Wzór na tapecie – kompozycja rytmiczna
Wprowadzenie
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafikigrafiki, architekturyarchitektury(łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycjikompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywymotywyi zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;
6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);
III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:
8) zna i stosuje zasady prezentacji i upowszechniania dzieł zgodnie z prawem i etyką.
opisywać cechy kompozycji rytmicznej w plastyce;
wskazywać rytm w dziełach plastycznych oraz w sytuacjach z życia codziennego;
identyfikować sytuacje i dzieła, w których została zaburzona zasada rytmu w kompozycji;
tworzyć kompozycję rytmiczną za pomocą narzędzia komputerowego.
Wstęp
Rytm w sztuce pojawia się dzięki powtórzeniom pewnych elementów kompozycji w określonych odstępach. Występuje w utworach muzycznych, malarskich, rzeźbiarskich, graficznych i innych.
Na co dzień najłatwiej można zaobserwować rytm w architekturze.
Kompozycje rytmiczne w sztuce ludowej
Powtarzanie motywu nie tylko wprowadza ład do dzieła, ale ułatwia i przyspiesza jego wykonanie. Wystarczy raz wymyślić wzór, by potem powielić go dowolną ilość razy. Z tego powodu bardzo często rytm pojawia się w wytworach ręcznych takich, jak koronki, haftyhafty, wycinankiwycinanki ludowe, zdobienia naczyń, różne plecionki (np. koszyki).
Rytmiczne‑techniczne
Regularne odstępy podobnych elementów spotyka się tam, gdzie użyto miary. W ten sposób powstają kompozycje rytmiczne dzięki działaniom technicznym: w budownictwie (powielone elementy zewnętrzne budynku,
jednakowe domy w zabudowie szeregowejzabudowie szeregowej), w ogrodnictwie (powtórzone rabaty, grządki, donice), drogownictwie (drzewa posadzone w równych odstępach).
Przedmioty codziennego użytku też bywają przyozdobione wzorem o rytmicznym charakterze.
Różnorodne zastosowanie mogą znaleźć geometryczne wzory utworzone komputerowo.
1. Tworząc tę kompozycję, wykorzystano iluzję przestrzeni na płaszczyźnie przez zmianę kształtu i koloru ścian regularnej kostki. Powtarzając widok trzech sąsiadujących boków, uzyskano rytmiczny, niekończący się wzór. Może on być inspiracją do wykonania przedmiotów użytkowych: tapet, tkanin, podłóg i wielu innych.
Zaburzenia rytmu
Mówi się o rytmie w przyrodzie, a także o życiu zgodnie z jej rytmem. Po zimie przychodzi wiosna, podczas której roślinność budzi się do życia. Potem będzie lato, a wraz z nim upragnione wakacje. Wkrótce po powrocie do szkoły pojawi się jesień. Po niej znów zima i wszystko się powtórzy.
Rozpoczynanie i kończenie zajęć o tych samych porach, również nadaje naszemu życiu rytm. Gdy nagle zachorujemy i musimy zostać w domu, mówimy o zaburzeniu rytmu. Podobne zjawisko można odnaleźć w twórczości plastycznej.
Narzędzia do tworzenia kompozycji rytmicznej
Aby uzyskać kompozycję rytmiczną, potrzebny jest program, który umożliwia wielokrotne wstawienie tego samego motywu. Można skorzystać z darmowego programu graficznego GIMP. Na wykonanie regularnie powtarzającego się wzoru pozwala opcja Pattern. Po zapisaniu wzoru, także PowerPoint pozwala na ręczne wypełnienie projektowanej powierzchni - kompozycją złożoną z powtórzonych motywów, które kopiujemy do schowka. Wymaga to, jednak więcej czasu i nie zawsze gwarantuje dokładność. Trzeba pamiętać, że program ten jest płatny.
Wśród interaktywnych narzędzi do skorzystania online znajduje się program Canva, ma część opcji darmowych oraz oferuje gotowe grafiki do pobrania. Trzeba jednak zwrócić uwagę na oznaczenie free, bo tylko te ilustracje są bezpłatne.
Zadania
Która z wymienionych cech nie opisuje kompozycji rytmicznej?
- Określone odstępy
- Przypadkowe rozmieszczenie elementów
- Powtarzalność elementów
Przyjrzyj się jeszcze raz wybranym ilustracjom i połącz obraz z rodzajem kompozycji.
Przykład współczesnego
malarstwa krajobrazowego, Rytm w architekturze, Kompozycja rytmiczna
w sztuce ludowej, Zaburzona kompozycja
rytmiczna
Przyporządkuj nazwy pojęć do ich definicji.
zgodność, wzajemne dopełnianie się lub właściwe proporcje., ludowa ozdoba wycięta ręcznie z papieru., sztuka projektowania, wznoszenia i artystycznego kształtowania budowli., powtórzenie elementów kompozycji w określonych odstępach., masa ceramiczna używana m.in. do wyrobu delikatnych naczyń stołowych lub przedmiotów artystycznych; też: wyroby z tej masy., powtarzający się element kompozycyjny lub zdobniczy w dziełach sztuki lub przedmiotach użytkowych.
| Architektura | |
| Harmonia | |
| Rytm | |
| Porcelana | |
| Wycinanka | |
| Motyw |
Z podanych przykładów wybierz określenia, które pasują do definicji kompozycji rytmicznej.
- Brak reguł
- Rysunek techniczny
- Dynamika obrazu
- Powtórzenie motywu
- Harmonia
- Określone odstępy
Przyjrzyj się jeszcze raz ilustracjom, na których przedstawiono zaburzenie rytmu w kompozycji.
W przypadku zaburzeń rytmu serca
wykres EKG ma nieregularną postać., Zaburzenie rytmu kompozycji powstało
przez przypadkowe ułożenie kolorów kółek,
mimo że kształty powtarzają się regularnie., Przez stworzenie iluzji 3D
rytm został zaburzony.
Uzupełnij wybrane elementy metryczki poniższego dzieła.
Autor: ..........................
Tytuł: ........................
Rok powstania: ............
Do poniższych dzieł dopasuj muzea, w których się znajdują.
Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowe w Warszawie
Korzystając z programu graficznego (np.: GIMP, Canva), zaprojektuj fragment tapety, przeznaczonej na wybraną ścianę w twoim pokoju. Zadanie wykonaj jako kompozycję rytmiczną na powierzchni 300 na 500 pikseli. Elementy, które wykorzystasz do powtórzeń, możesz pobrać z materiałów do lekcji lub utworzyć sam (zdjęcia, kształty geometryczne). Posługując się ilustracjami z Internetu, zawsze upewnij się, czy autor wyraził na to zgodę.
Zadanie zapisz na dysku lub w sieci i prześlij na wskazany przez nauczyciela adres.
Słownik pojęć
sztuka projektowania, wznoszenia i artystycznego kształtowania budowli.
dział sztuk plastycznych obejmujący wykonanie techniką powielania na dowolnym podłożu odbitek z uprzednio wykonanej formy; też: dzieło wykonane tą techniką.
ornament [wzór ozdobny] wyszyty na tkaninie. Wyszywanie takiego ornamentu.
zgodność, wzajemne dopełnianie się lub właściwe proporcje.
układ elementów, tworzących jakąkolwiek estetyczną całość.
powtarzający się element kompozycyjny lub zdobniczy w dziełach sztuki lub przedmiotach użytkowych.
masa ceramiczna używana m.in. do wyrobu delikatnych naczyń stołowych lub przedmiotów artystycznych; też: wyroby z tej masy.
okres dziejów najstarszych cywilizacji od około 4000 p.n.e. do 476 n.e.
wyrób włókienniczy z nici, uzyskiwany w procesie tkania.
ludowa ozdoba wycięta ręcznie z papieru.
dom szeregowy.
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
sjp.pwn.pl
Galeria ilustracji
