Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RxmZ0cR8TELb01

Wśród liter, głosek i sylab

zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Głoski, litery, samogłoski, spółgłoski i sylaby – wszystkie te nazwy już znasz. Sprawdź, co już wiesz, przypomnij sobie wiadomości i poznaj nowe.

1
Ćwiczenie 1
R1QvT2VyGOHdP1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_0000000B

Jedna, dwie...

Ćwiczenie 2

Przeczytaj głośno i starannie podane niżej zdanie, a następnie przepisz je do zeszytu. Kilka głosek zapisano tu za pomocą dwóch liter. Znajdź je i podkreśl.
W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie, strząsa skrzydła z dżdżu, a trzmiel w puszczy, tuż przy Pszczynie, straszny wszczyna szum.

Ćwiczenie 3

Obejrzyj film pt. „Nasz sposób na głoski” i dowiedz się, skąd się wzięły kreseczki i ogonki w polskim abecadle.

RinBp0EN5EDZD
Nasz sposób na głoski Nasz sposób na głoski Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: audiojungle.net.
t6BNPnIhhq_0000000R

...a nawet trzy razem

Ćwiczenie 4

Porozmawiajcie o tym w klasie.

  • Jaki sposób znaleźli Polacy na swoje głoski?

  • Czy już wiecie, dlaczego litery mają ogonki?

  • Jaką macie metodę, aby prawidłowo policzyć litery i głoski?

1
Ćwiczenie 5
R113n0JuNj4vl1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_00000019
1
Ćwiczenie 6
RiireTxDmUskV1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_0000001D
Ciekawostka

Niektóre głoski w języku polskim zapisujemy dwojako: ó-u, ch-h, rz-ż, bo kiedy kształtowało się nasze pismo, istniało więcej głosek. Wyobraźcie sobie, że inaczej wymawiano ó niż u, różnie brzmiało rzż, a jeszcze na początku XX wieku słychać było różnicę między chh. Gdyby tak pozostało, uczniowie rzadziej popełnialiby błędy. Po prostu pisaliby tak, jak słyszą.

1
Ćwiczenie 7
R14B2JtUFkUc71
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 8
  • Wyjaśnij, czym różnią się pary wyrazów z poprzedniego zadania.

  • Co by się stało, gdybyśmy uprościli naszą pisownię i zrezygnowali z podwójnego zapisu? Podyskutuj o tym w klasie.

t6BNPnIhhq_00000023

Samodzielnie i do spółki

W języku polskim jest osiem samogłosek: a, ą, e, ę, i, o, u (ó), y. Jedną z samogłosek zapisujemy na dwa sposoby: u lub ó. Wszystkie inne głoski to spółgłoski, np. b, g, ć, m, k, ch. Jest ich kilka razy więcej niż samogłosek.

Ćwiczenie 9
ReFDEMf9uZQHp1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_0000002Q
1
Ćwiczenie 10
RxU8LibX0oEcs1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11

Które wyrazy łatwiej było odgadnąć: pozbawione samogłosek czy spółgłosek? Spróbuj wyjaśnić dlaczego.

t6BNPnIhhq_0000002X

Dwie twarze głoski i

Jedną z samogłosek jest i. Ale czy zawsze nią jest? Czasem i oznacza jedynie miękkość spółgłoski. Na przykład w wyrazie nie jest tylko jedna samogłoska – e, natomiast znak i oznacza, że n wymawiamy miękko: ń.

R1CLlBtWUWM5e11
Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0
R1XUVau33mAos1
Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_0000003G
1
Ćwiczenie 12
RSsVI097PDhDv1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_0000003K
1
Ćwiczenie 13
R1CYCQeW3lfIZ1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_0000003O
Ćwiczenie 14

Podane wyrazy przepisz do zeszytu, a następnie podziel je na głoski. Pomarańczową kredką lub zakreślaczem zaznacz samogłoski.

Wzór: książeczka – k‑si‑ą-ż‑e-cz‑k-a

  • kisiel –

  • silnie –

  • pióro –

  • miło –

  • miś –

  • ślicznie –

t6BNPnIhhq_0000004G

Jedna samogłoska = jedna sylaba

Ćwiczenie 15

Przeczytaj rytmicznie wyliczankę.

Siedzi diabeł koło krzaka
i się gapi na ślimaka.
Raz, dwa, trzy – wychodź ty!
Jak nie wyjdziesz, będzie draka,
diabeł wtedy zje ślimaka.

1
Ćwiczenie 16
R11xN8p2uET2f1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_0000004W
Ćwiczenie 17
RW1I1BMq5XWPl1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 18
R1XGW8zrrBVWG1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
t6BNPnIhhq_00000052

Dziel śmiało

Wyrazy nie mieszczą się w danej linii? Trzeba je podzielić.
Zasady są proste:

  1. Nie dzielimy wyrazów jednosylabowych, np. strzał, nawet jeśli są długie.

  2. Nie dzielimy liter oznaczających jedną głoskę, np. cz, dz, sz.

  3. Jeśli na granicy dwóch sylab znajduje się kilka spółgłosek, np. kartka, to wyraz dzielimy w dowolnym miejscu. Uwaga: w drugiej sylabie musi być chociaż jedna spółgłoska, np. ka‑rtka, kar‑tka, kart‑ka.

  4. Wyrazy podzielne tylko w jeden sposób, np. przed‑miot, pań‑stwo, mają zaznaczone miejsce podziału w słowniku ortograficznym, np. przed●miot, pań●stwo albo przed/miot, pań/stwo.

  5. Jeśli na granicy dwóch sylab znajdują się dwie identyczne spółgłoski, to koniecznie trzeba je rozdzielić, np. pan‑na.

t6BNPnIhhq_0000005M
Ćwiczenie 19

Zaproponuj, jak można podzielić na sylaby podane wyrazy: „różdżka”, „bazgrze”, „malwa”, „krasnal”. Zapisz swoje propozycje tutaj lub w zeszycie.

Wzór: płaszczka

  • pła‑szczka

  • płasz‑czka

  • płaszcz‑ka

t6BNPnIhhq_00000060
1
Ćwiczenie 20
R1KHkZkAM09pe1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.