6. zna podstawowe techniki przekładu tekstu łacińskiego;
7. zna zasady tworzenia spójnego i zgodnego z polską normą językową przekładu z języka łacińskiego na język polski;
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
2. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu historii starożytnej:
b) historia Rzymu:– Rzym pod władzą cesarzy; sylwetki wybranych cesarzy: NeronNeronNeron;
14. potrafi rozpoznać i poddać interpretacji w kontekście kultury greckiej i rzymskiej oraz kultur późniejszych następujące kluczowe zjawiska z zakresu tradycji antycznej i recepcji antyku:
a) obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym,
b) przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych.
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
5. dzięki poznaniu źródeł kultury polskiej, europejskiej i światowej staje się jej świadomym odbiorcą i uczestnikiem.
Nauczysz się
rozumieć popularne wyrażenia łacińskie;
posługiwać się nimi i poprawnie je tłumaczyć;
opowiadać kim byli: Neron, PetroniuszPetroniuszPetroniusz, SenekaSeneka (Młodszy)Seneka i TacytTacytTacyt.
Publiusz Korneliusz Tacyt
R1Pb7ivCkqORS1
Tacyt był sławnym adwokatem oraz mówcą politycznym. Publikował także dzieła historyczne. Część jego spuścizny literackiej przetrwała do naszych czasów. Z mniejszych utworów są to: Vita Agricolae - (Żywot Agrykoli, ok. 98 r.), Germania (ok. 99 r.) i Dialogus de oratoribus (Dialog o mówcach, ok. 105 r.). Około 108 r. ukazują się jego Historiae (Dzieje) - historia Rzymu od upadku Nerona do śmierci Domicjana, a później Annales (Roczniki, po 117 r.) dokumentujące wydarzenia od śmierci Augusta do Nerona. Zachowała się niestety tylko część Dziejów i Roczników.
R12fOF6UoXcV31
Tacyt wszedł w wiek młodzieńczy wtedy, gdy panowanie Nerona dobiegało końca. Nastąpił rok 69, gdy po władzę sięgnęło aż czterech kandydatów, w tym Wespazjan, który ostatecznie został cesarzem, dając początek dynastii Flawiuszy. Być może z tego powodu w dziełach Tacyta wyczuwamy pewien pesymizm. Twierdzi on na przykład, że wszyscy pędzą do niewoli, tzn. że ludzie powinni być zdolni do wolności, ale w istocie nie są. Dlatego władza królewska - zdaniem historyka - powinna jawnie ukazywać swoje oblicze i opierać się na cnocie. Krytyczny jest u Tacyta także obraz senatorów, często podkreślane są ich służalczość i donosicielstwo. Tacyt, kreśląc wizerunki kilku cesarzy, zauważa również, że sami władcy są odbiciem zdegenerowanego społeczeństwa. Spośród cesarzy tej epoki Tacyt wychwala tylko Wespazjana oraz Trajana.
R1bvuKsLorZ251
Cesarz Neron
R1MslxZEJhMZT1
m219eada768588779_0000000000009
Tacyt, Dzieła, Czytelnik, Warszawa 2014
Zadania
RV97XEgYxmFEC
Ćwiczenie 1
Łacińskim zwrotom przyporządkuj ich polskie przekłady. a contrario Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł a capite Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad fontes Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad finem Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad oculos Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł a tergo Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ex aequo Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in gremio Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in merito Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł de integro Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in genere Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł
Łacińskim zwrotom przyporządkuj ich polskie przekłady. a contrario Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł a capite Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad fontes Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad finem Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ad oculos Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł a tergo Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł ex aequo Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in gremio Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in merito Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł de integro Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł in genere Możliwe odpowiedzi: 1. do końca, 2. od nowego rozdziału, 3. w istocie rzeczy, 4. na równi, 5. w ogólności, zazwyczaj, 6. na nowo, 7. od tyłu, 8. naocznie, 9. przeciwnie, 10. zbiorowo, 11. do źródeł
Łacińskim zwrotom przyporządkuj ich polskie przekłady.
na równi, od tyłu, od nowego rozdziału, w ogólności, zazwyczaj, naocznie, na nowo, zbiorowo, do końca, przeciwnie, do źródeł, w istocie rzeczy
a contrario
a capite
ad fontes
ad finem
ad oculos
a tergo
ex aequo
in gremio
in merito
de integro
in genere
Ryumhj0WQP0sc
Ćwiczenie 2
R1X6eO5WIvUgh
Ćwiczenie 3
R1VgQ6ozSUUla
Ćwiczenie 4
RHXgtzfJVPZJn
Ćwiczenie 5
Polecenie 1
Dokonaj przekładu tekstu łacińskiego na język polski.
Pożar Rzymu
Sequitur clades, forte an dolo principis incertum, sed omnibus, quae huic urbi per violentiam ignium acciderunt, gravior atque atrocior. Initium in ea parte circi ortum esse, quae Palatino Caelioque montibus contigua est. Nero non ante in urbem regressus est, quam domui eius, qua Palatium et Maecenatis hortos continuaverat, ignis propinquaret. Sed solacium populo exturbato ac profugo campum Martis ac monumenta Agrippae, hortos quin etiam suos patefacit et subitaria aedificia exstruxit, quae multitudinem inopem acciperent. Pervaserat rumor ipso tempore flagrantis urbis inisse eum domesticam scaenam et cecinisse Troianum excidium. Sexto demum die apud imas Esquilias finis incendio factus, prorutis per immensum aedificiis, ut continuae violentiae campus et velut vacuum caelum occurreret. Roma in regiones quattuordecim (XIV) dividitur, quarum quattuor integrae manebant, tres solo tenus deiectae, septem reliquis pauca tectorum vestigia supererant, lacera et semusta. źródłom219eada768588779_0000000000013źródło
Przyporządkuj sentencje do autorów Sine ira et studio. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron Qualis artifex pereo. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron Arbiter elegantiae. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron
Przyporządkuj sentencje do autorów Sine ira et studio. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron Qualis artifex pereo. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron Arbiter elegantiae. Możliwe odpowiedzi: 1. Tacyt, 2. Petroniusz, 3. Neron
Przyporządkuj sentencje do autorów
Petroniusz, Tacyt, Neron
Sine ira et studio.
Qualis artifex pereo.
Arbiter elegantiae.
RRlN7dsBbQNyu
Ćwiczenie 7
Przyporządkuj wydarzenia do dat. Pożar Rzymu Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Śmierć Nerona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Spisek Pizona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Otwarcie Koloseum Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Objęcie władzy przez Nerona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok
Przyporządkuj wydarzenia do dat. Pożar Rzymu Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Śmierć Nerona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Spisek Pizona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Otwarcie Koloseum Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok Objęcie władzy przez Nerona Możliwe odpowiedzi: 1. 80 rok, 2. 68 rok, 3. 54 rok, 4. 64 rok, 5. 65 rok
Przyporządkuj wydarzenia do dat.
54 r., 80 r., 64 r., 65 r., 68 r.
Pożar Rzymu
Śmierć Nerona
Spisek Pizona
Otwarcie Koloseum
Objęcie władzy przez Nerona
ReE9aA5biPabT
Ćwiczenie 8
m219eada768588779_0000000000012
Zdarzyło się nieszczęście, przypadkiem lub też wskutek nieznanej intrygi cesarza, od wszystkich jednak, które z powodu gwałtownych pożarów zdarzyły się w tym mieście, cięższe i gorsze. Pożar zaczął się w tej części miasta, która sąsiaduje ze wzgórzami Palatynu i Celiusza. Neron wrócił do miasta nie wcześniej, aż ogień zbliżył się do jego domu, którym połączył Palatyn i ogrody Mecenasa. Ale by dać pociechę bezdomnemu i uciekającemu ludowi, udostępnił Pole Marsowe, budowle Agryppy, a nawet swoje ogrody i wzniósł szybko budowle, by w nich przyjąć tłum ludzi bez środków do życia. Szerzyła się plotka, że w tym samym czasie, gdy miasto płonęło, wszedł na scenę swojego domu i śpiewał o pożarze Troi.
Szóstego wreszcie dnia ugaszono pożar u podnóża Eskwiliów, zburzywszy na rozległej przestrzeni miejskie budynki, aby pole i niejako puste niebo wyszło naprzeciw nieustannej gwałtowności pożaru. Rzym jest podzielony ma czternaście dzielnic. Cztery z nich pozostały nienaruszone, trzy zniszczone aż do gołej ziemi, w siedmiu ocalały nieliczne pozostałości domów, rozwalone i na wpół spalone.
Tłumaczenie: Autor opracowania
m219eada768588779_0000000000013
Tacitus, Annales, XV, 38‑43, fr.
Słowniki
Słownik pojęć
Hadrian
Hadrian
Publiusz Eliusz Hadrian (76‑138), cesarz rzymski w latach 117‑138.
Neron
Neron
Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus Neron (37‑68), cesarz rzymski w latach 54‑68.
Neron
Definicja: Neron
Petroniusz
Petroniusz
Gajusz Petroniusz Arbiter (zm. 65 r.), polityk i pisarz, autor powieści Satyryki
Seneka (Młodszy)
Seneka (Młodszy)
Lucjusz Anneusz Seneka (ok. 4 p.n.e.-65 n.e.), ur. w Kordubie (Hiszpania), stoik, wychowawca i doradca Nerona. Jego główne pisma filozoficzne to: Listy moralne do Lucyliusza, O życiu szczęśliwym i in. Autor jedynych zachowanych tragedii rzymskich.
Spisek Pizona
Spisek Pizona
Spisek na życie Nerona, wykryty w 65 r. Wielu spiskowców stracono, inni na rozkaz Nerona popełnili samobójstwo, m.in. Seneka i Petroniusz.
Tacyt
Tacyt
Publiusz Korneliusz Tacyt (ok. 55‑120), wielki historyk rzymski; napisał: Żywot Agrykoli, Germanię, Dzieje, Roczniki.
Wespazjan
Wespazjan
Tytus Flawiusz Wespazjan (9‑79), cesarz rzymski w latach 69‑79, dał początek dynastii Flawiuszy (Wespazjan, Tytus, Domicjan).
Złoty Dom
Złoty Dom
Pałac cesarza Nerona wzniesiony w centrum Rzymu po wielkim pożarze.