Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Maciej Kałaska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wpływ kolonializmu i jego rozpadu na współczesny świat

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

VII. Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego świata: mapa podziału politycznego, system kolonialny i jego rozpad, procesy integracyjne i dezintegracyjne na świecie, konflikty zbrojne i terroryzm, podstawowe wskaźniki rozwoju.

Uczeń:

3) dyskutuje na temat wpływu kolonializmu i jego rozpadu na współczesny podział polityczny świata, zróżnicowanie struktur ludnościowych, migracje ludności, występowanie konfliktów zbrojnych i dysproporcje w rozwoju państw.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • określa wpływ kolonializmu i jego rozpadu na zróżnicowanie struktur ludnościowych, migracje ludności, występowanie konfliktów zbrojnych i dysproporcje w rozwoju państw,

  • ocenia wpływ kolonializmu i jego rozpadu na gospodarkę państw,

  • wykazuje związki między kolonializmem i jego rozpadem a sytuacją społeczno‑polityczną państw,

  • wiąże kolonializm i proces jego rozpadu z sytuacją społeczno‑kulturową państw.

Strategie nauczania: odwrócona klasa

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, wypowiedź wspomagana prezentacją multimedialną

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego 

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu)

Materiały pomocnicze

Andrzejczak K., Kliber A., Pomoc rozwojowa Francji dla krajów afrykańskich, „Wiadomości Statystyczne” 2017, nr 5, s. 38–61. Dostępne w internecie: researchgate.net (dostęp 15.11.2021).

Instytut Globalnej Odpowiedzialności, Polska Pomoc Rozwojowa – o co chodzi?, Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, Warszawa 2010. Dostępne w internecie: igo.org.pl (dostęp 15.11.2021).

Cywiński P., Neokolonializm turystyczny – co się kryje za tym terminem, 2013, post‑turysta.pl (dostęp 15.11.2021).

Mhinda A. i in, Brudny zysk. Jak korporacje, banki i fundusze inwestycyjne czerpią zyski z łamania praw człowieka. Raport, tłum. M. Krzemień, CentrumCSR.PL, Warszawa 2013. Dostępne w internecie: csrinfo.org (dostęp 15.11.2021).

Publikacje Grupy Zagranica: zagranica.org.pl (dostęp 15.11.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie się do zajęć. W pierwszej kolejności uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” niniejszego e‑materiału. Następnie mają przygotować się do krótkiego wystąpienia wspomaganego prezentacją multimedialną (np. wykonaną w programie PowerPoint). Zadanie realizowane jest w czterech grupach (ich skład jest wybierany przez nauczyciela). Uczniowie mają za zadanie wykazać wpływ kolonializmu i jego rozpadu na jedno z następujących zagadnień:

  • zróżnicowanie struktur ludnościowych,

  • migracje ludności,

  • występowanie konfliktów zbrojnych, 

  • dysproporcje w rozwoju państw.

Wpływ ten wykazują na podstawie dwóch wybranych przez siebie przykładów państw. Zagadnienie (jedno z czterech) jest losowane przez liderów grup. Nauczyciel przypomina zasady wykonania poprawnej prezentacji multimedialnej (czas wystąpienia: nie dłużej niż 2–3 minuty).

Faza wprowadzająca

  • Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

  • Nauczyciel rozpoczyna dyskusję nad następującymi pojęciami: kolonializm i dekolonizacja. Chętni uczniowie zabierają głos w dyskusji, formułując własne definicje tych pojęć. Propozycje uczniów są porównywane z definicjami ze słownika zawartego w e‑materiale.

  • Nauczyciel przedstawia skrótowo przebieg kolonializmu i dekolonizacji na świecie. Koncentruje się tylko na najważniejszych wydarzeniach. Może wykorzystać fragmenty filmu edukacyjnego zawartego w e‑materiale.

  • Uczniowie realizują pierwszy cel lekcji (określają wpływ kolonializmu i jego rozpadu na zróżnicowanie struktur ludnościowych, migracje ludności, występowanie konfliktów zbrojnych i dysproporcje w rozwoju państw). W pierwszej kolejności jeden z uczniów proszony jest o przeczytanie poleceń do filmu edukacyjnego. Uczniowie oglądają film, a następnie wykonują polecenia do niego w parach.

  • Teraz rozpoczynają się cztery wystąpienia, które uczniowie przygotowali w grupach przed lekcją. Kolejność wystąpień jest dowolna. Nauczyciel prosi wszystkich o trzymanie się reżimu czasowego wypowiedzi. Po każdym wystąpieniu nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów (jeśli istnieje taka konieczność). Nauczyciel podsumowuje to zadanie, najlepiej zestawiając je z poleceniami dotyczącymi filmu edukacyjnego. Na koniec nauczyciel prosi o indywidualne wykonanie ćwiczenia 1. z sekcji „Sprawdź się”.

  • Na tym etapie klasa realizuje drugi cel lekcji (przedyskutowanie wpływu kolonializmu i jego rozpadu na gospodarkę państw). Nauczyciel prosi uczniów o 4‑minutowe przypomnienie sobie fragmentu tekstu Kolonializm oraz jego rozpad a gospodarka państw z sekcji „Przeczytaj”. Następnie uczniowie wykonują ćwiczenia nr 3 i 4 z e‑materiału. Nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi uczniów.

  • Realizacja trzeciego celu lekcji (wskazanie związków między kolonializmem i jego rozpadem a sytuacją społeczno‑polityczną państw). Nauczyciel prosi uczniów o 4‑minutowe przypomnienie sobie fragmentu tekstu Kolonializm oraz jego rozpad a sytuacja społeczno‑polityczna państw z sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5 i 6 z e‑materiału. Nauczyciel czuwa nad przebiegiem pracy uczniów.

  • Realizacja czwartego celu lekcji (powiązanie kolonializmu i procesu jego rozpadu z sytuacją społeczno‑kulturową państw). Nauczyciel prosi uczniów o 4‑minutowe przypomnienie sobie fragmentu tekstu Kolonializm oraz jego rozpad a sytuacja społeczno‑kulturowa państw z sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel prosi, aby chętni uczniowie zapisali na tablicy najważniejsze informacje z tekstu.

Faza podsumowująca

  • Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.

  • Nauczyciel nagradza aktywnych na lekcji uczniów, ocenia wypowiedzi wspomagane prezentacją multimedialną (praca domowa) i przypomina cele zajęć.

Praca domowa

  • Dla wszystkich: indywidualne rozwiązanie ćwiczenia 2. z sekcji „Sprawdź się”.

  • Dla chętnych: samodzielne rozwiązanie ćwiczenia 7. i 8. z sekcji „Sprawdź się”.

  • Dla chętnych: rozprawka na temat Przejawy neokolonializmu turystycznego. Inspiracje można czerpać z artykułu P. Cywińskiego (trzecia pozycja w materiałach pomocniczych).

Wskazówki metodyczne

  • Zaleca się realizację zagadnienia na 2 godzinach lekcyjnych (temat istotny ze względu na przeciwdziałanie stereotypizacji państw globalnego Południa i ćwiczenie krytycznego myślenia).

  • Warto zapożyczyć część informacji i ćwiczeń z e‑materiału „Wpływ dawnych systemów kolonialnych”.

  • Warto zrealizować e‑materiał „Wpływ dawnych systemów kolonialnych” w powiązaniu z niniejszym. Treści są zbliżone, natomiast niniejszy e‑materiał jest mniej tendencyjny i zawiera ograniczone treści europocentryczne.

  • Film edukacyjny zawarty w e‑materiale może posłużyć zarówno w trakcie lekcji, jak i przed lekcją (do strategii odwróconej klasy) oraz po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej oraz podczas zajęć dotyczących wpływu dawnych systemów kolonialnych na współczesną sieć powiązań politycznych, gospodarczych i kulturowych państw (zakres rozszerzony: VII. 1).

Sprawdź się