Scenariusz lekcji

Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Przemiana pokoleń mszaków

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Dowiesz się, co to jest przemiana pokoleń.

• Scharakteryzujesz przemianę pokoleń u mszaków.

• Rozróżnisz postać gametofitu i sporofitu mszaków.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• metoda kuli śniegowej;

• symulacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją

1. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat mejozy i jej znaczenia w biologii organizmów, a także na temat ogólnej charakterystyki mszaków.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji oraz przybliża jej przebieg.

2. Nauczyciel prosi chętnych lub wybranych uczniów o zdefiniowanie pojęcia mejozy i przypomnienie, na czym polega ten proces. Następnie prosi uczniów o przypomnienie, jakie grupy systematyczne należą do mszaków oraz jakie jest ich pochodzenie i zaawansowanie ewolucyjne, a także o scharakteryzowanie ich cyklu rozwojowego.

3. Uczniowie zapoznają się z wprowadzeniem do e‑materiału i oceniają, czy udzielili poprawnych odpowiedzi na temat cyklu rozwojowego mszaków. Wybrany uczeń wyjaśnia pojęcie przemiany pokoleń.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując we wprowadzeniu do e‑materiału oraz w tekście zamieszczonym w sekcji „Przeczytaj” odpowiedzi na następujące pytania:

   • Jakie etapy wyróżnia się w cyklu życiowym mszaków?

   • Jak przebiega przemiana faz jądrowych?

   • Co to są spory?

   • Co to znaczy, że przemiana pokoleń u mszaków jest heteromorficzna?

   • Jakie jest znaczenie wody w procesie zapłodnienia u mszaków?

   • Jakie formy przyjmują gametofity mszaków?

   • Czym są gametofory?

   • Czym szczególnym charakteryzuje się sporofit mszaków?

   • Jak jest zbudowany sporofit u mszaków?

   • Jak jest zbudowany gametofit u mszaków?

   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy: najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania; potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi; kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi; na koniec uczniowie utworzą ośmioosobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.

2. Liderzy ośmioosobowych grup przedstawiają swoje odpowiedzi. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje uczniów.

3. Chętny uczeń omawia przebieg przemiany pokoleń u mszaków, odnosząc się do symulacji interaktywnej zawartej w e‑materiale, wyeksponowanej na tablicy interaktywnej.

4. Nauczyciel prosi uczniów, by określili na symulacji miejsce zachodzenia podziału mejotycznego.

5. Uczniowie w czteroosobowych grupach wykonują ćwiczenia nr 7 i 8, a po upływie wyznaczonego czasu przedstawiają rozwiązania.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie interaktywne nr 4. Następnie przygotowują podobne zadanie (typu „prawda/fałsz”), dotyczące przemiany pokoleń u mszaków, dla osoby z pary. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 3 oraz 5 i 6.

Materiały pomocnicze

• Neil A. Campbell i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• Encyklopedia szkolna. Biologia, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania symulacji interaktywnej

Symulacja interaktywna może również zostać wykorzystana w fazie podsumowującej lekcję. Uczniowie mogą wykorzystać symulację przed lekcją w celu przygotowania się do zajęć.