Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RfnsFMBCXPCrz1

Związek poezji i muzyki na przestrzeni wieków

Źródło: online skills, cc0.

Ważne daty

ok. 1040 p. n. e. – ok. 970 p. n. e. lata życia Króla Dawida

1797 – 1828 lata życia Franza Schuberta

1810 – 1849 lata życia Fryderyka Chopina

1819 – 1872 lata życia Stanisława Moniuszki

1

Scenariusz dla nauczyciela

R174h8zElI7wG
Scenariusz zajęć do pobrania.

I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.

7. Romantyzm. Uczeń:

2) omawia cechy wybranych form muzycznych:

b) małe (liryka instrumentalna: pieśń bez słów, scherzo, nokturn, preludium, etiuda, bagatela, impromptu, moment musical, rapsodia, fantazja, ballada i in.), pieśń, rondo klasyczne a rondo romantyczne;

5) charakteryzuje polską muzykę romantyczną i jej reprezentantów (Fryderyk Chopin, Henryk Wieniawski, Stanisław Moniuszko, Ignacy Jan Paderewski, Władysław Żeleński, Zygmunt Noskowski).

II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:

1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;

3. zna konteksty kulturowe i naukowe powstawania muzyki.

III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń:

3. interpretuje i odczytuje w kontekście dokonań epoki wybrane dzieła muzyczne.

Nauczysz się

wskazywać rolę tekstu w formach wokalnych;

stosować właściwą terminologię muzyczną;

opisywać twórczość pieśniarską wybranych kompozytorów romantycznych;

wskazywać polskich reprezentantów poezji śpiewanej.

Związek muzyki i poezji w starożytności

Już w czasach starożytnych znana była sztuka teatralna, łącząca muzykę i literaturę. Do dramatu była włączona poezja, której recytacji towarzyszył akompaniamentAkompaniamentakompaniament. Synkretyzm tych sztuk pozwalał wzbudzić u widza poczucie wyższego poziomu estetyki, a poprzez oddziaływania na różne bodźce silnych emocji. Wiązało się to ze starogrecką teorią etosu, która zakładała, że muzyka wpływa na postawę i psychikę człowieka, a połączenie jej z tekstem wzmocni to oddziaływanie. Z teatru greckiego wywodzą się późniejsze formy, m. in. operaOperaopera, pieśńPieśńpieśń, poezja śpiewanaPoezja śpiewanapoezja śpiewana.

Jedną z najstarszych znanych form łączącą ze sobą poezję i muzykę jest psalmPsalmpsalm. Dzieła pisane przez króla Dawida i jego uczniów zawarte w biblijnej Księdze Psalmów mają charakter błagalny lub dziękczynny i są bezpośrednim zwrotem do Boga. Wykonywane były najczęściej z akompaniamentem liry, bądź psalteriumPsałteriumpsalterium. Opracowania muzyczne psalmów powstawały na przestrzeni wszystkich wieków, także obecnie komponuje się utwory w oparciu o ich tekst.

Polecenie 1

Porównaj dwa muzyczne opracowania Psalmu 126. Wskaż zależności między muzyką a poezją zawartą w Biblii.

1 Pieśń stopni.
Gdy Pan odmienił
los Syjonu,
byliśmy jak we śnie.
2 Wtedy usta nasze były pełne śmiechu,
a język wołał pełen radości.
Wtedy mówiono między poganami:
«Wielkodusznie postąpił z nimi Pan!»
3 Wielkodusznie postąpił Pan z nami:
staliśmy się radośni.
4 Odmień nasz los, o Panie,
jak strumienie w [ziemi] Negeb.
5 Którzy we łzach sieją,
żąć będą w radości.
6 Postępują naprzód wśród płaczu,
niosąc ziarno na zasiew:
Z powrotem przychodzą wśród radości,
przynosząc swoje snopy.

Źródło:

http://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=959

R1cNpK16af1N2
Utwór muzyczny: Psalm 126, autorstwa Salomone Rossi. Wykonawca: Corvina Consort. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.
RaoTqPUlVBoYm
Utwór muzyczny: Psalm 126, Wykonawca: Kuba Blycharz/ niemaGOtu. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Rsx0slp28B2Aw
Po ustawieniu się kursorem myszy w szarym polu, należy w nie wpisać odpowiedź do polecenia. Nad polem umieszczone są przyciski: Zapisz (pozwala na zapisanie wpisanej odpowiedzi), Drukuj (umożliwia wydrukowanie wpisanej odpowiedzi), Wyczyść (usuwa wpisaną treść).
Inna wersja zadania

Wyjaśnij pojęcie pieśń.

Poezja zawarta w twórczości kompozytorów romantycznych.

Franz Schubert napisał ponad 600 pieśni. W swojej twórczości wykorzystywał literaturę uznanych poetów, m. in. Johanna Wolfganga von Goethego. Jego kompozycje charakteryzują się ilustracyjnością – zawarta w nich muzyka tworzy tło do wyśpiewywanego tekstu. W pieśni Król Olch dynamiczna gra pianisty oddaje tempo pędzącego konia. Twórczość Schuberta miała kluczowy wpływ na kształtowanie się pieśni romantycznej jako formy muzycznej.

Ciemną i zimną nocą ojciec wiózł swego chorego syna przez las do domu. Nie bacząc na zamieć i mrok pędził co tchu, a tętent końskich kopyt rozbrzmiewał echem w puszczy. Ojciec zorientował się, że chłopiec wpatruje się z przerażeniem w las.

Syn wyznał, że widzi króla olszyn, który przyzywa go do siebie: Tam ojcze, on, król olch, daje znak. Rodzic nie widział niczego poza mgłą i nie słyszał niczego poza szumem wrzosów i olszyn. Nagle chłopiec zorientował się, że tajemnicza zjawa zaprasza go do siebie, w głąb lasu: Pójdź chłopcze w las, w ten głuchy las! Król elfów obiecywał, że będą dobrze się bawić w jego królestwie. Przysiągł chłopcu, że da mu prawdziwą złotą chustę, a nawet swoje córki, z których każda piękniejsza od snu.

Ojciec wciąż nie wierzył w słowa syna, uznając je za gorączkowe majaczenie. Młodzieniec próbował przekonać rodzica, że to co widzi i słyszy dzieje się naprawdę: Czy widzisz, mój ojcze, tam tańczą wśród drzew srebrne królewny, czy słyszysz ich śpiew? Jednak mężczyzna wciąż był przekonany, że to halucynacje rozgorączkowanego syna. Wtedy król olszyn zagroził chłopcu: Pójdź do mnie, mój chłopcze, w głęboki las! Ach, strzeż się, bo wołam już ostatni raz!

Gdy zaczął się coraz bardziej zbliżać chłopiec zwrócił się cichym głosem do ojca: Już w oczach mi ciemno i brak mi tchu. Po tych słowach dziecko zmarło. Nieświadomy tego ojciec przycisnął synka mocniej do piersi i pognał jeszcze szybciej do domu, w poszukiwaniu pomocy. Chłopiec odszedł w tym głuchym lesie wśród olch i brzóz.

Źródło: https://klp.pl/romantyzm/a‑8583.html

R1FSWIOmFqM3u
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Franza Schuberta. Mężczyzna ze specyficznym dołkiem w brodzie. Ubrany jest we frak, białą koszulę i czarną muszkę. Kompozytor nosił okulary, miał lekką kręcone, dłuższe włosy. Na ilustracji umieszczono dodatkowe informacje: możliwość odtworzenia utworu muzycznego „Król Olch”, autorstwa Franza Schuberta. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.Wykonawca: Philippe Sly (śpiew: Bass-Baryton); Maria Fuller (fortepian).
Josef Kriehuber, litografia Franza Schuberta, 1846, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Franz Schubert, „Król Olch”, 1815, online-skills, CC BY 3.0

Stanisław Moniuszko był polskim twórcą romantycznym. Jego pieśni zawarte w Śpiewnikach domowych utrwalały polskie wartości i miały za zadanie walkę z wynaradawianiem w zaborze rosyjskim. Kompozytor wykorzystywał teksty polskich poetów, m. in. Jana Czeczota, Aleksandra Borejki Chodźki. Podobnie jak w twórczości Franza Schuberta muzyka ilustrowała słowa pieśni, tworząc z nimi spójne dzieło.

Aleksandra Borejko Chodźko, Morel

Morel podajesz mi z drzewa,

Drzewko udatne i giętkie

Zielona szata odziewa;

Majążli rajskie ogrody

Drzewko tak pięknej urody?

Ach! to jej kibić, ach! to jej kibić,

Ach! to jej kibić.

Morel ten dojrzał dziś z rana,

A jak na jasnym gór śniegu

Różowa barwa rozlana,

Barwa zachodnich promieni,

Tak się ten morel rumieni.

Ach! to jej lica, ach! to jej lica,

Ach! to jej lica.

Patrz! co świeżości i woni,

Jak aksamitny w dotknięciu;

Słodko go pieścić na dłoni,

Słodziej przytulić do twarzy,

Gdy ją myśl o niej rozżarzy.

Ach! to jej rączki, ach! to jej rączki,

Ach! to jej rączki!

Patrz! ile krasy wzrok mami,

To na nim rosy perełka:

Chciwie ją zbieram ustami,

W przód nim ją promyk wypije,

W przód nim ją powiew odbije.

Ach! to jej łezka, ach! to jej łezka,

Ach! to jej łezka!

Źródło: http://www.lieder.net/lieder/get_text.html?TextId=3803

RXaNFvOCLaXsR
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Stanisława Moniuszki, który siedzi na fotelu i w prawej ręce trzyma zamkniętą książkę. Otyły mężczyzna w okularach ubrany był w szare spodnie i ciemną kamizelkę i marynarkę oraz białą koszulę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Morel”, autorstwa Stanisława Moniuszki. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się wirtuozerskim charakterem.
Jan Mleczkowski, fotografia Stanisława Moniuszki, ok. 1865, polona.pl, domena publiczna (ilustracja); Stanisław Moniuszko, „Śpiewniki domowe”, „Morel”, pieśń romantyczna, XIX w, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)
Polecenie 2

Wysłuchaj Małgorzaty przy kołowrotku Franza Schuberta oraz Prząśniczki Stanisława Moniuszki. Wskaż podobieństwa kompozycji. Zwróć uwagę na ilustracyjny charakter akompaniamentu.

R5O8jhgj0FgmY
Ilustracja interaktywna przedstawia pierwszą stronę książki Johann Wolfgang von Goethe, „Faust”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Małgorzata przy kołowrotku”, autorstwa Franza Schuberta. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.
Johann Wolfgang von Goethe, „Faust”, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja);, Franz Schubert, „Małgorzata przy kołowrotku”, 1814, online-skills, CC BY 3.0
Inna wersja zadania

Wyjaśnij pojęcie akompaniament.

R1WADaoRwqodD
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy składający się z pięciolinii, na których umieszczone są zapisy określonych znaków muzycznych utworu Stanisława Moniuszko, „Śpiewniki domowe”, „Prząśniczka”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Prząśniczka”, autorstwa Stanisława Moniuszki. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
Stanisław Moniuszko, „Śpiewniki domowe”, „Prząśniczka”, imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Stanisław Moniuszko, „Śpiewniki domowe”, „Prząśniczka”, XIX w, online-skills, CC BY 3.0

Fryderyk Chopin uważany jest przez muzykologów za ucieleśnienie romantyzmu. Kompozytor oprócz bogatej twórczości fortepianowej napisał także cykl pieśni. Pierwszym tego typu dziełem było Precz z moich oczu, wykorzystujące słowa wiersza Adama Mickiewicza. Najbardziej znaną pieśnią kompozytora jest Życzenie, napisane do słów Stefana Witkacego.

Adam Mickiewicz, do M...

Precz z moich oczu! Posłucham od razu!
Precz z mego serca! I serce posłucha.
Precz z mej pamięci! Nie! Tego rozkazu
Moja i twoja pamięć nie posłucha.

Jak cień tym dłuższy gdy padnie z daleka,
Tym szerzej koło żałobne roztoczy,
Tak moja postać, im dalej ucieka,
Tym grubszym kirem twą pamięć pomroczy.

Na każdym miejscu i o każdej dobie,
Gdziem z tobą płakał, gdziem się z tobą bawił,
Wszędzie i zawsze będę ja przy tobie,
Bom wszędzie cząstkę mej duszy zostawił.

Czy zadumana w samotnej komorze
Do arfy zbliżysz nieumyślną rękę,
Przypomnisz sobie: właśnie o tej porze
Śpiewałam jemu tę samą piosenkę.

Czy grając w szachy, gdy pierwszymi ściegi
Śmiertelna złowi króla twego matnia,
Pomyślisz sobie: tak stały szeregi,
Gdy się skończyła nasza gra ostatnia.

Czy to na balu w chwilach odpoczynku
Siedziesz, nim muzyk tańce zapowiedział,
Obaczysz próżne miejsce przy kominku,
Pomyślisz sobie: on tam ze mną siedział.

Czy książkę weźmiesz, gdzie smutnym wyrokiem
Stargane ujrzysz kochanków nadzieje,
Złożywszy książkę z westchnieniem głębokiem
Pomyślisz sobie: ach! to nasze dzieje...

A jeśli autor po zwilej próbie
Parę miłosną na ostatek złączył,
Zagasisz świece i pomyślisz sobie:
Czemu nasz romans tak się nie zakończył?

Wtem błyskawica nocna zamigoce:
Sucha w ogrodzie zaszeleszczy grusza
I puszczyk z jękiem w okno zatrzepioce ...
Pomyęlisz sobie, że to moja dusza.

Tak w każdym miejscu i o każdej dobie,
Gdziem z tobą płakał, gdziem się z tobą bawił,
Wszędzie i zawsze będę ja przy tobie,
Bom wszędzie cząstkę mej duszy zostawił.

Źródło: https://www.tekstowo.pl/piosenka,fryderyk_chopin,precz_z_moich_oczu.html

RMSIudWKyNdRS
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Fryderyka Chopina. Mężczyzna z dłuższymi, ciemnymi włosami. Ubrany w ciemny garnitur i szary, gruby płaszcz. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Precz z moich oczu”, autorstwa Fryderyka Chopina. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Louis-Auguste Bisson, fotografia Fryderyka Chopina, 1847, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Fryderyk Chopin, „Precz z moich oczu”, 1827, online-skills, CC BY 3.0

Stefan Witwicki, Gdybym ja była słoneczkiem na niebie

1. Gdybym ja była słoneczkiem na niebie,
nie świeciłabym jak tylko dla ciebie.

Ref. Ani na wody, ani na lasy,
ale po wszystkie czasy
pod twym okienkiem i tylko dla ciebie,
gdybym w słoneczko mogła zmienić siebie.

2. Gdybym ja była ptaszkiem z tego gaju,
nie śpiewałabym w żadnym obcym kraju.

Ref. Ani na wody, ani na lasy,
ale po wszystkie czasy,
pod twym okienkiem i tylko dla ciebie,
czemuż nie mogę w ptaszka zmienić siebie?

Źródło: https://www.tekstowo.pl/piosenka,fryderyk_chopin,zyczenie.html

R1eTwXe8Gv0CX
Ilustracja interaktywna przedstawia pierwszą stronę ze zbioru śpiewów polskich z towarzystwem fortepianu kompozycji Fryderyka Chopina. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: pieśń „Życzenie G-dur” op. 74, autorstwa Fryderyka Chopina. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Fryderyk Chopin, „Życzenie”, imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Fryderyk Chopin, „Życzenie” (pieśń), 1827, online-skills, CC BY 3.0
Polecenie 3

Na podstawie twórczości Franza Schuberta, Stanisława Moniuszki i Fryderyka Chopina określ, jakich środków kompozytorskich używano, aby podkreślić znaczenie teksu zawartego w pieśni.

ROjFp4wiuTQNk
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poleceniem.

Poezja śpiewana – synkretyzm literatury i muzyki

Pieśni pisane przez kompozytorów romantycznych miały kluczowy wpływ na wykształtowanie się nowego rodzaju sztuki – poezji śpiewanej. Jest to gatunek muzyczny, w którym tekst ma przeważające znaczenie nad muzyką, stanowiącą często jedynie tło kompozycji. Najsłynniejszymi artystami polskimi, piszącymi muzyczne opracowania wierszy byli m. in. Jacek Kaczmarski, Przemysław Gintrowski, Marek Grechuta, Ewa Demarczyk, Zbigniew Wodecki. Wykorzystywali oni dzieła napisane w poprzednich epokach, np. twórczość Cypriana Norwida, Zbigniewa Herberta, inspirowali się twórczością z innych dziedzin sztuki, np. obrazami, a także tworzyli własne teksty.

R1VJINSllrMrG
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Albrecht Altdorfer pt. „Bitwa Aleksandra Wielkiego pod Issos”. Chmury wyglądają bardzo realistycznie. Zachodzące słońce rzuca refleksy światła na szczyty górskie. Tablica opisująca zdarzenie wydaję się pasować, a czerwony płachty powiewają na wietrze. Dzieło przedstawia obóz wojskowy, a na pierwszym planie dziesiątki tysięcy postaci walczy ze sobą. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: pieśń „Siedem grzechów głównych”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.
Albrecht Altdorfer, „Bitwa Aleksandra Wielkiego pod Issus”, 1529, Stara Pinakoteka, Berlin, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Jacek Kaczmarski, Przemysław Gintrowski, Zbigniew Łapiński,, „Siedem grzechów głównych, 1993, online-skills, CC BY 3.0

Julian Tuwim, Tomaszów

A może byśmy tak, najmilszy, wpadli na dzień do
Tomaszowa?
Może tam jeszcze zmierzchem złotym ta sama cisza
trwa wrześniowa...

W tym białym domu, w tym pokoju, gdzie cudze
meble postawiono,
Musimy skończyć naszą dawną rozmowę, smutnie nie
skończoną.

Więc może byśmy tak, najmilszy, wpadli na dzień
do Tomaszowa?
Może tam jeszcze zmierzchem złotym ta sama cisza
trwa wrześniowa...

Jeszcze mi tylko z oczu jasnych spływa do warg
kropelka słona,
A ty mi nic nie odpowiadasz i jesz zielone
winogrona.

Ten biały dom, ten pokój martwy, do dziś się
dziwi, nie rozumie...
Wstawili ludzie cudze meble i wychodzili stąd w
zadumie.

A przecież wszystko tam zostało, nawet ta cisza
trwa wrześniowa,
Więc może byśmy tak, najmilszy, wpadli na dzień
do Tomaszowa?

Jeszcze ci wciąż spojrzeniem śpiewam: du holde
Kunst...- i serce pęka,
I muszę jechać... więc mnie żegnasz, lecz nie
drży w dłoni mej twa ręka.

I wyjechałam, zostawiłam, jak sen urwała się
rozmowa,
Błogosławiłam, przeklinałam: du holde Kunst! Więc
tak? Bez słowa?

A może byśmy tak, najmilszy, wpadli na dzień do
Tomaszowa?
Może tam jeszcze zmierzchem złotym ta sama cisza
trwa wrześniowa...

Jeszcze mi tylko z oczu jasnych spływa do warg
kropelka słona,
A ty mi nic nie odpowiadasz i jesz zielone
winogrona...

Autor: Julian Tuwim

Źródło: https://www.piwnicapodbaranami.pl/piosenki/tomaszow.html

RES5NtjXz81PI
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Ewy Demarczyk. Polska piosenkarka z ciemnymi włosami i grzywką.Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: pieśń „Tomaszów”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Jan Popłoński, fotografia Ewy Demarczyk, 1966, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Ewa Demarczyk, „Tomaszów”, 1967, online-skills, CC BY 3.0

Zbigniew Herbert, Pieśń o bębnie

Odeszły pasterskie fletnie
złoto niedzielnych trąbek
zielone echa waltornie
i skrzypce także odeszły -

pozostał tylko bęben
i bęben gra nam dalej
odświętny marsz żałobny marsz
proste uczucia idą w takt
na sztywnych nogach dobosz gra
i jedna myśl i słowo jedno
gdy bęben wzywa stromą przepaść

niesiemy kłosy lub nagrobek
co mądry nam wywróży bęben
gdy w skórę bruków bije krok
ten hardy krok co świat przemieni
na pochód i na okrzyk jeden

nareszcie idzie ludzkość cała
nareszcie każdy trafił w krok
cielęca skóra pałki dwie
rozbiły wieże i samotność
i stratowane jest milczenie
i śmierć niestraszna kiedy tłumna

kolumna prochu nad pochodem
rozstąpi się posłuszne morze
zejdziemy nisko do czeluści
do pustych piekieł oraz wyżej
nieba sprawdzamy nieprawdziwość
i wyzwolony od przestrachów
w piasek się zmieni cały pochód
niesiony przez szyderczy wiatr

i tak ostatnie echo przejdzie
po nieposłusznej pleśni ziemi
zostanie tylko bęben bęben
dyktator muzyk rozgromionych

Autor: Zbigniew Herbert

Źródło: https://bibliotekapiosenki.pl/utwory/Piesn_o_bebnie/tekst

RIy1gJkLKw4PW
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie z koncertu Przemysława Gintrowskiego w Cytadeli Warszawskiej. Mężczyzna z siwymi, krótkimi włosami gra na gitarze i śpiewa. Ubrany jest w ciemne spodnie i koszulę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: pieśń „Pieśń o bębnie”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się dynamicznym charakterem.
Piotr Kosela (fot.), Koncert Przemysława Gintrowskiego w Cytadeli Warszawskiej, 2009, wikimedia.org, CC BY 3.0 (ilustracja); Przemysław Gintrowski, „Pieśń o bębnie”, 2008, online-skills, CC BY 3.0

Zadania

R4qIZg7eonz73
Ćwiczenie 1
Wskaż najstarszą znaną formę łączącą poezję i muzykę. Możliwe odpowiedzi: 1. Dramat antyczny, 2. Psalm, 3. Pieśń, 4. Poezja śpiewana
RGw6fvTTDBfxP
Ćwiczenie 2
Określ zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Psalmy napisane przez Króla Dawida i jego uczniów utrwalone zostały w Biblii., 2. Franz Schubert napisał ok. 200 pieśni., 3. Psalmy wykonywane były najczęściej przy akompaniamencie liry lub psałterium.
Inna wersja zadania

Ułóż pytanie na kartkówkę z materiału lekcji.

RI8EHE4cT6b95
Ćwiczenie 3
Wysłuchaj nagrania, wskaż źródło pochodzenia tekstu piosenki. Możliwe odpowiedzi: 1. Biblia., 2. Twórczość Cypriana Norwida., 3. Twórczość Johanna Wolfganga von Goethego., 4. Twórczość Adama Mickiewicza.
Ćwiczenie 4
R1dFGreZF6SPo
Utwór do ćwiczenia. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
RO12vmSSNwZDK
Zapisz nazwę zbioru, do którego należy pieśń przedstawiona na nagraniu.
Inna wersja zadania

Wyjaśnij pojęcie psalm.

Ćwiczenie 5
R1e6mYiF4qpoW
Utwór do ćwiczenia. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
RVpvLgoGHp37U
Wysłuchaj nagrania. Wpisz imię i nazwisko wykonawcy oraz twórcy tekstu poezji śpiewanej.
Inna wersja zadania

Wyjaśnij pojęcie opera.

Ćwiczenie 6

Przyjrzyj się streszczeniu jednej z pieśni romantycznych i  rozwiąż ćwiczenie:

Ciemną i zimną nocą ojciec wiózł swego chorego syna przez las do domu. Nie bacząc na zamieć i mrok pędził co tchu, a tętent końskich kopyt rozbrzmiewał echem w puszczy. Ojciec zorientował się, że chłopiec wpatruje się z przerażeniem w las.

Syn wyznał, że widzi króla olszyn, który przyzywa go do siebie: Tam ojcze, on, król olch, daje znak. Rodzic nie widział niczego poza mgłą i nie słyszał niczego poza szumem wrzosów i olszyn. Nagle chłopiec zorientował się, że tajemnicza zjawa zaprasza go do siebie, w głąb lasu: Pójdź chłopcze w las, w ten głuchy las! Król elfów obiecywał, że będą dobrze się bawić w jego królestwie. Przysiągł chłopcu, że da mu prawdziwą złotą chustę, a nawet swoje córki, z których każda piękniejsza od snu.

Ojciec wciąż nie wierzył w słowa syna, uznając je za gorączkowe majaczenie. Młodzieniec próbował przekonać rodzica, że to co widzi i słyszy dzieje się naprawdę: Czy widzisz, mój ojcze, tam tańczą wśród drzew srebrne królewny, czy słyszysz ich śpiew? Jednak mężczyzna wciąż był przekonany, że to halucynacje rozgorączkowanego syna. Wtedy król olszyn zagroził chłopcu: Pójdź do mnie, mój chłopcze, w głęboki las! Ach, strzeż się, bo wołam już ostatni raz!

Gdy zaczął się coraz bardziej zbliżać chłopiec zwrócił się cichym głosem do ojca: Już w oczach mi ciemno i brak mi tchu. Po tych słowach dziecko zmarło. Nieświadomy tego ojciec przycisnął synka mocniej do piersi i pognał jeszcze szybciej do domu, w poszukiwaniu pomocy. Chłopiec odszedł w tym głuchym lesie wśród olch i brzóz.

Źródło: https://klp.pl/romantyzm/a‑8583.html

RrbeIoK9acBgr
Wskaż autora powyższej pieśni. Możliwe odpowiedzi: 1. Fryderyk Chopin, 2. Franz Schubert, 3. Stanisław Moniuszko
R1CFvwKcoNPqd
Ćwiczenie 7
Zaznacz tytuły pieśni napisanych przez Fryderyka Chopina. Możliwe odpowiedzi: 1. Król Olch, 2. Precz z moich oczu, 3. Prząśniczka, 4. Życzenie, 5. Morel

Słownik pojęć

Akompaniament
Akompaniament

partia instrumentalna utworu towarzysząca i podporządkowana partii głównej.

Opera
Opera

sceniczny dramat muzyczny.

Pieśń
Pieśń

utwór wokalny do tekstu poetyckiego.

Poezja śpiewana
Poezja śpiewana

utwór muzyczny do tekstu poetyckiego.

Psalm
Psalm

starotestamentowa pieśń religijna.

Psałterium
Psałterium

psalterion, instrument muz. z grupy chordofonów szarpanych lub uderzanych

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

Biblioteka muzyczna

RMSIudWKyNdRS
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Fryderyka Chopina. Mężczyzna z dłuższymi, ciemnymi włosami. Ubrany w ciemny garnitur i szary, gruby płaszcz. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Precz z moich oczu”, autorstwa Fryderyka Chopina. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Louis-Auguste Bisson, fotografia Fryderyka Chopina, 1847, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Fryderyk Chopin, „Precz z moich oczu”, 1827, online-skills, CC BY 3.0
RTl3uGLSz3teL
Utwór: Psalm 126, autorstwa Salomone Rossi Wykonawca: Corvina Consort
RaoTqPUlVBoYm
Utwór muzyczny: Psalm 126, Wykonawca: Kuba Blycharz/ niemaGOtu. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
R1FSWIOmFqM3u
Ilustracja interaktywna przedstawia portret Franza Schuberta. Mężczyzna ze specyficznym dołkiem w brodzie. Ubrany jest we frak, białą koszulę i czarną muszkę. Kompozytor nosił okulary, miał lekką kręcone, dłuższe włosy. Na ilustracji umieszczono dodatkowe informacje: możliwość odtworzenia utworu muzycznego „Król Olch”, autorstwa Franza Schuberta. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.Wykonawca: Philippe Sly (śpiew: Bass-Baryton); Maria Fuller (fortepian).
Josef Kriehuber, litografia Franza Schuberta, 1846, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Franz Schubert, „Król Olch”, 1815, online-skills, CC BY 3.0
R5O8jhgj0FgmY
Ilustracja interaktywna przedstawia pierwszą stronę książki Johann Wolfgang von Goethe, „Faust”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Małgorzata przy kołowrotku”, autorstwa Franza Schuberta. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.
Johann Wolfgang von Goethe, „Faust”, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja);, Franz Schubert, „Małgorzata przy kołowrotku”, 1814, online-skills, CC BY 3.0
R1WADaoRwqodD
Ilustracja interaktywna przedstawia zapis nutowy składający się z pięciolinii, na których umieszczone są zapisy określonych znaków muzycznych utworu Stanisława Moniuszko, „Śpiewniki domowe”, „Prząśniczka”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: utwór muzyczny „Prząśniczka”, autorstwa Stanisława Moniuszki. Kompozycja posiada szybkie tempo. Cechuje się żywiołowym charakterem.
Stanisław Moniuszko, „Śpiewniki domowe”, „Prząśniczka”, imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Stanisław Moniuszko, „Śpiewniki domowe”, „Prząśniczka”, XIX w, online-skills, CC BY 3.0
R1eTwXe8Gv0CX
Ilustracja interaktywna przedstawia pierwszą stronę ze zbioru śpiewów polskich z towarzystwem fortepianu kompozycji Fryderyka Chopina. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: pieśń „Życzenie G-dur” op. 74, autorstwa Fryderyka Chopina. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Fryderyk Chopin, „Życzenie”, imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Fryderyk Chopin, „Życzenie” (pieśń), 1827, online-skills, CC BY 3.0
RES5NtjXz81PI
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Ewy Demarczyk. Polska piosenkarka z ciemnymi włosami i grzywką.Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: pieśń „Tomaszów”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
Jan Popłoński, fotografia Ewy Demarczyk, 1966, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Ewa Demarczyk, „Tomaszów”, 1967, online-skills, CC BY 3.0
RIy1gJkLKw4PW
Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie z koncertu Przemysława Gintrowskiego w Cytadeli Warszawskiej. Mężczyzna z siwymi, krótkimi włosami gra na gitarze i śpiewa. Ubrany jest w ciemne spodnie i koszulę. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: pieśń „Pieśń o bębnie”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się dynamicznym charakterem.
Piotr Kosela (fot.), Koncert Przemysława Gintrowskiego w Cytadeli Warszawskiej, 2009, wikimedia.org, CC BY 3.0 (ilustracja); Przemysław Gintrowski, „Pieśń o bębnie”, 2008, online-skills, CC BY 3.0
R1VJINSllrMrG
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Albrecht Altdorfer pt. „Bitwa Aleksandra Wielkiego pod Issos”. Chmury wyglądają bardzo realistycznie. Zachodzące słońce rzuca refleksy światła na szczyty górskie. Tablica opisująca zdarzenie wydaję się pasować, a czerwony płachty powiewają na wietrze. Dzieło przedstawia obóz wojskowy, a na pierwszym planie dziesiątki tysięcy postaci walczy ze sobą. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: pieśń „Siedem grzechów głównych”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się hymnicznym charakterem.
Albrecht Altdorfer, „Bitwa Aleksandra Wielkiego pod Issus”, 1529, Stara Pinakoteka, Berlin, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Jacek Kaczmarski, Przemysław Gintrowski, Zbigniew Łapiński,, „Siedem grzechów głównych, 1993, online-skills, CC BY 3.0

Bibliografia

Józef Chomiński, Krystyna Wilkowska‑Chomińska, Historia muzyki, PWM Warszawa 1989.