Autorka: Sabina Świtała

Przedmiot: język polski

Temat: Jak korzystać z książek? O tworzeniu przypisów i bibliografii.

Grupa docelowa: uczniowie 4‑letniego liceum i 5‑letniego technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

II. Kształcenie językowe.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji (...).

IV. Samokształcenie. Uczeń:

3) korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;

4) sporządza bibliografię i przypis bibliograficzny, także źródeł elektronicznych;

10) gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

11) korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość.

Kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• zna zasady sporządzania bibliografii załącznikowej i przypisów;

• wymienia poszczególne elementy opisu bibliograficznego;

• rozumie różnice w sporządzaniu bibliografii i przypisów;

• sporządza opisy bibliograficzne różnego typu dokumentów;

• redaguje zapisy bibliografii załącznikowej oraz przypisów bibliograficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody nauczania:

• metoda oglądowa;

• pogadanka;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• kostka pamięci.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda;

• książki, czasopisma, filmy dvd, płyty CD przyniesione przez uczniów;

• kostki pamięci z hasłami zapisanymi na bokach (artykuł w czasopiśmie, artykuł w pracy zbiorowej, książka, artykuł dostępny w internecie, skróty w przypisach).

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów, aby na zajęcia przynieśli książkę, czasopismo, film na płycie DVD, album muzyczny na płycie CD z domowego zbioru.

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozmawia z uczniami na temat tego, z jakich źródeł korzystają przy pisaniu prac oraz przy tworzeniu prezentacji na zajęcia lekcyjne. Jak włączają różne informacje do swojej pracy? Czy dbają o to, aby nie być posądzonym o plagiat? Można też lekcję zacząć od dyskusji o plagiacie, czym jest i jakie są jego skutki. Uczniowie na pewno podadzą przykłady głośnych plagiatów np. w muzyce, filmie czy literaturze.

2. Przedstawienie celu i tematu zajęć.

3. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasła: bibliografia załącznikowa, literatura przedmiotu, literatura podmiotu, przypis, opis bibliograficzny. Prosi uczniów, żeby spróbowali wyjaśnić podane terminy, dopowiada i porządkuje wypowiedzi młodzieży.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 1 i 3. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prezentuje uczniom film pt. Jak sporządzać bibliografię i przypisy? dostępny w e‑materiale. Prosi, aby uczniowie w trakcie oglądania filmu sporządzali notatkę.

2. Po obejrzeniu filmu prowadzący zajęcia omawia z uczniami zasady sporządzania bibliografii i przypisów. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 8.

3. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 2, 4, 5. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

4. Uczniowie w parach analizują przykłady podane w ćwiczeniu interaktywnym nr 6. Błędne odpowiedzi zapisują poprawnie.

5. Uczniowie tworzą opis książki (czasopisma, płyt dvd lub CD) przyniesionej na zajęcia. Następnie łączą się w pary i sprawdzają poprawność opisów bibliograficznych sporządzonych przez kolegów. Wątpliwości konsultują z nauczycielem.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe grupy. Każda grupa otrzymuje kostkę z zapisami na bokach: artykuł w czasopiśmie, artykuł w pracy zbiorowej, książka, artykuł dostępny w internecie, skróty w przypisach. Poszczególni uczniowie w grupach rzucają kostkami, a następnie podają elementy zapisu bibliograficznego wylosowanego hasła (przy haśle dotyczącym skrótów wymieniają obowiązujące skróty).

Praca domowa:

Przygotuj bibliografię w formie literatury przedmiotu oraz podmiotu do pracy pisemnej na wybrany temat spośród poniższych:

1. Przemiana Makbeta i Lady Makbet.

2. Dramat szekspirowski a tragedia antyczna. Podobieństwa i różnice.

3. Treny Jana Kochanowskiego jako świadectwo bólu osieroconego ojca.

4. Wesele Stanisława Wyspiańskiego jako polski dramat narodowy.

5. Groteska we współczesnej literaturze polskiej.

Materiały pomocnicze:

Antczak Mariola, Nowacka Anna, Przypisy. Przywołania. Bibliografia załącznikowa. Jak tworzyć i stosować. Podręcznik, Wydawnictwo SBP, Warszawa 2008.

Wskazówki dotyczące tworzenia kostek pamięci (oraz szablon kostki do wykorzystania) nauczyciel znajdzie w: Brudnik Edyta, Moszyńska Anna, Owczarska Beata, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Poradnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 2011, s. 149‑150.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może poprosić uczniów o obejrzenie filmu‑samouczka przed zajęciami. W fazie wstępnej lekcji powinien wtedy sprawdzić umiejętność zapisywania bibliografii.