Transport wodny i jego znaczenie

Olbrzymie znaczenie dla żeglugi światowej mają kanały morskie. Skracają one drogę i czas transportu towarów, obniżając jego koszty. Mają one status międzynarodowych dróg wodnych, lecz przynoszą korzyści finansowe państwom, przez które przebiegają. Są także bardzo istotne pod względem strategicznym.

Kanał Sueski przebiega przez Egipt, łącząc Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym. Ma długość 162 km. Znajduje się na poziomie morza i nie wymaga śluz. Skraca czas żeglugi między Japonią lub Bliskim Wschodem a Europą. Na trasie Londyn‐Bombaj oszczędność wynosi aż 7300 km (około 70%). Został oddany do użytku w II połowie XIX wieku, a jego budowę nadzorował Ferdinand de Lesseps, francuski dyplomata i przedsiębiorca. W jego południowej części trasa biegnie przez Jezioro Al-Timsah oraz Wielkie i Małe Jezioro Gorzkie. W strukturze przewozów tym kanałem dominuje ropa naftowa i produkty z nią związane. W wyniku konfliktu politycznego i wojny Jom Kippur, był zamknięty dla żeglugi, a transport odbywał się wokół Afryki. Opłaty za przepływ przez ten kanał pobiera Egipt. Podczas transportu istnieje zagrożenie atakami piratów u wybrzeża Somalii i zagrożenie konfliktami lokalnymi. Przy północnym wejściu do kanału zlokalizowany jest Port Said, a przy południowym – Suez. Kanał ten musi być systematycznie pogłębiany, gdyż zasypują go pustynne piaski. W latach 2014‐2015 na części długości Kanału Sueskiego (72 km) wybudowano nowy tor wodny, którym poruszają się statki płynące w przeciwną stronę. Skraca to znacznie czas transportu i wpływa na wzrost dochodów Egiptu.

Kanał Panamski przebiega przez Przesmyk Panamski, łącząc Morze Karaibskie i Ocean Spokojny. Ma 81,6 km i skraca czas żeglugi przede wszystkim między zachodnim wybrzeżem Stanów Zjednoczonych (lub Japonią) i wschodnim wybrzeżem Stanów Zjednoczonych. Trasa między Londynem i San Francisco przez Kanał Panamski jest krótsza o 10500 km niż wokół Ameryki Południowej, a trasa Nowy Jork–San Francisco – o 14500 km. Mówi się o nim jako o szczytowym osiągnięciu sztuki inżynierskiej początku XX wieku. Choć jego budowa została rozpoczęta w 1879 roku przez twórcę Kanału Sueskiego – de Lessepsa, to budowę ostatecznie dokończyli Amerykanie i oddali do użytku niedługo po zakończeniu I wojny światowej. Kanał zaopatrzony jest w system śluz. Służy głównie do transportu ropy naftowej, węgla i zbóż. W 1999 roku został przejęty przez Panamę, co dla tego kraju stanowi ważne źródło dochodów z opłat za przejazdy. U wejścia od strony Morza Karaibskiego leży port Colon, bardzo ważny ośrodek handlowo-przemysłowy Panamy. W latach 2006‐2017 kanał został on pogłębiony i poszerzony.

Kanał Kiloński przebiega przez Niemcy, przecinając nasadę Półwyspu Jutlandzkiego, łącząc Morze Bałtyckie i Morze Północne. Ma długość 98,6 km i skraca czas żeglugi przede wszystkim między Bałtykiem a Oceanem Atlantyckim o około 700 km. Zbudowany został w latach 1887‐1895, przebudowany w latach 1909‐1914 i poszerzony jeszcze w latach siedemdziesiątych XX wieku. Jest to kanał o największym znaczeniu w Europie, ponieważ omija trudne do żeglugi, płytkie cieśniny duńskie: Wielki i Mały Bełt, Sund i Kattegat, w rejonie których występują często mgły i sztormy. Pierwotnym powodem budowy były jednak względy militarne – Niemcy miałyby możliwość szybkiego przerzutu okrętów wojennych.

Kanał Koryncki przebiega przez środkową Grecję, przecinając przesmyk między Peloponezem a pozostałą częścią tego kraju. Łączy Morze Egejskie z Morzem Jońskim i ma długość 6,3 km. Ma przede wszystkim znaczenie lokalne, skracając drogę z Morza Czarnego i wschodnich wybrzeży Grecji w kierunku Włoch, Hiszpanii i Oceanu Atlantyckiego. Został zbudowany pod koniec XIX wieku, choć próby jego budowy podejmowano już w czasach starożytnych.

Obok kanałów, duże znaczenie komunikacyjne i strategiczne mają także cieśniny morskie, w szczególności La Manche, Bosfor, Dardanele, Gibraltarska, Sund, Malakka czy Ormuz. Zlokalizowane są w nich porty morskie o znacznej roli międzynarodowej.