Przeczytaj
Rodzina jest grupą społecznągrupą społeczną i zarazem instytucją społeczną. Oznacza to, że jest zorganizowanym typem działalności, zaspokajającym potrzeby indywidualne i zbiorowe w sposób uregulowany. Podlega zatem normom społecznym i kontroli społecznej. Dobór partnerów, wzajemne prawa i obowiązki członków rodziny zawsze były regulowane normami obyczajowymi. W późniejszym okresie rozwoju społeczeństw ludzkich zostały one wzmocnione normami prawnymi. O znaczeniu rodziny w społeczeństwie świadczy również fakt, że zawieranie związków i funkcjonowanie grupy rodzinnej jest sankcjonowane także przez religie.
Bez względu na swoje znaczenie rodzina ulega przemianom w czasie. Socjologom pozwala to na historyczne wyodrębnienie różnych typów rodzin. We współczesnych badaniach empirycznych mogą oni natomiast śledzić proces zmian, jakim obecnie podlega rodzina.
Rodzina tradycyjna a rodzina współczesna – porównanie
Rodzinę współczesną przeciwstawiamy rodzinie tradycyjnej. Oba te modele zawierają w sobie wiele typów rodzin. W modelu tradycyjnym typem dominującym, który obecnie ma znaczenie historyczne, była rodzina patriarchalna. Dla modelu rodziny współczesnej najbardziej reprezentatywny jest typ rodziny partnerskiej. Rodzinę w ujęciu modelowym charakteryzuje złożony zespół cech.
Rodzina tradycyjna | Rodzina współczesna | |
|---|---|---|
Kojarzenie par | Poddane kontroli rodzinyPoddane kontroli rodziny | WolneWolne |
Relacje ekonomiczne w rodzinie | Rodzina poddana zależności ekonomicznej od mężczyznyRodzina poddana zależności ekonomicznej od mężczyzny | Zazwyczaj oboje małżonkowie pracują zarobkowoZazwyczaj oboje małżonkowie pracują zarobkowo |
Układ pozycji | Władza mężczyznyWładza mężczyzny | Podział władzyPodział władzy |
Relacje uczuciowe | Wstrzemięźliwość w okazywaniu uczuć, prymat szacunku nad miłościąWstrzemięźliwość w okazywaniu uczuć, prymat szacunku nad miłością | Brak ograniczeń społecznych dla okazywania uczuć, szacunek powiązany z miłościąBrak ograniczeń społecznych dla okazywania uczuć, szacunek powiązany z miłością |
Podział obowiązków | Ścisły rozdział obowiązków mężczyzny i kobietyŚcisły rozdział obowiązków mężczyzny i kobiety | Partnerski model realizowania zadańPartnerski model realizowania zadań |
Potomstwo | Nieregulowana rozrodczość i przewaga rodzin wielodzietnychNieregulowana rozrodczość i przewaga rodzin wielodzietnych | Planowane macierzyństwo i dominacja modelu rodziny z dwójką dzieciPlanowane macierzyństwo i dominacja modelu rodziny z dwójką dzieci |
Warunki życia polskich rodzin
Współczesna polska rodzina jest przedmiotem polityki państwa. Nie tylko w zakresie regulacji prawnych, które stoją na straży jej integralności i dobra poszczególnych członków rodziny – także w zakresie polityki prorodzinnej: instrumentów prawnych mających wzmacniać rodzinę w realizacji jej podstawowych funkcji. Najistotniejszym czynnikiem, który na to wpływa, jest sytuacja materialna rodziny. Zależy ona głównie od wysokości dochodu, który jest cechą obiektywną. Nie wszystkie rodziny mają takie same potrzeby. Dlatego w badaniach nad współczesną rodziną analizuje się subiektywne poczucie dobrostanu materialnego. Jest ono bardzo zróżnicowane.
Tak warunki materialne oceniali respondenci w latach 90. XX wieku:
A tak w marcu 2020 roku, tuż przed wybuchem pandemii covid‑19:
Przeanalizuj dane z wykresów, a następnie oceń swój dorobek i warunki materialne w podanych aspektach. W jakiej kategorii mieszczą się twoje odpowiedzi? Porównaj je z ocenami innych uczniów.
Słownik
odnoszący się do wartości autotelicznych, wartości samych w sobie, zajmujących najwyższą pozycję w hierarchii; realizacja takiej wartości jest ważna ze względu na nią samą, a nie na inne wartości; wartościom autotelicznym przeciwstawiamy wartości instrumentalne
grupa jednostek o tożsamości zbiorowej, której towarzyszą kontakty, interakcje i stosunki społeczne w jej obrębie, częstsze i bardziej intensywne niż z osobami z zewnątrz; inaczej: zbiorowość ludzi (co najmniej trzy osoby), pomiędzy którymi występuje więź, a powiązane w obrębie grupy role służą realizacji wspólnych celów
(z gr. idea – kształt, postać, przedstawienie, pojęcie i logos – słowo, nauka); pojęcie używane w filozofii, naukach społecznych i politycznych na określenie zespołu poglądów opisujących jakiś wycinek rzeczywistości albo cały świat; ideologie mają ponadto wymiar praktyczny w tym sensie, że stanowią punkt odniesienia dla ludzi, instytucji i całych zbiorowości zmierzających do przekształcenia danego fragmentu rzeczywistości lub całego świata
względnie trwałe, spójne oczekiwania, jakie wobec podejmującego rolę członka ma zbiorowość społeczna
(z niem. der Wert – godność, honor, powaga); pożądane obiekty (materialne lub o symbolicznym charakterze) lub sądy (opinie) egzystencjalne (dotyczące tego, co istnieje) oraz normatywne (dotyczące tego, co powinno być i jak to osiągnąć)