Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: O władzę nad Kościołem i światem. Papiestwo od kryzysu do potęgi

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia podłoże konfliktu między papieżem a cesarzem;

• wyjaśnia, czym była Liga Lombardzka;

• objaśnia znaczenie słów: świętopietrze, synod, beneficjum;

• tłumaczy, jaką władzę mieli papieże po ukorzeniu się Fryderyka I Barbarossy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „O władzę nad Kościołem i światem. Papiestwo od kryzysu do potęgi”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczenia nr 1 w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.
   Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracowali z multimedium („Audiobook”). Dzieli uczniów na czteroosobowe grupy i prosi wybraną osobę o przeczytanie polecenia 1: „Scharakteryzuj poglądy Fryderyka I Barbarossy oraz Innocentego III na kwestie relacji między władzą świecką a duchowną. Oceń argumenty, którymi w dyskusji posługiwały się obie strony”. W każdej grupie jedna para opracowuje poglądy cesarza, a druga – papieża, następnie uczniowie w ramach grupy przedstawiają je kolegom i koleżankom, którzy zajmowali się drugą postacią. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi. Nauczyciel pyta uczniów o ich ocenę tych argumentów. Może zapytać, z którymi się zgadzają, które z tych argumentów były ważne w tym konkretnym okresie. Następuje krótka dyskusja.

3. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 6, analizując ilustrację. Wskazana osoba udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą się do niej odnosić i ją uzupełniać.

4. Prowadzący czyta polecenie 2: „Oceń, która z tych wizji – zakładająca wyższość władzy cesarskiej czy papieskiej – miała większe szanse na realizację. Czy w ogóle któraś z nich miała szansę na realizację? Czy obie były utopijne?” i prosi uczniów o ustosunkowanie się do tych pytań.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 3 i 4, interpretując ilustracje. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie w parach dyskutują, porównując swoje odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania lekcji uczniowie o indywidualnie wykonują ćwiczenia 2 i 7. Uczniowie wspólnie z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Prowadzący prosi, aby uczniowie wrócili do pytań, które zadali na początku zajęć. Czy uzyskali na nie odpowiedzi? Jeśli nie, uczniowie szukają ich wspólnie, nauczyciel – w razie potrzeby – uzupełnia informacje.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 8: „Wyobraź sobie, że papież Innocenty III zleca ci narysowanie plakatu, na którym symbolicznie wyrazisz potęgę władzy papieskiej w taki sposób, by zrozumieli ją nawet niewykształceni poddani. Możesz odwołać się do alegorii”.

Materiały pomocnicze:

• Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1997.

• Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

• Wielka historia Polski, t. 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

• E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

• Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.