Dla nauczyciela
Scenariusz lekcji
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Przyrodnicze ograniczenia gospodarczej działalności człowieka. Znaczenie czynników przyrodniczych w rozwoju społeczno‑gospodarczym regionów w przeszłości, współcześnie oraz w przyszłości
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres rozszerzony, klasa IV
PODSTAWA PROGRAMOWA
XIX. Uwarunkowania przyrodnicze gospodarczej działalności człowieka na przykładzie wybranych obszarów: związki rolnictwa z klimatem, ukształtowaniem powierzchni, żyznością gleb i zasobami wodnymi, związek przemysłu i struktury towarowej handlu zagranicznego z zasobami surowców mineralnych, sposoby pokonywania przez człowieka przyrodniczych ograniczeń działalności gospodarczej, zmiany znaczenia środowiska przyrodniczego w rozwoju społeczno‑gospodarczym regionów.
Uczeń:
3) prezentuje przykłady sposobów pokonywania przyrodniczych ograniczeń działalności gospodarczej człowieka i ocenia ich zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju;
przedstawia zmiany znaczenia czynników przyrodniczych w rozwoju społeczno‑gospodarczym regionów w przeszłości i współcześnie oraz dyskutuje na temat ich roli w przyszłości.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
charakteryzuje wpływ środowiska przyrodniczego na fizjonomię człowieka,
ocenia wpływ środowiska przyrodniczego na prowadzenie działalności gospodarczej,
podaje przykłady przezwyciężania barier przyrodniczych w prowadzeniu działalności gospodarczej i ocenia je w kontekście idei zrównoważonego rozwoju,
ocenia znaczenie czynników przyrodniczych w rozwoju społeczno‑gospodarczym regionów w przeszłości, współcześnie oraz w przyszłości.
Strategie: konektywizm
Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, JIGSAW
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub/i tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Bibliografia:
Fierla I. (red.) Geografia gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2003.
Szymańska D., Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa 2013.
Netografia (dostęp: 2.04.2020):
Stadia rozwoju społeczno‑gospodarczego osiągane w rezultacie postępu w rozwoju wiedzy: 195.187.97.25:8080/images/data/skpzk/wydania/No_151_2013/4_Rozdzia_1.pdf#page=10
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy, sprawdzenie obecności).
Sprawdzenie zadania domowego.
Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat ostatniej lekcji.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel inicjuje dyskusję klasową na temat wpływu środowiska przyrodniczego na fizjonomię człowieka. W tym celu posługuje się wyświetlonym na ekranie fragmentem bloku Przeczytaj.
Następnie nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy. Każda z grup siada w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu w klasie i otrzymuje po dwa zagadnienia do opracowania. Jeżeli lekcja nie odbywa się w pracowni komputerowej, wówczas uczniowie powinni mieć do dyspozycji tablety lub smartfony, na których będą mogli zapoznać się z niniejszym e‑materiałem. Zagadnienia dla grup:
Wpływ pogody i klimatu na działalność człowieka oraz sposoby pokonywania barier klimatycznych.
Wpływ ukształtowania powierzchni na działalność człowieka oraz sposoby pokonywania barier orograficznych.
Wpływ wód powierzchniowych, podziemnych i morskich na działalność człowieka oraz sposoby pokonywania barier wodnych.
Wpływ gleb na działalność człowieka oraz sposoby pokonywania barier związanych z glebami.
Wpływ świata organicznego na działalność człowieka oraz sposoby pokonywania barier florystycznych i faunistycznych.
Wpływ zasobów naturalnych na działalność człowieka oraz sposoby pokonywania barier związanych z ich brakiem.
Po zakończonej pracy nauczyciel tworzy nowe grupy w taki sposób, żeby znalazła się w nich przynajmniej jedna osoba z każdej z pierwotnych grup. Nowe grupy siadają w wyznaczonym przez nauczyciela miejscu.
Zadaniem uczniów w nowo utworzonych grupach jest przekazanie swojej wiedzy, czyli tego, co ustalili w poprzednich grupach, swoim kolegom i koleżankom. Ich zadaniem jest tak naprawdę nauczyć pozostałych członków swojej nowej grupy danego fragmentu materiału.
Po zakończonym zadaniu uczniowie wracają do pierwotnych zespołów i wymieniają się zdobytymi informacjami.
W następnej kolejności nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat opracowanych zagadnień oraz kwestii ich zgodności z zasadami zrównoważonego rozwoju. Poszczególne grupy biorą udział w dyskusji. Nad jej przebiegiem czuwa nauczyciel, który w trakcie dyskusji wyświetla na ekranie odpowiednie fragmenty bloku Przeczytaj.
Następnie nauczyciel kontynuuje dyskusję i nawiązuje do prognoz dotyczących przełamywania barier środowiskowych przez człowieka. Chętni uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują pomysły w formie schematu.
Nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują je.
Faza podsumowująca
Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, a uczniowie udzielają na nie odpowiedzi.
Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Stwórz plakat obrazujący znaczenie środowiska w rozwoju społeczno‑gospodarczym w przyszłości.
Zapoznaj się z treściami zawartymi w e‑materiale, które nie zostały omówione na lekcji.
Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended‑learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Multimedium bazowe może posłużyć zarówno w trakcie lekcji (w fazie realizacyjnej i podsumowującej), jak i przed lekcją (do strategii odwróconej klasy) oraz po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej, a także na innych lekcjach z zakresu zagadnień Człowiek w środowisku przyrodniczym.