Ilustracja przedstawia kolorowe zdjęcie z fragmentem kartki z pustymi pięcioliniami. Na pięcioliniach znajdują się jedynie klucze wiolinowe. W kadrze widoczny jest również leżący cienkopis oraz jedna słuchawka douszna. Tytuł lekcji: Wypowiedzi ustne i pisemne na tematy związane z muzyką.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
RsTgwTMRzPftY
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;
4) przedstawia słuchaną muzykę za pomocą środków pozamuzycznych (łącząc muzykę z innymi obszarami wiedzy): odzwierciedla graficznie cechy muzyki i strukturę form muzycznych, rysuje, maluje oraz układa teksty do muzyki, werbalizuje emocje i odczucia, opisuje słowami cechy i charakter słuchanych utworów.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
2) określa podstawowe elementy muzyki (rytm, melodię, harmonię, agogikę, dynamikę, kolorystykę, artykulację).
8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.
Nauczysz się
opisywać nastrój słuchanych utworów;
argumentować, jaką rolę muzyka pełni w życiu człowieka;
zestawiać utwory z kompozytorami.
Dlaczego muzyka jest tak ważna w życiu człowieka?
Muzyka towarzyszy nam wszędzie. Podczas treningów słuchamy jej po to, by biec szybciej, ćwiczyć ciężej i dłużej. Reguluje nasze tętno do tego stopnia, że jej słuchanie jest zabronione podczas oficjalnych zawodów. Kiedy planujemy romantyczną kolację, również sięgamy po ulubione płyty, tym razem po to, by było nastrojowo, tajemniczo, przyjemnie. Lubimy słuchać muzyki w drodze do pracy, na spotkaniu ze znajomymi, podczas odpoczywania na plaży. Ciągle szukamy rozwiązań technologicznych, które nam to ułatwią i poprawią jakość dźwięku. Dlaczego muzyka od zawsze odgrywa w naszym życiu tak dużą rolę? Naukowcy obserwują reakcje mózgu, by się tego dowiedzieć. […] Gdy słuchamy ulubionych piosenek, zaczynamy produkować dopaminę.
Muzyka towarzyszy nam wszędzie. Podczas treningów słuchamy jej po to, by biec szybciej, ćwiczyć ciężej i dłużej. Reguluje nasze tętno do tego stopnia, że jej słuchanie jest zabronione podczas oficjalnych zawodów. Kiedy planujemy romantyczną kolację, również sięgamy po ulubione płyty, tym razem po to, by było nastrojowo, tajemniczo, przyjemnie. Lubimy słuchać muzyki w drodze do pracy, na spotkaniu ze znajomymi, podczas odpoczywania na plaży. Ciągle szukamy rozwiązań technologicznych, które nam to ułatwią i poprawią jakość dźwięku. Dlaczego muzyka od zawsze odgrywa w naszym życiu tak dużą rolę? Naukowcy obserwują reakcje mózgu, by się tego dowiedzieć. […] Gdy słuchamy ulubionych piosenek, zaczynamy produkować dopaminę.
Prof. Henryk Skarżyński, otochirurg:Muzykę można definiować w różny sposób. Jedna z definicji mówi, iż muzyka to sztuka organizacji struktur dźwiękowych w czasie. Ja wolę jednak myśleć o muzyce jako o dziedzinie sztuk pięknych, elemencie naszej kultury, wreszcie formie komunikacji, która towarzyszy ludziom od wieków. Ludwig van Beethoven podkreślał, że „muzyka jest potrzebą narodów”. Pomaga tworzyć narodową tożsamość, umacniać wiarę. Ja podczas swoich wykładów cytuję słowa Platona „Takie jest państwo, jakiej muzyki słucha społeczeństwo”. Fascynujące jest to, w jak silny sposób muzyka wpływa na psychikę człowieka. Pobudza wyobraźnię, rozwija inteligencję albo nawet „leczy duszę”. I chociaż każdy z nas ma inne preferencje – od klasyki, jazzu czy muzyki ludowej po pop, czy dźwięki alternatywne – to chyba nikt z nas nie wyobraża sobie bez niej życia.
dr hab. Piotr Podlipniak, muzykolog:Muzyka na pewno odgrywa ważną rolę w kształtowaniu samopoczucia ludzi, co wykorzystywane jest w muzykoterapii, czy w badaniach psychologicznych, gdzie muzykę wykorzystuje się często, jako jedno z bardziej skutecznych narzędzi wzbudzania emocji. Wiedzą o tym też kompozytorzy muzyki filmowej, wykorzystując muzykę do manipulowania stanem emocjonalnym widzów. Kiedy jednak mamy odpowiedzieć na pytanie, jakie konkretnie cechy muzyki odpowiadają za wywoływanie konkretnych nastrojów, trudno jest o jednoznaczne stwierdzenia.
Marek Juraszek, psychiatra:Kiedy jako kilkuletni chłopiec dotknąłem po raz pierwszy dźwięku, nie zdawałem sobie sprawy, jak dalece wpłynie on na koloryt mego życia, jak głęboko spenetruje moją codzienność, ile przyniesie cudownych chwil, zadumy. Nie przypuszczałem również, że w wielu sytuacjach będzie on dla mnie sprzymierzeńcem w zmaganiu ze strachem, bólem, cierpieniem.
Członkowie Fundacji Meakultura:Wpływu muzyki na życie człowieka przecenić nie sposób. Muzyka rozwija umiejętność logicznego myślenia, wspomaga koncentrację, uwrażliwia, poprawia nastrój, rozwija empatię, pomaga w pracy w grupie, jest fenomenem istniejącym w każdej z kultur, odzwierciedla nasze emocje, przywołuje wspomnienia, buduje tożsamość grupy, towarzyszy w ważnych chwilach — po prostu sprawia, że jesteśmy ludźmi. Każdy z nas może dodać do tej listy swój własny element.
Każdy z nas może dodać do tej listy jeden element... Każdy, czyli i Ty! Przed Tobą pierwsze zadania.
Polecenie 1
Zastanów się nad rolą muzyki w Twoim życiu. Odpowiedz na pytania, każdą odpowiedź uzasadnij, w co najmniej trzech zdaniach.
1. Jaka wartość w muzyce jest dla Ciebie najważniejsza? 2. Z którym ze stwierdzeń w powyższych wypowiedziach na temat roli muzyki zgadzasz się najpełniej? 3. Jak wytłumaczysz innemu uczniowi, że ten temat jest ważny?
RGC5OqFCrWy92
Polecenie 2
Ułóż trzy pytania otwarte na temat roli muzyki w życiu człowieka. Przeprowadź wywiad z dowolną osobą. Wywiad nagraj lub zapisz. Zaprezentuj na forum klasy lub w innym gronie.
Rgx7Hge7yWTTw
Nastrój i emocje w muzyce
Kompozytorzy posługują się różnymi środkami wyrazu w celu nadania swoim utworom zamierzonego nastroju i wzbudzenia w słuchaczach pożądanych emocji. W notacji muzycznej posługują się odpowiednimi określeniami, które mają sugerować, jak utwór ma brzmieć. Oznaczenia te są pisane w języku włoskim. Jest ich bardzo dużo. Przeczytaj z uwagą określenia charakteru i nastroju muzyki, ponieważ będziesz się nimi posługiwał w opisywaniu słuchanych utworów. Dla ułatwienia zadania, określenia te będą tylko w języku polskim.
A oto i one: w rytmie poloneza, w stylu cygańskim, miłośnie, z ożywieniem, namiętnie, śpiewnie, grać dalej natychmiast (bez przerwy), śpiewając, kapryśnie, z miłością, z duszą, żywo, z temperamentem, z wyrazem, z ogniem, z siłą, ruchliwie, z duchem, pogodnie, słodko, żałośnie, boleśnie, równo, energicznie, bohatersko, dziko, gwałtownie, żałobnie, szaleńczo, z gniewem, wesoło, właściwie, odpowiednio, okazale, wspaniale, ciężko, z wdziękiem, gwałtownie, swobodnie, niespokojnie, płaczliwie, szeroko, wolno, dość szeroko, tempo szybsze niż largo, lekko, lirycznie, śpiewnie, łagodnie, majestatycznie, uroczyście, akcentując, marszowo, smutnie, tajemniczo, umiarkowanie, zamierając, ściszając, nie za bardzo, namiętnie, gorączkowo, patetycznie, wzruszająco, zanikając, coraz ciszej i wolniej, coraz ciszej i wolniej, ciężko, dowolnie, płaczliwie, pompatycznie, religijnie, nabożnie, stanowczo, żartobliwie, sucho, krótko, prosto, naiwnie, podobnie, jak poprzednio, omdlewając, zanikając, spokojnie, łagodnie, wstrzymując - grać spokojnie, bez pośpiechu, gładko, czysto, dowcipnie, niespokojnie, burzliwie, z całą siłą, żwawo, szybko, śmiało, żywo i inne.
R18lJlSnt0h8v
RuO1InkZRd6he
Opisywanie nastroju w muzyce
Muzykę można opisać, a nawet namalować. Najłatwiej można to zrobić, słuchając utworów muzyki programowejMuzyka programowamuzyki programowej czy ilustracyjnejMuzyka ilustracyjnailustracyjnej. Muzyka programowa nawiązuje do treści literackiej, która wskazana jest przez tytuł lub program utworu programowego. Zadaniem takiej muzyki jest wywołanie pewnych skojarzeń, pobudzenie wyobraźni słuchacza. Termin ten jest stosowany niemal wyłącznie do dzieł muzyki poważnej, zwłaszcza w romantyzmie. Natomiast muzyka ilustracyjna opisuje środkami muzycznymi zjawiska świata zewnętrznego, np. deszcz, burzę, wzburzone morze. Obecnie muzykę taką stosuje się w teatrze, filmie, radiu, reklamach. Oczywiście nastrój w muzyce posiadają wszystkie utwory, nie tylko programowe i ilustracyjne, chociażby przez to, w jakiej tonacji zostały napisane.
R1B0pl6MO37r1
Ćwiczenie 1
Ćwiczenie 2
R6Oa7qIkTgOU8
R1curNjTcwd8O
Ćwiczenie 3
R11k6lUG89cam
R1bOFQXKvAFJT
Ćwiczenie 4
R1TFa7XWP4CNc
R1brQ8nEXXXLv
Ćwiczenie 5
R1G6kmiV09Zap
R19DRfoCe4Kne
m5424782de7d2f234_0000000000146
Polecenie 3
R1TFa7XWP4CNc
Wysłuchaj uważnie utworu. Następnie opisz nastrój utworu oraz emocje, jakie towarzyszyły ci podczas jego słuchania. Podczas opisu postaraj się korzystać nie tylko z określeń, które pojawiły się w poprzednim rozdziale, ale użyj w tym celu także własnych określeń i skojarzeń, np.: wesoły, smutny, radosny, nastrój grozy i innych. Podczas opisu zwróć uwagę m.in. na brzmienie instrumentów, dynamikę, tempo, tonację, rytm, melodię. W wypowiedzi użyj minimum 5 zdań.
RZh6tuZFugEkb
Polecenie 4
RZPKWhWzpZo3r
Wysłuchaj uważnie utworu. Następnie opisz nastrój utworu oraz emocje, jakie towarzyszyły ci podczas jego słuchania. Podczas opisu postaraj się korzystać nie tylko z określeń, które pojawiły się w poprzednim rozdziale, ale użyj w tym celu także własnych określeń i skojarzeń, np.: wesoły, smutny, radosny, nastrój grozy i innych. Podczas opisu zwróć uwagę m.in. na brzmienie instrumentów, dynamikę, tempo, tonację, rytm, melodię. W wypowiedzi użyj minimum 5 zdań.
RmkDVPOHXuxwC
Ćwiczenie 6
RQbChEtwe44N2
Rk5EFbLRVg9V4
Polecenie 5
RQbChEtwe44N2
Wysłuchaj uważnie utworu. Następnie opisz nastrój utworu oraz emocje, jakie towarzyszyły ci podczas jego słuchania. Podczas opisu postaraj się korzystać nie tylko z określeń, które pojawiły się w poprzednim rozdziale, ale użyj w tym celu także własnych określeń i skojarzeń, np.: wesoły, smutny, radosny, nastrój grozy i innych. Podczas opisu zwróć uwagę m.in. na brzmienie instrumentów, dynamikę, tempo, tonację, rytm, melodię. W wypowiedzi użyj minimum 5 zdań.
R15vcOYJdCy5W
RKJGkbVDlwHON
Ćwiczenie 7
Polecenie do zadania brzmi: Przyporządkuj dzieło do kompozytora. Edward Grieg Możliwe odpowiedzi: 1. Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, 2. Les Toreadors, z opery Carmen, 3. Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt, 4. W grocie Króla Gór, z Suity Peer Gynt Georges Bizet Możliwe odpowiedzi: 1. Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, 2. Les Toreadors, z opery Carmen, 3. Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt, 4. W grocie Króla Gór, z Suity Peer Gynt Aleksandr Borodin Możliwe odpowiedzi: 1. Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, 2. Les Toreadors, z opery Carmen, 3. Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt, 4. W grocie Króla Gór, z Suity Peer Gynt Camille Saint-Saëns Możliwe odpowiedzi: 1. Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, 2. Les Toreadors, z opery Carmen, 3. Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt, 4. W grocie Króla Gór, z Suity Peer Gynt
Polecenie do zadania brzmi: Przyporządkuj dzieło do kompozytora. Edward Grieg Możliwe odpowiedzi: 1. Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, 2. Les Toreadors, z opery Carmen, 3. Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt, 4. W grocie Króla Gór, z Suity Peer Gynt Georges Bizet Możliwe odpowiedzi: 1. Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, 2. Les Toreadors, z opery Carmen, 3. Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt, 4. W grocie Króla Gór, z Suity Peer Gynt Aleksandr Borodin Możliwe odpowiedzi: 1. Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, 2. Les Toreadors, z opery Carmen, 3. Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt, 4. W grocie Króla Gór, z Suity Peer Gynt Camille Saint-Saëns Możliwe odpowiedzi: 1. Tańce połowieckie z opery Kniaź Igor, 2. Les Toreadors, z opery Carmen, 3. Łabędź z cyklu Karnawał zwierząt, 4. W grocie Króla Gór, z Suity Peer Gynt
Przyporządkuj dzieło do kompozytora.
<i>W grocie Króla Gór</i>, z Suity <i>Peer Gynt</i>, <i>Tańce połowieckie</i> z opery <i>Kniaź Igor</i>, <i>Łabędź</i> z cyklu <i>Karnawał zwierząt</i>, <i>Les Toreadors</i>, z opery <i>Carmen</i>
Edward Grieg
Georges Bizet
Aleksandr Borodin
Camille Saint-Saëns
Słownik pojęć
Dolce e semplice
Dolce e semplice
słodko, łagodnie, z prostotą.
Muzyka ilustracyjna
Muzyka ilustracyjna
muzyka, której zadaniem jest dźwiękowa ilustracja zjawisk realnych, stosowana w filmie, teatrze, audycji.
Muzyka programowa
Muzyka programowa
muzyka powiązana z jakąś treścią literacką, ideową, sugerowaną przez tytuł utworu.
Pesante
Pesante
ciężko.
Romantyzm
Romantyzm
europejski prąd ideowy, literacki i artystyczny z początku XIX w., odwołujący się do idealizmu, natury, uczucia, wprowadzający motywy ludowe, elementy fantastyki oraz idee patriotyczne.
Slownik pojęć został opracowany na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
Biblioteka muzyczna
R6Oa7qIkTgOU8
R1TFa7XWP4CNc
RD8FEw1hVXySW
RZPKWhWzpZo3r
RQbChEtwe44N2
Bibliografia
red. Andrzej Chodkowski, Encyklopedia muzyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995