Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony
RycuEr3XNyy4Q1
Na bieżni lekkoatletycznej w miejscu startu znajdują się biegaczki trzech drużyn. Dwie mają na piersiach napis SUI, dwie GBR a dwie BEL. Biegaczki biegną w sztafecie i pokazany jest moment, w którym biegaczki wcześniejszej zmiany przekazują pałeczkę biegaczkom kolejnej zmiany. W oddali widać inne biegaczki na bieżni, a po lewej stronie za barierkami stoją widzowie.
Sztafeta kobiet
licencja: CC 0
Ćwiczenie 1

Usiądźcie w kole i pobawcie się w głuchy telefon. Jednej osobie z was nauczyciel powie szeptem zdanie, które należy przekazać kolejnej osobie tak, żeby inni go nie słyszeli. Czy udało się wam zachować pierwotną formę zdania albo przynajmniej jego sens?

Ćwiczenie 2

Czy przekazywanie informacji ma coś wspólnego ze sztafetąj0000008GJB5v22_000tp001sztafetą? Uzasadnij swoje zdanie. Zapisz swoje spostrzeżenia tutaj lub w zeszycie.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 3

Zanotuj tutaj lub w zeszycie własną propozycję definicji słowa informacja. Porównaj swoją notatkę z zapiskami innych osób w klasie.

uzupełnij treść
Ćwiczenie 4

Zapoznajcie się z poleceniami i przydzielcie sobie zadania.

Schemat organizacji pracy:

I ETAP PRACY

Podział klasy na 4‑osobowe zespoły, w których:

  • 1. osoba będzie się zajmować akapitem nr 1,

  • 1. osoba – akapitem nr 2,

  • 1. osoba – akapitem nr 3,

  • 1. osoba – akapitem nr 4.

II ETAP PRACY

Każda osoba w grupie zajmuje się jednym akapitem tekstu Władysława Kopalińskiego pt. „Chleb”. Jej zadaniem jest wynotowanie najważniejszych informacji zawartych w przydzielonym fragmencie tekstu. Pamiętajcie, żeby na tym etapie pracy czytać tylko swój akapit tekstu, a nie całość.

III ETAP PRACY

Uczniowie pracujący z tym samym akapitem łączą się w grupy i sprawdzają, czy każdy z nich ma zanotowane wszystkie informacje z ich fragmentu.

IV ETAP PRACY

Uczniowie wracają do swoich grup i przekazują sobie wzajemnie informacje ze swoich notatek. Do tekstu Władysława Kopalińskiego sięgają tylko w razie konieczności zacytowania fragmentu. Każdy członek grupy powinien pozyskać informacje zawarte w każdym z czterech akapitów tekstu „Chleb”.

Ćwiczenie 5

Posłuchaj nagrania całego tekstu Władysława Kopalińskiego. Czy twoim koleżankom i kolegom udało się przekazać wszystkie informacje z tej czytanki?

RbNlZHLv0SSyA
Fragment książki Władysława Kopalińskiego czyta Maciej Gudowski Fragment książki Władysława Kopalińskiego czyta Maciej Gudowski Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., tylko do użytku edukacyjnego.
Ćwiczenie 6

ChlebWładysław Kopaliński
Władysław Kopaliński Chleb

[1] Najpowszechniejsze pożywienie człowieka na wszystkich kontynentach to jakaś forma chleba – z żyta, pszenicy, fasoli, ziemniaków, trawy, kory drzew, ryżu i grochu, a w niektórych okolicach Dalekiego Wschodu także z kasztanów i bukwi (owoców buka). Bardzo wcześnie ludzie odkryli wartość odżywczą ziarna zbożowego, które naprzód po prostu rozgryzano w ustach i łykano, później rozgniatano między kamieniami na mąkę, poczemj0000008GJB5v22_000tp002poczem, dodając wody, wyrabiano z mąki ciasto. Chleb zaczęto wypiekać w młodszej epoce kamienia, około 12 000 lat temu, zapewne z ziarna pokruszonego na grubą śrutęj0000008GJB5v22_000tp003śrutę, zarobioną wodą, z czego ugniecione ciasto w formie placków kładziono na rozgrzane kamienie i przykrywano gorącym popiołem. Placki te, najwcześniejsza forma chleba, jadane są do dziś, zwłaszcza w Azji i Afryce. Piecze się je głównie z kukurydzy, jęczmienia, prosa, gryki. [...]

[2] Jak się zdaje, Egipcjanie pierwsi dokonali, około roku 2600 p.n.e., wiekopomnegoj0000008GJB5v22_000tp004wiekopomnego wynalazku rozpulchniania placków przez pozostawianie ciasta samorzutnej fermentacji nadającej im strukturę gąbczastą, zachowaną w konsystencji wypieczonego placka‑chleba, który stawał się strawniejszy i smaczniejszy od przaśnegoj0000008GJB5v22_000tp005przaśnego placka‑podpłomyka. Do wywołania fermentacjij0000008GJB5v22_000tp006fermentacji używali oni zakwasu (kawałka ciasta z poprzedniego zaczynu) albo drożdży z osadów winiarskichj0000008GJB5v22_000tp007osadów winiarskich, a więc piekli chleb metodami w zasadzie podobnymi do dzisiejszych. Z czasem piekarnictwo egipskie produkowało przeszło pięćdziesiąt gatunków pieczywa rozmaitego kształtu, używając dla zapachu sezamu, kamforyj0000008GJB5v22_000tp008kamfory i ziaren maku. Chleb znajdowany przez archeologów w grobowcach jest jednak mniej wyrośnięty i bardziej gruboziarnisty niż nasze pieczywo. Egipcjanie wynaleźli też pierwsze piece piekarskie. Najwcześniejsze znane przykłady to naczynia walcowate ulepione z gliny nilowej i wypalone, zwężone u góry na kształt stożka. [...]

[3] Akadowie (ludność semickaj0000008GJB5v22_000tp009semicka południowej Mezopotamiij0000008GJB5v22_000tp00AMezopotamii, zamieszkująca ją od III tysiąclecia p.n.e.) uważali spożywanie chleba za dowód kultury. W „Poemacie o Gilgameszu”, epopei starobabilońskiej z około roku 2000 p.n.e., Enkidu, dziki stwór ulepiony z gliny, żyjący w towarzystwie zwierząt, staje się człowiekiem (a później bohaterem i przyjacielem Gilgamesza, króla sumeryjskiego miasta Druk) między innymi dlatego, że nauczył się jeść chleb.

[4] Chleb był też głównym pożywieniem starożytnych Żydów. Wyrażenie: „jeść chleb” znaczyło również „posilać się”. Chleb stał się symbolem pożywienia w ogóle, np. w Modlitwie Pańskiej („Ojcze nasz”): „Chleba naszego powszedniego daj nam dziś” chleb oznacza po prostu jadło. Chleb był otoczony czcią, nie karmiono nim zwierząt; gdy kawałek chleba spadł na ziemię, podnoszono go i czyszczono starannie z pyłu. W Biblii prorok Izajasz mówi: „Ułam łaknącemu chleba twego”. Krajanie chleba nożem było uważane za czyn zdrożnyj0000008GJB5v22_000tp00Bzdrożny, co zapewne stanowiło pozostałość czasów, kiedy chleb znano tylko w postaci suchego, twardego, cienkiego placka, niedającego się ukrajać. I dziś Arabowie pytają człowieka zabierającego się do krajania chleba nożem: „Czy chcesz zabić chleb?” To łamanie się chlebem jest obyczajem zachowanym w krajach śródziemnomorskich Europy od starożytności do dziś. My raczej krajemy chleb przed podaniem go do stołu, a dopiero ukrajaną kromkę łamiemy w ręku. W krajach południowych pan domu sam odłamuje kawałki chleba z bochenka i rozdaje biesiadnikom. Znaczenie chleba dla starożytnych Żydów odzwierciedla się w wielu miejscach Biblii. W Księdze Rodzaju Bóg mówi do Adama wygnanego z Raju: „W pocie oblicza twego będziesz pożywał chleba”. Jezus w Ewangelii według Jana powiada: „Jam jest chleb życia”. Chleb stał się więc symbolem obecności i działalności Chrystusa w Kościele, stąd wyrażenie „łamać się chlebem” znaczy w Nowym Testamencie „brać udział w komunii św.”, czyli w „chlebie Pańskim”. [...]

j0000008GJB5v22_00000_BIB_001Władysław Kopaliński, Chleb, [w:] tegoż, Opowieści o rzeczach powszednich, Warszawa 1994, s. 203–204.
Ćwiczenie 7
RDtuEtYuBe4sL1
zadanie interaktywne
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 11

Sprawdź, czy udało ci się zapamiętać:

  • rodzaje chleba (od najstarszego do współczesnego),

  • zwyczaje związane z chlebem,

  • cytaty biblijne przytoczone przez Władysława Kopalińskiego,

  • co symbolizuje chleb.

j0000008GJB5v22_000tp001
j0000008GJB5v22_000tp002
j0000008GJB5v22_000tp003
j0000008GJB5v22_000tp004
j0000008GJB5v22_000tp005
j0000008GJB5v22_000tp006
j0000008GJB5v22_000tp007
j0000008GJB5v22_000tp008
j0000008GJB5v22_000tp009
j0000008GJB5v22_000tp00A
j0000008GJB5v22_000tp00B