II. połowa V p.n.e. – działalność SokratesaSokratesSokratesa, uznawana za początek zachodniej filozofii w obecnym znaczeniu tego słowa.
1
Scenariusz dla nauczyciela
R1V2dbHM6TS9m
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego: a) formy fleksyjne rzeczowników regularnych deklinacji I – V, b) formy fleksyjne następujących rzeczowników nieregularnych: Iuppiter, deus, domus, vis,
Nauczysz się
rozpoznawać wybrane formy rzeczowników;
nazywać po łacinie części ciała;
tłumaczyć oraz poprawnie wykorzystywać wyrażenia łacińskie.
Powtórzenie
R1VHkDYPmFa8I
Ćwiczenie 1
R5SW9SNuItwh3
Ćwiczenie 2
Podaj nominativus singularis formy rzeczownikowej: manu. Możliwe odpowiedzi: 1. manum, 2. mano, 3. manus
Podaj nominativus singularis formy rzeczownikowej: manu. Możliwe odpowiedzi: 1. manum, 2. mano, 3. manus
Obok rzeczowników podanych w różnych przypadkach wpisz, jaki prawdopodobnie jest ich nominativus singularis (dla rzeczowników deklinacji I, II, IV i V) lub genetivus singularis (dla wyrazów deklinacji III).
capite
capitis
artuum
barbās
collō
digitōs
faciēī
labrorum
manu
ventrem
R1b5f71xxUn9r
Ćwiczenie 3
W języku polskim i w łacinie, mamy trzy rodzaje gramatyczne, ale rodzaj rzeczowników o tym samym znaczeniu nie zawsze jest w obu językach ten sam. Najczęściej zgadza się, jeśli chodzi o ludzi i inne żywe istoty mające płeć, poza tym jednak bywa różnie. Gdybyśmy np. chcieli nazwać salon pedicure po łacinie „Zdrowa Stopa”, należy uwzględnić fakt, że łaciński rzeczownik pēs jest rodzaju męskiego i dobrać do niego przymiotnik w tym właśnie rodzaju: Sānus Pēs.
R1YwvkuSPhcAW
Ćwiczenie 4
Do podanej formy rzeczownikowej dopasuj przymiotnik w odpowiednim rodzaju, liczbie i przypadku: collo. Możliwe odpowiedzi: 1. brevis, 2. brevi, 3. brevem
Do podanej formy rzeczownikowej dopasuj przymiotnik w odpowiednim rodzaju, liczbie i przypadku: collo. Możliwe odpowiedzi: 1. brevis, 2. brevi, 3. brevem
Przy podanych rzeczownikach umieść (przeciągając spośród podanych pod tabelą) przymiotniki dopasowane do nich pod względem rodzaju i liczby. Przy wykonywaniu zadania skorzystaj ze słownika łacińsko-polskiego. Wszystkie wyrazy występujące w zadaniu pojawiają się w nominatiwie, singularis lub pluralis.
aures, collum, dentes, lingua, membra, unguis
pes
sānus, brevis, niger
aures
collum
dentes
lingua
membra
unguis
Uzupełnienie: rzeczownik vīs
Rzeczownik vīs (siła) należy do deklinacji III typu samogłoskowego, ma jednak odmianę nietypową i w liczbie pojedynczej niepełną:
sg.
pl.
N.
vīs
vīrēs
G.
–
vīrium
D.
–
vīribus
Acc.
vīm
vīrēs
Abl.
vī
vīribus
V.
vīs
vīrēs
R1ENxu88YENRh
Ćwiczenie 5
Wybierz właściwe tłumaczenie podanych form rzeczownikowych: vis. Możliwe odpowiedzi: 1. droga, 2. siła, 3. drogami, 4. siłami. viis. Możliwe odpowiedzi: 1. droga, 2. siła, 3. drogami, 4. siłami.
Wybierz właściwe tłumaczenie podanych form rzeczownikowych: vis. Możliwe odpowiedzi: 1. droga, 2. siła, 3. drogami, 4. siłami. viis. Możliwe odpowiedzi: 1. droga, 2. siła, 3. drogami, 4. siłami.
Wyrazy o podobnym brzmieniu nie zawsze mają podobne znaczenie. Przy wyrazach łacińskich umieść (przeciągając spośród podanych pod tabelą) ich polskie odpowiedniki. Przy wykonywaniu zadania skorzystaj ze słownika łacińsko-polskiego. W tym zadaniu przy wyrazach łacińskich nie zaznaczono iloczasu – tak, jak nie zaznacza się go w tekstach innych niż przeznaczone do nauki – a zatem taka sama litera może oznaczać zarówno samogłoskę długą, jak krótką. Niektóre załączone wyrazy polskie nie mają odpowiednika łacińskiego w tym zadaniu.
Nazwy powinny zawierać po co najmniej dwa wyrazy, w tym co najmniej jeden rzeczownik.
RAUmp69eXakCT
m4e42e12254adcd80_0000000000005
Sokrates: pierwszy filozof w dzisiejszym rozumieniu tego terminu, Ateńczyk z V p.n.e. Nie pozostawił żadnych dzieł pisanych, informacje o jego działalności przekazują współcześni mu pisarze, głównie jego uczeń PlatonPlatonPlaton (w którego pracach nie da się jednak odróżnić, które poglądy należą do niego, a które do samego Sokratesa). Dziedziny, którymi się przede wszystkim zajmował, dziś określa się jako teorię poznania i etykę.
Słowniki
Słownik pojęć
Sokrates
Sokrates
Sokrates: pierwszy filozof w dzisiejszym rozumieniu tego terminu, Ateńczyk z V p.n.e. Nie pozostawił żadnych dzieł pisanych, informacje o jego działalności przekazują współcześni mu pisarze, głównie jego uczeń Platon (w którego pracach nie da się jednak odróżnić, które poglądy należą do niego, a które do samego Sokratesa). Dziedziny, którymi się przede wszystkim zajmował, dziś określa się jako teorię poznania i etykę.
Platon
Platon
Platon: filozof grecki, uczeń Sokratesa i nauczyciel Arystotelesa, założyciel Akademii Platońskiej, najstarszy z filozofów, którego dzieła (obejmujące szerokie spektrum zagadnień, m.in. teorię poznania, ontologię, etykę, filozofię państwa i prawa) zachowały się do czasów obecnych. Żył i działał w Atenach, w V i IV p.n.e.
Zenon
Zenon
Zenon z Kition na Cyprze: filozof grecki, założyciel szkoły stoickiej, której głównym postulatem jest zachowanie spokoju ducha wobec zmiennych kolei losu. Żył w IV i III p.n.e., nauczał w Atenach.
Lucius Annaeus Seneca
Lucius Annaeus Seneca
Lucjusz Anneusz Seneka: rzymski (hiszpańskiego pochodzenia) filozof, dramatopisarz i mąż stanu z I n.e. Działał za czasów cesarzy Klaudiusza oraz Nerona. Jako filozof reprezentował szkołę stoicką.
Słownik łacińsko‑polski
R1KflSbaGqPUU1
Galeria dzieł sztuki
RCRVZJmMVskIy1
m4e42e12254adcd80_0000000000162
Bibliografia
H. Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Kraków 2012.
I. Grześczak, Łacina dla średniozaawansowanych, Warszawa 2012.
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.