1)

definiuje podstawowe pojęcia (prehistoria, historia, historiografia, źródło historyczne); (1)

2)

rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych; (1)

3)

przedstawia periodyzację dziejów powszechnych i ojczystych. (0)

1)

wyjaśnia zagadnienie rewolucji neolitycznej; (2)

2)

porównuje uwarunkowania geograficzne rozwoju cywilizacji na Bliskim i Dalekim Wschodzie; (1)

3)

charakteryzuje organizację państw i strukturę społeczeństw w cywilizacjach starożytnego Bliskiego Wschodu; (3)

4)

rozpoznaje najważniejsze osiągnięcia kulturowe starożytnych cywilizacji Bliskiego i Dalekiego Wschodu; (3)

5)

charakteryzuje wierzenia ludów tworzących cywilizacje starożytnego Bliskiego i Dalekiego Wschodu, z uwzględnieniem judaizmu. (2)

1)

charakteryzuje geograficzne warunki ukształtowania się cywilizacji greckiej; (1)

2)

porównuje organizację społeczeństwa Aten i Sparty oraz formy ustrojowe greckich polis; (3)

3)

opisuje różne formy ekspansji w świecie greckim (kolonizację grecką i fenicką, wojny grecko-perskie i ekspansję Aleksandra Macedońskiego); (9)

4)

charakteryzuje religię starożytnych Greków; (0)

5)

rozpoznaje osiągnięcia kulturowe starożytnych Greków. (4)

1)

charakteryzuje przemiany ustrojowe i społeczne (w tym problem niewolnictwa) w państwie rzymskim doby republiki oraz cesarstwa, z uwzględnienim roli Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta; (14)

2)

omawia charakter ekspansji rzymskiej i wyjaśnia ideę imperium rzymskiego; (1)

3)

charakteryzuje wierzenia religijne starożytnych Rzymian; (1)

4)

wyjaśnia genezę chrześcijaństwa i zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzymskim; (2)

5)

wyjaśnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku państwa rzymskiego; (4)

6)

rozpoznaje osiągnięcia kulturowe starożytnych Rzymian. (3)

1)

lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie i charakteryzuje jego osiągnięcia w zakresie kultury; (2)

2)

wyjaśnia genezę islamu i charakteryzuje główne zasady tej religii; (1)

3)

przedstawia główne kierunki ekspansji arabskiej; (2)

4)

opisuje charakterystyczne cechy kultury arabskiej i rozpoznaje jej najważniejsze osiągnięcia. (1)

1)

opisuje zasięg terytorialny, organizację władzy, gospodarkę i kulturę państwa Franków, ze szczególnym uwzględnieniem polityki Karola Wielkiego; (2)

2)

charakteryzuje ideę cesarstwa karolińskiego i porównuje ją z ideą cesarstwa Ottonów; (2)

3)

opisuje proces tworzenia się państw w Europie, z uwzględnieniem ich chrystianizacji. (6)

1)

wyjaśnia ideowe i polityczne przyczyny, a także charakter rywalizacji papiestwa z cesarstwem o zwierzchnictwo nad średniowieczną Europą; (2)

2)

charakteryzuje polityczne, społeczno-gospodarcze i religijne uwarunkowania wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej i rekonkwisty oraz przedstawia ich skutki. (1)

1)

charakteryzuje funkcjonowanie władzy, struktur społecznych i gospodarki w systemie feudalnym; (5)

2)

opisuje charakterystyczne przejawy ożywienia społeczno-gospodarczego w Europie XI–XIII w.; (1)

3)

charakteryzuje realia życia codziennego w średniowiecznym mieście i wsi. (2)

1)

wyjaśnia uwarunkowania narodzin państwa polskiego i jego chrystianizacji, z uwzględnieniem roli Mieszka I i Bolesława Chrobrego; (5)

2)

opisuje zmiany terytorialne państwa polskiego w X–XII w.; (3)

3)

rozpoznaje tendencje centralistyczne i decentralistyczne w życiu politycznym państwa polskiego w X–XII w.; (2)

4)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w X–XII w. (1)

1)

wyjaśnia przyczyny polityczne i społeczno-gospodarcze oraz następstwa rozbicia dzielnicowego; (0)

2)

przedstawia nowe zagrożenia zewnętrzne (Marchia Brandenburska, Zakon Krzyżacki, Mongołowie); (0)

3)

opisuje przemiany społeczno-gospodarcze na ziemiach polskich oraz ocenia społeczno-kulturowe skutki kolonizacji na prawie niemieckim; (0)

4)

charakteryzuje proces przezwyciężenia rozbicia politycznego ziem polskich, ze wskazaniem na rolę władców i Kościoła; (2)

5)

zestawia najważniejsze wydarzenia z okresu rozbicia dzielnicowego i dziejów Europy. (1)

1)

charakteryzuje przemiany społeczne i gospodarcze w Europie w późnym średniowieczu; (4)

2)

opisuje zmiany na mapie politycznej Europy w XIV–XV w.; (4)

3)

charakteryzuje następstwa upadku cesarstwa bizantyjskiego i ekspansji tureckiej dla Europy. (1)

1)

opisuje proces zjednoczeniowy i rozwój terytorialny państwa polskiego w XIV–XV w.; (2)

2)

charakteryzuje rozwój monarchii stanowej w Polsce, uwzględniając strukturę społeczeństwa polskiego w późnym średniowieczu i rozwój przywilejów szlacheckich; (5)

3)

wyjaśnia międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania związków Polski z Węgrami i Litwą w XIV–XV w.; (6)

4)

charakteryzuje i ocenia stosunki polsko-krzyżackie na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturowej; (4)

5)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w XIV–XV w. (3)

1)

wyjaśnia uniwersalny charakter kultury średniowiecza, wskazując na wyjątkową rolę chrześcijaństwa; (1)

2)

rozpoznaje dokonania okresu średniowiecza w dziedzinie kultury, z uwzględnieniem dorobku polskiego średniowiecza; (2)

3)

określa znaczenie chrześcijaństwa w obrządku łacińskim dla rozwoju kultury polskiej; (1)

4)

charakteryzuje sztukę romańską i gotycką. (0)

1)

charakteryzuje przyczyny i przebieg wypraw odkrywczych; (4)

2)

opisuje udział poszczególnych państw europejskich w podziale Nowego Świata w XVI–XVIII w.; (1)

3)

wyjaśnia wpływ wielkich odkryć geograficznych na społeczeństwo, gospodarkę i kulturę Europy oraz obszarów pozaeuropejskich. (2)

1)

wyjaśnia główne prądy ideowe epoki; (3)

2)

rozpoznaje dokonania twórców renesansowych w dziedzinie kultury; (1)

3)

charakteryzuje sztukę renesansową. (1)

1)

wyjaśnia religijne, polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe uwarunkowania i następstwa reformacji, opisując jej główne nurty i postaci; (5)

2)

wyjaśnia rolę soboru trydenckiego i opisuje różne aspekty reformy Kościoła katolickiego; (3)

3)

opisuje mapę polityczną i wyznaniową Europy w XVI w. (4)

1)

przedstawia drogę do nowego modelu monarchii europejskich w epoce nowożytnej, z uwzględnieniem charakterystyki i oceny absolutyzmu francuskiego; (8)

2)

charakteryzuje konflikty polityczne w Europie, z uwzględnieniem ekspansji tureckiej i charakteru wojny trzydziestoletniej; (5)

3)

wyjaśnia genezę i opisuje następstwa rewolucji angielskich; (1)

4)

opisuje przemiany w kulturze europejskiej w XVII w. (1)

1)

opisuje zmiany terytorialne państwa polsko-litewskiego i charakteryzuje jego stosunki z sąsiadami w XVI w.; (5)

2)

wyjaśnia funkcjonowanie najważniejszych instytucji życia politycznego w XVI-wiecznej Polsce i ocenia funkcjonowanie demokracji szlacheckiej; (3)

3)

omawia polską specyfikę w zakresie rozwiązań ustrojowych, struktury społecznej i modelu życia gospodarczego (gospodarka folwarczno-pańszczyźniana) na tle europejskim; (1)

4)

przedstawia sytuację wyznaniową na ziemiach państwa polsko-litewskiego w XVI w. (0)

1)

wyjaśnia przyczyny, okoliczności i następstwa zawarcia unii realnej pomiędzy Koroną a Litwą; (2)

2)

charakteryzuje ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów w świetle postanowień unii lubelskiej; (1)

3)

opisuje strukturę terytorialną i ludnościową Rzeczypospolitej Obojga Narodów; (1)

4)

wyjaśnia prawne i kulturowe podstawy tolerancji religijnej na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVI w. (0)

1)

opisuje okoliczności, zasady, przebieg i następstwa pierwszych wolnych elekcji; (1)

2)

charakteryzuje działania Stefana Batorego w zakresie polityki wewnętrznej i zagranicznej; (1)

3)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów państwa polsko-litewskiego w XVI w. z wydarzeniami europejskimi. (1)

1)

ocenia dorobek polskiej myśli politycznej doby renesansu; (1)

2)

rozpoznaje dokonania twórców polskiego odrodzenia w dziedzinie kultury. (1)

1)

omawia konflikty wewnętrzne i zewnętrzne Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie panowania Wazów; (4)

2)

opisuje sytuację wewnętrzną i położenie międzynarodowe Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1669–1696; (1)

3)

ocenia znaczenie bitwy pod Wiedniem dla losów Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Europy; (0)

4)

charakteryzuje zmiany granic Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII w.; (3)

5)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Europy i świata w XVII w. (0)

1)

opisuje proces oligarchizacji życia politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów, uwzględniając wpływy obce, liberum veto i rokosze; (2)

2)

wyjaśnia przyczyny kryzysów wewnętrznych oraz załamania gospodarczego Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII w.; (1)

3)

ocenia polską specyfikę w zakresie rozwiązań ustrojowych, struktury społecznej i modelu życia gospodarczego na tle europejskim w XVII w.; (1)

4)

rozpoznaje dokonania twórców epoki baroku powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów. (0)

1)

charakteryzuje postęp techniczny i przemiany kapitalistyczne w Europie Zachodniej; (2)

2)

wyjaśnia główne idee oświecenia i rozpoznaje dokonania epoki w dziedzinie kultury; (3)

3)

charakteryzuje absolutyzm oświecony na przykładach państw sąsiadujących z Rzecząpospolitą Obojga Narodów; (0)

4)

charakteryzuje proces modernizacji Rosji w XVIII w. i rosyjską ideę imperium. (1)

1)

wyjaśnia genezę i charakteryzuje następstwa amerykańskiej wojny o niepodległość; (1)

2)

charakteryzuje ustrój Stanów Zjednoczonych w świetle założeń konstytucji amerykańskiej; (1)

3)

wyjaśnia przyczyny i opisuje skutki rewolucji francuskiej; (1)

4)

ocenia znaczenie rewolucji amerykańskiej i francuskiej z perspektywy politycznej, gospodarczej i społecznej; (0)

5)

przedstawia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych. (1)

1)

opisuje i ocenia sytuację wewnętrzną i międzynarodową Rzeczypospolitej w czasach saskich; (1)

2)

charakteryzuje politykę Rosji, Prus i Austrii wobec Rzeczypospolitej, wskazując przejawy osłabienia suwerenności państwa polskiego; (1)

3)

przedstawia reformy z pierwszych lat panowania Stanisława Augusta; (0)

4)

wyjaśnia przyczyny i przedstawia zasięg terytorialny pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej; (2)

5)

wyjaśnia okoliczności zwołania Sejmu Wielkiego i przedstawia jego reformy, ze szczególnym uwzględnieniem postanowień Konstytucji 3 maja. (2)

1)

wyjaśnia wpływ konfederacji targowickiej na wybuch wojny z Rosją; (1)

2)

charakteryzuje przebieg powstania kościuszkowskiego, z uwzględnieniem roli jego przywódców; (2)

3)

opisuje zasięg terytorialny drugiego i trzeciego rozbioru Rzeczypospolitej; (1)

4)

przedstawia przyczyny upadku Rzeczypospolitej w XVIII w.; (0)

5)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Rzeczypospolitej w XVIII w. z wydarzeniami w Europie i na świecie. (0)

1)

rozpoznaje dokonania przedstawicieli polskiego oświecenia w dziedzinie kultury; (2)

2)

rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze zabytki architektury i sztuki doby oświecenia w Polsce; (1)

3)

omawia rolę instytucji oświeceniowych (Komisja Edukacji Narodowej, Biblioteka Załuskich, teatr, czasopiśmiennictwo). (1)

1)

charakteryzuje walkę Francji o dominację w Europie; (4)

2)

przedstawia sukcesy i porażki wewnętrznej polityki Napoleona; (2)

3)

przedstawia przykłady zaangażowania się Polaków po stronie Napoleona, z uwzględnieniem Legionów Polskich we Włoszech; (3)

4)

charakteryzuje genezę, ustrój i dzieje Księstwa Warszawskiego; (2)

5)

ocenia znaczenie epoki napoleońskiej dla losów Francji i Europy. (1)

1)

przedstawia decyzje kongresu wiedeńskiego w odniesieniu do Europy i świata, z uwzględnieniem podziału ziem polskich; (3)

2)

opisuje funkcjonowanie systemu wiedeńskiego i charakteryzuje próby jego podważenia; (3)

3)

przedstawia przebieg rewolucji przemysłowej w Europie i Stanach Zjednoczonych oraz wskazuje jej najważniejsze konsekwencje społeczno-gospodarcze; (1)

4)

omawia najważniejsze prądy kulturowe oraz nurty ideowe I poł. XIX wieku, uwzględniając ich przedstawicieli; (3)

5)

wyjaśnia genezę i skutki Wiosny Ludów; (0)

6)

charakteryzuje wojnę krymską i jej następstwa. (0)

1)

charakteryzuje sytuację polityczną, społeczno-gospodarczą i kulturową Królestwa Polskiego, ziem zabranych, zaboru pruskiego i austriackiego; (0)

2)

wyjaśnia genezę powstania listopadowego i opisuje jego następstwa; (1)

3)

opisuje działania władz powstańczych, charakter toczonych walk oraz międzynarodową reakcję na powstanie; (0)

4)

wyjaśnia okoliczności wybuchu powstania krakowskiego i opisuje jego skutki, z uwzględnieniem tzw. rabacji galicyjskiej; (0)

5)

opisuje następstwa Wiosny Ludów na ziemiach polskich i przedstawia udział Polaków w Wiośnie Ludów w Europie; (1)

6)

rozpoznaje i charakteryzuje dorobek kultury polskiej I poł. XIX w. (0)

1)

wyjaśnia genezę powstania styczniowego i opisuje jego następstwa; (0)

2)

opisuje działania władz powstańczych, charakter toczonych walk oraz międzynarodową reakcję na powstanie; (0)

3)

charakteryzuje organizację polskiego państwa podziemnego w okresie powstania styczniowego, z uwzględnieniem roli jego przywódców, w tym Romualda Traugutta; (0)

4)

przedstawia problem uwłaszczenia chłopów w zaborze rosyjskim oraz porównuje z procesem uwłaszczeniowym w pozostałych zaborach. (0)

1)

porównuje procesy zjednoczeniowe Włoch i Niemiec w XIX w.; (0)

2)

wyjaśnia przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych; (0)

3)

omawia przyczyny, zasięg i następstwa ekspansji kolonialnej państw europejskich, Stanów Zjednoczonych i Japonii. (0)

1)

przedstawia przemiany gospodarcze w Europie i świecie, wymienia najważniejsze odkrycia naukowe i dokonania techniczne; charakteryzuje procesy migracyjne; (3)

2)

charakteryzuje nowe prądy ideowe i kulturowe, ruch emancypacyjny kobiet, przemiany obyczajowe i początki kultury masowej; (1)

3)

wyjaśnia procesy demokratyzacji ustrojów państw Europy Zachodniej; (1)

4)

charakteryzuje różne formy zorganizowanej działalności robotników. (0)

1)

wyjaśnia cele i porównuje metody polityki zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej (w tym ziem zabranych) – rusyfikacja, germanizacja, autonomia galicyjska; (0)

2)

porównuje zmiany zachodzące w sytuacji społeczno-gospodarczej w trzech zaborach; (1)

3)

charakteryzuje postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do zaborców; (0)

4)

charakteryzuje proces formowania się nowoczesnej świadomości narodowej Polaków i innych grup narodowych zamieszkujących tereny dawnej Rzeczypospolitej; dostrzega znaczenie języka, wiary, edukacji dla podtrzymania świadomości narodowej; (0)

5)

rozpoznaje przejawy odradzania się polskości na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach; (0)

6)

przedstawia genezę nowoczesnych ruchów politycznych (socjalizm, ruch ludowy, ruch narodowy), z uwzględnieniem ich przedstawicieli, w tym: Wincentego Witosa, Ignacego Daszyńskiego, Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego i Wojciecha Korfantego; (0)

7)

wyjaśnia genezę, charakter i skutki rewolucji w latach 1905–1907 w Królestwie Polskim. (0)

1)

wyjaśnia specyfikę polskiego pozytywizmu oraz twórczości młodopolskiej; (0)

2)

rozpoznaje dorobek kultury polskiej doby pozytywizmu i Młodej Polski; (0)

3)

wskazuje przykłady najwybitniejszych dzieł tworzonych „ku pokrzepieniu serc”; (0)

4)

rozpoznaje najważniejszych ludzi nauki oraz omawia ich dokonania. (0)

1)

wyjaśnia pośrednie i bezpośrednie przyczyny wybuchu wojny, z uwzględnieniem procesu powstawania dwóch przeciwstawnych systemów sojuszy; (2)

2)

opisuje charakter działań wojennych na różnych frontach; (3)

3)

wyjaśnia okoliczności przystąpienia USA do wojny i ich rolę w konflikcie; (1)

4)

przedstawia przyczyny i skutki rewolucji lutowej i październikowej w Rosji; (3)

5)

wyjaśnia przyczyny klęski państw centralnych i Rosji. (1)

1)

omawia stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej w przededniu i po wybuchu wojny; (0)

2)

przedstawia koncepcje polskich ugrupowań politycznych wobec nadciągającego konfliktu światowego; (0)

3)

analizuje umiędzynarodowienie sprawy polskiej (m.in. akt 5 listopada, rola USA i rewolucji rosyjskich, deklaracja z 3 czerwca 1918 r.); (1)

4)

charakteryzuje przykłady zaangażowania militarnego Polaków podczas wojny, ze szczególnym uwzględnieniem losów Legionów. (1)

1)

analizuje cywilizacyjne i kulturowe następstwa wojny; ocenia straty wojenne, wylicza społeczne i gospodarcze następstwa wojny; (2)

2)

przedstawia postanowienia traktatu wersalskiego; charakteryzuje słabe strony ładu wersalskiego; (3)

3)

charakteryzuje cele Ligi Narodów; (2)

4)

wyjaśnia znaczenie układów z Rapallo i Locarno dla ładu międzynarodowego; (2)

6)

rozpoznaje dorobek okresu międzywojennego w dziedzinie kultury i nauki. (2)

1)

wyjaśnia genezę powstania państwa sowieckiego i charakteryzuje jego politykę wewnętrzną i zagraniczną w okresie międzywojennym; (3)

2)

wyjaśnia genezę faszyzmu i charakteryzuje faszystowskie Włochy; (3)

3)

charakteryzuje drogę Hitlera do władzy w Niemczech; (6)

4)

charakteryzuje politykę wewnętrzną i zagraniczną III Rzeszy w latach trzydziestych; (4)

5)

porównuje funkcjonowanie aparatu terroru w ZSRS i III Rzeszy. (1)

1)

analizuje proces formowania się centralnego ośrodka władzy państwowej (od październikowej deklaracji Rady Regencyjnej do małej konstytucji z 1919 r.); (3)

2)

przedstawia postanowienia konferencji pokojowej w Paryżu dotyczące Polski; (2)

3)

charakteryzuje proces kształtowania się polskiej granicy z Niemcami, z uwzględnieniem powstania wielkopolskiego, powstań śląskich i plebiscytów; (3)

4)

charakteryzuje proces kształtowania się polskiej granicy wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem wojny polsko-bolszewickiej; (4)

5)

porównuje kształt terytorialny I i II Rzeczypospolitej. (0)

1)

charakteryzuje ustrój polityczny II Rzeczypospolitej na podstawie konstytucji marcowej z 1921 r., (4)

2)

wyjaśnia przyczyny przewrotu majowego, charakteryzuje jego przebieg oraz ocenia skutki ustrojowe (nowela sierpniowa, konstytucja kwietniowa z 1935 r.); (4)

3)

ocenia wpływ Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego oraz innych polityków na kształt II Rzeczypospolitej; porównuje ich wizje Polski; (3)

4)

charakteryzuje życie polityczne w Polsce w czasie rządów sanacyjnych; (3)

5)

ocenia rolę wybitnych postaci w odbudowie niepodległej Polski i kształtowaniu jej ustroju; (3)

6)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski, Europy i świata w okresie międzywojennym. (2)

1)

charakteryzuje skalę i skutki wojennych zniszczeń, uwzględniając zaborowe „dziedzictwo”; (2)

2)

charakteryzuje strukturę społeczeństwa II Rzeczypospolitej, uwzględniając jego wielonarodowy, wielokulturowy i wieloreligijny charakter; (3)

3)

przedstawia i ocenia dokonania pierwszych lat odbudowy (m.in. reformy Władysława Grabskiego i unifikacja państwa); (3)

4)

omawia skutki światowego kryzysu gospodarczego na ziemiach polskich; (4)

5)

charakteryzuje i ocenia osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej z lat 30. (m.in. reformy Eugeniusza Kwiatkowskiego). (3)

1)

rozpoznaje osiągnięcia w dziedzinie kultury i nauki z okresu II Rzeczypospolitej oraz ich twórców; (0)

2)

charakteryzuje zróżnicowanie kulturowe II Rzeczypospolitej. (0)

1)

przedstawia ideologiczne, polityczne i gospodarcze przyczyny wybuchu II wojny światowej; (2)

2)

wyjaśnia wpływ polityki hitlerowskich Niemiec na rozbijanie systemu wersalskiego; (4)

3)

charakteryzuje politykę appeasementu; (3)

4)

wyjaśnia genezę paktu Ribbentrop-Mołotow i przedstawia jego postanowienia. (1)

1)

charakteryzuje położenie międzynarodowe Polski w przededniu wybuchu II wojny światowej; (3)

2)

wyjaśnia cele wojenne hitlerowskich Niemiec i ZSRS; (2)

3)

charakteryzuje etapy wojny obronnej, podaje przykłady bohaterstwa obrońców, w tym: Westerplatte, Poczty Polskiej, Mokrej, Wizny, bitwy nad Bzurą, Warszawy, Kocka i zbrodni wojennych dokonanych przez agresorów, w tym w: Wieluniu, Bydgoszczy, Katowicach, Grodnie; (2)

4)

przedstawia podział ziem polskich między okupantów; wskazuje przykłady współpracy między nimi; (2)

5)

wyjaśnia znaczenie powołania polskich władz państwowych i sił zbrojnych na uchodźstwie; (2)

6)

wyjaśnia przyczyny przegrania przez Polskę wojny obronnej. (2)

1)

omawia współpracę hitlerowskich Niemiec i ZSRS w latach 1939–1941; (3)

2)

charakteryzuje etapy agresji i aneksji obu totalitarnych mocarstw; (5)

3)

sytuuje w czasie i przestrzeni przełomowe wydarzenia II wojny światowej (polityczne i militarne); (6)

4)

charakteryzuje politykę hitlerowskich Niemiec na terenach okupowanej Europy; (1)

5)

wyjaśnia przyczyny klęski państw Osi; (3)

6)

opisuje uwarunkowania militarne i polityczne konferencji Wielkiej Trójki (Teheran, Jałta, Poczdam) i przedstawia ich ustalenia. (3)

1)

przedstawia prawno-ustrojowe regulacje okupacyjnych władz, dotyczące terytorium państwa polskiego i zamieszkującej tam ludności; (2)

2)

przedstawia realia życia codziennego w okupowanej Polsce; (2)

3)

wymienia i charakteryzuje przykłady największych zbrodni niemieckich i sowieckich (m.in. Auschwitz, Palmiry, Piaśnica, Ponary, Katyń, Miednoje, Charków); (4)

4)

porównuje system sowieckich i niemieckich obozów pracy, obozów koncentracyjnych oraz obozów zagłady; omawia kwestie deportacji i wysiedleń ludności oraz jej planowanego wyniszczenia; (3)

5)

wyjaśnia przyczyny i rozmiary konfliktu polsko-ukraińskiego, w tym ludobójstwa ludności polskiej na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej; (1)

6)

charakteryzuje postawy polskiego społeczeństwa wobec polityki okupantów oraz wymienia przykłady heroizmu Polaków, w tym: Witolda Pileckiego, Maksymiliana Marii Kolbego; (1)

1)

przedstawia ideologiczne podstawy eksterminacji Żydów oraz innych grup etnicznych i społecznych, prowadzonej przez Niemcy hitlerowskie; (2)

2)

charakteryzuje etapy eksterminacji Żydów (dyskryminacja, stygmatyzacja, izolacja, zagłada); (2)

3)

rozpoznaje główne miejsca eksterminacji Żydów polskich i europejskich oraz innych grup etnicznych i społecznych na terenie Polski i Europy Środkowo-Wschodniej (w tym: Auschwitz-Birkenau, Treblinka, Sobibór, Babi Jar). (2)

4)

opisuje postawy ludności żydowskiej wobec Holokaustu, z uwzględnieniem powstania w getcie warszawskim; (2)

5)

charakteryzuje postawy społeczeństwa polskiego i społeczności międzynarodowej wobec Holokaustu, z uwzględnieniem „sprawiedliwych”, na przykładzie Ireny Sendlerowej, Antoniny i Jana Żabińskich oraz rodziny Ulmów. (2)

1)

omawia działalność rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie; (4)

2)

ocenia znaczenie układu Sikorski-Majski dla obywateli polskich, znajdujących się pod okupacją sowiecką; (3)

3)

przedstawia przykłady bohaterstwa żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej, w tym: bitwę o Narvik, bitwę o Anglię, bitwę pod Tobrukiem, bitwę o Monte Cassino, bitwę pod Falaise, bitwę o Arnhem, bitwę o Kołobrzeg, bitwę o Bredę; (4)

4)

analizuje politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej; (2)

5)

charakteryzuje organizację i cele Polskiego Państwa Podziemnego; (2)

6)

charakteryzuje polityczną i militarną działalność Armii Krajowej oraz Narodowych Sił Zbrojnych i Batalionów Chłopskich; wskazuje różne formy oporu wobec okupantów; (4)

7)

wyjaśnia uwarunkowania akcji „Burza”; (3)

8)

charakteryzuje powstanie warszawskie (uwarunkowania polityczne, przebieg walk, następstwa powstania, postawę aliantów i Związku Sowieckiego); (2)

9)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w okresie II wojny światowej z wydarzeniami w Europie i na świecie. (3)

1)

charakteryzuje polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe skutki II wojny światowej; (3)

2)

charakteryzuje zmiany na mapie politycznej Europy i świata; (4)

3)

wyjaśnia cele i strukturę Organizacji Narodów Zjednoczonych i charakteryzuje rolę tej organizacji w powojennym świecie; (4)

4)

opisuje przyczyny rozpadu koalicji antyhitlerowskiej i wyjaśnia genezę zimnej wojny (z uwzględnieniem wojny w Korei); (6)

5)

charakteryzuje powojenny problem niemiecki; (5)

6)

omawia proces sowietyzacji państw Europy Środkowo-Wschodniej; (4)

7)

wyjaśnia genezę NATO i Układu Warszawskiego i charakteryzuje oba bloki polityczno-wojskowe; (4)

8)

charakteryzuje zmiany w ZSRS po śmierci Stalina; opisuje wydarzenia w NRD w 1953 roku i na Węgrzech w 1956 roku i Czechosłowacji w 1968 roku. (6)

1)

wyjaśnia genezę procesów dekolonizacyjnych w Azji i Afryce, (3)

2)

wyjaśnia przyczyny i przedstawia skutki konfliktów zimnowojennych, w tym wojny w Wietnamie, kryzysu kubańskiego oraz wojny w Afganistanie; (3)

3)

wyjaśnia charakter konfliktów na Bliskim Wschodzie, ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu arabsko-izraelskiego; (3)

4)

charakteryzuje genezę i etapy integracji europejskiej. (1)

1)

charakteryzuje i wyjaśnia znaczenie najważniejszych przemian naukowo-technicznych na świecie po II wojnie światowej; (2)

2)

analizuje najważniejsze przemiany kulturowe i społeczne po II wojnie światowej; (4)

3)

charakteryzuje zjawisko „rewolucji obyczajowej” i ruchów młodzieżowych, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń 1968 roku; (3)

4)

opisuje rozwój nowych środków komunikacji społecznej i ocenia ich znaczenie. (3)

1)

charakteryzuje proces rozpadu ZSRS i określa jego następstwa; (2)

2)

charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1989–1991; (2)

3)

opisuje konflikty na terenie byłej Jugosławii oraz wojny czeczeńskie; (2)

4)

charakteryzuje kontynuację procesu integracji w Europie i przedstawia główne etapy rozwoju Unii Europejskiej. (2)

1)

opisuje straty demograficzne, gospodarcze i kulturowe po II wojnie światowej; (1)

2)

porównuje obszar państwa polskiego przed i po II wojnie światowej; (1)

3)

charakteryzuje okoliczności i etapy przejmowania władzy w Polsce przez komunistów; (3)

4)

omawia działalność opozycji legalnej oraz podziemia antykomunistycznego, w tym: Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ), Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN), Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW); (2)

5)

charakteryzuje losy żołnierzy wyklętych/niezłomnych, (2)

6)

opisuje represje sowieckiego i polskiego aparatu bezpieczeństwa (w tym obława augustowska); (1)

7)

charakteryzuje okres odbudowy oraz ocenia projekt reformy rolnej i nacjonalizacji przemysłu i handlu. (2)

1)

przedstawia proces sowietyzacji kraju na płaszczyźnie ustrojowej, gospodarczo-społecznej i kulturowej; (3)

2)

omawia i ocenia skutki terroru stalinowskiego w Polsce; (1)

3)

wyjaśnia przyczyny i następstwa poznańskiego czerwca oraz znaczenie wydarzeń październikowych 1956 roku; (1)

4)

opisuje formy i skutki prześladowania Kościoła katolickiego. (1)

1)

charakteryzuje system władzy w latach 60. i 70. w PRL i stopień uzależnienia od ZSRS; opisuje proces industrializacji i funkcjonowanie gospodarki planowej; (2)

2)

wyjaśnia genezę i następstwa kryzysów społecznych w latach 1968, 1970 i 1976; (1)

3)

wyjaśnia społeczno-polityczną rolę Kościoła katolickiego; (3)

4)

charakteryzuje i ocenia działalność opozycji politycznej w latach 1976–1980; (1)

5)

ocenia rolę papieża Jana Pawła II i jego wpływ na przemiany w Polsce i krajach sąsiednich; (1)

6)

wyjaśnia przyczyny i następstwa strajków w 1980 roku; (0)

7)

charakteryzuje ruch społeczny „Solidarność” i ocenia jego wpływ na przemiany społeczno-polityczne w Polsce i w Europie. (1)

1)

wyjaśnia przyczyny wprowadzenia stanu wojennego, opisuje jego specyfikę oraz społeczne, gospodarcze i polityczne skutki; (2)

2)

charakteryzuje postawy Polaków wobec stanu wojennego, przedstawia formy oporu społecznego oraz ocenia rolę ks. Jerzego Popiełuszki i okoliczności jego śmierci; (1)

3)

wyjaśnia przyczyny zawarcia porozumienia okrągłego stołu opisuje i ocenia jego skutki; (2)

4)

rozpoznaje największe powojenne polskie osiągnięcia w dziedzinie kultury i nauki, z uwzględnieniem twórczości emigracyjnej. (3)

1)

przedstawia proces rozpadu Układu Warszawskiego i odzyskiwania suwerenności przez Polskę; (2)

2)

opisuje kluczowe przemiany ustrojowe w latach 1989–1997, wyjaśnia ich międzynarodowe uwarunkowania; (2)

3)

wyjaśnia kontrowersje wokół problemu dekomunizacji i lustracji; (2)

4)

ocenia proces transformacji ustrojowej i gospodarczej; (2)

5)

charakteryzuje i ocenia polską politykę zagraniczną (w tym przystąpienie Polski do NATO i do Unii Europejskiej). (4)