Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Ten materiał nie może być udostępniony

Wiele odkryć w nauce dokonali podróżnicy, którzy poszukiwali nowych lądów oraz badacze obserwujący rośliny i zwierzęta w ich naturalnym środowisku życia. Ty też możesz być takim odkrywcą! Wystarczy, że wybierzesz się na wycieczkę terenową i będziesz bacznie przyglądać się temu, co cię otacza. Zanim jednak wyruszysz, powiemy ci, jak odpowiednio przygotować się do takiej wyprawy.

R1PZqDyNk3f3o1
obiekt interaktywny
Źródło: Arkadiusz Zawada, licencja: CC BY 3.0.
Już wiesz
  • że ruch na świeżym powietrzu jest ważny do utrzymania dobrego samopoczucia i zdrowia;

  • że w czasie wolnym warto zwiedzać nowe miejsca.

Nauczysz się
  • odpowiednio planować i przygotowywać ekwipunek potrzebny na wycieczkę terenową;

  • poruszać się po ulicy jako pieszy z zachowaniem zasad kodeksu drogowego;

  • zachowywać ostrożność podczas obserwacji terenowych.

iUbe0ZIixi_d5e155

1. Zobaczyć wszystko

Podczas każdej wycieczki w teren możesz zobaczyć wiele zjawisk, zwierząt i roślin. Przyroda jest pełna niespodzianek, które czekają na odkrycie. Wystarczy tylko umieć je odnaleźć. Wyruszając na wyprawę, warto zaopatrzyć się w kilka pomocnych przyrządów, które ułatwią ci obserwacje przyrodnicze.
Jednym z takich przedmiotów jest lupa, zwana inaczej szkłem powiększającym. Z jej pomocą dokładnie obejrzysz na przykład drobne owady czy liście roślin.

R10NNh0fV1HIb1
Lupa służy do obserwacji małych przedmiotów z bliskiej odległości

Pamiętaj, że prowadząc obserwacje przyrodnicze, nie możesz ingerować w środowisko organizmów ani zakłócać ich naturalnego rytmu życia. Dlatego, aby móc przyjrzeć się oddalonym od ciebie obiektom, zabierz na wycieczkę lornetkę. Jest ona szczególnie przydatna podczas obserwacji zwierząt. Nie musisz do nich podchodzić i niepokoić ich.

RRZ7oTSTBUOeN1
Lornetka jest niezastąpiona przy obserwacji ptaków

Jeśli planujesz obserwację obiektów, które są położone bardzo daleko, z pewnością przyda ci się luneta. Dzięki niej możesz oglądać nie tylko zwierzęta (np. ptaki na dużym jeziorze lub sarny pasące się daleko na polu), ale też Księżyc lub gwiazdy. Luneta ma nawet kilkakrotnie większe powiększenie niż lornetka, nie sprawdzi się więc w terenie, gdzie widoczność jest ograniczona – np. w lesie.

R20YHOWa1cRP01
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Chcąc wyruszyć na wycieczkę terenową, oprócz przyrządów do obserwacji przyrody warto przygotować także inne pomoce. Są nimi atlasyatlasatlasyprzewodnikiprzewodnikprzewodniki, w których znajdziesz wiele ciekawych informacji na temat otaczajacyh cię roślin i zwierząt. Jeśli wybierasz się na zwiedzanie takich obszarów cennych przyrodniczo, jak rezerwaty czy parki narodowe, możesz wcześniej dowiedzieć się z książek lub Internetu, jakie rośliny i zwierzęta możesz tam spotkać. Być może znajdziesz również wskazówki, gdzie szukać stanowisk interesujących cię gatunków.
Warto dokumentować swoje obserwacje. Dlatego przyrodnik zawsze bierze ze sobą notes i długopis. Przydatny może okazać się także aparat fotograficzny, nawet bardzo prosty. Zdjęcia są cennym dowodem prowadzonych badań, a przy tym miłą pamiątką.

Polecenie 1

Jakie tereny cenne przyrodniczo znajdują się w pobliżu twojego miejsca zamieszkania? Przygotujcie w grupie plakat prezentujący jedno z tych miejsc jako warte zwiedzenia.

iUbe0ZIixi_d5e222

2. Bezpieczeństwo na wycieczce

Aby wycieczka w teren była dla ciebie źródłem przyjemności i wielu ciekawych obserwacji, trzeba się do niej właściwie przygotować. Dlatego warto zadbać o odpowiedni ubiór, zwłaszcza buty. Pamiętaj, że zwykłe trampki nie nadają się na wielogodzinne marsze w terenie. Na takie wyprawy najlepiej założyć sznurowane obuwie sięgające powyżej kostki. Pomoże ci to uniknąć kontuzji w razie upadku. Podeszwa powinna być żłobkowana – zapobiega to poślizgowi. Nie zapomnij również o nieprzemakalnej kurtce – dzięki niej nie zmokniesz w razie niespodziewanego deszczu. Zaopatrz się też w okulary przeciwsłoneczne oraz nakrycie głowy chroniące przed słońcem.

Cenne przyrodniczo tereny leżą często z dala od miast czy wsi. Dlatego bardzo ważne jest zaplanowanie dojazdu. Pamiętaj, że autobusy i pociągi poruszają się według rozkładu jazdy. Dobrze jest więc zanotować sobie, o której godzinie odjeżdża nasz środek transportu. Pomoże ci to zaplanować pozostałą część wycieczki. Aby twoja wyprawa nie skończyła się wizytą w szpitalu, musisz stosować się do kilku podstawowych reguł związanych z bezpiecznym poruszaniem się.

  • Już w drodze na wycieczkę przestrzegaj zasad ruchu drogowego – przechodź przez jezdnię w miejscach do tego wyznaczonych. Jeśli na przejściu jest sygnalizacja świetlna – nie przechodź na czerwonym świetle.

  • Przed wejściem na jezdnię uważnie się rozejrzyj i przepuść przejeżdżające samochody.

  • Poruszaj się chodnikiem, a jeśli go nie ma – poboczem po lewej stronie drogi.

  • Jeśli przebywasz na przykład w rezerwacie, to nie schodź z wyznaczonego szlaku – zejście z niego jest nielegalne i może negatywnie wpłynąć na przyrodę.

  • Patrz pod nogi! Duże kamienie, głazy czy leżące na szlaku gałęzie mogą stać się przyczyną potknięcia, a nawet poważnego urazu.

Bardzo ważna jest ostrożność podczas obserwowania dzikich zwierząt – rzadko bywają one agresywne bez powodu, jednak broniąc siebie lub swoich młodych, mogą stać się bardzo niebezpieczne. Dotyczy to również tych zwierząt, które wydają się być zupełnie niegroźne!

Groźne mogą być nie tylko zwierzęta, ale i rośliny. Wiele z nich zawiera trujące związki, które mogą być przyczyną chorób, a nawet śmierci. Nigdy nie jedz nieznanych ci roślin, nawet jeśli ich owoce (np. jagody) wyglądają apetycznie. Pamiętaj, że niektóre rośliny mogą być niebezpieczne, nawet jeśli ich nie zjesz – już sam kontakt skóry z nimi może wywołać na przykład podrażnienia, wysypkę lub duszności.

R1X6OAPdzqazQ1
Ten piękny ptak jest bardzo silny i zaniepokojony może być agresywny. Szczególnie niebezpieczne są samce broniące gniazd – uderzeniem skrzydła mogą nawet złamać rękę
iUbe0ZIixi_d5e292

Podsumowanie

  • Lupa, lornetka i luneta pomogą ci dokonywać obserwacji w terenie.

  • Informacji o zaobserwowanych gatunkach roślin i zwierząt szukaj w przewodnikach i atlasach.

  • Pamiętaj o przygotowaniu stroju i ekwipunku odpowiedniego do terenu, po którym będziesz wędrować.

  • Zachowaj ostrożność podczas poruszania się w terenie.

Praca domowa
Polecenie 2.1

Dowiedz się, jakie warunki panują w najbliższym rezerwacie lub parku narodowym. Opisz, co się interesuje w tym miejscu i jak można tam dojechać.

iUbe0ZIixi_d5e542

Słowniczek

atlas
atlas

publikacja będąca zbiorem map, ilustracji lub zdjęć dotyczących określonego tematu; może być to atlas zawierający mapy Polski, ale też atlas grzybów

przewodnik
przewodnik

publikacja zawierająca dokładny opis danego obszaru lub umożliwiająca rozpoznawanie roślin i zwierząt po ich charakterystycznych cechach

iUbe0ZIixi_d5e601

Zadania

Ćwiczenie 1
RimPFYIsfCb6D1
zadanie interaktywne
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RVMwRvilEP7xc1
zadanie interaktywne
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RhlYBYIjBQGwZ1
zadanie interaktywne
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
RdP87EFu2HXd91
zadanie interaktywne
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.