Powiązania między produkcją roślinną a chowem zwierząt

Produkcja roślinna jest powiązana z chowem zwierząt. Po pierwsze, część roślin uprawianych w gospodarstwach rolnych stanowi paszę dla zwierząt. Z drugiej strony obornik będący naturalnym nawozem wykorzystuje się do produkcji roślinnej - szczególnie w mniejszych gospodarstwach. Wraz ze wzrostem specjalizacji i powierzchni gospodarstw powiązania te słabną.

Powierzchnia upraw roślin pastewnych (wraz z powierzchnią łąk, z których otrzymuje się pożywienie dla zwierząt) stanowi w Polsce ponad połowę powierzchni użytków rolnych. Do roślin pastewnych uprawianych na terenie naszego kraju zaliczamy głównie ziemniaki.

Kierunki chowu w Polsce

W naszym kraju chów zwierząt gospodarskich jest prowadzony głównie w dwóch kierunkach - mlecznym i mięsnym. W kierunku mlecznym chowa się przede wszystkim bydło. Natomiast w kierunku mięsnym (na żywiec rzeźnyżywiec rzeźny żywiec rzeźny) chowa się głównie trzodę chlewną i drób. Pozostałe kierunki chowu mają niewielkie znaczenie. Należy do nich na przykład chów w kierunku sportowo‑rekreacyjnym, w kierunku uzyskania wełny, pierza czy jaj.

Polecenie 2

Porównaj cechy chowu intensywnego i ekstensywnego. Na podstawie wcześniej zdobytej wiedzy zadecyduj, jaki wpływ na wielkość pogłowia ma sposób chowu zwierząt.

R12HsZHfPM6ge

Zdjęcie ukazuje młode kury. Znajdują się w dużej hali. Stoją na trocinach.

R1e9uM1SR1xMW

Zdjęcie przedstawia czarno-białe krowy przebywające w dużej hali. Zwierzęta stoją obok siebie między metalowymi przegrodami.

R5tfb6jYSYW72

Na zdjęciu w dużej hali znajdują się świnie. Świnie umieszczone są w odgrodzonych od siebie stanowiskach. Na każdym stanowisku znajduje się po kilka sztuk zwierząt. Stanowiska są po lewej i prawej stronie hali. Przez środek hali biegnie przejście.

R6ra2MVhC1yMf

Na zdjęciu znajdują się kury grzebiące w trawie. Kury mają czerwone grzebienie i białe pióra.

RLIl3xhw2tJNP

Zdjęcie przedstawia cztery krowy pasące się na dużej łące. Jedna krowa jest biało-czerwona, dwie mają czerwone umaszczenie. Jedno zwierzę leży w oddali w trawie. Na pastwisku stoi stara cysterna z wodą. W tle rosną drzewa.

R1P3sU3Ngwztm

Na zdjęciu znajdują się dwie różowe świnie chodzące po rżysku. Świnie mają brudne ryjki.

Według danych GUS, w 2017 r. wartość produkcji zwierzęcej stanowiła ok. 51,5% ogólnej wartości globalnej produkcji rolniczejprodukcja globalna rolnictwaglobalnej produkcji rolniczej w Polsce. Jeśli chodzi o produkcję towarową rolnictwaprodukcja towarowa rolnictwa produkcję towarową rolnictwa, to produkcja zwierzęca stanowiła aż 60,7% jej całkowitej wartości. W globalnej produkcji zwierzęcej największy udział ma produkcja mleka (31,1%) oraz żywiec rzeźny wieprzowy (22,3%) i drobiowy (20,6%).

Sztuki duże

Według danych BDL GUS w 2018 r. w Polsce hodowano m.in.: 6,2 mln sztuk bydła, 11 mln sztuk trzody chlewnej, 185 tys. koni, 201,3 mln sztuk drobiu (głównie kurzego), 267 tys. owiec i 44 tys. kóz. Jednak ze względu na różnice wagowe między gatunkami hodowanych zwierząt, o znaczeniu danego gatunku w gospodarce nie decyduje liczba sztuk fizycznych (pogłowiepogłowie zwierzątpogłowie). W polskich statystykach przelicza się je na tzw. sztuki duże (SD) PL. Są to teoretycznie przeliczone sztuki fizyczne zwierząt bez względu na gatunek, wiek, rodzaj, kondycję zdrowotną czy typ użytkowy. GUS podaje, że jedna sztuka duża odpowiada statystycznej masie ciała jednej krowy, czyli 500 kg. Sumaryczne współczynniki przeliczeniowe, wyrażone jedną liczbą dla całego statystycznego pogłowia każdego gatunku, tj. bez zróżnicowania według wieku i płci zwierząt, wynoszą:

• dla koni - 1,00,

• dla bydła - 0,80,

• dla trzody chlewnej - 0,15,

• dla owiec - 0,08,

• dla kóz - 0,08,

• dla drobiu - 0,04.

Łatwo zatem obliczyć, że np. równowartością jednej sztuki dużej bydła jest ok. 5,3 sztuk trzody chlewnej lub 10 sztuk owiec (bądź kóz).

Natomiast międzynarodowa jednostka przeliczeniowa (LSU, z ang. livestock unit), tzw. sztuka duża UE jest bardziej szczegółowa, ponieważ umożliwia sumowanie poszczególnych kategorii zwierząt gospodarskich (różne gatunki, płeć i wiek).

Na podstawie definicji zaczerpniętej z Głównego Urzędu Statystycznego [stat. gov.pl].

Polecenie 4

Przeanalizuj poniższe mapy, a następnie wskaż obszary o największym pogłowiu zwierząt gospodarskich w sztukach dużych PL. Określ ponadto, które zwierzęta gospodarskie mają największy udział w strukturze pogłowia w sztukach dużych PL na tych obszarach.

Zapoznaj się z opisem map, a następnie wymień obszary o największym pogłowiu zwierząt gospodarskich w sztukach dużych PL. Określ ponadto, które zwierzęta gospodarskie mają największy udział w strukturze pogłowia w sztukach dużych PL na tych obszarach.

R1XLsmEADmMyD

Na mapie Polski zaznaczono obsadę zwierząt gospodarskich. W ilości powyżej 100 sztuk na 100 hektarów użytków rolnych wyróżnia się województwo wielkopolskie. W przedziale między 80,1 a 100 są województwa: łódzkie, mazowieckie i podlaskie. Na trzecim miejscu w przedziale między 60,1 a 80 sztuk na 100 hektarów są województwa warmińsko-mazurskie, kujawsko-pomorskie i śląskie. Na mapie jest również napis POLSKA=67.

R12Pz7eszDWfM

Na mapie Polski zaznaczono strukturę chowu zwierząt gospodarskich. Na mapie wyróżniają się województwa mazowieckie i podlaskie z bydłem powyżej 50 procent. W województwach warmińsko-mazurskim, łódzkim, małopolskim, świętokrzyskim i lubelskim wskaźnik bydła wynosi poniżej 50 procent. W hodowli trzody chlewnej dominuje zachodnio-pomorskie z wynikiem powyżej 50 procent, a województwa pomorskie, kujawsko-pomorskie, wielkopolskie i opolskie ma poniżej 50 procent. W hodowli drobiu wyróżnia się lubuskie - powyżej 50 procent, poniżej 50 procent jest w województwach podkarpackim, śląskim i dolnośląskim.

Powyższa mapa przedstawia wiodące zwierzęta chowane w gospodarstwach rolnych w Polsce. Uwzględniono obszary o bezwzględnej dominacji danych zwierząt gospodarskich (co najmniej 50% w pogłowiu wyrażonym w SD PL) i znaczącego udziału (najwyższy spośród wszystkich, lecz poniżej 50% w pogłowiu wyrażonym w SD PL).

Słownik