodźców. Z kolei Króla Leara umieścił w Watykanie.
R1AeVLBEV64VJ1
Ilustracja interaktywna przedstawia Jana Klatę, ukazanego od pasa w górę. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma wąsy i brodę, niemal łysą głowę i charakterystyczny kosmyk włosów na jej czubku. Ubrany jest w jasnozieloną kurtkę. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Jan Klata był asystentem wybitnych reżyserów teatralnych: Jerzego Grzegorzewskiego przy La Boheme według Stanisława Wyspiańskiego w 1995 roku w Teatrze Studio w Warszawie, Jerzego Jarockiego przy przedstawieniu Grzebanie w 1996 roku w Starym Teatrze w Krakowie oraz Krystiana Lupy przy Płatonowie wiśniowym oraz oliwkowym według Antoniego Czechowa w 1996 roku w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie.
Punkt 1: Jan Klata był asystentem wybitnych reżyserów teatralnych: Jerzego Grzegorzewskiego przy La Bohème wg Stanisława Wyspiańskiego w 1995 r. w Teatrze Studio w Warszawie, Jerzego Jarockiego przy przedstawieiu Grzebanie w 1996 r. w Starym Teatrze w Krakowie oraz Krystiana Lupy przy Płatonowie wiśniowym i oliwkowym wg Antoniego Czechowa w 1996 r. w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie.)
Ilustracja interaktywna przedstawia Jana Klatę, ukazanego od pasa w górę. Mężczyzna jest w średnim wieku, ma wąsy i brodę, niemal łysą głowę i charakterystyczny kosmyk włosów na jej czubku. Ubrany jest w jasnozieloną kurtkę. Na ilustracji umieszczone są dodatkowe informacje oznaczone jako niebieski pulsujący punkt. Dodatkowe informacje: Jan Klata był asystentem wybitnych reżyserów teatralnych: Jerzego Grzegorzewskiego przy La Boheme według Stanisława Wyspiańskiego w 1995 roku w Teatrze Studio w Warszawie, Jerzego Jarockiego przy przedstawieniu Grzebanie w 1996 roku w Starym Teatrze w Krakowie oraz Krystiana Lupy przy Płatonowie wiśniowym oraz oliwkowym według Antoniego Czechowa w 1996 roku w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie.
Punkt 1: Jan Klata był asystentem wybitnych reżyserów teatralnych: Jerzego Grzegorzewskiego przy La Bohème wg Stanisława Wyspiańskiego w 1995 r. w Teatrze Studio w Warszawie, Jerzego Jarockiego przy przedstawieiu Grzebanie w 1996 r. w Starym Teatrze w Krakowie oraz Krystiana Lupy przy Płatonowie wiśniowym i oliwkowym wg Antoniego Czechowa w 1996 r. w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie.)
Jan Klata, culture.pl, CC BY-SA 3.0
RMwWXaIbnqSPA
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Wróg ludu” Ibsena. Ukazuje ona dwóch mężczyzn na tle ściany pokrytej kafelkami. Jeden z nich trzyma na kolanach poduszki, jest ubrany w żółty wzorzysty sweter. Drugi z nich ubrany jest w czarny płaszcz, czapkę i kolorowy szalik.
WOK-013-FOTO25
„Wróg ludu” Ibsena, reż. Jan Klata, dialogfestival.pl, CC BY 3.0
R1cYnKSBjkviG1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Sprawa Dantona” Stanisławy Przybyszewskiej. Ukazuje ona pięciu mężczyzn, ubranych w stroje barokowe i peruki. Stoją w ciemnym pomieszczeniu.
„Sprawa Dantona” Stanisławy Przybyszewskiej, reż. Jan Klata, tvp.pl, CC BY 3.0
mfb37dc06ae98a34d_0000000000139
Animacja 3D pt. Kobiece ikony polskiego teatru
RJzYhbkEOHcmt1
Animacja 3D pt. „Kobiece ikony polskiego teatru”. Po uruchomieniu animacji widać dwa obrazy z dodatkowymi informacjami.
Po uruchomieniu animacji widać sześć obrazów z dodatkowymi informacjami.
Obraz 1 przedstawia: Stanisława Celińska w przedstawieniu Grace i Gloria w Teatrze Mazowieckim w Warszawie
Dodatkowe informacje: Stanisława Celińska urodziła się 29 kwietnia 1947 r. w Warszawie. Jest absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie (1969 r.) Zadebiutowała na studiach jako Aniela w sztuce Wielki człowiek do małych interesów w reżyserii Jerzego Kreczmara w Teatrze Współczesnym w Warszawie. Występowała m.in. w warszawskich teatrach: Współczesnym, Nowym, Dramatycznym, Studio, Kwadrat, na Woli, TR Warszawa, czy w Teatrze Nowym w Poznaniu. Grała m.in. u Erwina Axera (jako Akulina w Potędze ciemności Lwa Tołstoja), Zygmunta Hübnera (m.in. jako Katarzyna w Zmierzchu długiego dnia wg Eugene’a O’Neilla), Jerzego Zatorskiego (jako Synowa we Wrześniaku Edwarda Redlińskiego). Do jej pamiętnych ról zalicza się monodram De profundis w reżyserii Bohdana Cybulskiego. Od 1969 r. rozpoczęła współpracę z Teatrem Polskiego Radia, a od 1970 r. z Teatrem Telewizji.
Obraz 2 przedstawia: Teresa Budzisz‑Krzyżanowska w przedstawieniu Hamlet IV w Starym Teatrze w Krakowie
Dodatkowe informacje: Do jej najważniejszych ról w karierze zalicza się tytułową rolę w spektaklu Wajdy Hamlet IV.
"Nie wiadomo, kiedy Budzisz‑Krzyżanowska przeistacza się w Hamleta. Po prostu wychodzi zza kulis w cielistym kostiumie i niedbałym ruchem zdejmuje kapelusz, zmienia kostium na inny i - dalej jest, działa, mówi, porusza się, sama, oddzielona od widowni, od aktorów także, jak ptak uwięziony w klatce. (...) Hamlet Krzyżanowskiej tyle czuje, tyle cierpi, tak wiele rozumie, że wydaje się - jakby był obdarzony stanem świadomości ponad wszystko, ponad wszystkimi. Kruchy i wrażliwy, agresywny i atakujący. Walczący zajadle na skutek swojej słabości, porażek i krzywd. Budzisz gra, zda się lekko bez wysiłku, bezbłędnie, tj. bez cienia fałszu. Jest to jej wielkie osiągnięcie aktorskie. (...) Hamlet prawdziwy, cichy refleksyjny - mimo bólu i agresji - tak jakby aktorka swą grą, swoim byciem, pisała esej na temat natury ludzkiej (...)" (Kultura 1989, nr 36).
Aktorka "(...) nie była kobietą przebraną za mężczyznę, lecz wcieleniem dramatu i rozterek Hamleta, które przecież nie są od płci uzależnione (...)" (Joanna Godlewska, Najnowsza historia teatru polskiego, Wrocław 1999).
Obraz 3 przedstawia: Danuta Szaflarska w przedstawieniu Między nami jest dobrze w TR Warszawa
Dodatkowe informacje: Do jej najważniejszych ról teatralnych zalicza się Starszą Kobietę w Godzinie Kota Pera Olova Enquista w Teatrze Powszechnym w Warszawie, role w sztukach Sławomira Mrożka (Anastazja Piertrowa w Miłości na Krymie, Babcia Eugenia w Tangu). Oprócz tego grała Ewelinę Dally w Pani Dally ma kochanka Williama Hanley‑a, Cleę Czarnej komedii Petera Schaffera, Podstolinę w Zemście Aleksandry Fredry. Za rolę Babci w Między nami jest dobrze w reż. Grzegorza Jarzyny została nagrodzona w 2009 r. na 9. Ogólnopolskim Festiwalu Dramaturgii Współczesnej Rzeczywistość Przedstawiona w Zabrzu.
Do historii polskiego aktorstwa przeszły także jej role filmowe. Debiutowała w Zakazanych Piosenkach. Do pamiętnych ról Szaflarskiej zaliczamy także Babcię Misię w Dolinie Issy, Doktorową w Pożegnaniu z Marią, siostrę Feliksę w Faustynie. Kilkakrotnie współpracowała z Dorotą Kędzierzawską, z którą nakręciła Diabły, diabły (rola Wiedźmy), Nic (jako Jędza) oraz Pora umierać z brawurową rolą Anieli. Za tę rolę odbyła liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. na gdyńskim Festiwalu Filmowym.
Obraz 4 przedstawia: Teresa Budzisz‑Krzyżanowska w przedstawieniu Król Edyp w Teatrze Ateneum w Warszawie
Dodatkowe informacje: Teresa Budzisz‑Krzyżanowska urodziła się 17 września 1942 r. w Tczewie. Jest absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Współpracowała m.in. z Teatrem Rozmaitości w Krakowie, Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Starym Teatrem w Krakowie, Teatrem Studio w Warszawie, Teatrem Ateneum w Warszawie, Teatrem Narodowym w Warszawie. Debiutowała w 1965 r. w widowisku muzycznym Mich no tylko zakwitną jabłonie. Grała u najlepszych polskich reżyserów i inscenizatorów teatralnych. Jej pierwszą ważną rolą była Julia w Romeo i Juli w reż. Haliny Gryglaszewskiej. Grała m.in. u Lidii Zamkow (jako Rachela w Weselu), Jerzego Jarockiego (m.in. Panna Burstner w Procesie), Jerzego Grzegorzewskiego (m.in. jako Spika w Tak zwanej ludzkości w obłędzie), w Andrzeja Seweryna, Gustawa Holoubka, Mariusza Trelińskiego, Andrzeja Wajdy.
Role Budzisz‑Krzyżanowskiej są pełne pasji, emocji, niepokoju. Aktorka jest świadoma swojej gry, tak też stosuje wszelakie środki artystyczne. Jest uważana za jedną z najlepszych aktorek swojego pokolenia. Wiele jej ról weszło do kanonu polskiego aktorstwa.
Obraz 5 przedstawia: Danuta Szaflarska w przedstawieniu Daily Soup w Teatrze Narodowym w Warszawie
Dodatkowe informacje: Danuta Szaflarska urodziła się 6 lutego 1915 r. w Kosarzyskach, zmarła 19 lutego 2017 r. w Warszawie. Wybitna aktorka teatralna i filmowa. Zagrała wiele wybitnych ról w filmie, serialach, Teatrze Telewizji i w spektaklach teatralnych. W 1939 r. ukończyła Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej. W czasie wojny (1939‑1941) pracowała w wileńskim Teatrze na Pohulance, później w teatrach konspiracyjnych, była łączniczką podczas powstania warszawskiego. Po wojnie pracowała w Starym Teatrze w Krakowie, Teatrze Kameralnym w Łodzi, Teatrze Współczesnym w Warszawie, Teatrze Narodowym w Warszawie, Teatrze Dramatycznym w Warszawie, TR Warszawa. Na emeryturze występowała gościnie na wielu scenach warszawskich.
Debiutowała w 1939 r. w sztuce Szczęśliwe dni Claude’a Pugeta.
Grała zarówno w spektaklach kostiumowych jak i współczesnych, role komediowe i dramatyczne, choć na te drugie musiała długo czekać.
Krytycy podkreślali jej naturalne poczucie humoru, bezpretensjonalność, naturalność, ale także oszczędność, wyrazistość. Każdy jej gest i ruch był przemyślany i miał znaczenie.
Obraz 6 przedstawia: Stanisława Celińska w przedstawieniu Krum w TR Warszawa
Dodatkowe informacje: Do jej najważniejszych ról zaliczamy te grane w spektaklach Krzysztofa Warlikowskiego (m.in. Cecylia w Zachodnim wybrzeżu Bernarda‑Marie Koltesa, Gertruda w Hamlecie Wiliama Szekspira, Trinkula w Burzy Szekspira, Fridę/Narratorkę w Dybuku Szymona Anskiego i Hanny Krall). Swój ogromy talent dramatyczny pokazała w Oczyszczonych wg Sarah Kane (jako Kobieta z peep‑show) czy w Krumie Hanoha Levina (jako Matka).
O jej roli w Oczyszczonych Janusz Majcherek pisał: "Przy całym pięknie formalnym jest to przedstawienie niejako poręczone osobiście i dlatego tak dotykające widzów. To osobiste poręczenie, ba, artystyczną ofiarność widzę u wszystkich aktorów (...), ale w prawdziwe osłupienie wprawiła mnie Stanisława Celińska: to już nie jest ofiarność, to jest ofiara, a nawet, nie waham się powiedzieć jakiś nowy akt całkowity." (Teatr, nr 1‑2 2002).
Stanisława Celińska zagrała także wiele wybitnych ról filmowych. W ostatnich latach skupiła się na śpiewaniu. W 2012 r. wydała swoją debiutancką płytę Nowa Warszawa.
Animacja 3D pt. „Kobiece ikony polskiego teatru”. Po uruchomieniu animacji widać dwa obrazy z dodatkowymi informacjami.
Po uruchomieniu animacji widać sześć obrazów z dodatkowymi informacjami.
Obraz 1 przedstawia: Stanisława Celińska w przedstawieniu Grace i Gloria w Teatrze Mazowieckim w Warszawie
Dodatkowe informacje: Stanisława Celińska urodziła się 29 kwietnia 1947 r. w Warszawie. Jest absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie (1969 r.) Zadebiutowała na studiach jako Aniela w sztuce Wielki człowiek do małych interesów w reżyserii Jerzego Kreczmara w Teatrze Współczesnym w Warszawie. Występowała m.in. w warszawskich teatrach: Współczesnym, Nowym, Dramatycznym, Studio, Kwadrat, na Woli, TR Warszawa, czy w Teatrze Nowym w Poznaniu. Grała m.in. u Erwina Axera (jako Akulina w Potędze ciemności Lwa Tołstoja), Zygmunta Hübnera (m.in. jako Katarzyna w Zmierzchu długiego dnia wg Eugene’a O’Neilla), Jerzego Zatorskiego (jako Synowa we Wrześniaku Edwarda Redlińskiego). Do jej pamiętnych ról zalicza się monodram De profundis w reżyserii Bohdana Cybulskiego. Od 1969 r. rozpoczęła współpracę z Teatrem Polskiego Radia, a od 1970 r. z Teatrem Telewizji.
Obraz 2 przedstawia: Teresa Budzisz‑Krzyżanowska w przedstawieniu Hamlet IV w Starym Teatrze w Krakowie
Dodatkowe informacje: Do jej najważniejszych ról w karierze zalicza się tytułową rolę w spektaklu Wajdy Hamlet IV.
"Nie wiadomo, kiedy Budzisz‑Krzyżanowska przeistacza się w Hamleta. Po prostu wychodzi zza kulis w cielistym kostiumie i niedbałym ruchem zdejmuje kapelusz, zmienia kostium na inny i - dalej jest, działa, mówi, porusza się, sama, oddzielona od widowni, od aktorów także, jak ptak uwięziony w klatce. (...) Hamlet Krzyżanowskiej tyle czuje, tyle cierpi, tak wiele rozumie, że wydaje się - jakby był obdarzony stanem świadomości ponad wszystko, ponad wszystkimi. Kruchy i wrażliwy, agresywny i atakujący. Walczący zajadle na skutek swojej słabości, porażek i krzywd. Budzisz gra, zda się lekko bez wysiłku, bezbłędnie, tj. bez cienia fałszu. Jest to jej wielkie osiągnięcie aktorskie. (...) Hamlet prawdziwy, cichy refleksyjny - mimo bólu i agresji - tak jakby aktorka swą grą, swoim byciem, pisała esej na temat natury ludzkiej (...)" (Kultura 1989, nr 36).
Aktorka "(...) nie była kobietą przebraną za mężczyznę, lecz wcieleniem dramatu i rozterek Hamleta, które przecież nie są od płci uzależnione (...)" (Joanna Godlewska, Najnowsza historia teatru polskiego, Wrocław 1999).
Obraz 3 przedstawia: Danuta Szaflarska w przedstawieniu Między nami jest dobrze w TR Warszawa
Dodatkowe informacje: Do jej najważniejszych ról teatralnych zalicza się Starszą Kobietę w Godzinie Kota Pera Olova Enquista w Teatrze Powszechnym w Warszawie, role w sztukach Sławomira Mrożka (Anastazja Piertrowa w Miłości na Krymie, Babcia Eugenia w Tangu). Oprócz tego grała Ewelinę Dally w Pani Dally ma kochanka Williama Hanley‑a, Cleę Czarnej komedii Petera Schaffera, Podstolinę w Zemście Aleksandry Fredry. Za rolę Babci w Między nami jest dobrze w reż. Grzegorza Jarzyny została nagrodzona w 2009 r. na 9. Ogólnopolskim Festiwalu Dramaturgii Współczesnej Rzeczywistość Przedstawiona w Zabrzu.
Do historii polskiego aktorstwa przeszły także jej role filmowe. Debiutowała w Zakazanych Piosenkach. Do pamiętnych ról Szaflarskiej zaliczamy także Babcię Misię w Dolinie Issy, Doktorową w Pożegnaniu z Marią, siostrę Feliksę w Faustynie. Kilkakrotnie współpracowała z Dorotą Kędzierzawską, z którą nakręciła Diabły, diabły (rola Wiedźmy), Nic (jako Jędza) oraz Pora umierać z brawurową rolą Anieli. Za tę rolę odbyła liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. na gdyńskim Festiwalu Filmowym.
Obraz 4 przedstawia: Teresa Budzisz‑Krzyżanowska w przedstawieniu Król Edyp w Teatrze Ateneum w Warszawie
Dodatkowe informacje: Teresa Budzisz‑Krzyżanowska urodziła się 17 września 1942 r. w Tczewie. Jest absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Współpracowała m.in. z Teatrem Rozmaitości w Krakowie, Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Starym Teatrem w Krakowie, Teatrem Studio w Warszawie, Teatrem Ateneum w Warszawie, Teatrem Narodowym w Warszawie. Debiutowała w 1965 r. w widowisku muzycznym Mich no tylko zakwitną jabłonie. Grała u najlepszych polskich reżyserów i inscenizatorów teatralnych. Jej pierwszą ważną rolą była Julia w Romeo i Juli w reż. Haliny Gryglaszewskiej. Grała m.in. u Lidii Zamkow (jako Rachela w Weselu), Jerzego Jarockiego (m.in. Panna Burstner w Procesie), Jerzego Grzegorzewskiego (m.in. jako Spika w Tak zwanej ludzkości w obłędzie), w Andrzeja Seweryna, Gustawa Holoubka, Mariusza Trelińskiego, Andrzeja Wajdy.
Role Budzisz‑Krzyżanowskiej są pełne pasji, emocji, niepokoju. Aktorka jest świadoma swojej gry, tak też stosuje wszelakie środki artystyczne. Jest uważana za jedną z najlepszych aktorek swojego pokolenia. Wiele jej ról weszło do kanonu polskiego aktorstwa.
Obraz 5 przedstawia: Danuta Szaflarska w przedstawieniu Daily Soup w Teatrze Narodowym w Warszawie
Dodatkowe informacje: Danuta Szaflarska urodziła się 6 lutego 1915 r. w Kosarzyskach, zmarła 19 lutego 2017 r. w Warszawie. Wybitna aktorka teatralna i filmowa. Zagrała wiele wybitnych ról w filmie, serialach, Teatrze Telewizji i w spektaklach teatralnych. W 1939 r. ukończyła Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej. W czasie wojny (1939‑1941) pracowała w wileńskim Teatrze na Pohulance, później w teatrach konspiracyjnych, była łączniczką podczas powstania warszawskiego. Po wojnie pracowała w Starym Teatrze w Krakowie, Teatrze Kameralnym w Łodzi, Teatrze Współczesnym w Warszawie, Teatrze Narodowym w Warszawie, Teatrze Dramatycznym w Warszawie, TR Warszawa. Na emeryturze występowała gościnie na wielu scenach warszawskich.
Debiutowała w 1939 r. w sztuce Szczęśliwe dni Claude’a Pugeta.
Grała zarówno w spektaklach kostiumowych jak i współczesnych, role komediowe i dramatyczne, choć na te drugie musiała długo czekać.
Krytycy podkreślali jej naturalne poczucie humoru, bezpretensjonalność, naturalność, ale także oszczędność, wyrazistość. Każdy jej gest i ruch był przemyślany i miał znaczenie.
Obraz 6 przedstawia: Stanisława Celińska w przedstawieniu Krum w TR Warszawa
Dodatkowe informacje: Do jej najważniejszych ról zaliczamy te grane w spektaklach Krzysztofa Warlikowskiego (m.in. Cecylia w Zachodnim wybrzeżu Bernarda‑Marie Koltesa, Gertruda w Hamlecie Wiliama Szekspira, Trinkula w Burzy Szekspira, Fridę/Narratorkę w Dybuku Szymona Anskiego i Hanny Krall). Swój ogromy talent dramatyczny pokazała w Oczyszczonych wg Sarah Kane (jako Kobieta z peep‑show) czy w Krumie Hanoha Levina (jako Matka).
O jej roli w Oczyszczonych Janusz Majcherek pisał: "Przy całym pięknie formalnym jest to przedstawienie niejako poręczone osobiście i dlatego tak dotykające widzów. To osobiste poręczenie, ba, artystyczną ofiarność widzę u wszystkich aktorów (...), ale w prawdziwe osłupienie wprawiła mnie Stanisława Celińska: to już nie jest ofiarność, to jest ofiara, a nawet, nie waham się powiedzieć jakiś nowy akt całkowity." (Teatr, nr 1‑2 2002).
Stanisława Celińska zagrała także wiele wybitnych ról filmowych. W ostatnich latach skupiła się na śpiewaniu. W 2012 r. wydała swoją debiutancką płytę Nowa Warszawa.
Źródło: online-skills.
mfb37dc06ae98a34d_0000000000299
Zadania
RmtxWSIkdk2J0
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie. Jaka sztuka po raz pierwszy została w całości wyemitowana w Teatrze Telewizji? Możliwe odpowiedzi: 1. Okno w lesie, 2. Lalka, 3. Apollo z Bellac
Odpowiedz na pytanie. Jaka sztuka po raz pierwszy została w całości wyemitowana w Teatrze Telewizji? Możliwe odpowiedzi: 1. Okno w lesie, 2. Lalka, 3. Apollo z Bellac
Jaka sztuka po raz pierwszy została w całości wyemitowana w Teatrze Telewizji?
Okno w lesie
Lalka
Apollo z Bellac
R1VRebyvZSpW9
Ćwiczenie 2
Odpowiedz na pytanie. Jaki tytuł nosiło pierwsze polskie słuchowisko? Możliwe odpowiedzi: 1. Pogrzeb Kiejstuta, 2. Matysiakowie, 3. Warszawianka
Odpowiedz na pytanie. Jaki tytuł nosiło pierwsze polskie słuchowisko? Możliwe odpowiedzi: 1. Pogrzeb Kiejstuta, 2. Matysiakowie, 3. Warszawianka
Jaki tytuł nosiło pierwsze polskie słuchowisko?
Pogrzeb Kiejstuta
Matysiakowie
Warszawianka
R1CkkVsNTXNFp
Ćwiczenie 3
Odpowiedz na pytanie. Kto określił słuchowisko jako teatr wyobraźni? Możliwe odpowiedzi: 1. Jeremi Przybora, 2. Adam Hanuszkiewicz, 3. Witold Hulewicz
Odpowiedz na pytanie. Kto określił słuchowisko jako teatr wyobraźni? Możliwe odpowiedzi: 1. Jeremi Przybora, 2. Adam Hanuszkiewicz, 3. Witold Hulewicz
Kto określił słuchowisko jako teatr wyobraźni?
Jeremi Przybora
Adam Hanuszkiewicz
Witold Hulewicz
RsxPixxZCLCJu1
Ćwiczenie 4
Kto wyreżyserował spektakl "Wróg ludu" Ibsena? Możliwe odpowiedzi: 1. Kazimierz Dejmek 2. Andrzej Wajda 3. Jan Klata
Kto wyreżyserował spektakl "Wróg ludu" Ibsena? Możliwe odpowiedzi: 1. Kazimierz Dejmek 2. Andrzej Wajda 3. Jan Klata
RtKtCqnkkN55P
Ćwiczenie 5
Przyporządkuj nazwiska reżyserów do spektakli. Apolonia Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Tadeusz Kantor, 3. Zygmunt Hübner, 4. Krystian Lupa Wielopole, Wielopole Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Tadeusz Kantor, 3. Zygmunt Hübner, 4. Krystian Lupa Kalkwerk Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Tadeusz Kantor, 3. Zygmunt Hübner, 4. Krystian Lupa Lot nad kukułczym gniazdem Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Tadeusz Kantor, 3. Zygmunt Hübner, 4. Krystian Lupa
Przyporządkuj nazwiska reżyserów do spektakli. Apolonia Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Tadeusz Kantor, 3. Zygmunt Hübner, 4. Krystian Lupa Wielopole, Wielopole Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Tadeusz Kantor, 3. Zygmunt Hübner, 4. Krystian Lupa Kalkwerk Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Tadeusz Kantor, 3. Zygmunt Hübner, 4. Krystian Lupa Lot nad kukułczym gniazdem Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Tadeusz Kantor, 3. Zygmunt Hübner, 4. Krystian Lupa
Przyporządkuj nazwiska reżyserów do spektakli.
Tadeusz Kantor, Zygmunt Hübner, Krzysztof Warlikowski, Krystian Lupa
Apolonia
Wielopole, Wielopole
Kalkwerk
Lot nad kukułczym gniazdem
RXgGcKKNFo2Ya
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie. Którzy z poniższych reżyserów zajmują się reżyserowaniem przedstawień operowych? Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Grzegorz Jarzyna, 3. Adam Hanuszkiewicz
Odpowiedz na pytanie. Którzy z poniższych reżyserów zajmują się reżyserowaniem przedstawień operowych? Możliwe odpowiedzi: 1. Krzysztof Warlikowski, 2. Grzegorz Jarzyna, 3. Adam Hanuszkiewicz
Którzy z poniższych reżyserów zajmują się reżyserowaniem przedstawień operowych?
Krzysztof Warlikowski
Grzegorz Jarzyna
Adam Hanuszkiewicz
R13b4WFBbJpm6
Ćwiczenie 7
Jan Klata pracował jako asystent u znanych reżyserów. Zaznacz poniżej prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Kazimierz Dejmek, 2. Jerzy Grzegorzewski, 3. Krystian Lupa
Jan Klata pracował jako asystent u znanych reżyserów. Zaznacz poniżej prawidłowe odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Kazimierz Dejmek, 2. Jerzy Grzegorzewski, 3. Krystian Lupa
Jan Klata pracował jako asystent u znanych reżyserów. Zaznacz poniżej prawidłowe odpowiedzi.
Kazimierz Dejmek
Jerzy Grzegorzewski
Krystian Lupa
Rt8HGaCWT8VE6
Ćwiczenie 8
Odpowiedz na pytanie. Kto pełnił funkcję dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie? Możliwe odpowiedzi: 1. Adam Hanuszkiewicz, 2. Kazimierz Dejmek, 3. Tadeusz Kantor
Odpowiedz na pytanie. Kto pełnił funkcję dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie? Możliwe odpowiedzi: 1. Adam Hanuszkiewicz, 2. Kazimierz Dejmek, 3. Tadeusz Kantor
Kto pełnił funkcję dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie?
Adam Hanuszkiewicz
Kazimierz Dejmek
Tadeusz Kantor
Rybyo3zJ6kg1U
Ćwiczenie 9
Połącz w pary nazwisko z odpowiadającym mu opisem. Tadeusz Kantor Możliwe odpowiedzi: 1. w Tearze Wybrzeże, którym kierował debiutował m.in. Andrzej Wajda, 2. pierwszy dyrektor Teatru Telewizji, 3. autor tzw. teatru śmierci Zygmunt Hübner Możliwe odpowiedzi: 1. w Tearze Wybrzeże, którym kierował debiutował m.in. Andrzej Wajda, 2. pierwszy dyrektor Teatru Telewizji, 3. autor tzw. teatru śmierci Adam Hanuszkiewicz Możliwe odpowiedzi: 1. w Tearze Wybrzeże, którym kierował debiutował m.in. Andrzej Wajda, 2. pierwszy dyrektor Teatru Telewizji, 3. autor tzw. teatru śmierci
Połącz w pary nazwisko z odpowiadającym mu opisem. Tadeusz Kantor Możliwe odpowiedzi: 1. w Tearze Wybrzeże, którym kierował debiutował m.in. Andrzej Wajda, 2. pierwszy dyrektor Teatru Telewizji, 3. autor tzw. teatru śmierci Zygmunt Hübner Możliwe odpowiedzi: 1. w Tearze Wybrzeże, którym kierował debiutował m.in. Andrzej Wajda, 2. pierwszy dyrektor Teatru Telewizji, 3. autor tzw. teatru śmierci Adam Hanuszkiewicz Możliwe odpowiedzi: 1. w Tearze Wybrzeże, którym kierował debiutował m.in. Andrzej Wajda, 2. pierwszy dyrektor Teatru Telewizji, 3. autor tzw. teatru śmierci
Połącz w pary nazwisko z odpowiadającym mu opisem.
w Tearze Wybrzeże, którym kierował debiutował m.in. Andrzej Wajda, autor tzw. teatru śmierci, pierwszy dyrektor Teatru Telewizji
Tadeusz Kantor
Zygmunt Hübner
Adam Hanuszkiewicz
RaNouF4v0GRzH
Ćwiczenie 10
Który z reżyserów teatralnych był twórcą pierwszych polskich happeningów? Możliwe odpowiedzi: 1. Krystian Lupa 2. Tadeusz Kantor 3. Adam Hanuszkiewicz
Który z reżyserów teatralnych był twórcą pierwszych polskich happeningów? Możliwe odpowiedzi: 1. Krystian Lupa 2. Tadeusz Kantor 3. Adam Hanuszkiewicz
RpVWSoBS9IRu4
Ćwiczenie 11
Połącz w pary tytuł widowiska/słuchowiska z rodzajem, które reprezentują. opera Możliwe odpowiedzi: 1. Kobiety bez cienia, 2. Okno w lesie, 3. W Jezioranach, 4. Bzik Tropikalny słuchowisko Możliwe odpowiedzi: 1. Kobiety bez cienia, 2. Okno w lesie, 3. W Jezioranach, 4. Bzik Tropikalny spektakl Możliwe odpowiedzi: 1. Kobiety bez cienia, 2. Okno w lesie, 3. W Jezioranach, 4. Bzik Tropikalny teatr Możliwe odpowiedzi: 1. Kobiety bez cienia, 2. Okno w lesie, 3. W Jezioranach, 4. Bzik Tropikalny
Połącz w pary tytuł widowiska/słuchowiska z rodzajem, które reprezentują. opera Możliwe odpowiedzi: 1. Kobiety bez cienia, 2. Okno w lesie, 3. W Jezioranach, 4. Bzik Tropikalny słuchowisko Możliwe odpowiedzi: 1. Kobiety bez cienia, 2. Okno w lesie, 3. W Jezioranach, 4. Bzik Tropikalny spektakl Możliwe odpowiedzi: 1. Kobiety bez cienia, 2. Okno w lesie, 3. W Jezioranach, 4. Bzik Tropikalny teatr Możliwe odpowiedzi: 1. Kobiety bez cienia, 2. Okno w lesie, 3. W Jezioranach, 4. Bzik Tropikalny
Połącz w pary tytuł widowiska/słuchowiska z rodzajem, które reprezentują.
<i>Bzik Tropikalny</i>, <i>Okno w lesie</i>, <i>Kobiety bez cienia</i>, <i>W Jezioranach</i>
opera
słuchowisko
spektakl
teatr
RUMm9f0OrgaZ8
Ćwiczenie 12
Odpowiedz na pytanie. Która aktorka zagrała tytułową rolę w Hamlecie IV w reżyserii Andrzeja Wajdy? Możliwe odpowiedzi: 1. Nina Andrycz, 2. Teresa Budzisz-Krzyżanowska, 3. Stanisława Celińska
Odpowiedz na pytanie. Która aktorka zagrała tytułową rolę w Hamlecie IV w reżyserii Andrzeja Wajdy? Możliwe odpowiedzi: 1. Nina Andrycz, 2. Teresa Budzisz-Krzyżanowska, 3. Stanisława Celińska
Która aktorka zagrała tytułową rolę w Hamlecie IV w reżyserii Andrzeja Wajdy?
Nina Andrycz
Teresa Budzisz-Krzyżanowska
Stanisława Celińska
mfb37dc06ae98a34d_0000000000312
Słownik pojęć
Dadaizm
Dadaizm
ruch w sztukach wizualnych, który powstał niezależnie w Szwajcarii (Zurych) oraz Stanach Zjednoczonych (Nowy Jork). Głównym hasłem dadaizmu było zerwanie z tradycją, swoboda i dowolność wyboru środków artystycznego wyrazu. Dziełem sztuki mogło stać się wszystko – każdy przedmiot wybrany przez artystę, który tym samym stracił wartość użytkową, ale nie miał także żadnej wartości estetycznej (ready‑made – przedmiot gotowy). Prace dadaistów przypominały rysunki techniczne. Poprzez zmianę statusu przedmiotu od użytkowego do dzieła sztuki dadaiści chcieli zwrócić uwagę odbiorców na otaczający świat i zmienić status dzieła sztuki jako świątyni. W Europie jednym z impulsów powstania ruchu dadaistów był koszmar wojny. Odrzucali stare mieszczańskie wartości i tradycje, skoro one nie potrafiły uchronić świata od wojen, to należy szukać ratunku w intuicji, irracjonalności, ponieważ rozum zawiódł.
Informel
Informel
termin odnosi się do malarstwa europejskiego lat 50. XX, które rozwijało się równolegle do amerykańskiego ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Artyści europejscy, podobnie jak amerykańscy, poszukiwali niczym nieograniczonego aktu twórczego, poprzez stosowanie plam i linii.
Konstruktywizm
Konstruktywizm
kierunek w sztuce abstrakcyjnej, który powstał w 1913 r. w Rosji, na bazie kubizmu i futuryzmu. Nazwa wzięła się od konstruowania dzieła. Konstruktywiści posługiwali się prostymi figurami geometrycznymi: koło, kwadrat, trójkąt. Dzieło miało oddziaływać na widza przez napięcia wynikające z relacji między tymi elementami. Istotą dzieła nie były więc same elementy, ale właśnie relacje między nimi. Sztuka konstruktywistyczna miała oddawać postęp techniczny, zrywać z indywidualizmem i improwizacją. Jednym z postulatów było używanie nowych materiałów i form, które mogłyby zostać wykorzystane w przemyśle i architekturze.
Surrealizm
Surrealizm
nurt w sztuce, powstał w Paryżu wśród kręgu artystów skupionych wokół poety Andre Bretona. Inspiracją dla surrealistów była psychoanaliza Freuda, spirytualizm i marksizm. Chcieli stworzyć sztukę wywodząca się z podświadomości, autentyczną i automatyczną, do której dostęp blokuje rozum. Inspiracją były także sny. Malowali je m.in. Dali i Ernst. Co ważne surrealiści dbali o szczegóły i pomimo tematów ich dzieła były bardzo realistyczne.
Galeria ilustracji
RqKs3s1N9EBup1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Bernhard” według Krystiana Lupy w Teatrze Polskim we Wrocławiu. Ukazuje ona mężczyznę w średnim wieku, ubranego w zielony długi płaszcz, stojącego przy drzwiach i trzymającego prawą ręką klamkę. Podłoga pomieszczenia jest w kolorze czerwonym.
„Bernhard” według Lupy w Teatrze Polskim we Wrocławiu, polityka.pl, CC BY 3.0
RCQCdNIY0tS3z1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Proces”, reż. Krystiana Lupy. U góry na dużym banerze przedstawiony jest tułów młodego mężczyzny, ubranego w jasną koszulę, z pochyloną w dół głową. Poniżej widoczne jest pomieszczenie mieszkalne, w którym jest kilka osób m.in. ten sam mężczyzna widoczny z profilu.
„Proces”, reż. Krystian Lupa, fot. Magda Hueckel, magazyn.o.pl, CC BY 3.0
R1NUdbesTVslJ
Ilustracja przedstawia tułów Kazimierza Dejmka. Mężczyzna w średnim wieku ma na sobie marynarkę w kratkę, koszulę i krawat oraz trzyma w lewej ręce, podpierającej głowę, zapalonego papierosa. Zdjęcie wykonane jest w odcieniach szarości.
WOK-013-FOTO8
Kazimierz Dejmek, ocdn.eu, CC BY-SA 3.0
RgzfBzLBkDptm1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Dziady” Adama Mickiewicza w układzie tekstu i reżyserii Kazimierza Dejmka, Teatr Narodowy w Warszawie. Ukazuje ona zakonnika z rozłożonymi rękami. W tle widoczne jest zniszczone płótno przedstawiające postacie świętych.
„Dziady” Adama Mickiewicza w układzie tekstu i reżyserii Kazimierza Dejmka, Teatr Narodowy w Warszawie, premiera: 25 listopada 1967 roku, fot. Franciszek Myszkowski, culture.pl, CC BY 3.0
Rt12S4LiGZt581
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „4.48 Psychosis”. Ukazuje ona dwie kobiety: stojącą młodą i starszą siedzącą. Znajdują się one w ciemnym, tajemniczym pomieszczeniu.
„4.48 Psychosis”, reż. Grzegorz Jarzyna, fot. Stefan Okołowicz/ TR Warszawa, culture.pl, CC BY 3.0
R1PC3a2qCxpcB1
Ilustracja przedstawia aktorów w przestrzeni ATM Studio w spektaklu „G.E.N.” Ukazuje ona przestronne ciemne pomieszczenie. Młode osoby chodzą po jasnych liniach.
Aktorzy w przestrzeni ATM Studio w spektaklu „G.E.N.”, reż. Grzegorz Jarzyna. Na pierwszym planie Sebastian Pawlak, polityka.pl, CC BY 3.0
RL3O0l3A8aiCd1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Tango” Sławomira Mrożka. Ukazuje ona kobietę i dwóch mężczyzn. Siedzą przy stole i grają w karty.
„Tango” Sławomira Mrożka, reż. Jerzy Jarocki, narodowy.pl, CC BY 3.0
R1P6ya5vHMjrN1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Historia PRL wg Mrożka”. Ukazuje ona stojących, śpiewających ludzi.
„Historia PRL wg Mrożka”, reż. Jerzy Jarocki, tvp.pl, CC BY 3.0
RMwWXaIbnqSPA
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Wróg ludu” Ibsena. Ukazuje ona dwóch mężczyzn na tle ściany pokrytej kafelkami. Jeden z nich trzyma na kolanach poduszki, jest ubrany w żółty wzorzysty sweter. Drugi z nich ubrany jest w czarny płaszcz, czapkę i kolorowy szalik.
WOK-013-FOTO25
„Wróg ludu” Ibsena, reż. Jan Klata, dialogfestival.pl, CC BY 3.0
R1cYnKSBjkviG1
Ilustracja przedstawia scenę ze spektaklu „Sprawa Dantona” Stanisławy Przybyszewskiej. Ukazuje ona pięciu mężczyzn, ubranych w stroje barokowe i peruki. Stoją w ciemnym pomieszczeniu.
„Sprawa Dantona” Stanisławy Przybyszewskiej, reż. Jan Klata, tvp.pl, CC BY 3.0
Bibliografia
Encyklopedia PWN w trzech tomach, Warszawa 1999
Historia teatru, red. John R. Brown, Warszawa 2007.
Polski teatr alternatywny po 1989 roku z perspektywy Akademickich/Alternatywnych Spotkań Teatralnych KLAMRA, red. Artur Duda, Emilia Adamiszyn, Bartłomiej Oleszek, Toruń 2013.
Uniwersalny leksykon sztuki, Warszawa 2002
Wątroba Słownik polskiego teatru po 1997 roku, Warszawa 2010.
Anna Krajewska, Dramat i teatr absurdu w Polsce, Poznań 1996.
Eli Rozik, Korzenie teatru, Warszawa 2011.
Grzegorz Niziołek, Polski teatr Zagłady, Warszawa 2013.
Justyna Michalik, Idea bardzo konsekwentna. Happening i Teatr Happeningowy Tadeusza Kantora, Kraków 2015.
Kazimierz Braun, Kieszonkowa historia teatru na świecie w XX wieku, Lublin 2000.
Marcin Kościelniak, Młodzi niezdolni i inne teksty o twórcach współczesnego teatru, Kraków 2014.
Marcin Siwiec, Teatr, Ruda Śląska 2015.
Margot Berthold, Historia teatru, Warszawa 1980.
Paulina Skorupska, Teatr Ósmego Dnia, Warszawa 2009.
Witold Filler, Lech Piotrowski, Poczet aktorów polskich. Od Solskiego do Lindy, Warszawa 1998.
Zbigniew Osiński, Spotkania z Jerzym Grotowskim. Notatki, listy, studium, Gdańsk 2013.
Zbigniew Raszewski, Krótka historia teatru polskiego, t. 1‑3, Warszawa 1990.
