Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Jakie informacje możemy pozyskać na podstawie obserwacji i pomiarów w terenie?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy:
I. Źródła informacji geograficznej, technologie geoinformacyjne oraz metody prezentacji danych przestrzennych: obserwacje, pomiary, mapy, fotografie, zdjęcia satelitarne, dane liczbowe oraz graficzna i kartograficzna ich prezentacja.
Uczeń:
podaje przykłady informacji pozyskiwanych na podstawie obserwacji i pomiarów prowadzonych w terenie.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
Wymienia przykłady informacji, których źródłem są badania terenowe.
Wskazuje znaczenie badań terenowych dla różnych działów nauk geograficznych.
Charakteryzuje urządzenia wykorzystywane do pomiarów.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: burza mózgów, dyskusja, metody operatywne (praca z tekstem, filmem edukacyjnym zawartym w e‑materiale), metody praktyczne (zaplanowanie i przeprowadzenie obserwacji terenowej)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy, e‑materiał, karteczki samoprzylepne, atlas geograficzny; tabela dla uczniów do wypełnienia na podstawie filmu edukacyjnego – przykłady obserwacji hydrologicznych, geomorfologicznych, geologicznych, meteorologicznych, gleboznawczych
Materiały pomocnicze:
G.D. Roth, Pogoda i klimat, Świat Książki, Warszawa 2000 (głównie rozdziały: Co możemy zaobserwować? Obserwacje pogody).
Zrozumieć Ziemię. konspekt lekcyjno‑ćwiczeniowy z wprowadzeniem do wycieczek, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2013.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie na karteczkach samoprzylepnych pierwszych skojarzeń dotyczących odpowiedzi na pytanie: Jakie informacje możemy pozyskać na podstawie obserwacji i pomiarów prowadzonych w terenie? (burza mózgów).
Uczniowie zapisują odpowiedzi na karteczkach, które przyczepiają do tablicy.
Analiza informacji, grupowanie, wnioski (może się okazać, że prawie wszyscy napisali o obserwacjach pogody).
Następnie nauczyciel podaje temat i cel lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel inicjuje dyskusję dotyczącą zasad i celów obserwacji terenowych.
Uczniowie, pracując w parach, wyszukują jak najwięcej przykładów świadczących o potrzebie prowadzenia obserwacji i pomiarów w terenie (w jakim celu prowadzimy takie obserwacje, pomiary?) – dyskusja na forum klasy.
Nauczyciel zapoznaje uczniów z filmem edukacyjnym z e‑materiału. Wcześniej rozdaje uczniom tabelę do wypełnienia i prosi, aby na podstawie filmu wypisali jak najwięcej przykładów obserwacji hydrologicznych, geomorfologicznych, geologicznych, meteorologicznych, gleboznawczych (tabela podzielona na 5 kolumn, każda kolumna to inny rodzaj obserwacji).
Analiza informacji zapisanych przez uczniów.
Podział uczniów na pięć grup – każda grupa otrzymuje jeden rodzaj obserwacji (według kolumn tabeli).
Pracując w grupach, uczniowie mają zaplanować obserwacje i pomiary w terenie, możliwe do wykonania przez nich w najbliższej okolicy szkoły.
Uczniowie mają za zadanie sporządzić plan badań oraz wskazać narzędzia niezbędne do prawidłowego wykonania zadania.
Uczniowie zapisują zaplanowane działania na arkuszach papieru.
Przedstawienie zaplanowanych działań uczniów (obserwacji hydrologicznych, geomorfologicznych, geologicznych, meteorologicznych, gleboznawczych).
Dyskusja na temat możliwości i trudności, jakie mogą pojawić się w trakcie prowadzenia badań.
Podsumowanie – nauczyciel zadaje pytania: dlaczego obserwacje i pomiary terenowe wymagają dużego zaangażowania? jakie trudności stoją przed badaczami (np. badania prowadzone Antarktydzie)?
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami, ocenia pracę uczniów.
Następnie nauczyciel prosi uczniów o rozwiązanie wskazanych ćwiczeń z e‑materiału. Nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.
Na zakończenie nauczyciel zadaje uczniom pytania: który element lekcji był najciekawszy i dlaczego? który etap pracy stanowił dla uczniów największą trudność i czym była ona spowodowana?.
Praca domowa
Przeprowadź obserwację terenową wybraną z zaplanowanych w klasie. Opisz sposób przeprowadzenia i udokumentuj wyniki obserwacji.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny można wykorzystać na lekcji bieżącej albo powtórzeniowej z działu I (zakres podstawowy) lub do samodzielnej pracy ucznia.