Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Powrót nad Bałtyk

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XII. Polska w XIV – XV w.

Uczeń:

4) charakteryzuje i ocenia stosunki polsko – krzyżackie na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturowej;

5) zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w XIV – XV w.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• rozumie, jak ważne z punktu widzenia władzy jest dbanie o interesy swoich obywateli;

• wykazuje, jak ważną rolę w czasie prowadzenia działań wojennych odgrywają finanse;

• ocenia znaczenie dostępu do morza.

Strategie nauczania:

• lekcja odwrócona

Metody i techniki nauczania:

• mapa mentalna

• dyskusja

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych

• pogadanka

• kostka metodyczna

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

1. Tydzień przed lekcją nauczyciel tworzy trzy grupy 4‑5 osobowe (w zależności od liczebności klasy może być ich więcej), które wybierają spośród siebie lidera.

• Grupa 1 - opracowuje przyczyny konfliktu między stanami pruskimi a zakonem krzyżackim ;

• Grupa 2 – przygotowuje przebieg wojny trzynastoletniej;

• Grupa 3 – przedstawia koszty wojny polsko–krzyżackiej i podpisanie pokoju w Toruniu.

2. Uczniowie mogą wykorzystać w tym celu zasoby e‑materiału oraz inne źródła informacji. Sposób prezentacji jest dowolny: multimedialny, w formie plakatu, mapy mentalnej itp.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom cel lekcji: Na dzisiejszej lekcji dowiemy się, w jaki sposób Polaka odzyskała dostęp do Morza Bałtyckiego.

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie na kartkach odpowiedzieli na pytania:

• W jaki sposób władca dbał o interesy swoich obywateli?

• Jaką rolę w czasie prowadzenia działań wojennych odgrywały finanse?

• Jakie było znaczenie dostępu do morza dla Polaków?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi poszczególne grupy, aby przygotowały się do prezentacji. Wyznacza czas dla każdej z grup na prezentację: 8‑9 min.

2. Uczniowie przedstawiają przygotowane przez siebie tematy.

3. Po wszystkich prezentacjach nauczyciel prosi, aby osoby, które nie brały w nich udziału, na tablicy (narysowana jest mapa mentalna) wypisały swoje spostrzeżenia dotyczące konfliktu między stanami pruskimi a zakonem krzyżackim, wojny trzynastoletniej i pokoju toruńskiego.

4. Uczniowie uzasadniają i uzupełniają swoje wypowiedzi, w razie konieczności nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów. Dyskusja.

5. Nauczyciel prosi o przeanalizowanie symulacji interaktywnej przedstawiającej import i eksport głównych towarów z Gdańska w latach 1460 - 1492. Wspólnie z uczniami omawia polecenia i proponowane przez uczniów odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie dzisiejszej lekcji uczniowie mają wykonać wskazane przez nauczyciela ćwiczenia i poprawnie odpowiedzieć na pytania.

2. Na zakończenie lekcji uczniowie odpowiadają napytania - robią to, wykorzystując kostkę metodyczną. Nauczyciel rzuca kostkę do jednego z uczniów, prosi o jej złapanie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, które na niej widać.

Pytania na ściankach kostki:

• Czego jeszcze chcesz się dowiedzieć na ten temat?

• Jak, twoim zdaniem, najlepiej nauczyć kogoś tego tematu?

• Co z tego tematu jest dla ciebie ważne?

• Co z tego tematu zaskoczyło cię na lekcji?

• Co z tego tematu powinniśmy zapamiętać?

• Znak zapytania
  Jeśli wypadnie znak zapytania, uczeń sam wybiera pytanie, które chciałby zadać.
  Następnie uczeń odrzuca kostkę do następnej osoby.

3. Osoby lub grupy, które były najaktywniejsze, zostają ocenione.

Praca domowa:

1. Wykonanie pozostałych ćwiczeń lub wybranych przez nauczyciela.

2. Zapoznanie się z e‑materiałem na następną lekcję.

Materiały pomocnicze:

T. Jurek, E. Kizik, Historia Polski do 1572, PWN. Warszawa 2019.

M. Biskup, Wojna trzynastoletnia, KAW, Kraków 1990.

H. Samsonowicz, J. Tazbir, T. Łepkowski, T. Nałęcz, Polska. Dzieje państwa i narodu, Warszawa 1992.

H. Samsonowicz, Badania nad kapitałem mieszczańskim Gdańska w II poł. XV wieku, wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1960.

J. Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, t. 12, PWN, Warszawa 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może wykorzystać symulację interaktywną jako wprowadzenie do lekcji.