Autor: Sabina Świtała

Temat: W jaki sposób można pisać o miłości? „Sonety do Laury”  Francesca Petrarki

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
4) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
5) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej.

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje sposoby opisywania uczucia w wybranych sonetach Petrarki;

• zna pojęcie petrarkizmu jako maniery poetyckiej;

• na podstawie wybranych sonetów oraz dzieł malarskich analizuje renesansowy ideał kobiety, rozpoznaje motyw donny angelicaty;

• określa wpływ środków stylistycznych na sposób przedstawienia uczuć.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• metoda oglądowa;

• pogadanka;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• metoda aktywna – kolażowanie.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda;

• kolorowe czasopisma, czyste kartki A4, klej, nożyczki.

Przebieg zajęć:

Przed zajęciami

Nauczyciel loguje się na platformie, wyświetla uczniom materiał pt. W jaki sposób można pisać o miłości? Sonety do Laury Francesca Petrarki i prosi ich o zapoznanie się z tekstami zawartymi w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna

1. Nauczyciel, za pośrednictwem platformy, sprawdza, czy uczniowie zapoznali się z e‑matriałem. Następnie rozdaje uczniom fragmenty Sonetu 134:

2. Uczniowie czytają fragmenty tekstu i próbują nazwać uczucia podmiotu mówiącego. W razie problemów nauczyciel rozdaje uczniom kolejne brakujące fragmenty tekstu (bez słów: ją kocham; z twojej winy, pani).

3. Prowadzący opowiada uczestnikom zajęć o autorze. Podkreśla, że sławę przyniosły Petrarce sonety poświęcone Laurze.

4. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Na polecenie nauczyciela uczniowie zapoznają się z galerią interaktywną i wykonują indywidualnie polecenia 1 i 2 zamieszczone w niej. nauczyciel prosi wybranych uczniów o odczytanie odpowiedzi i wspólnie z pozostałymi uczestnikami zajęć komentuje je.
2. W następnej części lekcji uczniowie, w parach, wykonują ćwiczenia 2‑5 oraz 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”, które przygotowują ich do odpowiedzi na pytanie, czym charakteryzuje się poetycki sposób wyrażania uczuć Francesca Petrarki. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel prosi kolejnych uczniów o zaprezentowanie odpowiedzi. Może ocenić pracę uczniów.

Faza podsumowująca

1. Pytanie z ostatniego ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”: Czy zgadzasz się z opinią, że  Sonety do Laury Francesca Petrarki są przykładem apoteozy miłości ziemskiej, może posłużyć nauczycielowi do otwarcia dyskusji podsumowującej lekcję. Inne pytania, na które uczniowie odpowiadają w swobodnych wypowiedziach, mogą brzmieć: jakie cechy nosiła donna angelicata? Czy znasz teksty literackie, w których pojawia się jej motyw? W jaki sposób motyw donny angelicaty łączy się z motywem miłości idealnej? Jakie środki poetyckiego wyrazu stosował Petrarca, pisząc o miłości idealnej?

Praca domowa:

Nauczyciel poleca uczniom wykonanie polecenia z e‑materiału: Napisz list miłosny Francesca Petrarki do Laury. Wykorzystaj w nim słownictwo z poznanych sonetów poety.

Materiały pomocnicze:

B. Kurzeja, Śpiewacy Laury? Ideał Petrarki a liryczne portrety kobiet w wybranych sonetach polskich XIX wieku – zarys problematyki, „Konteksty Kultury” 2015/12, z. 1, s. 1‑14.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Galerię zdjęć interaktywnych można wykorzystać także jako wprowadzenie do zajęć. Uczniowie przyglądają się obrazom, opisują uczucia, jakie wzbudzają w nich dzieła, skojarzenia, jakie wywołują.