Sprawdź się
Na podstawie Sonetu 90 opisz, jakie wspomnienie Laury pojawia się w umyśle zakochanego mężczyzny.
Sonet 90Były to włosy złote, rozpuszczone
W tysiącu słodkich loków, krętych, jasnych,
Światło wspaniałe drgało rozelśnione
W oczach przepięknych, które dziś przygasły.Twarz była pełna współczucia; czy szczera?
Twarz się zmieniła w barwie; czy być może?
Cóż więc dziwnego w tym, że gdy otwieram
Powieki, czuję nagle w piersiach pożar?Stąpanie jej nie było rzeczą ziemską,
Lecz anielskiego ducha, a jej słowa
Brzmiały inaczej niźli ludzka mowa.To blask niebiański, to słońce zwycięskie –
Tak ją widziałem. I choć tak dziś nie jest,
Gdy łuk oddalą, rana nie zdrowieje.Źródło: Francesco Petrarca, Sonet 90, [w:] tegoż, Wybór pism , tłum. J. Kurek, wybór W. Morawski, Wrocław 1982, s. 10.
Laura stała się wzorem pani anielskiej (wł. donna angelicata), która przywodziła na myśl istotę nie z tego świata. Obejrzyj galerię obrazów i wskaż ten, który mógłby być ilustracją Sonetu 90. Uzasadnij swój wybór, przytaczając odpowiednie cytaty z wiersza.
Laura stała się wzorem pani anielskiej (wł. donna angelicata), która przywodziła na myśl istotę nie z tego świata. Zapoznaj się z opisami do galerii obrazów i wskaż ten, który mógłby być ilustracją Sonetu 90. Uzasadnij swój wybór, przytaczając odpowiednie cytaty z wiersza.
Odpowiedz na pytanie, czy zgadzasz się z twierdzeniem, że w Sonecie 157 Laura została przedstawiona jako „słodka nieprzyjaciółka”. Zgromadź co najmniej trzy argumenty, które poprzez cytatami z tekstu.
Sonet 157Ten dzień, jak zawsze gorzki, lecz szczęśliwy,
W sercu wycisnął jej żywe oblicze,
Którego nigdy nie oddam prawdziwie;
Jak często dzień ten wspominam, nie zliczę.Mogła iść w parze z najszlachetniejszymi.
Gdy raz westchnienie z ust jej usłyszałem,
Czy śmiertelniczka – pytam – czy bogini
Wypogodziła niebo w kręgu całym?Twarz – śnieg gorący, włosy – czyste złoto,
Rzęsy jak heban, oczy zaś – dwie gwiazdy,
Skąd miłość wszystkich celnie rani oto.Perły – zęby, a róże purpurowe –
Wargi, w których brzmiał bólem wyraz każdy;
westchnienie – płomień, łzy – kryształ u powiek.Źródło: Francesco Petrarca, Sonet 157 , [w:] tegoż, Wybór pism , tłum. J. Kurek, wybór W. Morawski, Wrocław 1982, s. 17.
Wskaż środek stylistyczny, za pomocą którego w Sonecie 157 Petrarca przedstawia paradoksy miłości. Podaj przykład z tekstu.
Sonet 132Jeśli to nie jest miłość – cóż ja czuję?
A jeśli miłość – co to jest takiego?
Jeśli rzecz dobra – skąd gorycz, co truje?
Gdy zła – skąd słodycz cierpienia każdego?Jeśli z mej woli płonę – czemu płaczę?
Jeśli wbrew woli – cóż pomoże lament?
O śmierci żywa, radosna rozpaczy,
Jaką nade mną masz moc! Oto zamęt.Żeglarz, ciśnięty złym wodom dla żeru,
W burzy znalazłem się, podarłszy żagle,
Na pełnym morzu, samotny, bez steru.W lekkiej od szaleństw, w ciężkiej od win łodzi
Płynę, nie wiedząc już sam, czego pragnę,
W zimie żar pali, w lecie mróz mnie chłodzi.lekkiej od szaleństw, w ciężkiej od win łodzi\ Płynę, nie wiedząc już sam, czego pragnę,\ W zimie żar pali, w lecie mróz mnie chłodzi.\\Źródło: Francesco Petrarca, Sonet 132 , [w:] tegoż, Wybór pism , tłum. J. Kurek, wybór W. Morawski, Wrocław 1982, s. 13–14.
Francesco Petrarca „Sonet 132”
Jeśli to nie jest miłość – cóż ja czuję?\ A jeśli miłość – co to jest takiego?\ Jeśli rzecz dobra – skąd gorycz, co truje?\ Gdy zła – skąd słodycz cierpienia każdego?\\
Jeśli z mej woli płonę – czemu płaczę?\ Jeśli wbrew woli – cóż pomoże lament?\ O śmierci żywa, radosna rozpaczy,\ Jaką nade mną masz moc! Oto zamęt.\\
Żeglarz, ciśnięty złym wodom dla żeru,\ W burzy znalazłem się, podarłszy żagle,\ Na pełnym morzu, samotny, bez steru.\\
W lekkiej od szaleństw, w ciężkiej od win łodzi\ Płynę, nie wiedząc już sam, czego pragnę,\ W zimie żar pali, w lecie mróz mnie chłodzi.\\
Zbadaj budowę Sonetu 132, uzupełniając tabelę.
| liczba strof | |
| liczba wersów | |
| liczba wersów w pierwszej i drugiej strofie | |
| liczba wersów w trzeciej i czwartej strofie | |
| układ rymów w pierwszej i drugiej strofie | |
| układ rymów w trzeciej i czwartej strofie |
Interpretując wiersz, należy zacząć od określenia sytuacji lirycznej. Uzupełnij poniższy tekst, który ci w tym pomoże.
przyimki, dialogu, poety, Petrarki, kobietą, monologu, bezpośredniej osobistej, pierwszej osobie liczby pojedynczej, podmiotu lirycznego; osoby mówiącej, miłością, uczuciem miłości, drugiej osobie, „mej”, „mną”, „mnie”, pośredniej, zaimki, „czuję”, „płonę”, „znalazłem się”, „płynę”
Sonet 132 jest przykładem liryki .................................................................................................................................., ponieważ podmiot liryczny wypowiada się, używając czasowników w .................................................................................................................................., np. ................................................................................................................................... W tekście pojawiają się również charakterystyczne dla tego typu liryki .................................................................................................................................., np. ................................................................................................................................... Treścią .................................................................................................................................. lirycznego są przeżycia wewnętrzne .................................................................................................................................., których doświadcza w związku z ...................................................................................................................................
Określ, jaką funkcję pełnią w wierszu pytania retoryczne. Zastanów się, dlaczego w Sonecie 132 jest to dominujący składniowy środek stylistyczny.
Określ, jakie funkcje w Sonecie 132 pełnią anafory, antytezy i oksymorony.
Petrarka: sztuka kochania, sztuka istnieniaPetrarka tworzy hermetycznehermetyczne terytorium miłości, do którego dostęp mają ci, którzy poznali kiedykolwiek ból i szczęście zakochania. Kreuje poetycką wizję, w której absolutyzacjaabsolutyzacja uczucia wiąże się ze zmysłowym doznaniem drugiej osoby, jej spotkaniem, zobaczeniem. Łączy ujęcie ukochanej jako świętej, to co duchowe, z jej fizycznym pojmowaniem. SakralneSakralne odczuwanie Laury idzie w parze z pożądaniem jej ciała. A wszystko to zamknięte w małą przestrzeń pomiędzy dwojgiem ludzi – patrzącym i widzianym; opisującym i wspominanym.
Źródło: Eliza Krzyńska-Nawrocka, Petrarka: sztuka kochania, sztuka istnienia , „Tarnowskie Colloquia Naukowe” 2017, nr 2, s. 44.