Scenariusz zajęć

Autor: Alicja Kasińska

Przedmiot: biologia

Temat: Wpływ leków, używek i narkotyków na układ nerwowy

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób leki, używki i narkotyki prowadzą do uzależnienia i nałogu;

• porównuje efekty działania różnych substancji psychoaktywnych;

• ocenia wpływ leków, używek i narkotyków na układ nerwowy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• strategia problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa kierowana;

• mapa myśli;

• runda bez przymusu;

• wykład;

• gra w role – pytania do eksperta;

• rozmowa nauczająca.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel nawiązuje do tematu lekcji, zadając pytania kluczowe: „Co to jest używka?”, „Jaką substancję możemy nazwać używką?”, „Co decyduje o tym, że daną substancję możemy nazwać używką?”.

2. Uczniowie w formie rundy bez przymusu podają przykłady środków, które uważają za spełniające ustalone kryteria używki.

3. Nauczyciel weryfikuje pomysły, zachęca do pracy, ukierunkowuje myślenie uczniów. Zadaje kolejne pytanie: „Dlaczego ludzie sięgają po używki?”.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel przedstawia układy funkcjonalne zarządzające pracą mózgu, zwraca szczególną uwagę uczniów na układ nagrody, opisuje jego działanie. Uwzględnia wpływ używek na zaburzenie funkcjonowania układu nagrody.

2. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z grafiką interaktywną w sekcji „Przeczytaj”, przedstawiającą, co dzieje się z narkotykiem w organizmie. Odpowiadają na pytanie problemowe zamieszczone pod ilustracją: „Jakie mogą być skutki przyjęcia zbyt dużej dawki substancji psychoaktywnej?”.

3. Nauczyciel, wykorzystując mapę myśli, przedstawia uczniom podział środków psychoaktywnych według rodzajów aktywności i wpływu na układ nerwowy.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy zespoły:

   • grupa I przygotowuje informacje na temat środków psychoaktywnych obniżających aktywność ośrodkowego układu nerwowego;

   • grupa II – informacje na temat środków psychoaktywnych stymulujących aktywność ośrodkowego układu nerwowego;

   • grupa III przygotowuje informacje na temat środków psychoaktywnych wpływających na zniekształcenie percepcji zmysłowej.

   • Każdy zespół opracowuje informacje na podstawie tekstu zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie powinni uwzględnić sposób działania na organizm poszczególnych substancji psychoaktywnych, krótkofalowe i długofalowe konsekwencje ich stosowania oraz przykłady substancji określonego rodzaju.

5. Po upływie wyznaczonego czasu liderzy zespołów przedstawiają ustnie zebrane informacje. Nauczyciel czuwa nad poprawnością merytoryczną omawianych zagadnień.

6. Uczniowie wykonują polecenie nr 1, zamieszczone w sekcji „Mapa myśli”.

7. Nauczyciel informuje uczniów, gdzie i do kogo można się zwrócić o pomoc w przypadku problemów z substancjami uzależniającymi (zob. materiały pomocnicze).

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o odpowiedź na pytanie: „Dlaczego ludziom przestaje wystarczać ich normalne funkcjonowanie i na różne sposoby starają się zmienić swoją świadomość?”. Przygotowaniem do rozmowy może być wykonanie ćwiczeń nr 5–8.

2. Uczniowie poddają pytanie refleksji, wyrażają swoje opinie na ten temat.

3. Nauczyciel ocenia pracę uczniów, udziela im informacji zwrotnej o zaangażowaniu podczas lekcji.

Praca domowa

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 4.

Dla chętnych: wykonaj polecenie nr 4, zamieszczone w sekcji „Mapa myśli”.

Materiały pomocnicze

• Baza placówek udzielających pomocy osobom uzależnionym od substancji psychoaktywnych – portal Krajowego Biura Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii www.kbpn.gov.pl

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania mapy myśli

Mapę myśli może zostać wykorzystana w fazie wstępnej lekcji, jako wprowadzenie do tematu. Ponadto mapę można wykorzystać podczas lekcji Substancje uzależniające, jako uzupełnienie informacji dot. wpływu substancji uzależniających na układ nerwowy.